Аңшылық шаруашылығындағы табиғат қорғау ісі
1. Аңшылық шаруашылығындағы табиғатты қорғау ісі.
2. Қазақстанреспубликасы ауыл шаруашылығыминистрлігі орман және аңшылық шаруашығы комитеті.
3. Орман және аңшылық шаруашылығы комитетінің ережесі құрылымы.
2. Қазақстанреспубликасы ауыл шаруашылығыминистрлігі орман және аңшылық шаруашығы комитеті.
3. Орман және аңшылық шаруашылығы комитетінің ережесі құрылымы.
1. Нақты көрсеткіш орман жағдайын аң шаруашылығы орман басқан жерлерді бағалауды қамтамасыз етеді, сонымен қатар оларды экологиялық мақсатта қолдану тенденциясын көрсетеді.
Ормандар жердегі алуан түрлі және кең таралған экожүйенің бірі болып табылады және бірқатар функцияларды орындайды: олар ағаш алудың және басқа өнімдердің қайнар көзі; үзіліс (рекреационное) мағынаны білдіреді және экожүйесінің функциясын атқарады, сонымен қоса топырақты және су режимін басқару; биоәралуандылықтың объектісі ретінде қызмет етеді және көмірқышқыл газының жұтушысы болып табылады. Қоршаған ортаның орасан қолданысы, көрінісі, құлдырауы және жерді қолданудың түрлі конверсиясы көптеген орман ресурстарына қауіп төндіреді. Табиғи ормандардың өсуіне және регенирациясына антропогендік әсер ету қауіпін тудырады. Осы көрсеткіш орман ресурстарын сандық және сапалық бағалауға мүмкіндік береді және орташа шаманы білдіреді, ол орман және басқада орман басқан жерлер арасындағы маңызды айырмашылықты жасыруы мүмкүн.
Осы көрсеткіш орман аумағын және басқа да орман басқан жерлерді, оның ел аумағына қатынасы, сонымен қатар түрлі орман және басқа да орман басқан жерлердің пайыздық көрсетеді. Көрсеткіш гектармен өлшенеді. Үлкен емес орман аумағының дәрежесі боынша км2 өлшем бірлігімен өлшенуі мүмкін.
Халықаралық келісімдер
Осы көрсеткіш бойынша негізгі халықаралық келісімдер – жоғалып кету қауіпі бар(СИТЕС), жабайы хайуанаттар және флора түрлерінің халықаралых саудасы туралы Конвенция, халықаралық маңызы бар сулы- батпақты жерлер туралы Конвенция (Рамсарская конвенция), биологиялық әралуандылық туралы Конвенция, климаттың өзгеруі туралы конвенция және шөлейттенуге қарсы күрес туралы Конвенция. Біріккен Ұлттар Ұйымының қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму туралы Конференциясында міндетті күші жоқ арыз қабылданған болатын, онда орман типтерін тиімді пайдалану, орнықты дамыту және сақтап қалу (Орман шаруашылығының принциптері) бойынша ғаламдық консенсус принциптерін мазмұндап көрсеткен.
Ормандар жердегі алуан түрлі және кең таралған экожүйенің бірі болып табылады және бірқатар функцияларды орындайды: олар ағаш алудың және басқа өнімдердің қайнар көзі; үзіліс (рекреационное) мағынаны білдіреді және экожүйесінің функциясын атқарады, сонымен қоса топырақты және су режимін басқару; биоәралуандылықтың объектісі ретінде қызмет етеді және көмірқышқыл газының жұтушысы болып табылады. Қоршаған ортаның орасан қолданысы, көрінісі, құлдырауы және жерді қолданудың түрлі конверсиясы көптеген орман ресурстарына қауіп төндіреді. Табиғи ормандардың өсуіне және регенирациясына антропогендік әсер ету қауіпін тудырады. Осы көрсеткіш орман ресурстарын сандық және сапалық бағалауға мүмкіндік береді және орташа шаманы білдіреді, ол орман және басқада орман басқан жерлер арасындағы маңызды айырмашылықты жасыруы мүмкүн.
Осы көрсеткіш орман аумағын және басқа да орман басқан жерлерді, оның ел аумағына қатынасы, сонымен қатар түрлі орман және басқа да орман басқан жерлердің пайыздық көрсетеді. Көрсеткіш гектармен өлшенеді. Үлкен емес орман аумағының дәрежесі боынша км2 өлшем бірлігімен өлшенуі мүмкін.
Халықаралық келісімдер
Осы көрсеткіш бойынша негізгі халықаралық келісімдер – жоғалып кету қауіпі бар(СИТЕС), жабайы хайуанаттар және флора түрлерінің халықаралых саудасы туралы Конвенция, халықаралық маңызы бар сулы- батпақты жерлер туралы Конвенция (Рамсарская конвенция), биологиялық әралуандылық туралы Конвенция, климаттың өзгеруі туралы конвенция және шөлейттенуге қарсы күрес туралы Конвенция. Біріккен Ұлттар Ұйымының қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму туралы Конференциясында міндетті күші жоқ арыз қабылданған болатын, онда орман типтерін тиімді пайдалану, орнықты дамыту және сақтап қалу (Орман шаруашылығының принциптері) бойынша ғаламдық консенсус принциптерін мазмұндап көрсеткен.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ атындағы СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
CӨЖ
Тақырыбы: Аңшылық шаруашылығындағы табиғат қорғау ісі
Тексерген: Жылқыбаева С .Д
Орындаған:Сәрсенбекова Н.С
Семей, 2014ж
Жоспар:
1. Аңшылық шаруашылығындағы табиғатты қорғау ісі.
2. Қазақстанреспубликасы ауыл шаруашылығыминистрлігі орман және аңшылық шаруашығы комитеті.
3. Орман және аңшылық шаруашылығы комитетінің ережесі құрылымы.
1. Нақты көрсеткіш орман жағдайын аң шаруашылығы орман басқан жерлерді бағалауды қамтамасыз етеді, сонымен қатар оларды экологиялық мақсатта қолдану тенденциясын көрсетеді.
Ормандар жердегі алуан түрлі және кең таралған экожүйенің бірі болып табылады және бірқатар функцияларды орындайды: олар ағаш алудың және басқа өнімдердің қайнар көзі; үзіліс (рекреационное) мағынаны білдіреді және экожүйесінің функциясын атқарады, сонымен қоса топырақты және су режимін басқару; биоәралуандылықтың объектісі ретінде қызмет етеді және көмірқышқыл газының жұтушысы болып табылады. Қоршаған ортаның орасан қолданысы, көрінісі, құлдырауы және жерді қолданудың түрлі конверсиясы көптеген орман ресурстарына қауіп төндіреді. Табиғи ормандардың өсуіне және регенирациясына антропогендік әсер ету қауіпін тудырады. Осы көрсеткіш орман ресурстарын сандық және сапалық бағалауға мүмкіндік береді және орташа шаманы білдіреді, ол орман және басқада орман басқан жерлер арасындағы маңызды айырмашылықты жасыруы мүмкүн.
Осы көрсеткіш орман аумағын және басқа да орман басқан жерлерді, оның ел аумағына қатынасы, сонымен қатар түрлі орман және басқа да орман басқан жерлердің пайыздық көрсетеді. Көрсеткіш гектармен өлшенеді. Үлкен емес орман аумағының дәрежесі боынша км2 өлшем бірлігімен өлшенуі мүмкін.
Халықаралық келісімдер
Осы көрсеткіш бойынша негізгі халықаралық келісімдер - жоғалып кету қауіпі бар(СИТЕС), жабайы хайуанаттар және флора түрлерінің халықаралых саудасы туралы Конвенция, халықаралық маңызы бар сулы- батпақты жерлер туралы Конвенция (Рамсарская конвенция), биологиялық әралуандылық туралы Конвенция, климаттың өзгеруі туралы конвенция және шөлейттенуге қарсы күрес туралы Конвенция. Біріккен Ұлттар Ұйымының қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму туралы Конференциясында міндетті күші жоқ арыз қабылданған болатын, онда орман типтерін тиімді пайдалану, орнықты дамыту және сақтап қалу (Орман шаруашылығының принциптері) бойынша ғаламдық консенсус принциптерін мазмұндап көрсеткен.
Көрсеткіштің қалыптасуы бойынша ұсыныстар
Деректерді жинау және есептеу процессі кезінде, орман ресурстарын Дүниежүзілік бағалау және Европадағы министрлер (КОЛЕМ) деңгейінде өткен, ормандарды қорғау бойынша Конференциясы үшін құрастырылған БҰҰ-ң ФАО сәйкес анықтамаларын қолданған орынды. Бұл орман және басқа да орман басқан жерлер анықтамасына жатады, сонымен қатар орман және орман басқан жерлер, негізгі мақсатты функциясы болып табылатын, топырақты және су ресурстарын биоәралуандылығын сақтап қалу және әлеуметтік қызмет көрсету анықтамалары. Басқа сәйкес анықтамаларға:
- бастапқы орманды немесе басқа да орман басқан жерлер (адам қарекетінің нағыз ізі жоқ және экологиялық процесстер елеусіз бұзушылығынсыз ағатан ежелгі және табиғи түрлерден тұратын, орманбасқа да орман басқан жерлер),
- қорғайтын екпе ағаштары ( экологиялық қажеттілікті қамтамасыз ету үшін арнайы отырғызу жолы, олар топырақты және суды қорғау сияқты, зиян келтіргіштермен күрес және биологиялық әралуандылық үшін тіршілік ету орнын сақтап қалу; екпенің тіке сызығының бар болуы және ағаштардың бір келкі бірнеше түрлердің бар болуымен сипатталатын ежелден келе жатқан табиғ и өсімдер),
- жартылай табиғи ормандар және басқа да орман басқан жерлер ( шаруашылық қызметің қарқынды қызмет ету ауданы, онда ежелгі табиғи түрлердің қолдануы жүргізіледі және ұлғаю бойынша тікелей мақсатты іс шаралар қолданылудамақсат түрлерінің мөлшерін оптимизациялау, ол орман қурылымының және құрамының өзгеруіне әкеп соғады).
Сәйкес деректерді ормандардың мемлекеттік есеп жүргізу, территорияларды тексеру, ормандарды кадастрлық тексеру, дистанционды барлап қарау әдістерін қолдану арқылы немесе барлық әдістердің қиылысуымен қалыптастырған жөн.
Негізгі әдістемелік әдіс, Халықаралық деңгейде келісілген ЕЭК ООНФАО-ң дүние жүзілік орман ресурстарын бағалау және орнықты орман шаруашылығының жалпы европалық көрсеткішін қолдану бойынша КОЛЕМ-ң басқару принциптерінде көрсетілген.
Казіргі уақытта республикада орман аумағы және басқа да орман басқан жерлер бойынша деректер көзі, Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті болып табылады.
3.4.3. Жойылып кету қауі бар түрлер және қорғалатын түрлер
Бұл көрсеткіш жоғалып кету қауіпі бар биоәралуандылықты санының және түрлердің бағалық жағнайын бағалауға мүмкіндік береді , сонымен қатар елдегі ұлттық және дүние жүзілік әралуандылықты сақтап қаліу бойынша қолданылып жатқан шаралардың тиімді екенін куәландырады.
Биоәралуандылық ажырағысыз құндылықты білдіреді және оны сақтап қалу адам өмірі үшін және орнықты даму үшін маңызды рөль атқарады. Көптеген биологиялық ресурстардың қазыргі уақытта видео өзгеріс, зиян шегу және жоғалу қауіпі бар. Көп жылдар бойы МСОП және басқа халық аралық ұйымдар стандартты сандық критерия негізінде ақпаратты жете бағалаудың арқасында түрлер классификациясы арқылы биоәралуандылықтың құлдыраудың қарқынын және деңгейін мониторинг жүргізуде. МСОП ғаламдық жойылып кету қауіпі бар түрлердің қызыл тізімін ойлап тапты. 2006 жылы шығарылған басылымда жалпы алғанда 16118 түр кіргізілді. Елдер, ұлттық деңгейде жоғалып кету қауіпі бар, оның ішінде сирек кездесетін түрлер қызыл кітабын ойлап тапты, сонымен қатар, осы түрлерді қорғау бойыншс сәйкес шараларды қолдануда. Ғаламдық масштаб бойынша жоғалып кету қауіпі бар кейбір түрлер, ұлттық деңгейде, елдегі жоғалып кету қауіпі бар түрлер ретінде жіктелмеуіне болады. Солай бола тұра, елдер осы түрлерді қорғауды қамтамасыз етуге міндетті, егер сол елдің территориясында жоғалып кету қауіпі төнбеген жағдайда.
Ұлттық саясат жауапкершілігінің деңгейі туралы, табиғат ортасын және биоәралуандылықты қорғау саласында ақпарат куәландырады, онда көрсеткіш жалпы саны және ғаламдық деңгейде және катысып отырған және елде қорғалатан жоғалып кету қауіпі бар түрлер саны туралы деректер бар.
Осы көрсеткіш ғаламдық және ұлттық деңгейде жоғалып кету қауіпі бар түрлердің санын және поуляциясының санын сипаттайды, сонымен қатар елде қорғалады. Өлшем бірлігі ретінде түрлердің саны және ересек особьтардың саны бірлік бойынша қолданылады, сонымен қатар трендтер үшін пайыздық көрсеткіш.
Халықаралық келісімдер
Осы көрсеткіш бойынша халықалалық келісімдер - бір жерден екінші жерге көшіп жүретін жабайы жануарлар туралы Конвенция (Боннская конвенция), жоғалып кету қауіпі бар (СИТЕС) жабайы хайуанаттар және флоралар турлерін халықаралық сату туралы Конвенция және Европадағы табиғи тіршілік ететін жабайы хайуанаттар және флораларды қорғау туралы конвенция (Бернская конвенция), онда қорғау түріне жататын түрлер атап көрсетілген. Биологиялық әралуандылық туралы конвенциның мақсаты биоәралуандылықты жоғалту темпін азайту болып табылады. Европа елдерінің Қоршаған орта министрліктері Биологиялық және ландшафтты әралуандылық саласындағы жалпы Европалық стратегия 2003 жылы тағы да барлық деңгейте биологиялық әралуандылықты жоғалтуды тоқтату басты мақсат екенін растады. Бұл жоғалып кету қауіпуі бар түрлерге қолайылы жағдай туғызу және түрлердің жойылуын тоқтатудың мақсатын болжамдайы.
Көрсеткіштің қалыптасуы бойынша ұсыныстар
Деректеді жинау негізі ретінде жоғалып кету қаіпі бар және Қазақстанда ойлап табылған, қорғалатын түрлер, сонымен қатар МСОП - ғаламдық деңгейде жоғалып кету қауіпі бар түрлердің тізіму блуы керек. Жоғалып кету қаіпі бар түрлердің саны және қорғалатын түрлер саны сәйкес болмауы мүмкін, өйткені қорғалатын түрлер сирек кездесетін түрлерді қосуы мүмкін және түрлерді сәйкес көпжақты табиғи қорғалатын келісімдер шегінде немесе олардың МСОП-ң Қызыл тізіміне кіретін жоғалып кету қауіпі бар жануарлар мен өсімдіктер. Қорытынды деректерді қалыптастыру кезінде мынандай түрлерді бөлген жөн. Түрлердің саны түрлердің группасы бойынша есептеледі (жан-жануар, омыртқасыздар, тұщы су балықтары, рептилиялар, қосмекенділер, құстар және сүтқоректілер; түтікше өсімдіктер; балдырлар; мхи; қына және саңырау құлақтар). Түрлер бойынша бағалау бес жылда бір рет жүргізіледі.
МСОП-ң Қызыл тізімі өсімдіктер және жануарлар түрлерін сақтау және ғаламдық жағдайы туралы дүние жүзіндегі ең толық кадастр болып табылады. Жоғалып кету қауіпі бар түрлер үшін ктегориясының классификациясы (әлсіз, қауіпті жағдайда тұрған және қиын-қыстау жағдайда тұрған), бес сандық критерияны қолдану арқылы жүзеге асылылады, олар осы жүйе негізінде жатыр.
Казіргі уақытта республикада жабайы жануарлар және құстар түрлерінің жоғалып кету қауіпі бар және қорғалатын түрлер бойынша деректер көзі, Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті болып табылады.
Кейбір түрлердің таралуы және санының өзгеру тенденциясы
Осы көрсеткіш жекелеген түрлердің популяциясының жағдайын бағалауға, сонымен қатар биоәралуандылықты сақтау үшін қолданылып жатқан шаралардың тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді.
Көптеген көпжақты табиғатты қорғау туралы келісімдерде биоәралуандылықтың ауыспайтын құндылығы мойындалады, сонымен қатар биоәралуандылық адам өмірі үшін және орнықты даму үшін биоәралуандылықты сақтап қалу өте маңызды. Эконмикалық қызығушылықтың жоғары болу салдарынан көптеген биологиялық ресурстар ген деңгейінде, түрі және экожүйе деңгейінде қазіргі уақытта өзгеріп кету қауіпінде. Осы көрсеткуш ресурстық маңызы бар және биоәралуандылық (дербес түрлер) тұрғыда маңызды роль атқаратын түріне және тобына жататын хайуанаттар және флора өкілдерінің популяциясының жағдайын сипаттайды. Ол экономикалық қызығушылықтарды биоәралуандылықты сақтап қалу қызығушылығымен баластандыруға көмек береді (әсіресе аң аулауға және ағаш дайындауға лицензия беру кезінде), сонымен қатар экожүйелер ішінде балансты сақтап қалуға көмектеседі.
Көрсеткіш белгілі бір аудан территориясында жекелеген түрлердің санының өзгеруін көрсетеді (ел, аймақ, немесе арнайы бөлінген аймақ). Ересек особьтар санымен немесе осы нақты аудандағы басқа сәйкес корсеткіш жеткілігімен өлшенеді.
Халықаралық келісімдер
Осы көрсеткіш бойынша халықаралық келісімдер - Биологиялық әралуандылық туралы конвенция, Бондық конвенция, СИТЕС және Берндік конвенция. КБР-де биоәралуандылықты жоғалту темпін азайту мақсат тұтылған. Европа елдерінің Қоршаған орта министрліктері Биологиялық және ландшафтты әралуандылық саласындағы жалпы Европалық стратегия 2003 жылы тағы да барлық деңгейте биологиялық әралуандылықты жоғалтуды тоқтату басты мақсат екенін растады.
Көрсеткіштің қалыптасуы бойынша ұсыныстар
Мониторинг программасын қалыптастыру барысында ктегориялардың келесі түрлерін бөлек түр ретінде былай қарастыруға болады:
Негізгі түрлер: таксондар, оның зерттелген әсері экожүйеге нмесе оның көптігіне қатысты мңызды сәйкессіздік бірлестік болып табылады. Осы түрлерді жоғалту осы экожүйедегі басқа түрлер популяциясының шамасына маңызды жағымсыз әсер етеді және басқа түрлерді жоғалтуға әкеп соғуы мүмкін (каскадтық әсер).
Халықаралық маңызы бар түрлер: ғаламдық және европалық масштаб бойынша олардың елдегі популяциясы санының маңызды бөлігін құрайтын мысал түрі болып табылады.
Маңызды түрлер: жалпы елдегі азаматтар үшін немесе оның аймағы үшін ауыспайтын құндылықты білдіретін таксона аты болып табылады.
Эндеминдік түрлер: территорияда Көптеген түрлердің жалпы саны арқылы ғаламдық биоәралуандылыққа әр аудан өз үлесін қосады, сонымен қатар басқа аудандарда кездеспейтін (тек сол ауданға тән). Эндеминдік түрлерді сқтап қалу, әсіресе белгілі бір географиялық ауданда бірігіп тіршілік ететін ғаламдық биоәралуандылық деңгейін сақтап қалуға тиімді әдіс болып қызмет етуі мүмкін.
Түрлердің жеткіліктілігі туралы ақпаратты жинау сәйкес тексеру арқылы кезекті ұзақмерзімді әдісті өткізуді қолдану жолымен жүргізіледі, ол ғылыми бірлестіктерде кеңінен қолданылады. Өткенді шолатын популяцияның саны туралы деректерді жарияланған арнайы әдебиеттерді зерттеу жолымен алуға болады, сонымен қоса мағұлматтарды іздеу мақсатымен табиғи зерттеулер туралы бұрын жарияланған есептерді қоса, қазір қолданылатын әдістермен салыстыру үшін керек. Бірақ, тәртіп бойынша, әр особьті популяция немесе аудан шенгінде қарастыруға болмайды, оларды бағалау үшін және климат туралы сәйкес деректер іріктелген аудандарда популяция тығыздығы түрлерін, топырақ типтерін, жәненемесе өсімдук жамылған жерлер туралы сәйкес аудандарда тіршілік ету жерлері туралы білімді қолдануға болады. Көптекен елдерде кеңістік деректерін талдау үшін әдетте географиялық ақпараттық жүйені қолдану қарапайым тәжербие болып табылады (ГИС). Алдын ала болжанған табиғи жолмен өлшеу арқылы популяция шамасы туралы тексеру маңызды рөл атқарады.
Трендтік сан әсіресе көбіне циклдық ауытқу жиынтығы бойынша анықталады. Олар тіршілік еті жағдайын, биологиялық ресурстардың тиімді қолданылуы және қорғау жиынтығын көрсетеді. Әр түр үшін көрсеткіш бөлек есептеледі. Қадағаланып отырған территориялардағы түрлердің абслоюттік немесе қатысты саны ғана бар (әкімшілік территориялық бірліктерде немесе бөлек қорықтар және ұлттық парктердегі), әр территория бірлігіндегі қадағалау мониторинг жасалған жылы санын бағалау болады.
Халықаралық әдістеме ретінде ғаламдық деңгейде уақыт ағынымен (МСОПЮНЕП және Табиғаттың дүниежүзілік қоры (ТДҚ) тірі планета индексі), биоәралуандылықтың өзгеру көрсеткішінің есеп жүесі ұсынылады.
Қазіргі уақытта осы көрсеткіш бойынша республикада әкімшілік қайнар көзі, Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті болып табылады. Бұдан басқа, бекітілген тәртіп боыйнша тіркелген және аңшылық шаруашылықты жүргізуге құқығы бар, барлық аңшылық шаруашылықтар және жеке кәсіпкерлер ұсынатын жалпы мемлекеттік статистикалық форма негізінде Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі, жабайы жануарлардың және түрлері бойынша құстардың саны, аңшылық пен аулау туралы (форма индексі - 2 аңшылық) деректерді бақылайды.
2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман, балық және аң шаруашылығы комитеті (бұдан әрі - Комитет) министрліктің құзыретінің шегінде республиканың орман қорына, орман, балық және аң шаруашылығына, өз қарауындағы ерекше қорғалатын табиғат аумақтарына, мемлекеттік басқаруды, сондай-ақ Қазақстан Республикасында ормандардың, жануарлар дүниесінің жай-күйі, ұдайы өндірілуі, күзетілуі, қорғалуы мен пайдалануы үшін мемлекеттік бақылауды дербес жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының арнайы уәкілеттік берілген мемлекеттік органы болып табылады.
Комитет пен оның жергілікті жерлердегі органдары өздерінің өкілеттіліктерін жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының Конституциясын, заңдарын, Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкіметінің актілерін, өзге де нормативтік құқықтық актілерді басшылыққа алады.
Комитет пен оның жергілікті жерлердегі органдарының өз құзыретінің шегінде қабылдаған шешімдері заңды және тұлғалардың орындауы үшін міндетті.
Комитет жүйесіндегі мемлекеттік ұйымдардың ормандарды, жануарлар дүниесін күзету, қорғау және ұдайы өндіру, ерекше қорғалатын табиғат аумақтарын ұстау мен дамыту жөніндегі қызметін қаржыландыру республикалық бюджет қаражатының, заңдарға қайшы келмейтін өзге де көздердің есебінен жүзеге асырылады.
Комитеттің аппаратын және оның жергілікті жерлердегі органдарын ұстау республикалық бюджетте Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігін ұстауға көзделген қаржының есебінен жүзеге асырылады.
Комитет белгіленген тәртіппен өзіне берілген мүлікті иелену,
пайдалану және билік ету құқығын, сондай-ақ өзіне ведомстволық бағыныстағы ұйымдарға қатысты мемлекеттік меншік құқығы субъектісінің функциясын жүзеге асырады. Комитет заңды тұлға болып табылады, банктерде бюджеттік және ағымдағы шоттары, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасы бейнеленген және өзінің атауы мемлекеттік тілде жазылған мөрі бар.
II. Басымдықтары Комитет қызметінің негізгі басымдықты бағыттары: қоршаған ортаның тұрақтылығын жақсарту және сақтау мақсатында республиканың ормандылығын арттыру; өсімдік, жануарлар дүниесінің, үлгілік, бірегей және сирек ландшафттардың биологиялық алуан түрлілігін сақтау; ормандардың, балық және аңшылық ресурстарының өнімділігін ұлғайту; ормандарды, балық және аңшылық ресурстарын, өсімдік және жануарлар дүниесінің өзге де ресурстарын ұтымды және сарықпай пайдалануды мемлекеттік реттеу және қамтамасыз ету болып табылады.
III. Негізгі міндеттері Комитет:
орман, балық және аң шаруашылықтары, ерекше қорғалатын табиғат аумақтарын дамытудың мемлекеттік және өзге де бағдарламаларын әзірлеуді және іске асыруды;
орман өндірісінде мемлекеттік саясатты әзірлеуді, сондай-ақ республиканың аң шаруашылығында, балық аулау және балық өсіру, ерекше қорғалатын табиғат аумақтарының жұмыс істеуі мен дамуы мәселелерінде мемлекеттік саясатты әзірлеуді және жүзеге асыруды;
орман, балық және аңшылық пен өсімдік және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ШӘКӘРІМ атындағы СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
CӨЖ
Тақырыбы: Аңшылық шаруашылығындағы табиғат қорғау ісі
Тексерген: Жылқыбаева С .Д
Орындаған:Сәрсенбекова Н.С
Семей, 2014ж
Жоспар:
1. Аңшылық шаруашылығындағы табиғатты қорғау ісі.
2. Қазақстанреспубликасы ауыл шаруашылығыминистрлігі орман және аңшылық шаруашығы комитеті.
3. Орман және аңшылық шаруашылығы комитетінің ережесі құрылымы.
1. Нақты көрсеткіш орман жағдайын аң шаруашылығы орман басқан жерлерді бағалауды қамтамасыз етеді, сонымен қатар оларды экологиялық мақсатта қолдану тенденциясын көрсетеді.
Ормандар жердегі алуан түрлі және кең таралған экожүйенің бірі болып табылады және бірқатар функцияларды орындайды: олар ағаш алудың және басқа өнімдердің қайнар көзі; үзіліс (рекреационное) мағынаны білдіреді және экожүйесінің функциясын атқарады, сонымен қоса топырақты және су режимін басқару; биоәралуандылықтың объектісі ретінде қызмет етеді және көмірқышқыл газының жұтушысы болып табылады. Қоршаған ортаның орасан қолданысы, көрінісі, құлдырауы және жерді қолданудың түрлі конверсиясы көптеген орман ресурстарына қауіп төндіреді. Табиғи ормандардың өсуіне және регенирациясына антропогендік әсер ету қауіпін тудырады. Осы көрсеткіш орман ресурстарын сандық және сапалық бағалауға мүмкіндік береді және орташа шаманы білдіреді, ол орман және басқада орман басқан жерлер арасындағы маңызды айырмашылықты жасыруы мүмкүн.
Осы көрсеткіш орман аумағын және басқа да орман басқан жерлерді, оның ел аумағына қатынасы, сонымен қатар түрлі орман және басқа да орман басқан жерлердің пайыздық көрсетеді. Көрсеткіш гектармен өлшенеді. Үлкен емес орман аумағының дәрежесі боынша км2 өлшем бірлігімен өлшенуі мүмкін.
Халықаралық келісімдер
Осы көрсеткіш бойынша негізгі халықаралық келісімдер - жоғалып кету қауіпі бар(СИТЕС), жабайы хайуанаттар және флора түрлерінің халықаралых саудасы туралы Конвенция, халықаралық маңызы бар сулы- батпақты жерлер туралы Конвенция (Рамсарская конвенция), биологиялық әралуандылық туралы Конвенция, климаттың өзгеруі туралы конвенция және шөлейттенуге қарсы күрес туралы Конвенция. Біріккен Ұлттар Ұйымының қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму туралы Конференциясында міндетті күші жоқ арыз қабылданған болатын, онда орман типтерін тиімді пайдалану, орнықты дамыту және сақтап қалу (Орман шаруашылығының принциптері) бойынша ғаламдық консенсус принциптерін мазмұндап көрсеткен.
Көрсеткіштің қалыптасуы бойынша ұсыныстар
Деректерді жинау және есептеу процессі кезінде, орман ресурстарын Дүниежүзілік бағалау және Европадағы министрлер (КОЛЕМ) деңгейінде өткен, ормандарды қорғау бойынша Конференциясы үшін құрастырылған БҰҰ-ң ФАО сәйкес анықтамаларын қолданған орынды. Бұл орман және басқа да орман басқан жерлер анықтамасына жатады, сонымен қатар орман және орман басқан жерлер, негізгі мақсатты функциясы болып табылатын, топырақты және су ресурстарын биоәралуандылығын сақтап қалу және әлеуметтік қызмет көрсету анықтамалары. Басқа сәйкес анықтамаларға:
- бастапқы орманды немесе басқа да орман басқан жерлер (адам қарекетінің нағыз ізі жоқ және экологиялық процесстер елеусіз бұзушылығынсыз ағатан ежелгі және табиғи түрлерден тұратын, орманбасқа да орман басқан жерлер),
- қорғайтын екпе ағаштары ( экологиялық қажеттілікті қамтамасыз ету үшін арнайы отырғызу жолы, олар топырақты және суды қорғау сияқты, зиян келтіргіштермен күрес және биологиялық әралуандылық үшін тіршілік ету орнын сақтап қалу; екпенің тіке сызығының бар болуы және ағаштардың бір келкі бірнеше түрлердің бар болуымен сипатталатын ежелден келе жатқан табиғ и өсімдер),
- жартылай табиғи ормандар және басқа да орман басқан жерлер ( шаруашылық қызметің қарқынды қызмет ету ауданы, онда ежелгі табиғи түрлердің қолдануы жүргізіледі және ұлғаю бойынша тікелей мақсатты іс шаралар қолданылудамақсат түрлерінің мөлшерін оптимизациялау, ол орман қурылымының және құрамының өзгеруіне әкеп соғады).
Сәйкес деректерді ормандардың мемлекеттік есеп жүргізу, территорияларды тексеру, ормандарды кадастрлық тексеру, дистанционды барлап қарау әдістерін қолдану арқылы немесе барлық әдістердің қиылысуымен қалыптастырған жөн.
Негізгі әдістемелік әдіс, Халықаралық деңгейде келісілген ЕЭК ООНФАО-ң дүние жүзілік орман ресурстарын бағалау және орнықты орман шаруашылығының жалпы европалық көрсеткішін қолдану бойынша КОЛЕМ-ң басқару принциптерінде көрсетілген.
Казіргі уақытта республикада орман аумағы және басқа да орман басқан жерлер бойынша деректер көзі, Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті болып табылады.
3.4.3. Жойылып кету қауі бар түрлер және қорғалатын түрлер
Бұл көрсеткіш жоғалып кету қауіпі бар биоәралуандылықты санының және түрлердің бағалық жағнайын бағалауға мүмкіндік береді , сонымен қатар елдегі ұлттық және дүние жүзілік әралуандылықты сақтап қаліу бойынша қолданылып жатқан шаралардың тиімді екенін куәландырады.
Биоәралуандылық ажырағысыз құндылықты білдіреді және оны сақтап қалу адам өмірі үшін және орнықты даму үшін маңызды рөль атқарады. Көптеген биологиялық ресурстардың қазыргі уақытта видео өзгеріс, зиян шегу және жоғалу қауіпі бар. Көп жылдар бойы МСОП және басқа халық аралық ұйымдар стандартты сандық критерия негізінде ақпаратты жете бағалаудың арқасында түрлер классификациясы арқылы биоәралуандылықтың құлдыраудың қарқынын және деңгейін мониторинг жүргізуде. МСОП ғаламдық жойылып кету қауіпі бар түрлердің қызыл тізімін ойлап тапты. 2006 жылы шығарылған басылымда жалпы алғанда 16118 түр кіргізілді. Елдер, ұлттық деңгейде жоғалып кету қауіпі бар, оның ішінде сирек кездесетін түрлер қызыл кітабын ойлап тапты, сонымен қатар, осы түрлерді қорғау бойыншс сәйкес шараларды қолдануда. Ғаламдық масштаб бойынша жоғалып кету қауіпі бар кейбір түрлер, ұлттық деңгейде, елдегі жоғалып кету қауіпі бар түрлер ретінде жіктелмеуіне болады. Солай бола тұра, елдер осы түрлерді қорғауды қамтамасыз етуге міндетті, егер сол елдің территориясында жоғалып кету қауіпі төнбеген жағдайда.
Ұлттық саясат жауапкершілігінің деңгейі туралы, табиғат ортасын және биоәралуандылықты қорғау саласында ақпарат куәландырады, онда көрсеткіш жалпы саны және ғаламдық деңгейде және катысып отырған және елде қорғалатан жоғалып кету қауіпі бар түрлер саны туралы деректер бар.
Осы көрсеткіш ғаламдық және ұлттық деңгейде жоғалып кету қауіпі бар түрлердің санын және поуляциясының санын сипаттайды, сонымен қатар елде қорғалады. Өлшем бірлігі ретінде түрлердің саны және ересек особьтардың саны бірлік бойынша қолданылады, сонымен қатар трендтер үшін пайыздық көрсеткіш.
Халықаралық келісімдер
Осы көрсеткіш бойынша халықалалық келісімдер - бір жерден екінші жерге көшіп жүретін жабайы жануарлар туралы Конвенция (Боннская конвенция), жоғалып кету қауіпі бар (СИТЕС) жабайы хайуанаттар және флоралар турлерін халықаралық сату туралы Конвенция және Европадағы табиғи тіршілік ететін жабайы хайуанаттар және флораларды қорғау туралы конвенция (Бернская конвенция), онда қорғау түріне жататын түрлер атап көрсетілген. Биологиялық әралуандылық туралы конвенциның мақсаты биоәралуандылықты жоғалту темпін азайту болып табылады. Европа елдерінің Қоршаған орта министрліктері Биологиялық және ландшафтты әралуандылық саласындағы жалпы Европалық стратегия 2003 жылы тағы да барлық деңгейте биологиялық әралуандылықты жоғалтуды тоқтату басты мақсат екенін растады. Бұл жоғалып кету қауіпуі бар түрлерге қолайылы жағдай туғызу және түрлердің жойылуын тоқтатудың мақсатын болжамдайы.
Көрсеткіштің қалыптасуы бойынша ұсыныстар
Деректеді жинау негізі ретінде жоғалып кету қаіпі бар және Қазақстанда ойлап табылған, қорғалатын түрлер, сонымен қатар МСОП - ғаламдық деңгейде жоғалып кету қауіпі бар түрлердің тізіму блуы керек. Жоғалып кету қаіпі бар түрлердің саны және қорғалатын түрлер саны сәйкес болмауы мүмкін, өйткені қорғалатын түрлер сирек кездесетін түрлерді қосуы мүмкін және түрлерді сәйкес көпжақты табиғи қорғалатын келісімдер шегінде немесе олардың МСОП-ң Қызыл тізіміне кіретін жоғалып кету қауіпі бар жануарлар мен өсімдіктер. Қорытынды деректерді қалыптастыру кезінде мынандай түрлерді бөлген жөн. Түрлердің саны түрлердің группасы бойынша есептеледі (жан-жануар, омыртқасыздар, тұщы су балықтары, рептилиялар, қосмекенділер, құстар және сүтқоректілер; түтікше өсімдіктер; балдырлар; мхи; қына және саңырау құлақтар). Түрлер бойынша бағалау бес жылда бір рет жүргізіледі.
МСОП-ң Қызыл тізімі өсімдіктер және жануарлар түрлерін сақтау және ғаламдық жағдайы туралы дүние жүзіндегі ең толық кадастр болып табылады. Жоғалып кету қауіпі бар түрлер үшін ктегориясының классификациясы (әлсіз, қауіпті жағдайда тұрған және қиын-қыстау жағдайда тұрған), бес сандық критерияны қолдану арқылы жүзеге асылылады, олар осы жүйе негізінде жатыр.
Казіргі уақытта республикада жабайы жануарлар және құстар түрлерінің жоғалып кету қауіпі бар және қорғалатын түрлер бойынша деректер көзі, Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті болып табылады.
Кейбір түрлердің таралуы және санының өзгеру тенденциясы
Осы көрсеткіш жекелеген түрлердің популяциясының жағдайын бағалауға, сонымен қатар биоәралуандылықты сақтау үшін қолданылып жатқан шаралардың тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді.
Көптеген көпжақты табиғатты қорғау туралы келісімдерде биоәралуандылықтың ауыспайтын құндылығы мойындалады, сонымен қатар биоәралуандылық адам өмірі үшін және орнықты даму үшін биоәралуандылықты сақтап қалу өте маңызды. Эконмикалық қызығушылықтың жоғары болу салдарынан көптеген биологиялық ресурстар ген деңгейінде, түрі және экожүйе деңгейінде қазіргі уақытта өзгеріп кету қауіпінде. Осы көрсеткуш ресурстық маңызы бар және биоәралуандылық (дербес түрлер) тұрғыда маңызды роль атқаратын түріне және тобына жататын хайуанаттар және флора өкілдерінің популяциясының жағдайын сипаттайды. Ол экономикалық қызығушылықтарды биоәралуандылықты сақтап қалу қызығушылығымен баластандыруға көмек береді (әсіресе аң аулауға және ағаш дайындауға лицензия беру кезінде), сонымен қатар экожүйелер ішінде балансты сақтап қалуға көмектеседі.
Көрсеткіш белгілі бір аудан территориясында жекелеген түрлердің санының өзгеруін көрсетеді (ел, аймақ, немесе арнайы бөлінген аймақ). Ересек особьтар санымен немесе осы нақты аудандағы басқа сәйкес корсеткіш жеткілігімен өлшенеді.
Халықаралық келісімдер
Осы көрсеткіш бойынша халықаралық келісімдер - Биологиялық әралуандылық туралы конвенция, Бондық конвенция, СИТЕС және Берндік конвенция. КБР-де биоәралуандылықты жоғалту темпін азайту мақсат тұтылған. Европа елдерінің Қоршаған орта министрліктері Биологиялық және ландшафтты әралуандылық саласындағы жалпы Европалық стратегия 2003 жылы тағы да барлық деңгейте биологиялық әралуандылықты жоғалтуды тоқтату басты мақсат екенін растады.
Көрсеткіштің қалыптасуы бойынша ұсыныстар
Мониторинг программасын қалыптастыру барысында ктегориялардың келесі түрлерін бөлек түр ретінде былай қарастыруға болады:
Негізгі түрлер: таксондар, оның зерттелген әсері экожүйеге нмесе оның көптігіне қатысты мңызды сәйкессіздік бірлестік болып табылады. Осы түрлерді жоғалту осы экожүйедегі басқа түрлер популяциясының шамасына маңызды жағымсыз әсер етеді және басқа түрлерді жоғалтуға әкеп соғуы мүмкін (каскадтық әсер).
Халықаралық маңызы бар түрлер: ғаламдық және европалық масштаб бойынша олардың елдегі популяциясы санының маңызды бөлігін құрайтын мысал түрі болып табылады.
Маңызды түрлер: жалпы елдегі азаматтар үшін немесе оның аймағы үшін ауыспайтын құндылықты білдіретін таксона аты болып табылады.
Эндеминдік түрлер: территорияда Көптеген түрлердің жалпы саны арқылы ғаламдық биоәралуандылыққа әр аудан өз үлесін қосады, сонымен қатар басқа аудандарда кездеспейтін (тек сол ауданға тән). Эндеминдік түрлерді сқтап қалу, әсіресе белгілі бір географиялық ауданда бірігіп тіршілік ететін ғаламдық биоәралуандылық деңгейін сақтап қалуға тиімді әдіс болып қызмет етуі мүмкін.
Түрлердің жеткіліктілігі туралы ақпаратты жинау сәйкес тексеру арқылы кезекті ұзақмерзімді әдісті өткізуді қолдану жолымен жүргізіледі, ол ғылыми бірлестіктерде кеңінен қолданылады. Өткенді шолатын популяцияның саны туралы деректерді жарияланған арнайы әдебиеттерді зерттеу жолымен алуға болады, сонымен қоса мағұлматтарды іздеу мақсатымен табиғи зерттеулер туралы бұрын жарияланған есептерді қоса, қазір қолданылатын әдістермен салыстыру үшін керек. Бірақ, тәртіп бойынша, әр особьті популяция немесе аудан шенгінде қарастыруға болмайды, оларды бағалау үшін және климат туралы сәйкес деректер іріктелген аудандарда популяция тығыздығы түрлерін, топырақ типтерін, жәненемесе өсімдук жамылған жерлер туралы сәйкес аудандарда тіршілік ету жерлері туралы білімді қолдануға болады. Көптекен елдерде кеңістік деректерін талдау үшін әдетте географиялық ақпараттық жүйені қолдану қарапайым тәжербие болып табылады (ГИС). Алдын ала болжанған табиғи жолмен өлшеу арқылы популяция шамасы туралы тексеру маңызды рөл атқарады.
Трендтік сан әсіресе көбіне циклдық ауытқу жиынтығы бойынша анықталады. Олар тіршілік еті жағдайын, биологиялық ресурстардың тиімді қолданылуы және қорғау жиынтығын көрсетеді. Әр түр үшін көрсеткіш бөлек есептеледі. Қадағаланып отырған территориялардағы түрлердің абслоюттік немесе қатысты саны ғана бар (әкімшілік территориялық бірліктерде немесе бөлек қорықтар және ұлттық парктердегі), әр территория бірлігіндегі қадағалау мониторинг жасалған жылы санын бағалау болады.
Халықаралық әдістеме ретінде ғаламдық деңгейде уақыт ағынымен (МСОПЮНЕП және Табиғаттың дүниежүзілік қоры (ТДҚ) тірі планета индексі), биоәралуандылықтың өзгеру көрсеткішінің есеп жүесі ұсынылады.
Қазіргі уақытта осы көрсеткіш бойынша республикада әкімшілік қайнар көзі, Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті болып табылады. Бұдан басқа, бекітілген тәртіп боыйнша тіркелген және аңшылық шаруашылықты жүргізуге құқығы бар, барлық аңшылық шаруашылықтар және жеке кәсіпкерлер ұсынатын жалпы мемлекеттік статистикалық форма негізінде Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі, жабайы жануарлардың және түрлері бойынша құстардың саны, аңшылық пен аулау туралы (форма индексі - 2 аңшылық) деректерді бақылайды.
2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман, балық және аң шаруашылығы комитеті (бұдан әрі - Комитет) министрліктің құзыретінің шегінде республиканың орман қорына, орман, балық және аң шаруашылығына, өз қарауындағы ерекше қорғалатын табиғат аумақтарына, мемлекеттік басқаруды, сондай-ақ Қазақстан Республикасында ормандардың, жануарлар дүниесінің жай-күйі, ұдайы өндірілуі, күзетілуі, қорғалуы мен пайдалануы үшін мемлекеттік бақылауды дербес жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының арнайы уәкілеттік берілген мемлекеттік органы болып табылады.
Комитет пен оның жергілікті жерлердегі органдары өздерінің өкілеттіліктерін жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының Конституциясын, заңдарын, Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкіметінің актілерін, өзге де нормативтік құқықтық актілерді басшылыққа алады.
Комитет пен оның жергілікті жерлердегі органдарының өз құзыретінің шегінде қабылдаған шешімдері заңды және тұлғалардың орындауы үшін міндетті.
Комитет жүйесіндегі мемлекеттік ұйымдардың ормандарды, жануарлар дүниесін күзету, қорғау және ұдайы өндіру, ерекше қорғалатын табиғат аумақтарын ұстау мен дамыту жөніндегі қызметін қаржыландыру республикалық бюджет қаражатының, заңдарға қайшы келмейтін өзге де көздердің есебінен жүзеге асырылады.
Комитеттің аппаратын және оның жергілікті жерлердегі органдарын ұстау республикалық бюджетте Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігін ұстауға көзделген қаржының есебінен жүзеге асырылады.
Комитет белгіленген тәртіппен өзіне берілген мүлікті иелену,
пайдалану және билік ету құқығын, сондай-ақ өзіне ведомстволық бағыныстағы ұйымдарға қатысты мемлекеттік меншік құқығы субъектісінің функциясын жүзеге асырады. Комитет заңды тұлға болып табылады, банктерде бюджеттік және ағымдағы шоттары, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасы бейнеленген және өзінің атауы мемлекеттік тілде жазылған мөрі бар.
II. Басымдықтары Комитет қызметінің негізгі басымдықты бағыттары: қоршаған ортаның тұрақтылығын жақсарту және сақтау мақсатында республиканың ормандылығын арттыру; өсімдік, жануарлар дүниесінің, үлгілік, бірегей және сирек ландшафттардың биологиялық алуан түрлілігін сақтау; ормандардың, балық және аңшылық ресурстарының өнімділігін ұлғайту; ормандарды, балық және аңшылық ресурстарын, өсімдік және жануарлар дүниесінің өзге де ресурстарын ұтымды және сарықпай пайдалануды мемлекеттік реттеу және қамтамасыз ету болып табылады.
III. Негізгі міндеттері Комитет:
орман, балық және аң шаруашылықтары, ерекше қорғалатын табиғат аумақтарын дамытудың мемлекеттік және өзге де бағдарламаларын әзірлеуді және іске асыруды;
орман өндірісінде мемлекеттік саясатты әзірлеуді, сондай-ақ республиканың аң шаруашылығында, балық аулау және балық өсіру, ерекше қорғалатын табиғат аумақтарының жұмыс істеуі мен дамуы мәселелерінде мемлекеттік саясатты әзірлеуді және жүзеге асыруды;
орман, балық және аңшылық пен өсімдік және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz