Ауески кезінде қолданылатын биопрепараттар

1. Ауески ауруына сипаттама
2. Емдеу
3. Қолданылатын биопрепарат
Пайдаланылған әдебиеттер

Ауески ауруы-Morbus Aujeckyi (син.:жалған құтырық,жұқпалы бульбарлы сал,құтыру қышымасы,қышымалы оба,шошқа герпесвирусы) үй және жабайы жануарлардың жұғымтал ауруы.Бас ми мен жұлынның зақымдалуымен,күшті қышымамен (шошқадан басқа барлық малда)сипатталады.
Қазіргі уақытта оның шошқа шаруашылыгына тигізер зияны айтарлықтай. Әсіресе торайлар өте сезімтал, 80-90%-ға дейін қырылады. Ересек шошқалар төзімді, ал басқа жануарлардың жасы да, ересегі де, әдетте өліп қалады. Ауырып жазылған шошқаның өсуі баяулап, асыл тұқымды жануарлар құнын жояды. Карантин мен басқа да шаралар шаруашылыққа зор зиян келтіреді.
Қоздырушысы.Ауески ауруының - альфа-герпесвирустарға жатады.Алғашқы рет 1902 жылы венгр ғалымы А.Ауески анықтады.В. морфологиясы ИРТ В-на ұқсас. Жетілген вириондары 180-190 нм, липопротеидгі қабығы бар. Барлық ауыл- шаруашылық малдары, терісі бағалы аңдар, жабайы жануарлар мен кемірушілер үшін зардапты. Қолдан жұқтыруға үй қояны өте сезімтал, сондықтан оны балау үшін биосынамаға пайдаланады. Табиғатта уыттылығы әр түрлі штаммдары кездескенімен бұл вирус антигендік қасиеті жағынан біркелкі.
Табиғи жағдайда ауруға ең жиі шалдығатын- дар: шошқа, ит, мысық және синантропты кемірушілер. Сирек ауыратын жануарлар ірі қара мен терісі бағалы аңдар. Жұмыр тұяқтылар мен приматтар төзімді келеді де, табиғи жағдайда сирек ауырады. Кей жағдайда адам да ауырады. Барлық жануарлардың жас төлдерінің, әсіресе торайлардың ересектерімен салыстырғанда ауруға бейімділігі өте жоғары.
Ауру қоздырушысының бастауы - ауырған жануарлар. Олар вирусты тұмсығынан, көзінен, қынаптан аққан сұйықтықтармен, несеппен және сүтпен бірге бөліп шығарады. Бұл ауру сиыр, қой, ешкі, ит, мысықта өте ауыр өтеді де, әдетте ауырған жануар өледі. Сондықтан да олардың арасында вирус алып жүру орын алмайды да, індеттің қаулауы одан ары өрбімей тез өліп қалады. Шошқа мен синантропты кемірушілер жеңіл ауырады. Жазылып кеткеннен соң ұзақ уақыт бойы шошқа 2-3 жылға дейін, кемірушілер бірнеше ай бойы вирус алып жүреді. Сондықтан олардың инфекция қоздырушысының бастауы ретінде ауру таратудағы маңызы зор.
Вирустың денеге ену жолына, жануарлардың түр және жас ерекшеліктеріне қарай дерттің дамуы әр түрлі өтеді.

1. Сайдулдин Т.С., Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары. Алматы, 2009
2. Қасымов Е.И., Індеттану және инфекциялық аурулармен күрес шаралары. Алматы 2014
3. Құрбанов С., Қаратаев Ш. Ауыл шаруашылық малдарының эпизоотологиясы және инфекциялық аурулары. Шымкент. 2010