Топография қарталар көмегімен шешілетін мәселер



1. Топография
2. Топографиялық карта
3. Топографиялық карталарда жер бедерінің бейнеленуі
4. Нүктелердің биіктігін анықтау
5. Су жиналу ауданының шегін анықтау
6. Географиялық карталардың маңызы
7. Табиғат карталары
Топография — жер бетін әуе және ғарыштық түсірім негізінде жоспарға және ірі масштабты картаға (1:100000 масштабқа дейін) түсіру, әрі бейнелеу әдістерін зерттейтін ғылым. Бұған көзбен өлшеу, бұрыш өлшеу, мензульдық, тахеометриялық немесе алыстан өлшеу сьемкалары жатады. Таулы жерлерде фотограмметрия қолданылады.
Топография жер бетін зерттеуде физика жәнеэкономика,географияға, ал жер бетін топографиялық түсіруде (топографиялық карта жасауда) геодезия менкартография ғылымдарына сүйенеді. Топографиялық картаныңмазмұнының толықтығы ең алдымен планның немесе картаныңмасштабына байланысты болады.
Масштабы кішірейген сайын картаның жербеті элементтерін сұрыптау және жалпылау дәрежесі артады. Мұндай жағдайда картаға географиялық тұрғысынан маңызды деп есептелінетін жер беті элементтерін мүмкіндігінше көбірек қамту көзделеді. Картаны толық етіп құрастыруда топографиялық шартты белгілер жүйесі де маңызды рөл атқарады. Әскери істегі Топография – тактикалық және оперативтік мақсаттар үшін жергілікті жердің ерекшеліктерін зерттейтін әскери ғылым саласы. Кейінгі кезде жерді план не картаға түсірерде аэросьемка немесеаэрограмметрия деп аталатын фотографиялық сьемкалар қолданылады.
Топографиялық карта - масштабы ірі жалпы географиялық карталар тобы. Топография қорытындыларын немесе ірі масштабты карталар деректерін пайдалана отырып құрастырылады. Топографиялық карталарда геодезиялық белгі, елді мекендер, құрылыс, жекеленген кәсіпорын, жергілікті заттар, темір және автомобиль жолдары, құбыр және электр желілері, саяси-әкімшілік, шекара, жергіліті жер релъефі, гидрографиялық тор және ыза су- лардың көзі, өсімдік ауыл шаруашылығына пайдала-нылатын жер, мұздық, вулкан т. б. толық бейнеленеді. Масштабы 5000, 100000, 200000, 1 000000 болады. Негізінен халық шаруашылығына және әскери істе (жергілікті жер туралы толық мәлімет алу, өте дәл өлшеу және есептер жұмыстарын жүргізу үшін) және арнаулы карталар (геологиялық, топырақ, өсімдік жамылғылары туралы) даярлауға да пайдаланылады. Топографиялық карта көп табақты болып жасалады. Мұнда Жердің шар тәрізді болуына байланысты ұзындық, көлем және бұрыш өлшемдерінде онша көп ауытқу байқалмайды. Топографиялық картаның барлық түрлерінде картографиялық проекция (Гаустікі), Красовскийдің эллипсоид элементін есептеу әдісі, градус және километрлік торлары, Балтық теңізі деңгейіне байланыстырылған биіктік жүйесі бірдей болады. Топографиялық карта мазмұны міндетті түрде мемлекеттік триангуляция мен полигонометрия, репер және нивелирлеу маркісі және түсіру торының бастапқы нүктесіне тәуелді болады.Қолданылыатын топографиялық картаның шартты белгілері масштабты, масштабсыз, түснектемелік және әртүрлі жазулар түрінде болады. Рельеф элементтері горизонтальдар, сурет түріндегі шартты белгілер ( жыра, сай) және биіктік нүктелері түрінде бейнеленеді. Рельефтің кескіні карта масштабы және өңірдің географиялық жағдайымен сипатталады.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
Геодезия және құрылыс кафедрасы

СӨЖ
Тақырыбы: Топография қарталар көмегімен шешілетін мәселер

Орындаған: Нургаянова Н.Р
Тексерген: Сейтказина Г.С
Тобы: ГК-308

Семей 2015
Топография

Топография -- жер бетін әуе және ғарыштық түсірім негізінде жоспарға және ірі масштабты картаға (1:100000 масштабқа дейін) түсіру, әрі бейнелеу әдістерін зерттейтін ғылым. Бұған көзбен өлшеу, бұрыш өлшеу, мензульдық, тахеометриялық немесе алыстан өлшеу сьемкалары жатады. Таулы жерлерде фотограмметрия қолданылады.
Топография жер бетін зерттеуде физика жәнеэкономика,географияға, ал жер бетін топографиялық түсіруде (топографиялық карта жасауда) геодезия менкартография ғылымдарына сүйенеді. Топографиялық картаныңмазмұнының толықтығы ең алдымен планның немесе картаныңмасштабына байланысты болады.
Масштабы кішірейген сайын картаның жербеті элементтерін сұрыптау және жалпылау дәрежесі артады. Мұндай жағдайда картаға географиялық тұрғысынан маңызды деп есептелінетін жер беті элементтерін мүмкіндігінше көбірек қамту көзделеді. Картаны толық етіп құрастыруда топографиялық шартты белгілер жүйесі де маңызды рөл атқарады. Әскери істегі Топография - тактикалық және оперативтік мақсаттар үшін жергілікті жердің ерекшеліктерін зерттейтін әскери ғылым саласы. Кейінгі кезде жерді план не картаға түсірерде аэросьемка немесеаэрограмметрия деп аталатын фотографиялық сьемкалар қолданылады.

Топографиялық карта

Топографиялық карта - масштабы ірі жалпы географиялық карталар тобы. Топография қорытындыларын немесе ірі масштабты карталар деректерін пайдалана отырып құрастырылады. Топографиялық карталарда геодезиялық белгі, елді мекендер, құрылыс, жекеленген кәсіпорын, жергілікті заттар, темір және автомобиль жолдары, құбыр және электр желілері, саяси-әкімшілік, шекара, жергіліті жер релъефі, гидрографиялық тор және ыза су- лардың көзі, өсімдік ауыл шаруашылығына пайдала-нылатын жер, мұздық, вулкан т. б. толық бейнеленеді. Масштабы 5000, 100000, 200000, 1 000000 болады. Негізінен халық шаруашылығына және әскери істе (жергілікті жер туралы толық мәлімет алу, өте дәл өлшеу және есептер жұмыстарын жүргізу үшін) және арнаулы карталар (геологиялық, топырақ, өсімдік жамылғылары туралы) даярлауға да пайдаланылады. Топографиялық карта көп табақты болып жасалады. Мұнда Жердің шар тәрізді болуына байланысты ұзындық, көлем және бұрыш өлшемдерінде онша көп ауытқу байқалмайды. Топографиялық картаның барлық түрлерінде картографиялық проекция (Гаустікі), Красовскийдің эллипсоид элементін есептеу әдісі, градус және километрлік торлары, Балтық теңізі деңгейіне байланыстырылған биіктік жүйесі бірдей болады. Топографиялық карта мазмұны міндетті түрде мемлекеттік триангуляция мен полигонометрия, репер және нивелирлеу маркісі және түсіру торының бастапқы нүктесіне тәуелді болады.Қолданылыатын топографиялық картаның шартты белгілері масштабты, масштабсыз, түснектемелік және әртүрлі жазулар түрінде болады. Рельеф элементтері горизонтальдар, сурет түріндегі шартты белгілер ( жыра, сай) және биіктік нүктелері түрінде бейнеленеді. Рельефтің кескіні карта масштабы және өңірдің географиялық жағдайымен сипатталады.

Топографиялық карталарда жер бедерінің бейнеленуі

Жер бетіндегі қыраттар мен жазықтардың жиындысын жер бедері дейді. Жер бедерінің адам баласы өміріне әсері өте зор. Каналдардың және әуе жайлардың, гидротехникалық күрделі қүрылыстардың, электр және телеграф жолдарының, т.б. шаруашылық мүддеге сай жүргізілетін құрылыстардың жобаларын жүргізуде жер бедерін ескермеуге болмайды. Әсіресе, ауыл шаруашьлығында жерді дұрыс және нәтижелі пайдалануда жер бедері маңызды роль атқарады. Жер бетінде топырақтың пайда болуы мен дамуы, осымен қоса климат пен өсімдік және т.б. табиғи элементтер жер бедерімен тығыз байланысты. Сол себепті әр маманның жер бедері пішіндерінің ерекшеліктерін айыра отырып, алға қойған мақсатқа сай шеберлікпен пайдалана білуі кажетті іс.
Ал жер бедері топографиялық карталарда кескінделіп, арнаулы шартты белгілермен белгіленеді және оның даму заңдылықтарымен геоморфология ғылымы шұғылданады, сондықган жер бедерді картада, тура және дұрыс бейнелеу үшін осы айтылған пәнді жақсы білу қажет.
Жер бедерінің ерекше нүктелері мен сызықтары, оның жеке пішіндерін анықтауға және оларды план мен карталарда кескіндеуге жеңілдік туғызады. Жер бедерін картада бейнелеу көп ғасырлар бойы қолданьшып келеді. Жер бедерді бейнелеуге арналған әдістер мынандай талаптарға сай болуы керек: 1) нүктелердің биіктігін анықгау;
2) беткейдің құлама тіктігін анықтау және сызықтың көлбеулілігін анықтау; 3) карта бойынша жердің қимасын жасау; 4) су жиналу ауданының шегін анықтау және т.с.с.

Нүктелердің биіктігін анықтау
Карталар мен пландарды қолданғанда көбінесе жергілікті жердегі нүктелердің биіктік белгісін анықтауға тура келеді. Осы есепті шешуде үш түрлі жағдай кездесуі мүмкін.
1.Нүкте горизонтальда орналасқан. Осы жағдайда нүктенің биіктігі горизонталь белгісіне тең болады.
2.М нүктесі әр түрлі Нк және НN горизонтальдардың арасында орналасқан. Осы жағдайда нүктенің биіктігін интерполяциялаудың бірнеше әдістері арқылы анықтайды. Бұл үшін сызғыштың көмегімен М нүктесінен ең таяу жатқан горизонтальдарға дейінгі d1 және d2 қашықтықтарды өлшейді. М нүктесінің Нм биіктік белгісін жердің төмендеу бағытына байланысты екі рет табуға болады
Мұндағы НN,НК -- горизонтальдардың биіктік белгісі, м; d1 және d2 ~М нүктесінен горизонтальдарға дейінгі ара қашықтықтар, мм; һ -жер бедерінің қима биіктігі,м.
3. Нүкте тұйық горизонтальдың ішінде орналаскан. Мысалы, Р нүктесі тұйық горизонтальдың ішінде орналасқан, әр төбенің ұшар басы болып табылады. Әрине, осы нүктенің НР биіктігі нүктенің маңындағы горизонтальдың биіктік белгісінен, жер бедері қимасының биіктігінің шамасынан кем екені белгілі. Сондықган Р нүктесінің НР биіктік белгісі шамамен көршілес горизонтальдың биіктік белгісіне жер бедері қимасы биікгігінің жартысын қосқан кезде шығатын санға тең деп алуға болады, яши НР =151,25 м. Егер нүкте қазан шұңқырдың түбінде орналасса, онда оның биіктік белгісі көршілес горизонтальдың биіктігінен жер бедері қимасы биіктігінің жарты шамасын алған кезде шығатын санға тең деуге болады. Горизонтальдар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Карта туралы тарихи деректер
Геодезия және оның міндеттері
Маштаб туралы жалпы түсінік
Географиялық карта
Топография мен геодезияның даму тарихы
Алғашқы әскери дайындық оқу бағдарламасы
Арабтар құрастырған Каспий теңізінің картасы
Картаның номенклатурасы жайлы ақпарат
Топография және геодезия ғылымы
ГАЖ - дың мүмкіншілігі мен қолдану аумағы
Пәндер