Азот тыңайтқышы және оның классификациясы

1. Азот тыңайтқышы жайлы жалпы сипаттама
2. Азот тыңайтқыштары,түрлері,қолданылуы
3. Аммоний нитратының өндірісі
4. Пайдаланылған әдибеттер тізімі

Азотты тыңайтқыштар— құрамында өсімдікке қорек болатын азоты бар органикалық (көң, шымтезек тағы басқалар) және минералдық заттар. Азоттың табиғи қосылысы — натрий селитрасы (NaNO3) тек Чилиде ғана кездеседі. Азотты тыңайтқыштардың көп тараған түрі: аммиак селитрасы, аммоний сульфаты, мочевина (карбамид), азотты сұйық тыңайтқыштар. Аммоний сульфаты — (NH4)2SO4 дүние жүзінде ең көп мөлшерде шығарылатын тыңайтқыш. Аммоний нитратының [(NH4)NO3] құрамында өсімдікке сіңімді азоттың мөлшері басқа азотты тыңайтқыштарға қарағанда көбірек келеді. Сұйық аммиак және онымен қанықтырылған аммоний тұздарының ерітінділері де құрамында азоты көп тыңайтқыштар болып табылады. Ал жоғары концентрлі азотты тыңайтқыштарға карбамид жатады. Карбамидті жануарлар жеміне де қосып пайдаланады. Ол көмір қышқыл газы мен аммиактың үлкен қысымда әрекеттесуі нәтижесінде алынады: CO2+2NH3= CO(NH2)2+ H2O. Азот топыраққа күрделі минералдық тыңайтқыштар түрінде де көптеп беріледі.Фосфор қышқылын аммиакпен әрекеттестіру арқылы аммофос алынады. Оның қышқылын бейтараптандыру дәрежесіне байланысты моноаммонийфосфат (NH4H2PO4) немесе диаммонийфосфат [(NH4)2HPO4]өндіріледі. Нитрофоска — құрамында қоректік азот, фосфор және калий бар күрделі тыңайтқыш. Оны өндірісте аммоний гидрофосфатының [(NH4)2HPO4] аммоний нитратының (NH4NO3) және калий хлоридінің (немесе сульфатының) қоспасын балқыту арқылы алады. Қазақстанда азотты тыңайтқыштар Ақтаудағы “Каскор” Акционерлік Қоғамында Степногорск кен-химия комбинатында (нитрофоска), Тараз минералды тыңайтқыштар зауытында өндіріледі.
Тыңайтқыштар
ең маңызды түрі азот аммоний нитраты, несепнәр, аммоний сульфаты, сулы ерітінділері бар аммиак және басқалар. Азот өмірінде өте маңызды рөл тиесілі өсімдіктер: бұл акцепторлық күн болып табылатын, хлорофилл бір бөлігі болып табылады тірі жасуша құрылысы үшін қажетті энергия және белок. Өсімдіктер болады тек байланған азот тұтынады - нитраттар, аммоний тұздары немесе амидтердің түрінде. Тіркелген азот салыстырмалы түрде шағын сомалар атмосфералық құрылады топырақ микроорганизмдер қызметіне байланысты. Алайда, қазіргі заманғы қарқынды Ауыл шаруашылығы топырақ қосымша қолдану мүмкін емес өнеркәсіптік түптеу алынған азот тыңайтқыштар атмосфералық азот.
Азот тыңайтқыштар өзгешеленеді азоттық қосылыстар (нитраттар түрінде астында, олардың азот мазмұны басқа ерекшеленген ретінде аммоний, амид), () қатты және сұйық фаза мемлекеттік, физиологиялық қышқыл және сілтілік физиологиялық тыңайтқыштар.

1. Жалпы химиялық технология, Ж. Қ. Қайырбекова, Е. Ә. Әубәкіров, Ж. К. Мылтықбаева Алматы Қазақ университеті
2. интернет көздері
3. Агрохимия Р. Елешов, А. Бекмағамбетов 1989
4. Химия в сельскохозяственной отросли Е. Муравин 2004.

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

БӨЖ №1

Тақырыбы: Азот тыңайтқышы және оның классификациясы. Нитрат аммоний
өндірісі .

Оқу пәні: Жалпы химиялық технология
Шифр, мамандық: 5В072000, Органикалық заттардың химиялық технологиясы
Орындаған : ХО – 303 тобы, Жұмаханова Г.
Тексерген : аға оқытушы Лебаева Ж.Т.

Семей қ, 2015 ж
Жоспар:

Азот тыңайтқышы жайлы жалпы сипаттама
Азот тыңайтқыштары,түрлері,қолданылуы
Аммоний нитратының өндірісі
Пайдаланылған әдибеттер тізімі

Азотты тыңайтқыштар— құрамында өсімдікке қорек болатын азоты бар
органикалық (көң, шымтезек тағы басқалар) және минералдық заттар. Азоттың
табиғи қосылысы — натрий селитрасы (NaNO3) тек Чилиде ғана кездеседі.
Азотты тыңайтқыштардың көп тараған түрі: аммиак селитрасы, аммоний
сульфаты, мочевина (карбамид), азотты сұйық тыңайтқыштар. Аммоний сульфаты
— (NH4)2SO4 дүние жүзінде ең көп мөлшерде шығарылатын тыңайтқыш. Аммоний
нитратының [(NH4)NO3] құрамында өсімдікке сіңімді азоттың мөлшері басқа
азотты тыңайтқыштарға қарағанда көбірек келеді. Сұйық аммиак және онымен
қанықтырылған аммоний тұздарының ерітінділері де құрамында азоты көп
тыңайтқыштар болып табылады. Ал жоғары концентрлі азотты тыңайтқыштарға
карбамид жатады. Карбамидті жануарлар жеміне де қосып пайдаланады. Ол көмір
қышқыл газы мен аммиактың үлкен қысымда әрекеттесуі нәтижесінде алынады:
CO2+2NH3= CO(NH2)2+ H2O. Азот топыраққа күрделі минералдық тыңайтқыштар
түрінде де көптеп беріледі.Фосфор қышқылын аммиакпен әрекеттестіру арқылы
аммофос алынады. Оның қышқылын бейтараптандыру дәрежесіне байланысты
моноаммонийфосфат (NH4H2PO4) немесе диаммонийфосфат [(NH4)2HPO4]өндіріледі.
Нитрофоска — құрамында қоректік азот, фосфор және калий бар күрделі
тыңайтқыш. Оны өндірісте аммоний гидрофосфатының [(NH4)2HPO4] аммоний
нитратының (NH4NO3) және калий хлоридінің (немесе сульфатының) қоспасын
балқыту арқылы алады. Қазақстанда азотты тыңайтқыштар Ақтаудағы “Каскор”
Акционерлік Қоғамында Степногорск кен-химия комбинатында (нитрофоска),
Тараз минералды тыңайтқыштар зауытында өндіріледі.
Тыңайтқыштар
ең маңызды түрі азот аммоний нитраты, несепнәр, аммоний сульфаты, сулы
ерітінділері бар аммиак және басқалар. Азот өмірінде өте маңызды рөл
тиесілі өсімдіктер: бұл акцепторлық күн болып табылатын, хлорофилл бір
бөлігі болып табылады тірі жасуша құрылысы үшін қажетті энергия және белок.
Өсімдіктер болады тек байланған азот тұтынады - нитраттар, аммоний тұздары
немесе амидтердің түрінде. Тіркелген азот салыстырмалы түрде шағын сомалар
атмосфералық құрылады топырақ микроорганизмдер қызметіне байланысты.
Алайда, қазіргі заманғы қарқынды Ауыл шаруашылығы топырақ қосымша қолдану
мүмкін емес өнеркәсіптік түптеу алынған азот тыңайтқыштар атмосфералық
азот.
Азот тыңайтқыштар өзгешеленеді азоттық қосылыстар (нитраттар түрінде
астында, олардың азот мазмұны басқа ерекшеленген ретінде аммоний, амид), ()
қатты және сұйық фаза мемлекеттік, физиологиялық қышқыл және сілтілік
физиологиялық тыңайтқыштар.

Азот тыңайтқыштары,түрлері,қолданылуы

Адамар ғасырлар бойы озінің күнделікті өмірінде қоршаған ортаны, табиғатты
игеруде көп тажірибелер жинақтап, оны ұрпақтан ұрпаққа жеткізіп отырды.
Қазіргі кездегі ауыл шаруашылығы өндірісінің оның ішінде егіншіліктің даму
деңгейіне адам баласы 12 мың жыл бойы жан жақты шұғылдану арқасында жетіп
отыр. 1980 жылы жер жүзінде ауыл шаруашылығы өндірісінде 107млн Т минералды
тыңайтқыштар пайдаланып, әр гектар егістікке 7.1кг тыңайтқыш енгізіліпті.
Бүкіл тыңайтқыштардың шығу тегі, қолданылуы құрамы, алу тәсілі жағынан әр
түрлі түрлерге бөлінеді. Олар шығу тегі жағынан минералды , органикалық,
органикалық-минералдық және бактериалдық болып келеді.Минералды
тыңайтқыштар шығу тегі жағынан анорганикалық заттарды табиғи минералдардан
ауадағы азоттан немесе кейбір химиялық заводтардың қосымша өнімдері ретінде
алынады. Ал түрлі жағынан азотты, фосфорлы калийлі, кейбір
микротыңайтқыштарға (бор, марганец, молибден, мырыш, мыс, кобальт т.б)
бөлінеді. Шығу тегі, өсімдіктер мен жануарлардың органикалық қалдықтары,
көң, фекалий, шымтезек , қаланың қоқсықтары т.б. Құрамында органикалық
минералды заттардың озара химиялық және адсорбты байланысты болатын
қосылыстар органикалық-минералды тыңайтқыштарңа жатады. Олар органикалық
заттарды (шымтезек, көмір, топырақ шірінділері, қоқыс, сланец т.б)
минералды қосылыстар мен азоттың, фосфаттың және калийдің тұздарымен ,
немесе ерітінділерімен өңдегенде алынады. Бактериалды тыңайтқыштарға кейбір
препарат құрамындағы бактериялар, бұршақ тұқымдас дақылдардың тамыр
түйнектері, топырақтағы азот жинақтайтын (фиксациялайтын ) түзілуі ,
топырақтың органикалық бөлігінің минералдануына жататын нитригин
жатады.Минералды тыңайтқыштар құрамында бір немесе бірнеше қоректік заттар
болғандықтан жай және комплексті болып бөлінеді. Жай тыңайтқыштар құрамында
бір ғана қоректік заттар болып, бір жақты асер етеді. Ал комплексті
тыңайтқыштар құрамында 2-3 немесе одан да көп қоректік элементтер, немесе
микроэлеметтер болады. Ал комплексті тыңайтқыштар өндіру тәсіліне қарай
араласқан, комбинациялы және күрделі болып келеді. Олардың біріншісін
әртүрлі жай, күрделі тыңайтқыштардың майдаланған және түйіршіктелген
түрлерін механикалық жолмен араластыру арқылы дайындаса, комбинациялы
тыңайтқыштар белгілі технологиялық жүйеде бастапқы заттардың химиялық
реакцияларымен алынады. Ал күрделі тыңайтқыштар құрамында бір химиялық
қосылыстардың аммофос-диаммофос,калий селитрасы қатарына жатады,бүл әдетте
2 немесе бірнеше элементтер болады.Тыңайтқыштардың сапасы,олардың
құрамындағы қоректік заттар,яғни оның ішінде азот жекелеген элемент түрінде
қалғандары олардың тотықтары күйінде өрнектеледі. Әр түрлі топырақтарда
қолданылған тыңайтқыштар топырақтағы жылжымалы қоректік заттардың мөлшерін
ғана көбейтпейді,сонымен бірге топырақтың қасиеттеріне,құнарлығына әсер
етіп,оның қышқылдығын өзгертеді. Азот-жер бетіндегі ең көп тараған
элемент.Ол табиғатта бос күйінде және қосылыстар түрінде де кездеседі.Ауа
құрамының 78 проценті осы газ болса,жер қыртысында 0,04 процент қосылысқан
азот кездеседі,өсімдіктер мен жануарлардың организміндегі азот органикалық
қосылыстардан тұрады. Тірі организм азотсыз өмір сүре
алмайды,өсімдіктер,жан-жануарлардың денесін құрайтын клеткалар,оның
құрамдас бөлігі протоплазма белок заттарынан,немесе құрамында азоты бар
заттардан тұрады.Демек,белоксыз тіршілік жоқ, ал азотсыз белок жоқ.
Бактериялар арқылы азоттың қосылысқа түсуі өте баяу,қалыпты жағдайда жүзеге
асады.Бактериялар азотты ауадан сіңіріп,өсімдіктерге қажетті түздарға
айналдырады.Өсімдік топырақтағы азот тұздарын судың көмегі арқылы,басқада
тұздармен бірге сіңіреді.Құрамында азоты бар органикалық заттар өсімдіктен
жануарларға,одан соң адам ішіру,ыдырау процестерінің нәтижесінде топыраққа
қайта оралады. Бірақ өсімдітер мен жануарлардың қалдықтарындағы барлық азот
пайдаланбайды.Оның едәуір бөлігі атмосфераға оралады.Азоттың табиғаты
осылай бір күйден екінші күйге үздіксіз өтіп отырады.Ол жай ғана күрделі
белоктардың,өсімдік клеткасының цитоплазмаларының және нуклеин қышқылдары
құрамына кіріп организмдердегі заттардың алмасуында басты рөл атқарады.
Сонымен бірге хлорофилл, фосфатидтер, алколлидтар, ферменттер т.б
органикалық заттардың құрамында болады. Азотты тыңайтқыштарды жеткілікті
нормада қолданғанда организмдердің тіршілігі біраз уақыт ұзарып,қуатты
сабақтары мен жапырақтары жақсы дамиды,әр жақсы түптенеді.Мұның өзі өнімнің
жоғарлауына,белоктың кобеюіне жақсы әсер етеді. Азоттың топырақтағы
кездесетін негізгі түрлері – органикалық қосылыстар 94-95 процент,аммоний
қосылыстарының формалары түрінде және алмаспай жинақталған сазды
минералдардың 3-5 процент құрамында болады. Ұзақ жылдар бойы ауыл
шаруашылығы дақылдарын бір жерге еге беру ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.