Тамақ өндірісінде қолданылатын машина элементтерін дайындауға арналған бөлшектерді көміртекті және легрленген болаттың механикалық қасиеттерін салыстыру сипаттамалары

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕТТІК

УНИВЕРСИТЕТІ

«Основы расчета элементов машин» пәнінен

СӨЖ

Тақырыбы:

Тамақ өндірісінде қолданылатын машина элементтерін дайындауға арналған бөлшектерді көміртекті және легрленген болаттың механикалық қасиеттерін салыстыру сипаттамалары

Тексерген: Джилкишева А. Г

Орындаған: Жанатғалиұлы Е.

Топ: ТО-311

Семей - 2015ж

СӨЖ тапсырмасы:

Көміртек адамзатқа көмір, күйе түрінде ерте заманнан белгілі. 1780 жылы А. Лавуазье көміртектің табиғатын зерттеді. Оған латынша «карбонеум» көмір деген атау 1827 жылы берілді.

Бұл жер қыртысының 0, 8 %-ын және атмосфераның 0, 03 %-ын құрайды. Көміртегінің жалғыз элемент күйі де, басқа затпен қосылған күйі де пайдалы болып табылады. Гауһар, графит және көмір көміртегінің элементті түрлеріне жатады. Көміртегі литосферада минерал карбонаттары ретінде де кездеседі

Болат - темірдің көміртек (2%-ке дейін) және басқа элементтермен қорытпасы; темірдің көміртегі және басқа элементтермен қосылып жасалған деформацияланатын қорытпасы.

Болат - өндіру технологиясына байланысты, қорытпа құрамында көміртектен басқа марганец, кремний, күкірт, фосфор т. б. қосалқы элементтер болады. Мұндай болатты көміртекті болат деп атайды. Болат сапасын арттыру үшін, қорытпа құрамына хром, никель, молибден, ванадий вольфрам, марганец, кремний т. б. элементтер қосылады. Мұндай қорытпа легирленген болат деп аталады. Болат - қара металлургия өндірісінің негізі - машина жасау өнеркәсібі мен құрылыста пайдаланылатын негізгі материал. Пайдалану саласына қарай, болатты басты-басты төрт топқа бөлуге болады :

Құрылыстық болат . Әдетте, прокат күйінде құрылыс конструкцияларының әртүрлі элементтері мен вагон, кеме жасауда қолданылады.

Машина жасау болатынан негізінен әр түрлі машина бөлшектері жасалады. Ол үшін термиялық өңдеу мен химиялық-термиялық өңдеуден өтеді.

Аспаптық болат әр түрлі кесу, өлшеу, штамп аспаптарын жасауға пайдаланылады.

Айырықша-физикалық қасиеттері бар болат кәбінесе электр техникасы, химия, әскери техникаларын жасауда пайдаланылады.

Көміртекті болаттардың тепе-тңдік күй жағдайы шарттарында құрылымдық қоспалар құраушысына цементит, феррит, аустенит және перлит жатады. Темір карбидінің мөлшерінде 60, 67 пайызға дейін С бар.

Цементит - темір-көміртекті қорытпалардың ең қатты және морт құрылымдық бөлігі болып саналады. Мөлшерінде 4, 3 пайыздан көп көміртегі бар қоспалар (СД сызығынан төмен) кристалданған кезде бастапқы бірінші цементит Ц ₁ пайда болады, яғни кристалдану процесінде сұйық қроытпадан тікелей түзілген цементит құрылымдық құраушысын алғашқы Ц ₁ цементит деп атайды. Цементит құрылымдық бөлігі алғашқы Ц ₁ , екінші Ц ₂ және үшін Ц ₃ цементит деп ажыраталады. Егер темір-көміртекті қорытпаларда цементиттің мөлшері едәуір көп болса, олардың созылғыштығы бірқатар кеміп, ал қаттылығы анағұрлым артады. Сондықтан құамында айтарлықтай цементит мөлшері бар темір-көміртекті қорытпалар шамптау, созу, домалатып ысу және т. с. с әдістермен жақсы өңделмейді.

Феррит - көміртегінің α-темірдегі қатты ерітіндісі. Бөлме температурасында көміртегінің α-темірдегі ерігіштігі 0, 006 пайызға тең, ал қыздыру температурасы жоғарылатылған сайын оның ерігіштігі едәуір артады. Егер таза темірдегі ферриттің құрылымдық бөлігін микроскоп арқылы зерттесек, оның құрылысында көлемі әр түрлі біріңғай бейімделіп шектескен түйірлер бар екенін көруге болады, ал көміртекті болаттар феррит-цементит (перлит) қоспасынан тұрады. Феррит темір-көміртекті қорытпалардың ең жұмсақ, созымталдығы жоғары құрылымдық бөлігі болып саналады.

Аустенит - көміртегінің γ-темірдегі қатты ерітіндісі, егер темір-көміртекті қорытпалардың температурасын 911 ⁰ С - ден жоғарылатсақ оның бір аллотропиялық пішіні екінші формасына ауысады. Бұл құрылымдық бөлікті аустенит деп атайды.

Перлит - эвтектоидты болат- құрамында 0, 8 пайыз көміртегінің мөлшері бар аустенитті баяу салқындатып, оның температурасын 727 ⁰ С-ге дейін төмендеткенде түзілетін цементит пен ферриттің механикалық қоспасы. Перлит эвтектоидты болат болып саналады. Олардың құраушысы тек перлиттен тұрады.

Қарапайым сапалы көміртекті болаттар

Бұл аса кең тараған болаттар. Нормалданған күйде прокат түрінде жеткізіліп тұрады және машина жасауда, құрылыстарда және халық шаруашылығының басқа саласында да қолданады. «Ст» әрпімен және «0» - «6»- ға дейінгі сандармен белгіленеді. Сандар - бұл марканың белгілі нөмірі.

Сапалы құрылымдық көміртекті болаттар

Бұлардың құрамында күкірт, фосфор және басқа зиянды қоспалар аз болады, кейбір жағдайда кремний және марганецтің көп болуымен ерекшеленеді.

Арнайы белгіленудегі көміртекті болаттар

Бұл топқа кесумен жақсы өңделетін болаттар жатады (автоматты болаттар) . Олар негізінен массалық өндірістегі бөлшектерді жасау үшін қолднылады. Автомат болаттарды «А» әрпімен және құрамындағы көміртектің жүздік үлестегі % мөлшерін көрсететін сандармн таңбаланады. (А12, А20, А40Г және т. б. ) .

Котельді жайма болаттар

Бу қазандарын, кеме ошақтарын, газ құбырларындағы жану камераларын жасау үшін қолданылады. Олар ауыспалы қысымда және 4520 ⁰ С дейінгі температурада жұмыс жасау керек. Сонымен қатар, котельді болат жақсы балқытылуы керек. Мұндай қасиеттерді алу үшін көміртекті болатқа технологиялық қоспа (титан) енгізнді және қосымша оны алюминиймен қышылдандырады. Көміртекті котельді болаттың келесі маркаларын шығарады: 12К, 15К, 16К, 18К, 20К, 22К құрамындағы көміртегі мөлшері 0, 08-0, 28 пайызға дейін.

Көміртекті болаттардың жіктелуі.

Көміртекті болаттар қорыту технологиясына байланысты қайнау және тыныш қорыту болаттары болып 2-ге бөлінеді. Қайнау, тыныш қорыту болаттарының тұрақты қоспалары кремний, марганец, күкірт, фасфор, оттегі элементтері болып табылады.

Көміртекті болаттар мынадай түрлерге бөлінеді:жалпы мұқтаждық, сапалы, жоғары сапалы, арнаулы болаттар.

Жалпы мұқтаждық болаттар құрылыс конструкцияларын, машина детальдары мен аспап, құрал - сайман жасау үшін қолданылады. Ж. М. Б мех. Қасиеті мен хим. Құрамына байланысты кәдімгі сапалы және жоғары сапалы болып 2 бөлінеді.

Кәдімгі сапалы болаттар механикалық қасиеті мен химиялық құрамына қарай үш топқа бөлінеді. А, Б, В тобы.

Жоғары сапалы болаттар құрамында зиянды қоспалар мөлшері мен ақауыаз болады. Болаттың бұл түрінің маркалары бар: 15А, 20А, УОА, УВА . . . а әрпі болаттың жоғары сапалы екендігін көрсетеді.

Арнаулы болаттар жону, созу, штамптау әдісімен суық күйде өңделеді. Бұл болат түрінің Автомат болаты деп аталатын түрі машина жасау өндірісінде гайка, бұранда жасау үшін пайдаланылады. Құрамындағы көміртегі аз болаттардың өңделу қасиетін арттыру үшін оларға күкірт пен фосфор қосады. А12 маркалы автомат болаттарының құрамында 0. 08-0. 16% көміртегі, 0, 08-0. 15 фосфор, 0. 08-0. 2 күкірт болады.

Болат қасиеттеріне легірлеуші элементтердің тигізетін әсері.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.