Эссе-шығарма «Саяси идеология»



Саяси сананың құрамдас бөлігі және өзегі-саяси идеология болып табылады. «Идеология» деген ұғым гректің идея-бейне және логос-білім деген сөздерден шыққан. Ғылыми айналымға, әдебиетке француз ғалымы және фәлсафашы А. Дестют де Траси (1754-1836ж) кіргізді. Ол идеологияны идеялар, олардың қалай пайда болатындығы және әрекет ететіндігі жөнінде ғылым деп түсіндіреді. Кейін келе бұл сөздің мазмұны өзгерді, қазір идеология деп адамдардың үлкен әлеуметтік топтарының іс-әрекетіне бағдар беріп, олардың мақсат-мүдделерін білдіретін және қорғайтын идеялар мен көзқарастар жүйесін айтамыз.
Идеология әр түрлі - саяси, құқықтық, этикалық, діни, эстетикалық, фәлсафалық болып келеді. Осы тұста қандай идеология болсын саясатпен тығыз байланысты. Белгілі бір адамдар тобының қоғам құрылысы және дамуы, ондағы қатынастарды орнықтыруға немесе өзгертуге қызмет ететін тұжырымдамалар мен пікірлердің жиынтығы идеологияның қалыптасуына негіз болады. Яғни, олар билік арқылы немес оған ықпал ету арқылы өз мақсат-мүдделерін білдіреді және қорғайды.
Негізінен саяси идеологияны қарастырғанда мынадай мәселерге назар аударған жөн. Оның бірі – түсініксіз қоғамдық пікір қалыптасып қалғандай, мәселен кешегі коммунистік идеология мен бүгінгі тәуелсіз еліміздің идеологиясы арасында бір бос кеңістік пайда болды, қоғам бір кезең идеологиясыз қалды деген қағида. Осының өзі ақиқатқа жата ма деген сұрақ туады. Мәліметтерге сүйенсек, қарсы пікіршілеріміз сол идеологиялық қуыстың дәлелі ретінде – империялық идеологияның «қазасын», оның өзімен бірге ала кеткен идеологиялық мекемелерін сөз етеді. Идеологияны тек оны ұйымдастырушы, жүргізуші аппараттың қызметінде бағыныштылық жағдайда қоюға бола ма деген сұрақ та қалыптасады. Жаңа құрылып жатқан идеологиялық бөлім қызметкерлері де әлсін-әлсін сездіріп қалады: міне, енді Президент те түсінді, әкімшіліктерде мойындай бастады, сондықтан ішкі саясат бөлімдері құрылды – идеологияның негізгі нұсқасы салынды, идеологиялық жұмысқа жағдай туа бастады. Осы дәлелдеме де қаншалықты өзін ақтап жатыр?
Бір мысал келтіруге болады, коммунистік партияның бір орталықтан өзі пішіп, өзі шешіп тұрғанда да жергілікті идеологияны басқарған төрайымдар мен төрағалар арнайы мәжілістер мен жиналыстар, насихатшылар, лекторламен кездесулер төрінің тұрақты «құрметті қонақтары» болғанымен, басым көпшілігі аузын бір ашпастан, идеологиялық иісін де ажыратпастан, қоғамнан өткені ақиқат емес пе? Бүгін де кейбір мәдени-рухани құбылыстар сол өткен кезеңдер ұқсастығын сездіреді. Осындайда «кешегі идеялық басыбайлылық пен идеократиялық үстемділікті қайта тірілтіп аламаймыз ба деген қауіп басым түсіп жатады». Демек бұл саяси идеологияның ауқымы кең, қалыптасуы күрделі жағдайларға себеп болатындығын көрсетеді.

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Қазакстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі
Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Эссе-шығарма Саяси идеология

Орындаған: Шаймарданова Н.Ә
Тобы:
ТК-421

Тексерген: Мамырбеков А.М

Семей 2015

Кіріспе

Саяси сананың құрамдас бөлігі және өзегі-саяси идеология болып табылады.
Идеология деген ұғым гректің идея-бейне және логос-білім деген сөздерден
шыққан. Ғылыми айналымға, әдебиетке француз ғалымы және фәлсафашы А. Дестют
де Траси (1754-1836ж) кіргізді. Ол идеологияны идеялар, олардың қалай пайда
болатындығы және әрекет ететіндігі жөнінде ғылым деп түсіндіреді. Кейін
келе бұл сөздің мазмұны өзгерді, қазір идеология деп адамдардың үлкен
әлеуметтік топтарының іс-әрекетіне бағдар беріп, олардың мақсат-мүдделерін
білдіретін және қорғайтын идеялар мен көзқарастар жүйесін айтамыз.
Идеология әр түрлі - саяси, құқықтық, этикалық, діни, эстетикалық,
фәлсафалық болып келеді. Осы тұста қандай идеология болсын саясатпен тығыз
байланысты. Белгілі бір адамдар тобының қоғам құрылысы және дамуы, ондағы
қатынастарды орнықтыруға немесе өзгертуге қызмет ететін тұжырымдамалар мен
пікірлердің жиынтығы идеологияның қалыптасуына негіз болады. Яғни, олар
билік арқылы немес оған ықпал ету арқылы өз мақсат-мүдделерін білдіреді
және қорғайды.
Негізінен саяси идеологияны қарастырғанда мынадай мәселерге назар аударған
жөн. Оның бірі – түсініксіз қоғамдық пікір қалыптасып қалғандай, мәселен
кешегі коммунистік идеология мен бүгінгі тәуелсіз еліміздің идеологиясы
арасында бір бос кеңістік пайда болды, қоғам бір кезең идеологиясыз қалды
деген қағида. Осының өзі ақиқатқа жата ма деген сұрақ туады. Мәліметтерге
сүйенсек, қарсы пікіршілеріміз сол идеологиялық қуыстың дәлелі ретінде –
империялық идеологияның қазасын, оның өзімен бірге ала кеткен
идеологиялық мекемелерін сөз етеді. Идеологияны тек оны ұйымдастырушы,
жүргізуші аппараттың қызметінде бағыныштылық жағдайда қоюға бола ма деген
сұрақ та қалыптасады. Жаңа құрылып жатқан идеологиялық бөлім қызметкерлері
де әлсін-әлсін сездіріп қалады: міне, енді Президент те түсінді,
әкімшіліктерде мойындай бастады, сондықтан ішкі саясат бөлімдері құрылды –
идеологияның негізгі нұсқасы салынды, идеологиялық жұмысқа жағдай туа
бастады. Осы дәлелдеме де қаншалықты өзін ақтап жатыр?
Бір мысал келтіруге болады, коммунистік партияның бір орталықтан өзі
пішіп, өзі шешіп тұрғанда да жергілікті идеологияны басқарған төрайымдар
мен төрағалар арнайы мәжілістер мен жиналыстар, насихатшылар, лекторламен
кездесулер төрінің тұрақты құрметті қонақтары болғанымен, басым көпшілігі
аузын бір ашпастан, идеологиялық иісін де ажыратпастан, қоғамнан өткені
ақиқат емес пе? Бүгін де кейбір мәдени-рухани құбылыстар сол өткен кезеңдер
ұқсастығын сездіреді. Осындайда кешегі идеялық басыбайлылық пен
идеократиялық үстемділікті қайта тірілтіп аламаймыз ба деген қауіп басым
түсіп жатады. Демек бұл саяси идеологияның ауқымы кең, қалыптасуы күрделі
жағдайларға себеп болатындығын көрсетеді.

Негізгі бөлім

1993 жылғы 9 қазанда Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың
"Қазақстанның болашағы-қоғамның идеялық бірлігінде” еңбегі жарияланды. Бұл
еңбегінде Қазақстанға жаңа үлгідегі идеологияның қажеттілігі бар ма, жоқ па
деген талас төңірегінде нақты пікір айтты:
1.Идеология-әлеуметті мінез-құлықты қалыптастыру механизмі.
2. Идеология–мемлекеттің және оның тұғырнамасын қолдайтын партиялардың,
қоғамдық қозғалыстардың, адамдардың ақыл-ойына өркениетті түрде ықпал ету
тәсілі.
3. Өмір алға озып отырған кезде әр түрлі идеологиялық ағымдар болады.
Еңбектің маңызы мынада еді : Қазақстанның қазіргі кездегі қоғамдық-саяси
жағдайына баға беріліп, ел тәуелсіздігі мен тұрақтылығын сақтау бағыттары
көрсетілді.

Енді саяси идеологияны қалыптастыратын жағдайларға келетін болсақ, ең
алдымен қоғамда көшелерде банерлер мен плакаттардың ілініп тұруын жатқызуға
болады. Яғни онда әр түрлі ұлт өкілдерінің тату-тәтті тұрған суреті болу
мүмкін. Бұл қандай мақсатпен жасалған десек, еліміз көп ұлтты мемлекет
болғандықтан, біз бауырмал халықпыз, сондықтан бәріне дос ретінде, туысқан
ретінде қараймыз. Ал жәнегі плакаттар сол арадағы достықты тереңдетіп
айқындап көрсетеді. Келешек жастарда өзге ұлт өкілдерін сыйлау, салт-
дәстүрлерін құрметтеу деген идеологияның қалыптасуына негіз болады деген
сөз. Я болмаса, мысалы Семей қаласында қазақтың бас ақыны Абай Құнанбаев
атамыздың Адамзаттың бәрін сүй, бауырым деп ! жазылған банері ілініп тұр.
Ол сөздердің мағынасы тереңде жатыр. Дұрыстап, төркініне үңілсек, өте
керемет айтылған. Бұл адамдардың бәрі бірдей, сондықтан бәрі туыс-бауырдай,
бір-бірін жақсы көруі керек дегенді сипаттайды. Яғни адамдарды
бауырмашылдыққа негіздейдін идеологияны қалыптастырады. Бұдан басқа
елбасымыздың халыққа жариялаған жолдаулары, сондай-ақ халықтың рухын
көтеретін ұран іспеттес мәтіндерді де жатқыза аламыз. Ол өз кезегінде
азаматтардың патриоттық сезімінің күшеюіне жағдай жасайды. Және айта
кететін тағы бір жағдай, саяси идеологияны қалыптастыратын факторлар жақсы
болсын, я жаман болсын, халық оны тез қабылдайды. Мәселен, елде орыс ұлтын
мақтаған бір плакаттар ілінді делік. Осы кезде халықтарда түсініспеушілік
туындайды. Яғни наразылықтар орын алып, ұлтшылдық сипатта саяси идеология
қалыптасады. Ал бұл өз кезегінде қазақ-орыс ара қатынасының бұзылуына
әкеледі деген сөз. Сонымен қоса қазір дүние жүзінде дағдарыс болып жатыр.
Бұл елімізге де әсерін тигізбей қоймайды. Мәселен күнделікті тұтынатын
тауарлардың, азық-түліктің бағасы өсіп кетті. Ол халықтын наразылығын
туындатуда. Яки киім-кешек, азық-түлік бағасы сағат сайын өседі, ал
күнделікті ай сайынғы табыстары оны алуға жетпейді. Ал отбасында көп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қазақ әдебиеті мамандығы бойынша жазылған Белгібай Шалабаевтың ғылыми - сын, әдеби аударма еңбектері атты тақырыптағы кандидаттық диссертациясының қолжазбасын талқылау
Әдебиеттің оқушылардың танымдық қабілеттерін арттырудағы маңызы. Тарих және тұлға
Асқар шығармашылық тілге көп мән берген жазушы
Сұхбат негізінде ақпараттық жанр
Абай мұрасындағы тәлім-тәрбиелік ой-пікірлерді болашақ педагогтардың кәсіби дайындығында пайдалану
Қазақ әдебиеттану ғылымы және абайтану мәселелері
Қадыр Мырза Әлі
Эссе. Саяси идеология
«20 ғасырдың 60 жылдарынан кейінгі қазақ әдебиеті (1960-2000)» пәні бойынша әдістемелік нұсқау
Тұлғалық бағдарлы оқыту жүйесіндегі сабақтар
Пәндер