Стиль мен шығармашылық ерекшелік

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Әдеби стиль
2.Әдебиет стилінің ерекшелігі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Әдеби стильдің, әсіресе оның жазба түрінен жетілген шағында қоғамдық қызметі артып, жұмсалу аясы кеңейе түседі. Ол өзі қызмет етіп отырған қоғамның ресми тіліне айналады. Соның негізінде ол мемлекет тарапынан жүргізілетін барлық істің тілдік көрінісі, ресми ісқағаздырының, әртүрлі әдебиеттің, баспасөздің, оқу-ағарту жұмысының, өнер-білімнің, ғылымның тілі болып табылады. Әдеби стильдің қоғамдық қызметімен байланысты оның жанрлық-стильдік тармақтары қалыптасып, дамиды.
Әдебиеттің әртүрлі жанрлық түрлерінің тууына лайық олардың өзіндік тіл өрнектері қалыптаса бастайды. Жалпы тілдік тұрғыдан келгенде әдебиеттің жанрлық түрлерінде ешбір айырмашылық болмағанымен, онда айтылу мақсатына қарай тілдік элементтердің қолданылуында өзіндік ерекшеліктер болып отырады. Әдебиет жанрының бір түрінде, мысалы, көркем шығармада көп мағыналы қасиеті бар, экспрессивті мәні бар тілдік элементтер көбірек қолданылса, екінші түрінде (мысалы, ғылыми әдебиетте), керісінше мағынасы екіұшты түсінілмейтін, нақтылы мағынасы бар тілдік элементтер жүйесі қолданылып отыруы мүмкін. Мұндай саралану әдебиет тілінің лексикалық құрамынан да грамматикалық құрылысынан да (жекеленген сөз түрлендіруші, сөз байланыстырушы тұлғалардың, конструктивті үлгілердің активтенуі не керісінше аз я мүлдем қолданылмауы), сөз тудыру жүйесінен де көрініп отырады.

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Реферат
Тақырыбы: Стиль және шығармашылық ерекшелік

Орындаған: Даулетқанқызы Д
Тобы: ПД-305
Тексерген: Секей Ж.С.

Семей 2015ж
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Әдеби стиль
2.Әдебиет стилінің ерекшелігі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Әдеби стильдің, әсіресе оның жазба түрінен жетілген шағында қоғамдық қызметі артып, жұмсалу аясы кеңейе түседі. Ол өзі қызмет етіп отырған қоғамның ресми тіліне айналады. Соның негізінде ол мемлекет тарапынан жүргізілетін барлық істің тілдік көрінісі, ресми ісқағаздырының, әртүрлі әдебиеттің, баспасөздің, оқу-ағарту жұмысының, өнер-білімнің, ғылымның тілі болып табылады. Әдеби стильдің қоғамдық қызметімен байланысты оның жанрлық-стильдік тармақтары қалыптасып, дамиды.
Әдебиеттің әртүрлі жанрлық түрлерінің тууына лайық олардың өзіндік тіл өрнектері қалыптаса бастайды. Жалпы тілдік тұрғыдан келгенде әдебиеттің жанрлық түрлерінде ешбір айырмашылық болмағанымен, онда айтылу мақсатына қарай тілдік элементтердің қолданылуында өзіндік ерекшеліктер болып отырады. Әдебиет жанрының бір түрінде, мысалы, көркем шығармада көп мағыналы қасиеті бар, экспрессивті мәні бар тілдік элементтер көбірек қолданылса, екінші түрінде (мысалы, ғылыми әдебиетте), керісінше мағынасы екіұшты түсінілмейтін, нақтылы мағынасы бар тілдік элементтер жүйесі қолданылып отыруы мүмкін. Мұндай саралану әдебиет тілінің лексикалық құрамынан да грамматикалық құрылысынан да (жекеленген сөз түрлендіруші, сөз байланыстырушы тұлғалардың, конструктивті үлгілердің активтенуі не керісінше аз я мүлдем қолданылмауы), сөз тудыру жүйесінен де көрініп отырады.

Негізгі бөлім
Әрбір оқушы немесе білімгер белгілі бір ерекше жазу стилін қалыптастырады, яғни ол өзінің әдеби білімімен, нақтырақ айтар болсақ, қаншалықты әдеби шығармаларға бейім болып, оқуға қызығушылығы болғанына қарай оның жазу мәнері де толыға түспек. Мысалы, шығарма жазу барысында кез келген білім алушы алдымен қысқа болса да жоспар жасап алады. Сосын өзі оқыған әдеби кітаптардағы ақын немесе жазушылардың жазу стилін ескере отыра, өзіндік әдеби стильге бейімделе жаза бастайды. Міне, осылай әдеби стильдің белгілі бір жеке-дара тұлғалық бағыттары пайда болады.
Зерттеушілердің көпшілігі мынадай стильдік тармақтарды бөліп көрсетеді: 1) ресми ісқағаздар немесе кеңсе тілінің стилі; 2) публицистикалық стиль (газет-журнал тілінің стилі); 3) ғылыми-техникалық әдебиеттің стилі; 4) оқу-педагогикалықәдебиеттің стилі; 5) көркем әдебиет тілінің стилі.
Қазақ тілінің стилистикасы стиль дегеніміз - өмірдің белгілі бір саласында қолданылуда танылып, тарихи қалыптасқан тілдік тәсілдердің жүйесі, - деп анықтайды да, қазақтың жалпы халықтық тілінің стильдерін ауызекі сөйлеу стилі және кітаби-жазу стилі деп екіге бөліп, ал кітаби-жазу стилін ісқағаздары стилі мен ресми стиль, публицистикалық стиль, ғылыми стиль, көркем әдебиет стилі деп бес түрге бөледі.
Бұл сияқты бөлінген стильдік тармақтар әдебиет жанрларымен сәйкес екені, соның негізінде бөлінгені байқалып тұр. Шындығында әдебиет жанрлары мен әдеби тілдегі стильдік тармақтар бір емес. Қанша әдебиет жанры болса, сонша стильдік тармақтары болуы міндетті емес. Стильдік тармақ тілдік элементтер жүйесінің өзіндік қолданылу ерекшеліктерімен айқындалады. Ол тек белгілі текстің лексикалық құрамымен, терминдік ерекшеліктерімен ғана шектелмейді. Ой құрауға қатысатын тілдік элементтердің: сөз түрлендіргіш, сөз байланыстырғыш, сөз тудырушы, конструктивті үлгілердің, сөз мағыналарының жүйелі қолданылу ерекшеліктерімен айқындалады. Ол ерекшеліктер тілдік қабаттар жағынан да бір-бірімен үйлесіп келеді.
Демек, стиль ең алдымен қолданылуда өзіндік ерекшеліктері, айырым белгілері бар тілдік элементтер жүйесі немесе әдеби тілдің өзіндік сөздік құрамы, грамматикалық тұлғалары бар сараланған бір бөлігі. Стиль әдеби тілдің даму барысында қалыптасады.
Әдеби тілдегі стильдер жүйесі сөз етілген еңбектерде функциональды стильдерді классификациялау әртүрлі принциптер негізінде болып келгенімен, оларда көбіне-көп жанрлық принцип, тілдің жанрлық ерекшеліктері негізге алынады. Сондықтан да бұл еңбектерде әдеби тілдегі стильдердің саны бірде көп, бірде аз көрсетілгенімен, олар жалпы алғанда бір-біріне ұқсас. Мысалы, А.Н. Гвоздев алдымен кітаби (жазба) және сөйлеу стильдерін бөліп көрсетіп, кітаби (книжный, или публичный) стильдің өзін алдыңа қойылған міндеттерге байланысты өзіндік ерекшеліктері бар жеке стильдерге бөліп қарайды: Олар ресми іс (деловой) стилі, көркем әдебиет стилі, публицистикалық стиль, ғылыми-көпшілік әдебиет стилі. Ресми іс стилі ғылым, техника, ресми заң органдары, мекемелердің іс-қатынастары саласында қызмет етеді. Көркем шығарма стилі тілдің әртүрлі көркемдік тәсілдері арқылы көркем образдар жасауды мақсат етеді. Публицистикалық шығармалар стилі бұқараны үгіттеп, ұйымдастыруды, оларды күреске шақыруды мақсат тұтады. Бұл стильдің бойында ғылыми және көркем стильдердің элементтері де болады. Ғылыми-көпшілік шығарма стилі көпшілікке арналған әдебиеттерде қызмет етеді.
Тілдегі жанрлармен байланысты осындай тілдік стильдермен бiрге, автордың көрсетуінше, салтанатты-риторикалық (торжественный стиль), ресми-суық (официальный, холодный) стиль, сырластық-еркелету (интимно-ласковый) стиль, юморлық әзiл стиль, сатиралық кекету стиль тағы бар. А.И. Ефимов мынадай стильдерді бөлiп көрсетеді: көркем-беллетрестикалық стиль, қоғамдық публицистикалық стиль, ғылыми стиль, профессиональды-техникалық стиль, ресми ісқағаздар стилі, эпистолярлық стиль. В.П. Мурат функциональдық стильдердің мынадай классификациясын ұсынады: әдеби сөйлеу стилі, поэтикалық стиль, саяси-газеттік стиль, ресми ісқағаздар стилі, ғылыми стиль, профессиональды-техникалық стиль, қарапайым сөйлеу стилі. Ал Р.А. Будагов стильді бұл жағынан екіге ғана бөледі: көркем стиль және ғылыми баяндау стилі.
Стиль мәселесі сөз етілген басқа да еңбектерде тілдік тармақтардың жоғарыда көрсетілген түрлерiнiң көбі қайталанып келеді.
Стильдердi таптастыруда тек тiлдік элементтердің экспрессиялығын негiзге алу, яғни экспрессиялық принцип негiзiнде стильдерді бөлу ғылыми жағынан дәлелсіз екені соңғы зерттеулерде aйқын көрсетіліп жүр. Ондағы салтанатты (риторикалық ), ресми (суық), сырластық-еркелету, әзіл, кекету (сатиралық) стильдері тұтас стильдік жүйе құра алмайды. Негізінен лексикада ғана көрінетін экспрессивті бояу стиль ұғымын бөлудің логикалық негізі бола алмайды, стильдердi таптастыру принципінің қызметін атқара алмайды.
Тiлдегi стильдердi бұлай таптастырудың үлкен бip кемшілігi - онда стильдерге тән өзiндiк тілдік ерекшеліктердің жүйелі бір принцип, бірізді критерий негізінде екшелінбеуінде. Яғни бір стильдік тармақты сөз еткенде оның лексикалық ерекшелігі көрсетілсе, енді бірінде жалпы жанрлық айырмашылығы айырым белгі болады. Жанрлық классификацияның кемшілігі - онда стильдік тармаққа тән өзіндік тілдік элементтер жүйесінен гөрі жанрлық ерекшеліктер көбірек сөз болады. Ал бұл екеуі бір емес. Тілімізде бір-бірінен аз да болса өзіндік айырым белгілерімен ажыратылатын әдебиет жанрлары көп. Жаңа жанрлардың да пайда болуы мүмкін. Көркем әдебиеттің өзінде жанр түрлері қаншама. Ғылыми әдебиеттегі жанрлар одан кем деуге болмайды. Солардың әрқайсысының тілі жеке-жеке стильдік тармақ бола ала ма? Бұл жөнінде Р.А. Будаговтың мына пікірлері өте орынды.
Кейде газет стилі, әкімшілік стилі, публицистикалық стиль, жарнама (реклама) хабарламаларының стилі, тағы да сондай көптеген стиль түрлері көрсетіліп жүр. Бұлай бөлудің өзі дұрыс емес екендігін көреміз. Әрине, жарнама (реклама) тілінің, мысалы, өзіндік ерекшеліктері бар. Ол жайында арнаулы зерттеулер бар. Бірақ жарнама хабарландыруларының тілі немесе әкімшілік бұйрықтардың тілі қанша өзгеше болғанымен, ол әр уақытта ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.