Бағалы-үлбір терілерінің құрылымы

I.Кіріспе
Тері туралы жалпы мәлімет
II. Негізгі бөлім
Қыртыс
III. Қорытынды

Тері- жануарлар денесінің сыртқы қабаты. Ол ағзаны сыртқы орта әсерінен қорғайды және сонымен қатар зат алмасу, сыртқа шығару, жылу реттеу процесіне қатысады. Ол түкті, жүнді жабыннан, эпидермистен (қыртыс), дерма (өзең) мен теріасты жасушаға (шел) тұрады. Былғары шығару үшін тері өзеңі, ал үлбір және тон үшін өзеңге қоса қыртыс пен түкті жабын пайдаланылады.
Қыртыс — терінің түкті жабыны астында жатқан үстіңгі қабаты. Ол әрқайсысы үш қабаттан құралатын мүйізденген және өсуші деп аталатын екі қабаттан тұрады (1-сурет). Қыртыс ақуыз жасушалардан құралған. Оның өзеңмен шекарасы тегіс емес. Түк қалташаларына жақын қыртыс өзеңге тереңдеп еніп жатады, ал ол (өзең) өз кезегінде қыртысқа емізікшелерімен бойлап кеткен. Сондықтан да қыртысы сылынып тасталған тері бетінде белгілі бір суреттер көрініп тұрады, оны бедер (мерея) деп атайды.
1-мүйізденген қабаты; 2 -өсуші қабат; 3- дерма (өзек); 4- емізікше. бүргікті қабат; 5 - торлы қабат; 6- теріасты жасушалары (шел); 7-май қабаты; 8- коллагенді талшықтар тобы; 9- коллагенді талшықтар тобының көлденең (қиындысы) кесілгеңдегі көрнісі;
10- тері бездері;
11- бұлшықеттер;
12- түк қалташасы;
13 -май бездері;
14- түк.
Үлбір өндіру үшін терідегі қыртысты бұзбай сақтау керек. Егер ол бұзылса, түктің өзеңмен байланысы нашарлап, кейініректе түгі түсіп қалатын болады.
Қыртысы сақталған өзеңді тері ұлпасы деп атайды.
"Өзең - терінің негізгі қабаты, ол коллагенді, эластинді және ретикулинді талшықтардың күрделі шиеленісуінен құралған.

1. Страхов И.П., Шестакова И. С., Куциди Д. А и др. Под ред. Проф. И. П. Страхова. Химия технология кожи и меха. Учебник для вузов, 4-ое изд., перераб и доп- М., Легпромбытиздат, 1985, 496 с., ил.
2. Мадиев У. К. Минеральное дубление в производстве кож- М., Легпромбытиздат, 1987, 120 с.
3. Шаңырақ (қысқаша үй тұрмысы энциклопедиясы) (Бас редакциясы, 1990) Ред. Коллегия Ж.А. Адиев., Х. А. Арғынбаев, Н. А. Барлыбаева т. б -568
4. Қазақ Совет энциклопедиясы, 1-12 том, Алматы қаласы, 1972- 1978
5. Кененбаев Ырым. Інжу – маржандар- Алматы, Жалын, 1980, 184 бет

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Инженерлік технологиялық факультеті

Тамақ өндірісі және жеңілөнеркәсіп бұйымдарының технологиясы кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Бағалы-үлбір терілерінің құрылымы

Орындаған: Сарқытов Т.М
Тобы:ТК-321
Тексерген:Бауыржанова А.З.

Семей
2015

Жоспар

I.Кіріспе
Тері туралы жалпы мәлімет
II. Негізгі бөлім
Қыртыс
III. Қорытынды

Тері- жануарлар денесінің сыртқы қабаты. Ол ағзаны сыртқы орта әсерінен қорғайды және сонымен қатар зат алмасу, сыртқа шығару, жылу реттеу процесіне қатысады. Ол түкті, жүнді жабыннан, эпидермистен (қыртыс), дерма (өзең) мен теріасты жасушаға (шел) тұрады. Былғары шығару үшін тері өзеңі, ал үлбір және тон үшін өзеңге қоса қыртыс пен түкті жабын пайдаланылады.
Қыртыс -- терінің түкті жабыны астында жатқан үстіңгі қабаты. Ол әрқайсысы үш қабаттан құралатын мүйізденген және өсуші деп аталатын екі қабаттан тұрады (1-сурет). Қыртыс ақуыз жасушалардан құралған. Оның өзеңмен шекарасы тегіс емес. Түк қалташаларына жақын қыртыс өзеңге тереңдеп еніп жатады, ал ол (өзең) өз кезегінде қыртысқа емізікшелерімен бойлап кеткен. Сондықтан да қыртысы сылынып тасталған тері бетінде белгілі бір суреттер көрініп тұрады, оны бедер (мерея) деп атайды.

1-сурет. Терінің тік кесілген көрінісі

1-мүйізденген қабаты; 2 -өсуші қабат; 3- дерма (өзек); 4- емізікше. бүргікті қабат; 5 - торлы қабат; 6- теріасты жасушалары (шел); 7-май қабаты; 8- коллагенді талшықтар тобы; 9- коллагенді талшықтар тобының көлденең (қиындысы) кесілгеңдегі көрнісі;
10- тері бездері;
11- бұлшықеттер;
12- түк қалташасы;
13 -май бездері;
14- түк.
Үлбір өндіру үшін терідегі қыртысты бұзбай сақтау керек. Егер ол бұзылса, түктің өзеңмен байланысы нашарлап, кейініректе түгі түсіп қалатын болады.
Қыртысы сақталған өзеңді тері ұлпасы деп атайды.
"Өзең - терінің негізгі қабаты, ол коллагенді, эластинді және ретикулинді талшықтардың күрделі шиеленісуінен құралған.
Қалыңдығына қарай коллагенді талшықтар:
1) 200 мкм диаметрлі; 2) 5 мкм диаметрлі элементарлы талшықтар тобы деп жіктеледі. Олар 30-300-ге жуық. Әр талшық диаметрі 0,1 мкм фибрилдерден тұрады, саны 200-300 аралығында.
Эластинді талшықтар топ құрамайды, бірақ тарам-тарам болып кеткендіктен қалың торлар жасайды. Ол торлар көбінесе түк қалташаларымен қан тамырлары айналасында орналасады. Ретикулинді талшықтар тері өзеңінің барлық көлемінде қалың торлар құрайды, әсіресе көп жиналуы өзеңнің қыртыспен астасқан жерінде. Өзең талшықтары арасында талшықаралық зат болады. Оның құрамына былғары даярлау барысында өзеңнен шығып кететін альбуминдер, глобулиндер, мукоидтер, муциндер, мукополисахаридтер және басқа белок тәріздес заттар енеді.
Тері өзеңі екі қабаттан тұрады. Бірі емізікше, екіншісі - торлы қабат.
Жануарлардың басым көпшілігінің терісінде емізікше мен торлы қабаттардың шекарасы түк қалташалары орналасқан деңгей арқылы өтеді. Ал шошқа, түйе және борсық терілерінің ерекшелігі, өзеңдегі бұл екі қабаттың шекарасы анық білінбейді, себебі түк өзеңнің өң бойынан өтіп жатады.
Емізікше қабат жұмсақ және ыдыраңқы болып келеді, өйткені онда тер мен май бездері, түк тамырлары және көптеген қан тамырлары бар. Торлы қабат біркелкі шиеленіскен қуатты талшықтар тобынан тұрады, сондықтан ол терінің беріктігіне үлкен әсер етеді. Мал денесінің белгілі бір мүшелеріне сай келетін және нақты қасиеттерінің жиынтығымен ерекшеленетін (қалыңдығымен, түкті жабын ерекшеліктерімен т. б.) тері бөлімдері топографиялық бөлік деп аталады (2-сурет).
Теріасты шел қабаты борпылдақ талшықтардан тұрады. Талшықтар арасында май мен қан тамырлары көптеп орналасады.

2-сурет. Терінің топографиялық бөліктері:
а -мүйізді ірі малдын терісі; б-жылқы терісі, штрихпен белгіленген ең қалың тығыз жері жая -"шпигель"; в -тиін терісі.

Мүйізді ірі қараның ірі шикізаты

Тана терісі- жаңа сойылған кездегі салмағы 10-нан 13 кг-ға дейін. Жақсы күтімде болған малдың 5-7 айлығында, ал кәдімгі жағдайда бағылған малдың 1-1,5 жасында терісі осындай салмаққа жетеді. Ауданы 120-250 , қалыңдығы 2,5-3 мм, кейде 4 мм-ге дейін болады. Тананы жазғытұрым немесе қыста сояды, терісін ылғалды тұздау арқылы консервілейді. Терісінің қалыңдығы онша біртегіс емес, аяқ киімнің жоғарғы бетіне арналған былғары жасауға, юфть былғарысын пайдаланылады.
Өгізше терісі, жаңа сойылған мал терісінің салмағы 13-17 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.