Жүн және тері, ішіктік шикізаттардың микрофлорасы жайлы ақпарат

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

БӨЖ

Тақырыбы: 1. Жүн және тері, ішіктік шикізаттардың микрофлорасы. Ет және тері- ішік шикізаттары өндірістерін ветеринариялық бақылау.

2. Қи микрофлорасының сандық құрамы. Қидағы микробиологилық үдерістер. Қиды биотермиялық өңдеу.

Орындаған : Сембаев М. О.

Тексерген: Омарбеков Е. О.

Семей 2015

Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім

Жүн. Тері
Теріде өтетін процестер
Жүн микробиологиясы
Ішік
Қи микробиологиясы
Қиды сақтау

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Жүн- қой, ешкі, түйе және т. б. жануарлардың түгі, жеңіл өнеркәсіптің құнды шикізаты. Жүн талшықтары жылуды аз өткізеді, ылғал тартқыш және берік болады. Ол жіп иіру, мата тоқу, киіз басу, әр түрлі тоқыма бұйымдар жасау үшін пайдаланылады. Қой, ешкі және түйе Жүні құнды шикізат болып есептеледі. Дүние жүзінде қой Жүні көп өндіріледі. Қой Жүні талшықтарының жуан-жіңішкелігіне, құрылымына қарай бөлінеді. Жүн құрамындағы қылшықтардың ара қатынасы қой тұқымына байланысты әр түрлі болады. Сондықтан қой Жүні биязы, биязылау, ұяң және қылшық Жүн деп бөлінеді. Биязы Жүн талшығының жіңішкелігі 14, 2 - 25 мкм, ұзындығы мен ирегі біркелкі болады. Түсі ақ, шайыры мол. Бұл Жүнінен жоғары сапалы мата тоқылады. Биязылау Жүн біркелкі ірілеу Жүн мен аралық қылшықтан тұрады. Талшығының жіңішкелігі 25, 1 - 35 мкм. Мұндай Жүннен трикотаж, жоғары сапалы шұға тоқылады. Ұяң Жүн құрамында Жүннен басқа аралық және майда қылшықтар болады. Ұяң Жүннен кілем тоқылады. Қылшық Жүннің құрамында қылшық, әсіресе, өлі қылшық көп болады. Мұндай Жүн киіз, киіз аяқ киім, т. б. жасауға пайдаланылады. Жүннің барлық түрінің сапасы малдың тұқымына, оны дұрыс азықтандыруға, бағып-күтуге байланысты. Ешкі Жүні қылшықты, түбіт аралас болады. Ангор, т . б. ешкі тұқымының Жүні биязылау келеді. Түйе Жүні берік, сапасы жақсы болады. Одан жүн мата, сырт киім, әр түрлі бұйымдар жасалады. Сиыр, жылқы Жүндерінен киіз, қоян Жүнінен жеңіл киім жасайды. Ит Жүні емдік мақсатта қолданылады

Тері ағзада әр түрлі қызмет атқарады. Ішкі мүшелерді сыртқы ортаның механикалық әсерінен (соғылудан, жарақаттанудан) қорғайды. Тері микробтарды, еріген улы және зиянды заттарды өткізбей қорғаныштық қызмет атқарады. Тері ағзадағы зат алмасу үдерісіне қатысады. Негізінен сумен жылу алмасуда маңызы бар. Сыртқы ортаның температурасы қаншалықты ауытқығанымен, адамның дене температурасы үнемі тұрақты болады. Дене температурасының үнемі тұрақты деңгейде болуын қамтамасыз ететін физиологиялық үдерістерді жылу реттелу дейді.

Тері арқылы сумен бірге түрлі тұздар (хлорлы), сүт қышқылы, азоттық алмасу өнімдері сыртқа шығарылады. Тері қанайналым үдерісінде қан сақталу қоймасының да қызметін атқарады. Ересек адам терісінің қылтамырларында 1 литрдей қан болады. Теріде көптеген жүйке талшықтары, сезгіш жасушалар шоғырланған. Сондықтан тері сезім мүшесінің қызметін де атқарады. Адам тері арқылы бір заттың жанасқандығын, температураны, ауырғанды сезеді.

Терінің витаминдер алмасуына да қатысы бар. Теріде болатын ерекше заттардан күннің ультракүлгін сәулелерінің әсерінен Д витамині түзіледі. Теріде аздаған мөлшерде газ алмасу үдерісі жүреді, яғни оттекті сіңіріп, көмірқышқыл газын бөледі.

Теріні сырып алғаннан кейін біраздан кейін теріде ферменттік процестер басталады, бұл микробтар дамуына қолайлы жағдай туғызады. Жас тері микрофлорасы теріге қидан, топырақтан, судан, ауадан, сойыс кезінде қолданылған заттардан түседі. Теріде болатын микроорганизмдер құрамы әр түрлі болады. Микробтардың шар тәрізді және таяқша тәрізді формалары, саңырауқұлақтар, аэробтар, анаэробтар кездеседі. Ыдырау процесі терінің ластанған, бүлінген, бүктелген жерлерінен басталады. Осындай жерлерден протеолитті мезофильді бактериялардың 20-ға жуық түрі болады. Без өзектері және түк ұясы ақылы микробтар тканьға өтеді. Егер орта әлсіз сілтілі болса, онда олар өте тез дамиды. Тканьдар ыдырай бастағаннан тері түсінің өзгеруіне, шірік иісіне қарай анықтауға болады.

Шіри ыдырау эпидермис жағынан да, шел қабық жақтан да басталады. Микробтар тері ылғалдылығы 35% кезінде дами бастайды. Терінің ыдырауға төзімділігіне малға жемшөп берудің белгілі бір дәрежеде әсері болады. Құнды жемшөп жеген мал терісі, жас шөп жеген малға қарағанда ыдырауға төзімді.

Терінің ыдырау жылдамдығы ауаның температурасына байланысты. Мысалы, 12°С -та тері бездерінің шарыштануы 12 сағатта, ал

24-26°С та осындай құбылыс 6 сағаттан соң байқалады. Микробтар тері қабатына терең бойлаған сайын эпидермис шырыштанады және ыдырайды, түк ұясынан оңай жұлынады. Шелдің түсі өзгереді, ол жасылдау, кейін қоңыр тартады.

Үй температурасында үшінші тәулікте процесс борпылдақ қосу тканына және коллаген талшықтарына тарайды . Тері босаңсиды, бүгілген жеріндегі эпидермис ойылып түседі, беріктігі кемиді. Ыдыраған ткандардан ұнамсыз иіс шығады. Шірудің алғашқы кезінде аэробты аммонификаторлар (Proteus vulgaris, E. coli, Bac. subtilis, Bac. mesentericus және басқалар) басым келеді, ал содан кейін тері қабатына терең бойлауына қарай анаэробтар Cl. putrificum,

Ci. sporogenes жиі кездеседі.

Зең басу ылғал, салқын, жақсы желдетілмейтін үйлерде байқалады. Шала кептірілген тері шелініңм бетінде, кейде эпидермис бетінде зең саңырауқұлақтарының майда колониялары пайда болады. Протеолиттік ферменттер әсерінен ткань белоктары ыдырайды, соның салдарынан терінің беріктігі және басқа қасиеттері кемиді.

Тұздық дақ жоғары температурада (30°С), күшті ылғалды жағдайда үйде ылғалдай тұздалған теріде майда, пішінсіз, қызыл не қоңыр түсті тұздық дақ пайда болады. Бұндай дақтардың себептері анықталмаған. Кейбір авторлар дақ химиялық жолмен, екінші біреулері биологиялық сипатты яғни, тұздың ыдырау өнімдерімен, не галофильды бактериялармен әрекеттесуі нәтижесінде пайда болады деп есептейді. Тұзды дақ орналасқан жерде коллаген талшықтары ісінеді және талшықты құрылысынан айырылады. Бұндай учаскілерге бояу нашар сіңеді, соның нәтижесінде терінің сорттылығы төмендейді.

Теріні консервілеу .

Өнеркәсіптік өңдеуге жіберілген тері алғашқы құрылысын және өзіне тән қасиеттерін сақтауы керек. Тері осы қалпында қалу үшін тері салқындысымен (сыпырылып алынғаннан кейін 2 сағаттан соң) консервілеу керек. Тері консервілеудің бірнеше әдісі бар; олардың бәрі микробтар дамуына жол бермеуге бағытталған.

Тұздау .

Теріні консервілеудің ең көп тараған әдісі. Натрий хлориді теріде ылғал мөлшерін кемітеді. Осмостық қысымды арттырады, соның арқасында микробтар дамуына қолайсыз жағдай туғызады. Тұздаудың ылғал және құрғақ түрлері бар.

Тұздықтаудың ерекшелігі-алдымен теріге натрий хлориді қою ерітіндісін сіңіреді, содан кейін жібітілген терілерді тұздықтайды . Содан кейін теріні тұздық ерітіндісі құйылған кеспекке шел жағымен салады. Натрий хлоридінің концентрацисы 25, 6%болуы керек. үлкен теріні кеспекке 18-14сағат, майда терілерді 10-12 сағат ұстайды, содан кейін теріні кеспектен шығарады, екі сағат сорғытады және жайып тұздайды.

Тұздықтау ерітіндісін ең көп болғанда 5 рет пайдаланады, өйткені бұдан кейін онда қан, ыдырау өнімдері көбейеді, микробтар саны артады. Микробтар санын азайту үшін ерітіндінің 1 литріне 0, 75 г есебінен кремний фторлы натрий қосады.

Тоңазыту.

Төменгі температурада микробтардың тіршілік ету әрекетін ферменттік процестерді тежейді және соның арқасында жаңа сыпырылған теріні бұзылудан сақтайды. Төменгі температурадада үнемі сақталса тері көпке дейін бұзылмайды. Температураның көтерілуі не өзгеруі терінің тез жібуіне және бүлінуіне соқтырады. Бұның салдарынан тері ақаулықтары пайда болады және тері сапасы төмендейді .

Жүн микрофлорасы.

Жүн бетінде әрдайым микробтар болады. Олардың арасында Bac. mesentericus, Bac. cereus көп аммонификаторлар кератинді ыдыратып жүн талшықтарын жарамыз етеді . Жүннің өзгеру дәреджесі микробтарға емес басқа да көптеген жағдайға байланысты. Мысалы, ылғал күйінде жатып қалған жүн термофильді микробтар әсерінен қызады, кейде көмірге айналады, тіпті оталып жанады. Болмашы ғана қызу -баяу өтетін процесс соның салдарынан жүннің түсі және басқа қасиеттері жойылады. Кейде pseudomonas indofera-ның әсерінен жүннің түсі өзгереді. Шіріген жүн талшықтарының беріктігі төмендейді. Микробиологиялық процестер дамуын және жүннің бүлінуін тоқтату үшін жүнді теңде, ағаш сөрелерде, құрғақ және жақсы желденетін қойма, үйде сақтау керек.

Ет - малды сойып және алғашқы өңдеуден кейін алынатын және әр түрлі ткандер-бұлшық ет, жалғаушы май, сүйек, т. б. Жиынтығынан тұратын ұша немесе ұша бөлігі. Бұл жоғары құндылықты тамақтанудағы маңызды өнім. Ет құрамындағы майлар ет өнімдерінің ароматы мен дәмін түзуге қатсады және құрамында адамға қажетті жеткілікті мөлшерде полиқанықпаған май қышқылдары бар.

Ішік - қазақтың ұлттық киімдерінің бірі, оны елтіріден, сеңсеңнен, әр түрлі аң терілерінен тігеді, сырты матамен тысталады. Ішік тігілетін терінің түрінеқарай: елтірі ішік, сеңсең ішік, қасқыр ішік, түлкі ішік, пұшпақ ішік, орман ішік, жанат ішік, бұлғын ішік т. б. деп аталады. Ішік тігетін теріні шел майынан, көк етінен арылтып алған соң ашыған айран жағын илейді. Тері әбден иі қанғанда ирек ағатпен тарап, қолмен уқалап, керіл-созыл жұмсартылады. Ішікті жөрмеп тігеді және тігістерінің бәрі тірінің тақыр жағына қарайды. Жұқа терілерді мақта жіппен тіксе, ал қалың терілерге жүн жіп пайдаланылады. Ішіктің іші дайын болған соң, оның тақыр бетіне бидай шүберек көктейді де барқыт, шұға, пүліш сияқты қалың тыстық маталармен тыстайды. Қасқыр ішікке қасқыр не түлкі терісінен, сеңсең ішікке елтіріден, басқа түрлеріне құндыз не бұлғын теріснен жаға салынады. Ішік екі маусымда киюге арналған жылы киім. Мысалы қасқыр ішік, түлкі ішік, бөкебай ішік, қарсақ ішік, бұлғын ішіктер қыста, пұшпақ ішік, зорман ішік, жанат ішік, елтірі ішіктер қара күзде, көктем айларында киюге арналған. Сеңсең ішік, қасқыр ішіктерді ерлер, қалған түрлерін көбінесе әйелдер киген. Әйелдер мен бойжеткендер киетін ішіктер өте сәнді етіп тігіледі. Олардың өңіріне, жеңінің аузына, етегіне айналдыра құндыздан, сусардан жұрын ұстайды. Тысына жібекпен кесте тігеді. Елтірі ішік аса марқаймаған қозының бұйра елтірісінен тігіледі. Сеңсең ішік - марқа қозының терісінен сеңсеңінен тігіледі. Орман ішік түлкінің тамақ терісінен, пұшпақ ішік - түлкінің пұшпақ терісінен тігіледі. Ішіктің қайсы түрі болса да әрі жылы, әрі киюге сәнді тамаша киім.

Қи микробиологиясы

Қида көп органикалық заттар болады, осыған байланысты қида микроорганизмдер дамуына қолайлы жағдай туады. 1тонна қида 10 кг ға дейін микробтар массасы, ал 1г қида 90 миллиардтай тірі микробтар болады. Микробтар қидың қоректік заттарын пайдаланумен қатар оны қалыптастырады. Микробтар тіршілік әрекетінің арқасында қи органикалық тыңайтқышқа айналады.

Аммонификаторлар, нитрафикаторлар, денитрификаторлар, ашу қоздырғыштары, зең саңырауқұлақтарымен қатар қида кейде инфекциялы аурулар қоздырғыштары болады. Қи құрамы үнемі тұрақты емес, қи құрамы ондағы нәжіс және несеп мөлшеріне, жемшөптің мөлшері мен сапасына, төсенішке, мал түлігіне және басқа факторларға байланысты. Мысалы, жылқы және қой қиында, сиыр және шошқа қиына қарағанда, азот, фосфор және калий көп. Қидағы пайдалы заттар зая келтірмеуді және қиды біршама зарарсыздандыруда, қиды дұрыс сақтаудың маңызы үлкен. Қи сақтаудың мынадай бірнеше әдістері бар: мал астында, тығыз (аэробты), борпылдақ тығыз (аэробты-анаэробты), борпылдақ(аэробты) . Қи мал астында тығыздалады, анаэробты жағдай туғызады, онда микробиологиялық процесс баяу жүреді. Бұл жағдайда қида пайдалы заттар көп сақталады, соның арқасында қи жақсы органикалық тыңайтқышқа айналады. Есте болатын бір жағдай: қиды осылай сақтағанда қи ыдырайды. Қора ауасында аммиак және басқа газдар көбейеді, бұлар малдың сілекей қабықтарын ісіндіреді және сөйтіп малға инфекция түсуіне мүмкіндік туады. Бұдан малдың тыныс жолдары аураға жиі ұшырайды. Несептің булануы қорада ылғал мөлшерін арттырады және қорада ауру қоздырғыштары болса дерматомикоз және басқа тері ауралары дамиды. Бұндай қи бактериялы, бациллалы және вирусты аурулар тарауына да себеп болады. Маластындағы қи қораны ластайды, сондықтан қиды тазартып, оны арнайы қи төгетін жерге жинау керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.