Тамақ шикізаттарын түйіршіктеу жабдығын жөндеу

Нарықтық қоғамда өмір сүріп жатқан дамыған елдерде ішкі жалпы өнімнің 70-75%-ы елдегі кәсіпкерліктің 70%-ын құрайтын шағын және орта кәсіпкерлерден алынады. Біз де келешекте осыған жетуіміз керек. Шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту туралы Елбасымыз тәуелсіздік алғалы ұдайы айтып келеді. Алға даму да бар. Бірақ кемшілік те көп. Бұл туралы Жолдауда Дүниежүзілік банктің “Бизнесті жүргізу” туралы соңғы есебі бойынша Қазақстанда шағын және орта бизнес ашуға 89 тәулік кететінін, ал Эстонияда бұл үшін бар болғаны 5 тәуліктің жеткілікті екенін, еліміздің 50-ден астам заңдарында кәсіпкерлер үшін көзделген түрлі тежеулер бар екенін мәлімдеді. Кәсіпкердің тіркелсе де жұмысын бастамай жатып тексерулерге ұшырайтынын, пайда түсірмей жатып “айыппұл” төлеуге мәжбүр болатынын, елімізде атқарушылардан тексерушілер көп екенін баса айтты. Шағын және орта бизнес дамымай, елімізде халық тұтынатын өнім молшылығын жасамай, шетелдік қаржыгерлердің жеңіл несиелері арқылы ақшадан ақша жасауы, экспорт шикізаттары бағасының әлемдік рынокта өсуі арқылы келген түсім инфляцияның көзі екенін түсінетін уақыт жетті. Бүгінгі таңда бізге ең керегі – тауар өндіруші нысандарды көбейту. Оның ең басты бағыттарының бірі – шағын және орта бизнесті жан-жақты дамыту. Бүгінде Қазақстанда 899 мың шағын кәсіпкерлік субъектісі тіркеліп, онда 1,7 млн. адам жұмыс істейді. Соңғы жеті жылда олардың саны 1,5 есе өсті.
Дегенмен, республикадағы ішкі жалпы өнімде шағын кәсіпкерлер шығаратын өнімнің көлемі 2005 жылғы 18,6 %-дан 2006 жылы 15,7%-ға төмендеді. Шағын кәсіпкерлік субъектілері арасында жұмыс істемей тоқтап қалған кәсіпорындар саны өсуде. Шағын бизнес саласындағы даму қарқынының төмендеуі осы салада Елбасы айтқандай, әртүрлі әкімшілік және тағы басқа тосқауылдар көп орын алғандығын көрсетеді.
Жоғарыда айтылғандай, республикада 899 мың шағын кәсіпкерлік субъектілері бар. Олар сауда-саттық, құрылыс, халыққа қызмет көрсету, өндіріс, ауыл шаруашылығы салаларында қызмет жасайды. Несие олардың бәріне бірдей өсіммен беріледі. Осы дұрыс па? Мәселен, саудамен айналысатын шағын кәсіпкер мен өндіріс циклі ұзақ, үлкен тәуекелге бел буып кірісетін шаруа қожалықтарын салыстыруға бола ма? Ал осындай шаруа қожалықтарының саны 193 мың немесе шағын кәсіпкерлердің 21,4%-ын құрайды екен. Осы мәселелерді зерттеп, несие берудің пайыздық өсімін шағын кәсіпкерліктің құрылымына, жағдайына қарай реттеп беріп отыру керек сияқты.
Жолдауда еліміздің агроөнеркәсіп кешенін дамыту туралы өте маңызды міндеттер белгіленді. Қазіргі таңда дүние жүзінде азық-түлік бағаларының қымбаттауына байланысты елімізде азық-түлік молшылығын жасау, тамақ өнеркәсібін дамыту, ауыл шаруашылығы өнімдерін экспортқа шығару міндеттері қойылды.
Біз – ұлан-байтақ жері бар үлкен аграрлы елміз. Өз ресурстарымызды тиімді пайдаланып, халқымызды сапалы азық-түлікпен толық қамтамасыз етіп, артық өнімдерді шетелге шығарып сатып, елімізге қыруар пайда келтіруге мүмкіндіктеріміз бар. Ол үшін ауыл шаруашылығына мемлекеттік қолдауды күшейтіп, әсіресе, ауылшаруашылық өнімдерін терең өңдеу арқылы тамақ өнеркәсібін дамытуды қолға алуымыз қажет. Бүгінгі таңда бізде өндірілетін көкөністің, жемістің 2%-ы, томаттың 3%-ы, еттің 27%-ы ғана терең өңделеді.

1.1. Пелеев А.И. «Технологическое оборудование мясной промышленности». М.: Пищевая промышленность, 1971.
1.2. Ш. Тілегенов, Күзембаев, Н. Өсеров «Тамақтану кәсіпорынының жабдықтары» Ы. Алтынсарин атындағы Қазақтың білім академиясының Республикалық баспа кабинеті, 1999 ж., 253 бет.
1.3. Сурков В.Д., Липатов Н.Н., Золотин Ю.П. «Технологическое оборудование молочной промышленности». М. «Легкая и пищевая промышленность», 1983. – 431с.
1.4. Ивашов В.И. «Технологическое оборудование мясной промышленности» Часть 1. М. Колос 2001 – 552 с.