Дұрыс тамақтану жайлы мағлұмат

Пән: Валеология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

СӨЖ

Тақырыбы:

Тамақтану гигиенасы.
Балалардың тамақтану рационын құру.
Қазақ халқының ұлттық тағамдары және пайдасы.

Орындаған: Журсинтай Г. А

Топ: П-415

Тексерген: Кунанбаева Н. С.

Семей 2015

Жоспар:

Дұрыс тамақтану жайлы мағлұмат
Тамақтану гигенасы
Балалардың тамақтану тәртібі және витаминдер жайлы ұғым
Қазақ халқының ұлттық тағамы және пайдасы

Дұрыс тамақтану - денсаулық кепілі. Дұрыс тамақтанатын адамдар көп ауырмайды, психологиялық жағдайы жақсарады, көңіл-күйі көтеріңкі болады, ең бастысы жұмысқа қабілеттілігі, оқуға деген қызығушылығы артады дұрыс тамақтана білу де денсаулықтың басты шарты. Адам дұрыс тамақтанған кезде ғана ағзасына қажетті тағамдық заттарды толық пайдаланады. Балалар мен жасөспірімдердің ұтымды тамақтануы олардың денсаулық жағдайы сияқты ең негізгі мәселесі болуы тиіс. Халықтың дұрыс тамақтану саласындағы мемлекеттік саясат келесі принциптерге сүйенеді:

Адам денсаулығы - мемлекеттің маңызды принципі;
Тамақтық азық-түліктер адам денсаулығына зиян келтірмеуі тиіс;
Тамақтану адам организміні тамақтық заттарға және энергияға физиологиялық қажеттілігін қанағаттандырып қана қоймай, сонымен қатар пофилактикалық және емдеу міндеттерін орындауға ықпал ету керек;
Тамақтану адам организмінің сыртқы ортаның қолайсыз әсерінен сақтауы тиіс.

Адамның тамақтану мөлшері:

Қәзіргі таңда адам бір тәулікте шамамен 800 грамм қорек, 1, 5-2 л су пайдаланады. Пайдаланатын жалпы тағамдар құрамында 15% нәруыздар, 30% майлар, 55% көмірсулар болғаны тиімді. Жер шарының халқының тәуліктік рационы (6 млрд адамнан астам) 5 миллион тонна қорек құрайды.

Адам 70 жыл өмірінде 70 тонна су ішеді, 17 тонна көмірсулар, 3 тонна нәруыздар, 2 тонна майлар, 2-3 центнер тұздар, 38 килограмм фосфор, 8 килограмм магнийді пайдаланады.

Дені сау ересек адамның тамағында 30 %-дай май болуы тиіс. Олайболса, адамкүніне 80-100 г май жейді. Жалпы ер адамныңденесінің 61 %, әйеладамның 50 % судантұрады. Тәуліктіказықта минерал тұздары, әсіресе кальций мен фосфор тұздарының мөлшері жеткілікті болуы тиіс, себебі балалардың сүйегінің өсіп жетілуіне бұл минералдар аса қажетті. Тамақтану тәртібі сақталмай, қалыпты жағдайдан бұзылса, гастрит, қарын мен ішектің жаралы науқасы, атеросклероз, дененің мөлшерден тыс толуы және т. б. сырқаттар пайда болуы мүмкін. Мұндай сәтсіздік ересектерде де, балаларда да байқалады, әсіресежұмысістемей, қозғалмай бір жерде отыратын адамдарда сырқат өршіп кетеді. Күндіз тамақ ішу арасы 4-5 сағат болуы тиіс. Түнде тамақ ішпей, ас қорыту мүшелерінің демалуы 8-10 сағат қасозылады. Әрине, бұлтәртіп, жұмыс істеу уақыты мен жағдайға байланысты өзгеруі мүмкін. Тамақтанудың ертеден қалыптасқан тәртібі бойынша таңертеңгі ас тамақтың тәуліктік мөлшерінің 20-25 %, 2 сағаттан кейінгі жеңіл тамақ 10-15 %, түскі тамақтану 40-45 %, ал кешкі 20-25 % болу керек. Ал 3 мезгіл тамақтанғанда таңертеңі ас 25-30, түскі - 45-50, ал кешкі 20-25 % болады. Тағамның құрамында 650 әр түрлі қосылыстар бар. Олардың ең бастысы белок, май. көмірсу, микро- және макроэлементтер фосфор, кальций. натрий, йод, кобальт, қалайы, марганец, калий және т. б.

Артық салмақ дегеніміз . . .

салауатты өмір салтын сақтамау;
дұрыстамақтанбау;
.

Дұрыс тамақтану ережесі:

1. Майлы тағамдарды көп пайдаланбаңыз.

2. Тым ащы және тұзды тағамдардан сақтаныңыз

3. Тәттілер көп, ал денсаулықбіреу-ақ.

4. Жеміс - жидектер - пайдалытағам.

5. Күніне 3рет, .

6. Тамақты .

7. Тым ыстық не .

8. Түрлі .

Адам организміндегі клеткалардың құрамында көптеген химиялық заттар бар. Олар органикалық және бейорганыкалық болып екі топқа бөлінеді. Органикалық заттарға: белок, май, көмірсу, гормондар мен ферменттер, ал бейорганикалық заттарға: су, түрлі минерал тұздары жатады. Денісаулығы бар ересек, 70 кгсалмағы бар, адамның организмінде шамамен 40-45 лсу, 15-17кгбелок, 7-10 кг май, 2, 5-3 кг тұздар, 0, 5-0, 8 кг көмір су болады. Бірақ дененің химиялық құрамы біркелкі тұрақты болмайды.

Өмірге жаңа келген нәресте тек қана анна сүтімен қоректенеді. Сүт табиғаттың нәресте үшін арнап жасаған дайын тағамы. Нәресте тәулігіне 600 мл сүтті анасының емшегінен сорып алады. 3-6 айлығында оған 700-800 мл сүткерек. Ана сүтінің құрамында белок, май, қант, минерал заттары, витаминдер т. б. бала тірлігіне қажетт ізаттардың бәрі бар және олар сапалы болады. 5 жасар балалар үшін. Бұлар тең мөлшерде қажет болса, жасоспірімдер үшін өсімдік белогының мөлшерін көбейтетүсу қажет.

Балалардың майға мұқтаждылығы ересек адамдардан көбірек болады. Жарты жастағы нәрестелерге қажетті қуаттың 50 %майдың алмасуынан алынады. Бұл кезде дененің массасының әрбір килограмына 6-7 г, 2-4 жаста - 3, 5 г, мектепке барар алдында 2, 5 г май қажет. 6 айдан 4 жасқа дейіші балаларғақ ажетгі қуаттың 30-40 %, ал одан үлкенірек балаларға - 25-30 % майдан алынады. Кальций мен фосфордың өзара қатынасы мектеп жасына дейінгі балаларда 1:1, 5, бастауыш сыныптағыларға 1:1, 7 жоғары сынып оқушыларына 1:1, 4болуы керек.

Май қышқылдары баланың жүйке жүйесінің дамуына аса қажет, әсіресе нәрестелердің жүйке жүйесінің қалыптасуында, дамуында май қышқылдары маңызды орын алады, сондықтан баланы емізетін аналардың азығында май жеткілікті болуы тиіс. Өсу барысында балалардың көмірсу қажеттілігі жоғары, себебі ыдырау қарқыны Дене массасының 1 кг-ына шаққанда көмірсуының мөлшері емшектегі нәрестеде 10-12 г, 1-3 жаста - 12-13 г, 4-7 жаста - 13-14 г, 8-13 жастағы балаларда - 10-11 г болады. Ересек адамдарда оның мөлшері 3 г/кг-нан аспауы керек. Нәрестенің дене салмағының 75% - су. Оның ұлпаларының клеткасындағы судың мөлшері - 80 %. Мектеп жасына дейінгі балаларда өсу, даму қарқыны жоғары болғандықтан, денесіндегі судың мөлшері де көп. 1 жасқа дейінгі сәби тәулігіне 800 мл, 2-4 жаста - 950 мл, 5-6 жаста - 1200 мл су ішуі керек. Ұл балалар қыздарға қарағанда суды көбірек ішеді, өйткені олардың дене қимылдары кезінде бұлшық еттеріне су көбірек қажет болады. Жалпы, бала организмінде зат алмасу күшті болғандықтан, суды көпқажететеді.

Өсуге жұмсалатын қуат молшері неғүрлым бала жасболса, солғүрлым жоғары болады. Мысалы, бұл мөлшер азық қуатының 3 айда - 36 %, 6 айда - 26%, 9 айда - 21%-ына тең болады. Өсіп келе жатқан бала организмін евитаминдер оте қажет, сондықтан баланың жасына лайық витаминдер діңмолшеріішіп-жейтін тамақтың құрамында болуы тиіс. Қазірг кезде баланың жасына лайық витаминдердің қажетті молшері толық анықталған. Өсіп, дамуына байланысты балалардың тамақтану тәртібі ерекше. Олардың тамағының тәуліктік мөлшерінің құрамында белоктың үлесі жасына лайық болуы тиіс: 1-3 жаста - 55 г, 4-6 жаста - 72 г, 7-9 жаста - 89 г, 10-15 жаста -100-106 г. Балалар бақшасында тамақтану әрбір 3-3, 5 сағаттан кейін, ал мектеп жасындағыларда 3, 5-4сағатта, жасөспірімдер детәулігіне 4 ретболады. Тәулік тәртібі мен тамақтану үлес ібалалардың жасына байланысты.

Витамиңдер туралы жалпы түсініктеме :барлық витаминдерді екі топқа бөледі: майдаеритіндер және суда еритіндер. Майдаеритіндер тобына А, Д, Е витаминдері, ал суда еритіндер тобына басқа қалған витаминдер(В, ВІ2, С, Р т. б. ) жатады. Витаминдердің біразы гормондардың, ферменттердің т. б. биологиялық белсенді заттардың құрамына кіреді. Ал біразы (Е, С, Рвитаминдері) клетка

Қазақ халқы асты өте жоғары бағалаған әрі қастерлей білген. Ел - жұрт жадында мәңгі жатталып қалған «ас - адамның арқауы» деген қағида осындай терең ұғымның қалтқысыз түсінігі болып қалыптасқан. Ұлт мәдениетінде тамақ, дәм татыру - экономикалық, дипломатиялық және тәлім - тәрбиелік қызмет атқарған. Бұл істе әрине, қазақ халқының қонақжайлық дәстүрі шетелерде ерте заманнан - ақ аңыз болып тарағанАс, тамақ дайындауды қазақ әйелдерге жүктеген. Қазақ әйелдері тағамның алуан түрлерін дайындауымен бірге қыста да, жазда да оның таза әрі бұзылмай сақталуының әдіс - тәсілдері мен жолдарын да таба білген.

Дастарханымыздың сәні, денсаулығымыздың көзі болып келген құрт, ірімшік, жент, қаймақ, сүзбелердің орнын шет елдік құнары аз, денсаулыққа пайдасынан зияны басым қытырлақтар мен шытырлақтар жаулап алды. Қазіргі сауатты, жоғары білімді, оқыған - тоқығаны көп деп жүрген халқымыз дәрумендерге бай ұлттық тағамдарымыздың құнын жоғалтып алғандай.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.