Аймақтар экономикасын мемлекеттік реттеу

Жоспар
Кіріспе

1. Аймақтар экономикасын мемлекеттік реттеу
2. Аймақ экономикасын мемлекеттік реттеу механизмдері

1. Аймақтар экономикасын мемлекеттік реттеу – аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуын, мемлекеттік және нарықтық реттеу бойынша сәйкес механизмдерді қалыптастыру мен шаралардың тұтас кешенін қабылдауды талап ететін шешілуі күрделі мәселелердің бірі болып табылады. Аймақтарды дамыту және де мәселелерді шешу үшін келесідей факторларды атап өткен жөн. Олар келесідей:
• табиғи ресурстарды дұрыс пайдалану;
• аймақтардың әлеуметтік-экономикасын жақсарту;
• аймақтарды инновациялық технологиялармен жабдықтау;
• аймақтардағы экологиялық мәселелерге жіті назар аудару [1].
Аталған факторларды жүзеге асыру барысында әр түрлі деңгейдегі мемлекеттік билік органдарының да, жеке кәсіпорындар мен ұйымдардың да, сондай-ақ жергілікті өзін-өзі басқару органдарының да ат салысулары талап етіледі. Осымен байланысты аумақ экономикасын басқару механизмін жетілдіруді өзара байланысты және бірін-бірі өзара толықтыратын үш бағытта жүргізу көзделеді:
• біріншісі – макродеңгейде аймақ экономикасын басқару механизмін одан әрі жетілдіру;
• екіншісі – мезодеңгейде тиімді аймақтық менеджмент механизмін қалыптастыру;
• үшіншісі – жергілікті өзін-өзі басқару әдістерін жетілдіру.
Аймақтардың дамуын мемлекеттік реттеудің бір жолы әкімшілік- құқықтық механизм көмегімен жүзеге асырылады. Яғни, басқару деңгейлері арасында мемлекеттік функционалдық өкілеттіліктерді бөлуді, әділетті бюджетаралық қатынастарды қалыптастыруды қамтамасыз ететін заңдарды шығару мен жүзеге асыру қажет. Осындай жүйе аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуын ынталандырады және аймақтарда қалыптасқан жағдай үшін жергілікті атқарушы органдардың жауапкершілігін арттырады.Қазіргі таңда аймақтардың дамуы бір деңгейде болмай тұр. Сол себепті экономикасы артта қалған аймақтарға экономикасы дамыған аймақтардан көмек көрсетілуде. Сол себепті барлық аймақтардың экономикасын теңестіру үшін мемлекет тарапынан көмек көрсетіліп және жекелеген артта қалған аймақтарды қолдау мен ынталандыру үшін қосымша экономикалық механизмдер қолдану қажет.Артта қалған аймақтарды қолдау мен ынталандыру механизмінде негізгі орын инвестицияларға беріледі.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
1. Аймақтар экономикасын мемлекеттік реттеу
2. Аймақ экономикасын мемлекеттік реттеу механизмдері

1. Аймақтар экономикасын мемлекеттік реттеу - аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуын, мемлекеттік және нарықтық реттеу бойынша сәйкес механизмдерді қалыптастыру мен шаралардың тұтас кешенін қабылдауды талап ететін шешілуі күрделі мәселелердің бірі болып табылады. Аймақтарды дамыту және де мәселелерді шешу үшін келесідей факторларды атап өткен жөн. Олар келесідей:
* табиғи ресурстарды дұрыс пайдалану;
* аймақтардың әлеуметтік-экономикасын жақсарту;
* аймақтарды инновациялық технологиялармен жабдықтау;
* аймақтардағы экологиялық мәселелерге жіті назар аудару [1].
Аталған факторларды жүзеге асыру барысында әр түрлі деңгейдегі мемлекеттік билік органдарының да, жеке кәсіпорындар мен ұйымдардың да, сондай-ақ жергілікті өзін-өзі басқару органдарының да ат салысулары талап етіледі. Осымен байланысты аумақ экономикасын басқару механизмін жетілдіруді өзара байланысты және бірін-бірі өзара толықтыратын үш бағытта жүргізу көзделеді:
* біріншісі - макродеңгейде аймақ экономикасын басқару механизмін одан әрі жетілдіру;
* екіншісі - мезодеңгейде тиімді аймақтық менеджмент механизмін қалыптастыру;
* үшіншісі - жергілікті өзін-өзі басқару әдістерін жетілдіру.
Аймақтардың дамуын мемлекеттік реттеудің бір жолы әкімшілік- құқықтық механизм көмегімен жүзеге асырылады. Яғни, басқару деңгейлері арасында мемлекеттік функционалдық өкілеттіліктерді бөлуді, әділетті бюджетаралық қатынастарды қалыптастыруды қамтамасыз ететін заңдарды шығару мен жүзеге асыру қажет. Осындай жүйе аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуын ынталандырады және аймақтарда қалыптасқан жағдай үшін жергілікті атқарушы органдардың жауапкершілігін арттырады.Қазіргі таңда аймақтардың дамуы бір деңгейде болмай тұр. Сол себепті экономикасы артта қалған аймақтарға экономикасы дамыған аймақтардан көмек көрсетілуде. Сол себепті барлық аймақтардың экономикасын теңестіру үшін мемлекет тарапынан көмек көрсетіліп және жекелеген артта қалған аймақтарды қолдау мен ынталандыру үшін қосымша экономикалық механизмдер қолдану қажет.Артта қалған аймақтарды қолдау мен ынталандыру механизмінде негізгі орын инвестицияларға беріледі.Сол себептен мемлекеттің инвестицияны реттеу жүйесі 3 кезеңмен жүргізіледі:
1. кезеңде - ең алдымен жобалардың басымдылығын анықтау және қажеті инвестициялық жиынтыққа бөлу, яғни инвестиция бөлетін аймақтардың басты мәселелерін анықтап, аймақтарды инновациялық технологиямен, өнірістермен және логистикалық инфраструктура мен дамыту қажеттілігін анықтау;
2. кезеңде - мемлекеттің инвестициямен көмек көрсету жобасының басты мақсаты жобаларға құрылымдық-функционалдық талдау жасау, яғни аймақтарды дамытудағы табиғи және экономикалық, экологиялық жағдайларына байланысты өнеркәсіп, инновация үрдісімен дамыту барысынталдау;
3. кезеңде - ақырғы этап бұнда зертелген аймақтарды инвестициямен қамтамасыз етіп және бөлін қаражатты мемлекет тарапынан реттеліп, бақылап отыру [2].
Инвестициялық қолдау, сонымен қатар, туризм саласын қамтып отыр. Өйткені, бұл сала аймақтардың табысын және жұмысбастылықты өсірудің маңызды көзі. Инвестициялық жобаларды дайындау барысында барлық қаржы көздерінің ішінде басымдық жаңа жұмыс орындарын ашуға бағытталған, еңбекті көп қажет ететін жобаларға беріледі. Экологиялық және экономикалық жағдайы төмен аймақтарға қолдау инвестицияларынан негізгі көздері мемлекеттік бюджет қаражаттары мен заңға қайшы келмейтін басқа да көздер бола алады. Жоғарыда ұсынылған механизмдер әрбір аумақтағы проблемаларға қатысты қолданылады. Сонымен қатар, атап өтетін жайт, бұл шаралар проблемалы аумақтардың жергілікті атқарушы органдарымен, шағын және орта бизнес субъектілерімен қолданатын болса ғана оң нәтиже береді. Жергілікті атқарушы органдар өз тарапынан мыналар бойынша саясат жүргізуі қажет:
* аймақтың инвестициялық тартымдылығын арттыру, инвестициялар еркін құйылуға жағдай жасау;
* шағын және орта кәсіпорындарды күшейту шараларын жүргізу;
* аймақтарда бизнес-инкубаторлар мен ақпараттық орталықтарды құру арқылы зерттеулерді, инновацияларды, ҒЗТКЖ-ын және технологиялар трансфертін инвестициялық қолдау.
Аймақтардың дамуын мемлекеттік реттеудің негізгі бағытының бірі - мемлекеттің әлеуметтік саясатын ұтымды жүргізу. Қазіргі таңда жүргізіліп отырған әлеуметтік саясаттың негізгі мақсаты ке - дейшілік деңгейін төмендету және қоғам - дағы әлеуметтік-экономикалық теңсіздікті азайтуға бағытталып отыр. Аймақтарда экономиканың өсуі және бісекеге қабілетті болудағы негізгі міндет халықтың әл-ауқатын көтеру, бірақ әлеуметтік мәселелерді шешу үшін әлеуметтік үдерістерді мына бағыттар бойынша мемлекеттік реттеуді күшейту қажет: табыстарды көтеру және елдің әл ауқатын арттыру [3]. Ең төменгі тұтыну бюджетін жасау мен пайдалану объективті үдеріс болып табылады, бұл ең алдымен тұрмыстың ең төмен деңгейі базалық әлеуметтік норматив ретінде адамның тірші - лік етуінің өзгеріп отырған әлеуметтік-экономикалық жағдайларына сай келуін көздейді.
* салааралық және салаішілік дең - гейде, мемлекеттік және жекеменшік секторлар арасында, сон - дай-ақ кә - сіп - - орын ішінде жұмыс күшін қайта қалпына кел - тіру үшін бірдей жағдай - лар жасау (еңбекке ақы төлеудің ең төменгі мөл - шері рөлін күшейту, ең - бекке ақы төлеудің ең тө - менгі, орта және ең жо - ғары деңгей - лері арасын - дағы арақа - тынасты реттеу, салық салу жүйесін жетіл - діру және т.б.);
* республикада орта тап - тың қалыптасуы жө - нін - дегі саясатты қалып - тастыру мен жүзеге асыру. Осы мақсатта халықтың табыстарын түбегейлі көтерумен бірге жұмыс орындарын құру, шағын және орта бизнесті қол - дау, білім беру техноло - гияларын дамыту, жинақ ақшаның, меншіктің қорғалуына кепілдікті күшейту және т.б. жөніндегі шаралар қажет;
* ауылдағы еңбекпен қамтылу құры - лымының индустриялық еңбектің үлесін ұлғайту жағына қарай оңтай - ландыру (ауылшаруашылық өнімдерін өңдеу, тұрғын үй және жол құрылысы, әлеуметтік инфрақұрылым нысандары құрылысы, агросервис және т.б.) [4].
Аталған мәселелерді шешу барысында мемлекет тарапынан елімізде үшжылдық бюджетпен жұмыс жасайды. Мұның бір артықшылығы - үшжылдық кезеңге арналған экономиканы және әлеуметтік салаларды дамытудың басым бағыттарын заңнамалық айқындау жергілікті кәсіпкерлер мен шетелдік инвесторларға өздерінің бизнестерін барынша ауқымды жоспарлауға мүмкіндік береді.Ең бастысы, Қазақстан-2030 стратегиялық бағдарламасының жүзеге асуын ұзақ мерзімді бюджеттік жоспарлау сүрлеуден адастырмайды. Халықтың тұрмысын көтеру барысында, яғни дағдарыстан шығу мақсатында мемлек басшысы экономиканы сауықтыру үшін қазіргі таңда атқарылатын жұмыстарды саралай келіп, бес бағытты нақтылап берді. Оның біріншісі - банк секторын тұрақтандыру, екнішісі - құрылыс саласын және үлескерлер мәселесін шешу, үшіншіден - дағдарыс жағдайында шағын және орта бизнестің зардап шекпеу керектігін, төртінші ауылшаруашылығын ойдағыдай дамыту, бесінші - индустриялық-инновацияны дамыту [5]. Аймақтарды дамату барысында осы аталған жеңілдіктермен қоса кәсіпорындарды салықтық жеңілдіктер мен қатар олардың өнімдерін нарыққа шығару үшін жағдайлар жасау, яғни бағаны бір қалыпты ұстап тұру, неғұрлым өнеркәсіп және кәсіпорындар көбейген сайын аймақтарда жұмыссыздық саны солғұрлым төмендей береді. Сол себепті, ең алдымен мемлекетте өндіріс орындарын мен кедейшілікті жою басты міндет. Кедей халықтың негiзгi бөлiгi ауылдық жерлерде тұрады. Еліміздегі барлық селолық елді мекендердің (пункттердің) 780-дейі, яғни 10 пайыздан астамы әлеуметтік-экономикалық дамуы жағынан өте төмен деңгейде екенін ескерсек, онда мынадай экономикалық тетіктерді қолданудың маңызы арта түседі:
* алдын ала мақсаттық жоспарлау;
* салықтық және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.