Вирустардың жіктелу принциптері. олардың номенклатурасы. вирустардың көбеюінің ерекшеліктері және көбею сатылары

І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
2.1. Вирустардың жіктелуі.
2.2. Вирустардың репродукциясы
2.3. Виустардың вириондарының химиялық құрамы мен физикалық құрылысы.
ІІІ.Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

“Вирус” деген сөз латын тіліндегі” у “ деген ұғымнан алынған .
Вирустарды ең алғаш рет 1892 жылы Д.И.Ивановский ашты .Ол өзінің студент кезінде Украина мен Белоруссия жеріне темекі өсімдіктерінің ауруын зерттеумен шұғылданды.Себебі ол аурудың зардабы өте үлкен шығын әкелетін.Ивановский досы Половцев екеуі ауруға ұшыраған темекі өсімдігінің жапырақтарын ұнтақтап,оның сөлін сау жапырақтарға жаққан кезде,сау жапырақтар да ауруға ұшырады.Осы ауру жапырақтардың сөлін сүзгіден өткізіп, ауру қоздыратын нәрсенің бактериядан ұсақ екен дәлелдеді.Ең негізгісі –осы сөлдің ауру қоздыратын қасиеттері анықталды.Бұл өте үлкен жаңалық болды.Кох пен Пастердің аттары микробиология үшін қаншалықты зор болса,Ивановскийдің аты вирусология үшін соншалықты зор”Вирус “ деген ұғымды бірінші рет Нидерланд ботанигі Бейеринк қолданды.Ол ғалым темекі өсімдігі жапырақтарының ауруын зерттеп,Ивановскийдің бақылауларын қайталады.Дегемен ауруды қоздыратын” сұйық жұқпалы нәрсе” демек “вирус”” у” деген пікір айтты.Вирус қоздыратын аурулар өте ерте кездн белгілі болған.Мысалы,шешек ауруы ертедегі Қытай үнді елдерінде белгілі болған.Бұдан 3000 мың жыл бұрын өмір сүрген фараондандардың денесінен шешек ауруларынын іздері байқалған.Тек 185асырдың аяғында ғана Эдуард Дженнер ағылшын дәрігері шешек ауруынан сақтандырудың бірден-бір жолын тапты.Ол кісінің көптен бері байқауы бойынша ,сиыр сауатын сауыншылар сиыр шешегімен ауырса,қара шешекпен ауырмайтын болған.Сондықтан да Дженнер 1796 жылдың 14 маусым күні 8 жасар сау баланың қолына Сара Семи деген сауыншының қолыңдағы шешек жарасының іріңін еккен.Сара Семи сиыр шешегімен ауырып жүр еді.Осы егудің арқасында бала ауырмай аман қалған.Сол кезден бастап вакциндеу дегент ұғым пайда болды.Ол латының vacca-сиыр деген сөзінен алынды.Вакциндеу –егу,вакцина- егетін зат.19 5асырдың аяғында Луи Пастер вирус жұқтыратын құтырық ауыруының вакцинасын алды.1898 жыл немістің Фридрих Леффер және Пауль Фрош аусыл қоздырушысының вирус екенін дәлелдеді.1902 жыл Николь мен Адильбей ірі қара оба вирусы мен Ауески ауруының вирусын тапты.1903жыл американдық ғалымдар Швейниц пен Дорсе шошқа оба вирусын тапты.1904 жыл француз ғалымдары Карре мен Валле жылқы инфекциялық анемия деп аталатын жұқпалы аурудың вирусын тапты.1905жыл француз ғалымы ит обасының вирусын тапты.1909жыл Хидейо Ногучи сары безгек вирусын тапты.1952 жыл Херши мен Чейз бактериофагтың нуклеин қышқылының бактерия класына ауру жұқтыратының ашты.1953жыл Уотсон мен Крик вирустардың ДНҚ-ның екі жіптен тұратынын ашты.1956жыл Гирер ,Шармм және Френкель вирустар белоктарының құрылысы олардың нуклеин қышқылына байланысты екенін дәлелдеді.1961 жыл Ниренберг тРНҚ –ның пайда болу жолдарын бляшка алу тәсілдерін ашты.

1.Ш. Мырзабекова « Жалпы вирусология»
2.Ш.Б. Мырзабекова « ветеринарлық вирусология» . Алматы.2004 Ж
3.О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Ғылым және Білім министрлігі
Семей қаласы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

БӨЖ
Тақырыбы: Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы.
Вирустардың көбеюінің ерекшеліктері және көбею сатылары

Орындаған:Махметов Н.М
Тексерген:Омарбеков Е.О

Семей 2015
Жоспар:
І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
2.1. Вирустардың жіктелуі.
2.2. Вирустардың репродукциясы
2.3. Виустардың вириондарының химиялық құрамы мен физикалық құрылысы.
ІІІ.Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

"Вирус" деген сөз латын тіліндегі" у " деген ұғымнан алынған .
Вирустарды ең алғаш рет 1892 жылы Д.И.Ивановский ашты .Ол өзінің студент кезінде Украина мен Белоруссия жеріне темекі өсімдіктерінің ауруын зерттеумен шұғылданды.Себебі ол аурудың зардабы өте үлкен шығын әкелетін.Ивановский досы Половцев екеуі ауруға ұшыраған темекі өсімдігінің жапырақтарын ұнтақтап,оның сөлін сау жапырақтарға жаққан кезде,сау жапырақтар да ауруға ұшырады.Осы ауру жапырақтардың сөлін сүзгіден өткізіп, ауру қоздыратын нәрсенің бактериядан ұсақ екен дәлелдеді.Ең негізгісі - осы сөлдің ауру қоздыратын қасиеттері анықталды.Бұл өте үлкен жаңалық болды.Кох пен Пастердің аттары микробиология үшін қаншалықты зор болса,Ивановскийдің аты вирусология үшін соншалықты зор"Вирус " деген ұғымды бірінші рет Нидерланд ботанигі Бейеринк қолданды.Ол ғалым темекі өсімдігі жапырақтарының ауруын зерттеп,Ивановскийдің бақылауларын қайталады.Дегемен ауруды қоздыратын" сұйық жұқпалы нәрсе" демек "вирус"" у" деген пікір айтты.Вирус қоздыратын аурулар өте ерте кездн белгілі болған.Мысалы,шешек ауруы ертедегі Қытай үнді елдерінде белгілі болған.Бұдан 3000 мың жыл бұрын өмір сүрген фараондандардың денесінен шешек ауруларынын іздері байқалған.Тек 185асырдың аяғында ғана Эдуард Дженнер ағылшын дәрігері шешек ауруынан сақтандырудың бірден-бір жолын тапты.Ол кісінің көптен бері байқауы бойынша ,сиыр сауатын сауыншылар сиыр шешегімен ауырса,қара шешекпен ауырмайтын болған.Сондықтан да Дженнер 1796 жылдың 14 маусым күні 8 жасар сау баланың қолына Сара Семи деген сауыншының қолыңдағы шешек жарасының іріңін еккен.Сара Семи сиыр шешегімен ауырып жүр еді.Осы егудің арқасында бала ауырмай аман қалған.Сол кезден бастап вакциндеу дегент ұғым пайда болды.Ол латының vacca-сиыр деген сөзінен алынды.Вакциндеу - егу,вакцина- егетін зат.19 5асырдың аяғында Луи Пастер вирус жұқтыратын құтырық ауыруының вакцинасын алды.1898 жыл немістің Фридрих Леффер және Пауль Фрош аусыл қоздырушысының вирус екенін дәлелдеді.1902 жыл Николь мен Адильбей ірі қара оба вирусы мен Ауески ауруының вирусын тапты.1903жыл американдық ғалымдар Швейниц пен Дорсе шошқа оба вирусын тапты.1904 жыл француз ғалымдары Карре мен Валле жылқы инфекциялық анемия деп аталатын жұқпалы аурудың вирусын тапты.1905жыл француз ғалымы ит обасының вирусын тапты.1909жыл Хидейо Ногучи сары безгек вирусын тапты.1952 жыл Херши мен Чейз бактериофагтың нуклеин қышқылының бактерия класына ауру жұқтыратының ашты.1953жыл Уотсон мен Крик вирустардың ДНҚ-ның екі жіптен тұратынын ашты.1956жыл Гирер ,Шармм және Френкель вирустар белоктарының құрылысы олардың нуклеин қышқылына байланысты екенін дәлелдеді.1961 жыл Ниренберг тРНҚ - ның пайда болу жолдарын бляшка алу тәсілдерін ашты.

Вирустардың жіктелуі

1971 - 1975 жылдары вирустар туралы жаңа деректер пайда болды ,соған сәйкес оларды тұқымдастыққа,туысқа бөле бастады.
Вирустар тұқымдасының аты viridае деп аяқталады. Тұқымдастың өзі туыстан тұрады және оның мүшелерінің антигендік қасиеті,морфологиясы.сондай-ақ нуклеин қышқылынын түрі бірдей болып келеді.Вирустардың тұқымдастықтар тармағының аты virinae деп аяқталады.Вирустардың туыстықтарының аты virus дкп аяқталады.
Қазіргі кезде барлық дерлік вирустардың түрлері белгілі емес.
Вирустардың геномы бір жіпті екі жіпті, сызықшалы және сақиналы ДНҚ-дан тұрады.
ДНҚ-ы бар 7 тұқымдастығы белгілі;Олар:
1. Рохvігіdае тұқымдасы (ағылшынның рох- жара деген сөзінен алынған) поксвирустар.
2. Негрesviridае тұқымдасы (гректің hегро еңбектеу, таралу деген сөзінен)герпесвирустар.
3. Нераdnaviridae тұқымдасы. Бұл топқа жататын вирустар: адамның бауыр ауруының В вирусы орман суырының вирусы жерде жүретін тиынның, үйректің бауыр ауруының вирустары.
4. Ігіdoviridае тұқымдасына иридовирустар жатады.
5. Аdепoviridае тұқымдасына (гректің adeno- без деген сөзінен шыққан)аденовирустары жатады.
6. Рароvaviridае тұқымдасы- паповавирустар.
7. Раrvoviridае тұқымдасы (латынның рагvиs- кішкене деген сөзінен алынған).
РНҚ- ды вирустар- бұл бір үлкен топтан тұратын вирустар.
1. Пикорнавирустар- Рісогпаvігіdае (латынның рісо- өте кішкене, гnа- РНҚ
2. Калицивирустар- Саliciviridае (латынның- саlіх- чаша- ойықша деген сөзінен алынған)
3. Тогавирустар- Тоgavirіdае (латынның togа- плащ деген- сөзінен алынған)
4. Бирнавирустар- Вігпаviridae тұқымдасына жаңадан белгілі болған РНҚ бар вирустар жатады.
5. Коронавирустар- Согопaviridае (лат. согопа- тәж деген сөзінен алынған)
6. Парамиксовирустар- Рагаmуxoviridае (лат. рагa- қасында, mуха- сілекей деген сөзінен.)
7. Ортомиксовирустар- Огthomухоvігіdае (лат.- огtho дұрыс, mуха- сілекей деген сөздерінен.)
8. Рабдовирустар- Rhabdoviridае (гректің- Rhabdos- таяқ, білік деген сөзінен шыққан.
9. Буньявирустар- Bunуaviridае тұқымдасы 1973 жылдан бері белгілі.
10. Аренавирустар- Агепаvігіdае (латынның- агепа құм деген сөзінен алынған)
11. Ретровирустар- Retroviridае (латынның- геtго кері деген сөзінен алынған)
12. Реовирустар- Reoviridae тұқымдасы.

Вирустардың репродукциясы

Репродукция латынның re - қайталану, pioducere - өндіру, пайда болу дегенді білдіреді. Вирустарда дисьюнктивтік көбею жолы кездеседі.
Вирустардың репродукциясы дегеніміз комплементарлы принципке сүйене отырып вирустың нуклеин қышқылдарының сансыз көп көшірмелері жасалып,вирустардың белок синтезделіп соңнан соң олардың бірігіп вирион түзілуі.Вирустардың көбею нәтижесінде торша өледі .Мұны өнімді инфекция деп атайды.Мұндай процесті туғызған вирусты вириондты вирус дейміз. .
Вирустардың көбею сатылары 2 фазадан тұрады.
I фаза.
1. Адсорбция- вирустың клеткаға жабысуы
2. Вирустың клеткаға енуі.
3.Депротеинизация - белокты қабаттан айырылу.
II фаза
1.Транскрипция - ДНҚ - ын РНҚ - на көшіру.
2.Трансляция- (латынның translatio- жеткізу, апару) деген сөзінен шыққан белоктар түзіледі.
3.Репликация - геномының көбеюі.
4.Вирус компоненттерінің жиналуы.
5.Вирустардың клеткадан шығуы.

Адсорбция - вирустың клеткаға жабысуы. Адсорбция - вирустардың көбею сатысындағы төменгі температурада өтетін бірден-бір процесс, ал басқа сатылары жоғары температурада өтеді. Вирустың клеткаға жабысуы оның белоктарының клетка рецепторларына сәйкес келуімен басталады. Вирустар тек қана өздеріне сәйкес клеткаларда ауру туғыза алады.
Вирустың клеткаға жабысуы, белгілі бір ортада, катиондардың бар жерінде ғана іске асады. Сонымен қоса вирустардың клеткаға жабысуы белгілі бір температураны қажет етеді: ол температура вирустың түріне сәйкес болады. Вирустардың жабысу жылдамдығы олардың түріне сәкес, мысалы, тұмау вирусының 2сағатта 80% ал осындай уақытта шешек вакцина вирусының тек 40% ғана жабысады. Вирустардың клеткаға жабысып үлгеруі 2-16 сағатқа дейін.
Вирустың клеткаға енуі . Күрделі вирустардың торша енуінің екі жолы бар:
Виропексис арқылы. Бұл виропексистің негізінде өзімізге белгілі пиноцитоз және фагоцитоз болады. Вирустың клеткаға жабысуының арқасында клетка қабырғасы ойылып шұқыр пайда болады. Бұл шұқыр түбінде ерекше рецепторлар бар, ал мембрананың цитоплазма жағынан мол, салмағы үлкен ерекше белок - клатрин бар. Шұқырдың жан-жағы жабылып вирус енген жерде клетка цитоплазмасында вакуоль пайда болады. Демек , виропексис дегеніміз, рецептор арқылы болатын эндоцитоздың бір көрінісі десек те болады.
Вирустың клеткаға жабысуы. Торша және вирус қабықшасының өзара бірігуі арқылы даболуы мүмкін. Демек вирус қабықшасы мен клетка мембранасы ериді де вирустың нуклеопротеиді ішінде қалады. Вирион құрамында ерекше белоктар бар. Олар клетка мембранасының компоненттерін ерітіп жібереді.
Вирустардың белоктан бөлінуі. Белоктан тұратын киімін шешеді. Бұл процесс ферменттердің көмегімен болады. Мысалы, ретровирустардың белоктан бөлінуі - фермент - гидролаза арқылы клетка лизосомасында болады. Тек осы лизосомдарда вирус белоктары пептидтерге бөлініп кетеді. Вирустардың көпшілігі белоктан рецептосомдарда шешінеді, тек кейбірейлері ғана - ядро мембранасында белоктан бөлінеді. Вирустың клетка ішіне еніпшешінуінен бастап, оның клетка ішінде толық өсіп-жетіліп ұрпақ пайда болғанға дейінгі мерзімін қараңғы, немесе эклипс - фаза деп атайды. Расында да осы мерзімде к летка тұтылып тек вирусқа еркіндік туады. Себебі вирус клетканың құралу аппаратына өз өмірін жүргізіп, вирустың көбею программасын іске асырады. Эклипс фаза әртүрлі мерзімге созылады.
Транскрипция (латынша transcription - көшіріп жазу). Бұл фазада ДНҚ-а сәйкес аРНҚ пайда болады. Бұл процесс РНҚ полимераза көмегімен іске асады. аРНҚ 2 жіпті ДНҚ-ң 1 жібінің көшірмесі болады. РНҚ түзейтін полимераза нуклеозидтрифосфаттарды - АТФ, ГТФ, ЦТФ, УТФ - белгілі бір қалыппен тізбектейді. Алғашқы транскриптаза кезінде: алғашқы аРНҚ пайда болады. Ал соңғы транскриптаза кезінде аРНҚ соңғы гендерден көшірме алады. Транскрипция процессінің өтуі:
Бұл вирустар клетканың ядросында РНҚ полимеразасының көмегімен өсіп жетіледі.
РНҚ-ды вирустардың транскрипциясы өзгеше келеді. Генетикалық информация ДНҚ-а немесе РНҚ-а болады.
а) оң (+) жіпті РНҚ-ды вирустарда тек қана нәсілдік роль атқармайды. Бұл вирустарда транскрипция жоқ.
б) терңс (-) жіпті РНҚ-ды вирустарды геномының информациялық қызметі жоқ.
в) Ретровирустарда транскрипция ерекше түрде кездеседі. Мұнда транскрипция кері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.