Қоян етінің биологиялық және тағамдық құндылығы

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

Аграрлық факультеті

Ветеринариялық санитария кафедрасы

БӨЖ

Тақырыбы: Қоян етінің биологиялық және тағамдық құндылығы

Орындаған:Даутбаева Д. С.

Тобы:ВС-203

Тексерген: Сулейменов Ш. Қ.

Семей 2015 ж

Жоспар:

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлімі

Қоян етінің құрамы
Қоян етінің категориялары
Қоян етінен жасалатын тағамдар

III. Қорытынды

IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Еліміздің ауыл шаруашылығының құрамды бөлігі ретінде тек қана азық-түлік көзі болып қоймай, оған қоса өнеркәсіп үшін шикізат, әсіресе, мамық және жүннің негізгі қаматамасыз етушісі - қоян шаруашылығы. Биологиялық көрсеткіштері бойынша үй қояндары басқа жануарлардан өндіргіштігі мен өнімділігі бойынша ажыратылады. Себебі, үй қояндары көжектерінің дене массасы 4 ай ішінде 50 есе өсе алады. Үй қояндарының еті диеталық қасиетке ие, сол себепті, оны бауыр, асқазан, жүрек аурулары кезінде азық рационына пайдалануды ұсынады. Адам ағзасы қоян етінің ақуызын 90%-ын, ал майын толығымен сіңіреді. Қоян еті химиялық құрамы, әсіресе, диеталық қасиеті бойынша басқа түрлі еттен кем емес, тіпті кейбір көрсеткіштері бойынша асып та түседі.

Қоян еті - барлық диеталық еттің ішінде маңызды орын алады. Ол сөлді, нәзік, дәмі жағынан тауық етінен қуаттылығы өте жоғары, тез қорытылады. Құрамында ақуыз бен майдың мөлшеріне қарай қоян еті тауықтың етінен әлдеқайда асып түседі. Қоян етінің құрамында жоғары дәрежеде құнды ақуыздар, аз мөлшерде майдың экстрактивті заттары және холестерин болады. . Мысалы, адам организмінде қоян етіндегі ақуыздың 90 проценті қорытылып сіңсе , сиыр етінің тек 62 проценті ғана сіңеді. Қоян етінің 1 килограмында 1384 - тен 1820 - ға дейін калория болады. Қоянның майы тез ерігіш, сондықтан да тек қана сиырдың, қойдың майынан емес, шошқаның да майынан асып түседі. Қоян етін егде тартқан адамдарға, әсіресе, балаларға, сол сияқты гипертониялық ауруға, бауыр және қарын, өт жолдары ауру адамдарға диеталық (ет) тамақ ретінде ұсынылады. Осыған байланысты қоянның етінде аздаған мөлшерде пурин (100 г етте 38 мг) және хлорлы натрий (100 г етте 84 мг) кездеседі. Сонымен бірге қоян еті витаминге де (никотин қышқылы), калийдің, кальцийдің, магнийдің және фосфордың тұздарына да бай. Қоянның майы ақ, жұмсақ, 22-25°С температурада ериді. Үй қояндары жасының өсуіне қарай олардың бұлшық еттері, майлары толығады, нәтижесінде олардың салмағы артады. Сонымен бірге олардың жасына қарай, етінің құрамындағы ақуыздар мен майлардың мөлшері көбейеді, калориялығы жоғарылайды.

Кейбір ішкі ағзаларының тағамдық құндылығы

Ішкі ағзалары

Құрамындағы май (%)

Құрамындағы ақуыз (%)

Ішкі ағзалары:

Бауыр

Құрамындағы май (%): 2, 2

Құрамындағы ақуыз (%): 22

Ішкі ағзалары:

Өкпе

Құрамындағы май (%): 2, 6

Құрамындағы ақуыз (%): 15, 8

Ішкі ағзалары:

Бүйрек

Құрамындағы май (%): 2, 7

Құрамындағы ақуыз (%): 14, 0

Кез келген еттің азықтық құндылығы алдымен, құнды және толық құнды емес ақуыздарымен анықталады. Қоян етінде көбіне толық құнды ақуыздар және аз шамада толыққанды емес құнды ақуыздар, пуринді негіздер болады. Қоян етінің ақуызында 19 түрлі аминқышқыл (алмастырылмайтын аминқышқылдарды қоса есептегенде) анықталған. Құнды болып саналатын жағдай - жылумен өндеу барысында ет құрамындағы аминқышқылдар сапасы өзгермейді, ол тек санына ғана әсер етеді. Қоян етінде көбінесе

лизин - 10, 43%;
метионин 2, 37%;
триптофан 1, 55% болады.

Жануардың жасы аминқышқылдар құрамына әсері шамалы. Бұлшық ет ұлпасындағы минералдық заттар үлесі 1-1, 5 %. Минерал және дәрумендер құрамы бойынша қоян еті басқа түрлерден асып түседі. Оның құрамында:

темір (шошқа етінен екі есе көп) ;
фосфор (100 граммда 220мг) ;
магний (100 граммда 25 мг) ;
кобальт;
қажетті мөлшерде мыс;
калий;
марганец;
фтор;
цинк болады.

Қоян еті басқа түрлі жануарлар етінен ерекше. РР - никотинамид, С - аскорбин қышқылы, В6 - пиродоксин, В12 - кобаламин дәрумендеріне бай, осыдан қоян еті диеталық рацион үшін алмастырылмайды. Басқа жануарлар майымен салыстырғанда, қоян майы биологиялық құнды, себебі, қаныққан май қышқылдары, әсіресе, дефицитті арахидонға бай. Ол ағзамен жақсы сіңіріледі және сапасы бойынша қой, сиыр, шошқа етінен жақсы. Қояндар өнімділігі және өнім сапасы да өте жоғары көрсеткіштер береді.

Қолмен ұстап көргенде жақсы жетілген еті бар, қоңдылығы көңілдегідей қояндарды бірінші категорияға жатқызады. Қояндардың арқа омыртқасының жіктері қолмен ұстағанда білінбейді, бөксесі, жамбас сүйегінің маңы оқтаудай жұмыр болады; бауырында, қолтығының астыңғы жағындағы тері қыртыстарын қолмен ұстап, айқын байкауға болады. Қолмен ұстап байкағанда орташа жетілген етті қояндарды екінші қоңдылықты категорияға жатқызады. Арқа омыртқасының жігі қолмен ұстағанда білініп, аздап шығып тұрады, жамбас сүйегі жалпақтау, көтеріңкі келеді, арт жағы қоңсыз май қыртыстары білінбейді. Ортадан төмен қоңдылық талабына жауап бермейтіндері арық қояндар деп есептеледі.

Қоянды сойғаннан кейін, оның етін тағы екі категорияға бөледі.

Бірінші категория- бұлшық еттері жақсы жетілген, май шоқтығында және шап қуысында жуан таспа тәрізді жиналған, бүйректерін жартылай май басқан еттерді жатқызады.
Екінші категория- бұлшық еттері орташа дамыған, арқа омыртқаларының сүйектері аздап шығыңқырап тұрады, аз мөлшерде жиналған майлар шоқтықта, шап қуысында және бүйрек маңында болуы ықтимал. Сайып келгенде, бұл категорияға майы жоқ, ет і орташа жамыған қояндардың ұшалары жатады. Әрбір ұшаға баға беріп болғаннан кейін, мал дәрігері сирағының сыртқы жағына белгі (клеймо) соғады, бірінші категориялы ұшаға дөңгелек мөр де, екінші категорияға төрт бұрышты мөр соғады.

Қоян салмағының көпшілігін бұлшық ет тканьдары алып жатады. Үй қояндарының бұлшық еттері басқа малдың еттерімен салыстырғанда өте нәзік болады. Олай болатын себебі, еттерінің арасында жіктеліп жатқан майлы қабаттар болмайды. Қоян етінің құрамында аз мөлшерде гемоглобин болғандықтан олардың түсі ақшыл-қызыл болады. Қоян етінің тағамдық қасиеті жоғары және дәмді болып келеді. Азоттық заттардың мөлшеріне қарай ол тек күрке тауық пен дала қояндарының еттерінен кейін тұрады. Ет және сүт өнеркәсібінің бекіткен, негізгі үй қояны тұқымдарының ет өнімділігін және сойғанда беретін еттің мөлшері мен қалдықтарын өңдеуді сипаттайтын, қоян және аң өсіретін шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының деректері көрсетілген. Қоян салмағын 3 кг жеткізіп, 3-4 айлығында сойса өте тиімді, арзан болады. Қоян етінен жасалған тағамдар тек жоғары дәрежедегі қоректілігімен ғана емес, дәмділігімен де басқа еттерден ерекше болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.