Функционалды тамақтану жайлы

1. Функционалды тамақтану теориясы
2. Құрамдастырылған өнімдер
3. Тәуіліктік тамақтану құрамы
4. Тамақтану статусы
5. Ұжымдық тамақтануды зерттеу
6. Қорытынды
7. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Тамақтану – ағзаның өмірлік қажеттілігі болып саналады. Ол адамды сумен, энергия мен қамтамасыз етеді. Клеткаларды құру үшін , сол себепті әр түрлі жағдайда емдем-терапиасы қолданылады. Су адамның бір тәуіліктегі тиімді тамақтану рационы(1280-3000ккал) бұл өмір сүру деңгейіне байланысты. Азықпен адам жалпы тіршілікке қажетті белок, май, көмірсутегі, минералды тұз, су, витаминдер мен тыеандарды қалпына келтіруге, энергия шығынын және ағзаның қажеттерін толтыруға арналған басқа да заттар алады. Осы заттардың барлығы күрделі алмасу үрдісіне қатысады. Ақуыздар, көмірсулар, майлар ағзаны энергиямен қамтамасыз етуде басты қызмет атқарады. Метаболизм үрдісі кезінде ақуыздан, майдан, көмірсулардан энергия бөлінеді. Олар құнарлықпен өлшенеді. Ағзадағы1kg ақуыздың тотығуынан -4kkal, 1g майдан -9kkal, 1kg көмірсудан -4kkal энергия түзіледі. Тағам құнарлығы арнайы кестемен көрсетіледі. Дені сау адамға тәуіліктік үлестегі жануар ақуызының мөлшері көрсетілген қалыпқа сайкес құрастырылуы керек. Өсімдік -40g, жануар майы-85-90g көмірсулар-400g-500g , төріт мезгіл тамақтануда жалпы тамақ салмағы 3kg дейін жетуі қажет. Физикалық жұмыс пен айналыспайтын ауруханада жатқан науқастарда тағамның құнарлығы қалыптан аспауы керек. Төсек тартып жатқан ауруларда енергияға қажеттілік біршама төмен болады. Ақуыздар, майлар, минералды заттар, ұлпалар мен тіндердің қызметін қалпына келтіру үшін “құрылыстық” заттар болып табылады. Сау адам қалыпты жағдайда 4мезгіл тамақ ішіп отыруы керек.
Адекватты тамақтану теориясы тамақтану факторларының барлық кешені, осы факторлардың алмасу процестеріндегі өзара қатынасы және ағзаның ферментті жүйелерінің онда жүретін химиялық реакциялардың жеке ерекшеліктеріне сәйкестігі есепке алынатын, рационалды тамақтануды қамтамасыз ететін негізгі ұстанымдарды қалыптастырады.
Денсаулықты жақсарту үшін қолданылатын айрықша тағам өнімдері – функционалды өнімдер алғаш рет Жапонияда 1980-1985 ж. пайда болды. Термин рационалды тамақтанудың басқа өнімдеріне қарағанда, жүйелік пайдалану кезінде адамның мүшелеріне немесе олардың қызметіне, немесе барлық ағзаға оң әсер берген шығу тегі табиғи өнімдерді біріктірді.
1990-жылдарға дейін барлық әлем үшін функционалды тамақтану идеясы тек Жапония шегінде шектелген «көрініс» қана болды, ары қарай функционалды тамақтану тұжырымының негізгі ұстанымдары әлемнің дамыған және дамушы мемлекеттерінде (Германия, Франция, Финляндия, Швеция, АҚШ, Канада, Қытай. Корея) жабдықтауға алынды. Нәтиже – экологияның нашарлау кезіндегі халық денсаулығы күйінің айқын жақсаруы.

1. Бачинский Г.А. Социологический мониторинг: теоретические и прикладные аспекты. – К.:Наукова думка,1991. – 160 с.
2. Безвредность пищевых продуктов / Под ред. Г.Р. Робертса. – Пер. С Англ.- М.: Агропромиздат, 1986.- 287с.
3. Мачихин С. А., Стрелюхина С.А. Система обеспечения безопасности пищевых пройзводств // Пищевая промышленность. – 1999. - №5. – С. 70-71с
4. Гигиенические требования безопасности и пищевой ценности пищевых продуктов. Санитарно- эпидемиологические правила и нормы СанПин 2.3.2.1078-01. – М.: Минздрав России,и 2002.-164с

Пән: Валеология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТ
Инженерлік технологиялық факультет

БАӨЖ
Функционалды
тамақтану

Орындаған: Газизова Г.Н.
Топ:ТПс-325

Тексерген: Нургазезова А.Н.

Семей 2015ж

ЖОСПАР:

1. Функционалды тамақтану теориясы
2. Құрамдастырылған өнімдер
3. Тәуіліктік тамақтану құрамы
4. Тамақтану статусы
5. Ұжымдық тамақтануды зерттеу
6. Қорытынды
7. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Функционалды тамақтану теориясы
Тамақтану - ағзаның өмірлік қажеттілігі болып саналады. Ол адамды сумен, энергия мен қамтамасыз етеді. Клеткаларды құру үшін , сол себепті әр түрлі жағдайда емдем-терапиасы қолданылады. Су адамның бір тәуіліктегі тиімді тамақтану рационы(1280-3000ккал) бұл өмір сүру деңгейіне байланысты. Азықпен адам жалпы тіршілікке қажетті белок, май, көмірсутегі, минералды тұз, су, витаминдер мен тыеандарды қалпына келтіруге, энергия шығынын және ағзаның қажеттерін толтыруға арналған басқа да заттар алады. Осы заттардың барлығы күрделі алмасу үрдісіне қатысады. Ақуыздар, көмірсулар, майлар ағзаны энергиямен қамтамасыз етуде басты қызмет атқарады. Метаболизм үрдісі кезінде ақуыздан, майдан, көмірсулардан энергия бөлінеді. Олар құнарлықпен өлшенеді. Ағзадағы1kg ақуыздың тотығуынан -4kkal, 1g майдан -9kkal, 1kg көмірсудан -4kkal энергия түзіледі. Тағам құнарлығы арнайы кестемен көрсетіледі. Дені сау адамға тәуіліктік үлестегі жануар ақуызының мөлшері көрсетілген қалыпқа сайкес құрастырылуы керек. Өсімдік -40g, жануар майы-85-90g көмірсулар-400g-500g , төріт мезгіл тамақтануда жалпы тамақ салмағы 3kg дейін жетуі қажет. Физикалық жұмыс пен айналыспайтын ауруханада жатқан науқастарда тағамның құнарлығы қалыптан аспауы керек. Төсек тартып жатқан ауруларда енергияға қажеттілік біршама төмен болады. Ақуыздар, майлар, минералды заттар, ұлпалар мен тіндердің қызметін қалпына келтіру үшін "құрылыстық" заттар болып табылады. Сау адам қалыпты жағдайда 4мезгіл тамақ ішіп отыруы керек.
Адекватты тамақтану теориясы тамақтану факторларының барлық кешені, осы факторлардың алмасу процестеріндегі өзара қатынасы және ағзаның ферментті жүйелерінің онда жүретін химиялық реакциялардың жеке ерекшеліктеріне сәйкестігі есепке алынатын, рационалды тамақтануды қамтамасыз ететін негізгі ұстанымдарды қалыптастырады.
Денсаулықты жақсарту үшін қолданылатын айрықша тағам өнімдері - функционалды өнімдер алғаш рет Жапонияда 1980-1985 ж. пайда болды. Термин рационалды тамақтанудың басқа өнімдеріне қарағанда, жүйелік пайдалану кезінде адамның мүшелеріне немесе олардың қызметіне, немесе барлық ағзаға оң әсер берген шығу тегі табиғи өнімдерді біріктірді.
1990-жылдарға дейін барлық әлем үшін функционалды тамақтану идеясы тек Жапония шегінде шектелген көрініс қана болды, ары қарай функционалды тамақтану тұжырымының негізгі ұстанымдары әлемнің дамыған және дамушы мемлекеттерінде (Германия, Франция, Финляндия, Швеция, АҚШ, Канада, Қытай. Корея) жабдықтауға алынды. Нәтиже - экологияның нашарлау кезіндегі халық денсаулығы күйінің айқын жақсаруы.
Функционалды тамақтану тұжырымдамасының негізін салған жапондық зерттеушілер аталған тағайындау өнімдерінің үш негізгі қасиетін анықтайды: тағамдық құндылық, дәмдік қасиеттер және ағзаға физиологиялық әсері. Аталған қасиеттердің жиынтығына сәйкес, функционалды тағам өнімдері тек пластикалық заттар мен энергия көзі ретінде ғана емес, анық көрінетін емдік әсерді қамтамасыщ ететін күрделі кешен ретінде де қарастырылады. Сондай-ақ функционалды тамақтану өнімдері ағза жүйелерінің қызметін жақсарту және адам денсаулығының сапасын арттыру үшін қолданылса да, олар емдік препараттар мен емдік тамақ санатына жатпайды. Аурудың кешенді терапиясында емдік қабылдау ретінде пайдаланылатын арнайы тағайындау өнімдері емдік өнімдерге жататыны белгілі. Олар өзгертілген химиялық құрамы және физикалық қасиеттерімен сипатталады. Демек, заманауи адамның тамақтану құрылымында функционалды өнімдер дәстүрлі технологиялармен дайындалған қарапайым өнімдер мен емдік тамақтану өнімдерінің арасындағы орынды иеленеді. Сонымен қатар, функционалды өнімдерді шартты түрде жағымсыз факторлардың ықпалына ұшырайтын тұлғаларға арналған емдік-профилактикалық топқа жатқызуға болады. Аталған талаптар тек жеке ингредиенттерге ғана емес, жалпы өнімге қатысты.
РМҒА тамақтану ҒЗИ-ның директоры академик В.А. Тутельян функционалды тамақтану өнімдерін тапсырылған қасиеттері бар, эссенциалды тағамдық заттар және мирконутриенттермен байытылған өнімдер деп атады. Толық анықтаманы функционалды тамақтану бойынша жетекші мамандардың бірі Б.А. Шендеров берді: Функционалды тамақтану өнімдері - бұл жүйелік күнделікті қолдануға арналған және физиологиялық функцияларға, биохимиялық реакцияларға және адамның микроэкологиялық ахуалын қалыптандыру арқылы оның психологиялық мінез-құлқына реттеуші әсер ететін, шығу тегі табиғи немесе жасанды өнімдер.
Функционалды тағам өнімдері - тұрақты негіз және тиімді дозалардағы алуан түрлі тамақтану бөлігі ретінде пайдаланылғанда денсаулыққа әлеуетті жағымды әсер беретін өнімдер. Функционалды өнімдердің жағымды әсері оларда тізімі көптүрлі белгілі функционалды ингредиенттердің болуына байланысты. Функционалды тағамдық композициялардың физиологиялық әсері ас қорыту, иммуностимуляция үрдісін жақсарту, антиканцерогенді әсер ету, гепатопротекция, қандағы холестерин мөлшерін азайту, гипертониктер күйін жақсарту, арнайы минералды қоспалар есебінен сүйектер мен тістердің күйін жақсарту және т. б. процестерде.
Бастапқыда жапониялық ғалымдардың жіктеуі бойынша функционалды өнімдерге тиістілікті оларды бифидобактериялардың, олигосахаридтердің, тағамдық талшықтардың болуына байланысты орнатқан. Ары қарай ингредиенттер тізімі кеңейді және оған тағамдық талшықтар, олигосахаридтер, сахароспирттер, протеиндер, пептидтер және амин қышқылдар, гликозидтер, спирттер, изопреноидтар, дәрумендер, холиндер, бифидо- және сүтқышқылды бактериялар, минералды элементтер, полиқанықпаған май қышқылдары, фитопрепараттар, антиоксиданттар және т. б. енді.
Заманауи нарықта жеті негізгі топқа бөлінуі мүмкін ингредиенттер көрсетілген: тағамдық талшықтар, дәрумендер (С, В тобы, D), минералды заттар (кальций, темір), полиқанықпаған май қышқылдарынан тұратын липидтер, антитотықтырғыштар, олигосахаридтер, пайдалы микроағзалардың (пробиотиктер) кейбір түрлері.
Функционалды тамақтану өнімдерін өндіру дамыған елдердің тамақ өнеркәсібінде күннен күнге елеулі орын алып келеді және мемлекеттік денсаулық сақтау органдарымен үнемі бақыланады. Функционалды өнімдерді тұтынушыларға арналған біріншілік өнімдер түрінде де, шәрбаттар, құрғақ таңғы астар немесе басқа жартылай фабрикаттар түрінде шығарады.
Заманауи жарияланымдарда Ресейлік нарықта Батыс Еуропа елдерінде өндірілетін өнімдердің үлкен мөлшерінің пайда болуымен, сонымен бірге отандық өндірушілердің қоспалар мен өсімдік текті компоненттердің алуан түрлі тектерін пайдалануға байланысты, дәстүрлі негіздегі өнімдер ассортиментінің біршама артқаны туралы ойлар айтылады. Жобаланған нәтижеге ғылымның тамақтану туралы заманауи талаптарын, сонымен бірге тамақтану гигиенасының дамуы арқасында жаңарып отыратын адекватты тамақтанудың классикалық теориясынның өзгеруін есепке ала отырып қана қол жеткізуге болады.
Құрамдастырылған өнімдерді үш топқа (буын) жіктейді: органолептикалық көрсеткіштері бойынша дәстүрліге жақын, бірақ негізгі шикізаттың бір бөлігі гидратталған, ақуыз құрамы бойынша эквивалентті компоненттермен алмастырылған өнімдер; эссенциалды нутриенттерге қажеттілікті қанағаттандыратын өнімдер; адам ағзасындағы материалдық және энергетикалық тепе-теңдікті қамтамасыз ететін өнімдер.
Құрамдастырылған өнімдерді алуға арналған шикізат келесі талаптарға жауап беруі керек: теңдестірілген тамақтану теориясына сай барлық немесе жеке компоненттерді теңдестіру; алынатын өнімнің гигиеналық қауіпсіздігін кепілдендіру; өнімдерге айқын дәмдер, әсерлер және иістер бермеу; жоғары органолептикалық көрсеткіштері бар өнімнің алынуын қамтамасыз етеді; өнімдерді биологиялық белсенді заттармен байыту.
Мұндай шикізат көздері алуан түрлі. Оларды шартты түрде алты негізгі топқа бөлуге болады.
Бірінші топқа табиғи түрде, сонымен бірге шәрбаттар, концентраттар немесе құрғақ қоспалар түрінде қолданылатын жеміс-жидек және көкеніс қоспалары жатады. Бұл қоспалар өнімдер құрамындағы дәрумендерді, көмірсуларды, минералды заттарды, тағамдық талшықтарды реттеуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, олар, әдетте, өнімдерге жемістер немесе көкеністердің айқын дәмі мен хош иісін, сондай-ақ тартымды сыртқы көрініс береді.
Екінші топты теңіз кәсіпшілігінің өнімдері құрайды. Аталған топ сүт негізіндегі алуан түрлі құрамдастырылған өнімдерді жасау үшін үлкен қор болып табылатындығын айта кеткен жөн. Балық және балық өнімдерін пайдалану олардағы ақуызды және липидті құрамды, бос амин қышқылдарының салыстырмалы құрамын, майқышқылды құрамды, йод, фтор, калий, сонымен бірге органикалық қышқылдар құрамын реттеуге мүмкіндік береді.
Ерекше топқа жабайы өсетін өсімдік текті шикізатты (қырыққұлақтың жеуге жарамды түрлері, саңырауқұлақтар, бүрген, итмұрын, долана, қалақай және т. б.) жатқызуға болады. Әдетте, олар профилактикалық тағайындалған биологиялық белсенді заттардан (флавоноидтар, илік заттар, пектиндер, органикалық қышқылдар, дәрумендер, алкалоидтар, эфир майлары, микроэлементтер және басқа қосылыстар) тұрады. Мұндай шикізаттың табиғи қорлары аса елеулі және өнеркәсіп қажеттілігін әбден қанағаттандыра алады.
Төртінші шикізаттық топқа бұршақ және астық дақылдары жатады. Келешекті болып сояны қайта өңдеу өнімдерін қолдану табылады. Оларды пайдалану арқылы барлық дерлік өнімдерді өндіруге болады. Сояны қолдану ақуызды және липидті алмасуды реттеуге, сонымен қатар олардағы бос май қышқылдарының арақатынасына әсер етуге мүмкіндік береді.
Шығу тегі табиғи өсімдік текті полифункционалды қоспаларды пайдаланған кезде туындайтын негізгі мәселе, олармен бірге енгізілетін биологиялық белсенді заттардың сандық және сапалық құрамының тұрақсыздығы болып табылады. Бірдей өсімдіктердің, жануарлардың, сонымен бірге минералды шикізаттың алуан түрінің химиялық құрамы қоршаған ортаның бірсыпыра факторларына, қайта өңдеу мен сақтау ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.