Гессен шыбыны биологиясы есептеу әдістемесі зиянды фазассы және таралуы

І Негізгі бөлім
Гессен шыбыны биологиясы , есептеу әдістемесі, зиянды фазассы және таралуы
1.1 Шыбындарға қысқаша сипаттама
1.2 Шыбындардың түрлері
1.3 Шыбындармен күресу шаралары
1.4 Зиянды фазасы және таралуы
II Қорытынды
III Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Қос қанаттылар (Diptera) – жәндіктер класының бір отряды. Жер шарында кең таралған, 150-дей тұқымдасы 100 мыңнан астам түрі белгілі. Қазақстанда 2 отряд тармағы (ұзынмұрттылар және қысқамұрттылар), 114 тұқымдасы, 5 мыңға жуық түрі бар. Қазба қалдықтары триас кезеңінен белгілі. Атауы қос қанатына орай қойылған (кейбір түрлерінің қанаты жоқ), көздері фасетке ұқсайды. Мұртшасы үш не одан да көп бунақтан тұрады. Аузы шаншып тесуге, жалауға бейімделген. Толық түрленіп дамиды. Дернәсілі құртқа ұқсас, аяқтары болмайды. Қуыршағы бос жатады не ең соңғы дернәсіл қабығымен (піллә) қапталады. Кейбір қос қанаттылар түрлерінің дернәсілдері өсімдіктер мен жануарлар денесінде өсіп жетіледі, ересек жәндіктер өсімдік шірігімен, жануар қанымен қоректенеді. Қос қанаттылар арасында синантроптар да (үй жануарлары, өсімдіктер және микроорганизмдерге қатысты; мысалы, тышқан, шыбын) бар. Қан сорғыш жәндіктер (масса, шіркей, т.б.) адам мен малға безгек, энцефаломиелит, күйдіргі сияқты жұқпалы аурулар таратады. Гессен шыбыны, швед шыбыны, ұзын сирақты бақша шыбыны, тері бөгелегі, қарын бөгелегі – аулы шаруашылығы мен мал шаруашылығының зиянкестері. Бірқатар қос қанаттылар пайдалы жәндіктер: гүл шыбыны – өсімдіктерді тозаңдандырады; жеміс шыбыны (дрозофила) генетикалық зерттеулерде пайдаланылады; кейбір қосқанаттылар дернәсілдері (тахина) зиянкес жәндіктермен қоректеніп, шаруашылыққа пайда келтіреді; хирономид дернәсілдері – балық жемі; ктырьлар шегіртке, маса, шыбынды құртады. Қазақстанда 6 түрі (мыс., алып шыбын, жетілмеген эфедрома, құмыты шыбыны, т.б.) “Қызыл кітапқа” енгізілген

1.Тілменбаев Ә. Ауыл шаруашылық дақылдарының зиянкестері Алматы қайнар 2000 жыл
2 Уалиева К.К Бау- бақша зиянкестері Алматы 1976
3 Матпаева Б.Б Ауыл шаруашылық дақылдарының зиянкестерімен биологиялық күрес тәсілдері. Алматы Қайнар .1983
4 Изатулаева Р.И. Хайрушев Е.К. Картоп және көкөніс ауруларымен зиянкестері. Алматы, Қайнар 1986
5. Қыдырбаев .Х, Төлебаев А.., Әлімбаев. Р. Зиянкес кеміргіштер және оларға қарсы күрес.Алматы ,Қайнар 1970.
6. Матпаева Б.Б. Тілменбаев Ә.Т. Ауыл шаруашылығына пайдалы жәндіктер. Алматы, Қайнар, 1973.
7 Шек Г.Х. Өсімдікті зиянды жәндіктерден қорғау. Алматы, 1975
8. Тайбеков .С. Тұқымдық беденің зиянкестері. Алматы Қайнар,1970

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

Бөж

Тақырыбы: Гессен шыбыны биологиясы есептеу әдістемесі зиянды фазассы және таралуы

Орындаған:Манап.Ф
Тексерген:Сагындыков. С.Н.
Топ:АГ-213

Семей 2015

ЖОСПАР

І Негізгі бөлім
Гессен шыбыны биологиясы , есептеу әдістемесі, зиянды фазассы және таралуы
1.1 Шыбындарға қысқаша сипаттама
1.2 Шыбындардың түрлері
1.3 Шыбындармен күресу шаралары
1.4 Зиянды фазасы және таралуы
II Қорытынды
III Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Шыбындарға қысқаша сипаттама
Қос қанаттылар (Diptera) - жәндіктер класының бір отряды. Жер шарында кең таралған, 150-дей тұқымдасы 100 мыңнан астам түрі белгілі. Қазақстанда 2 отряд тармағы (ұзынмұрттылар және қысқамұрттылар), 114 тұқымдасы, 5 мыңға жуық түрі бар. Қазба қалдықтары триас кезеңінен белгілі. Атауы қос қанатына орай қойылған (кейбір түрлерінің қанаты жоқ), көздері фасетке ұқсайды. Мұртшасы үш не одан да көп бунақтан тұрады. Аузы шаншып тесуге, жалауға бейімделген. Толық түрленіп дамиды. Дернәсілі құртқа ұқсас, аяқтары болмайды. Қуыршағы бос жатады не ең соңғы дернәсіл қабығымен (піллә) қапталады. Кейбір қос қанаттылар түрлерінің дернәсілдері өсімдіктер мен жануарлар денесінде өсіп жетіледі, ересек жәндіктер өсімдік шірігімен, жануар қанымен қоректенеді. Қос қанаттылар арасында синантроптар да (үй жануарлары, өсімдіктер және микроорганизмдерге қатысты; мысалы, тышқан, шыбын) бар. Қан сорғыш жәндіктер (масса, шіркей, т.б.) адам мен малға безгек, энцефаломиелит, күйдіргі сияқты жұқпалы аурулар таратады. Гессен шыбыны, швед шыбыны, ұзын сирақты бақша шыбыны, тері бөгелегі, қарын бөгелегі - аулы шаруашылығы мен мал шаруашылығының зиянкестері. Бірқатар қос қанаттылар пайдалы жәндіктер: гүл шыбыны - өсімдіктерді тозаңдандырады; жеміс шыбыны (дрозофила) генетикалық зерттеулерде пайдаланылады; кейбір қосқанаттылар дернәсілдері (тахина) зиянкес жәндіктермен қоректеніп, шаруашылыққа пайда келтіреді; хирономид дернәсілдері - балық жемі; ктырьлар шегіртке, маса, шыбынды құртады. Қазақстанда 6 түрі (мыс., алып шыбын, жетілмеген эфедрома, құмыты шыбыны, т.б.) "Қызыл кітапқа" енгізілген
Шыбындардың түрлері.
Гессен шыбыны (Мауеtіоlа dеstruсtоr), қос қанаттылар отрядының галлицатұқымдасына жатады, бидай мен арпаның қауіпті зиянкесі. Қазақстанда кең тараған. Далалық белдемде дәнді дақылдарға қатты зиян келтіреді. Денесінің ұзындығы 2,5 -- 3,5 мм, оның үстіңгі жағы күңгірт сұр немесе сарғылт қоңыр, бауыр жағы ақшыл, 17 буынды, ал мұртшаларының түсі қоңырқай сары түсті болады.Дернәсілдері ақ, ұршық тәрізді, ұзындығы 4мм . Олар бидай, қара бидай, жатаған бидайық, арпабастың сабақтардың негізінде жалған піллә немесе пупарий шһішінде қыстайды. Жалған пілләдан шыбындардың ұшуы ұзақ мерзімде байқалады.Ересектерінде ауыз мүшесі кеміп дамыған.Аналықтары жұмыртқаларын топтап ,жапырақтың үстіңгі бетіне салады.Ауаның температурасы 150С төмен болғанда олар жұмыртқа салмайды.Эмбрионалдық дамуы 4-7 күн .Жұмыртқадан шыққан дернәсілдер жапырақтың қынабына енеді және сабаққа сүлікше қадалады да, оның шырынын сорады.Қауіптілігі жұмсақ бидайға жоғары , ал арпаға шамалы, сұлыға қауіптілігі жоқ.Өсімдік жапырақтары кеңейеді, сабақтары жуандау болып көрінеді. Жылына бірнеше ұрпақ беріп өсіп өнеді. Жұмыртқалары цилиндр пішінді, ұзындығы 0,5 мм-дей. Олар жұмыртқаларын (50 -- 500) жапырақтың үстіңгі бетіне салады. Жұмыртқадан шыққан дернәсілдер жапырақ қойнауының ішіне еніп, сабақтың буынға таяу ең жұмсақ шырынды жерін сүлікше сорып қоректенеді. Ересек дернәсілдері жалған пілләішінде күздік бидайдың көгінде немесе аңызда қалған өсімдік сабақтарында қыстайды. Қыстап шыққан дернәсілдер көктемде қуыршақа айналады. Гессен шыбынын жаппай ұшуы, дәнді дақылдардың көктеп шығуы мерзіміне тура келеді.
Күрес шаралары: ауыспалы егіске көшу; егістік жерлерді өз мерзімінде сапалы етіп жыртып, топырақты баптау; егінді қысқа мерзім ішінде себу; Гессен шыбынның жұмыртқа салуы кезінде өсімдіктерді улы химикаттармен өңдеу.
Сәбіз шыбыны- Psila rosae L(Diptera Psiliade тұқымдасы).
Шыбынның түсі қара,жылтыр,басы қоңырқай қызыл,төбесінде қара ұшбұрышты дағы бар,мұртшалары мен аяқтары күрең қара түсті.Қанаттары түссіз,жасыл реңді болып келеді.Денесінің ұзындығы 4-5 мм.Дернәсілдері жұқа,жылтыр ,қоңыр сары түсті.Денесінің ұзындығы -7мм.Дернәсілдер топырақтың жоғарғы қабатында пупарийлерде(пілләда),кейде көкөніс қоймаларында,тамыр жемістерінде қыстайды.Шыбындардың ұшу мезгілі шетен мен алма ағашының гүлдеуімен сәйкес келеді.Ересек шыбындар гүлдеп келе жатқан шатыргүлдер тұқымдасына жататын өсімдіктердің шырынмен қоректенеді .Ұрғашы шыбын ұшып шыққан соң көп кешікпей жұмыртқа салуға кіріседі.Жұмыртқаларын 10 данадан және одан да көп мөлшерде топыраққа қоректік өсімдіктердің түбіне жақын жерге салады. Арада 4-17 күн өткен соң дернәсілдер жұмыртқадан шығып жемістің ішкі етті бөлігімен қоректенеді. Зақымданған өсімдіктердің жапырақтары қызғылт түске боялады, ал дернәсілдер көп болғанда жапырақтар тез сарғайып қурап калады. Дернәсілдің өсіп жетілу мерзімі 20-25 күн. Бұдан кейін дернәсілдер тапырақта қуыршақтанады да, 15-20 күннен кейін шыбынның екінші ұрпағы ұшып шығады. Олармен зақымдаңған сәбіз ащы, пайдалануға жарамсыз болып калады. Сақтау кезінде тез бұзылады. Сәбіз шыбыны бір жылда, 1-2 ұрпақ береді.

Күресу шаралары.
Ауыспалы егісті пайдалану. Арам шөптерді уақытылы отау және сәбіз өскіндерін сирету. Топыраққа сапалы түрде жүргізілген өңдеу жұмыстары көктемде шыбындардың ұшып шығуын қиындатады. Сәбіз жер бетіне көктеп шыққаннан кейін 2-3 апта өткен соң әрқайсысы 10 өсімдіктен құрайтын 10-12 үлгі алынады. Бір өсімдікте 3-4 тен көп жұмыртқа табылған жағдайда химиялық күресу шаралары қолданылады. Инсектицидтерді Тізім... бойынша қолданылады.
Пияз шыбыны - Hylemyia antique Mg (Diptera отряды, Muscidae тұқымдасы).
Шыбынның ұзындығы 5-7 мм, түсі сұрғылт, арқа жағы жасыл реңкті. Еркек шыбынның құрсағында қара түсті, ұзынша келген жолағы болады. Дернәсілдердің ұзындығы 10 мм, шамасында түсі ақ, пішіні цилиндр тәрізді, бас жағы жінішкерген.
Топырақта 10-20 см тереңдікте қуыршақтары қыстайды. Ұшып шыкканнан кейін (Мамырдың екінші жартысында) Ұрғашысы жұмыртқаларын жапырақтарға, бадананың қабықшасының астына және пияз бен сарымсақтың айналасындағы топырақ түйірлерінің астына салады. Жұмыртқадан 5-7 күнен кейін дернәсілдер шыгып, баданаға түпше жағынан енеді. Дернәсілдер 15-25 күн қоректенгенен кейін тапырақта қуыршақтанады. Зақымданған баданалар тез шіриді, олардың жапырақтары сарғайып қурап ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.