Клиникалық терминдердің латын тілінде дәріптелуі туралы

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1.Клиникалық терминдердің латын тіліндегі дәріптелуі
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Клиникалық терминология (грекше. Klinike – дәрігерлік құру өнері, науқас адамды күту). Оған әр түрлі клиникалық мамандардың және патологиялық анатомия мен патологиялық физиология сияқты ауруды зерттейтін пәндері терминдері жатады. Ол ең алдымен терапия терминдері ( грекше therapia - күту, емдеу) және хирургия терминдері ( грекше cheir – қол + ergon – жұмыс, әрекет), ауру аттары, патологиялық процесс пен жағдайлар, ауру белгілері, операция атаулары, зерттеу әдісі мен емдеу, медициналық приборлар, құрал- жабдықтар т.б. Клиникалық терапия – ол сөздердің дәрістерінде (лекцияларында), ауруларды зерттеу, ауру тарихын жазу барысында, оқулықтар мен анықтамаларда кездестіріп, жұмыс жасайтын мыңдаған атаулар.
Медициналық терминология жүйісінде латын тілін қолдану шарт емес. Клиникалық терминдерді қолдану барысында аурудың қазақ тіліндегі атауларымен қатар олардың латынша баламалары қолданылады: жарық (hernia), сынық (fractura), қатерлі ісік (carcinoma) т.б. Сонымен қатар клиникалық терминологияда арнайы латын терминдері баламасыз қолданылады: мыс.Status thyphosus, status praesens т.б.
Тақырыбымның негізгі міндеттері:
• Клиникалық терминологияны білу;
• Клиникалық терминология, «терминоэлемент» (ТЭ), клиникалық сөзжасам, сөзжасамның тәсілдері туралы жалпы түсінік беру;
• Клиникалық терминологиядағы сөзжасамның тәсілдерімен таныстыру;
• клиникалық терминологиясына байланысты грек-латын дублеттерінің дифференциалды қолдану дағдыларын қалыптастыру

1. В.Д. Вульф «Латинский язык и основы ветеринарной терминологии»

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым
министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы: Клиникалық терминдердің латын тілінде
дәріптелуі.

Орындаған: Тұрайсова. А. Г.
Топ:
ВС-503
Тексерген: Билялов. Е.Е

Семей 2015 жыл.
Мазмұны
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Клиникалық терминдердің латын тіліндегі дәріптелуі
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Клиникалық терминология (грекше. Klinike – дәрігерлік құру
өнері, науқас адамды күту). Оған әр түрлі клиникалық мамандардың және
патологиялық анатомия мен патологиялық физиология сияқты ауруды зерттейтін
пәндері терминдері жатады. Ол ең алдымен терапия терминдері ( грекше
therapia - күту, емдеу) және хирургия терминдері ( грекше cheir – қол +
ergon – жұмыс, әрекет), ауру аттары, патологиялық процесс пен жағдайлар,
ауру белгілері, операция атаулары, зерттеу әдісі мен емдеу, медициналық
приборлар, құрал- жабдықтар т.б. Клиникалық терапия – ол сөздердің
дәрістерінде (лекцияларында), ауруларды зерттеу, ауру тарихын жазу
барысында, оқулықтар мен анықтамаларда кездестіріп, жұмыс жасайтын мыңдаған
атаулар.
Медициналық терминология жүйісінде латын тілін қолдану шарт
емес. Клиникалық терминдерді қолдану барысында аурудың қазақ тіліндегі
атауларымен қатар олардың латынша баламалары қолданылады: жарық (hernia),
сынық (fractura), қатерлі ісік (carcinoma) т.б. Сонымен қатар клиникалық
терминологияда арнайы латын терминдері баламасыз қолданылады: мыс.Status
thyphosus, status praesens т.б.
Тақырыбымның негізгі міндеттері:
Клиникалық терминологияны білу;
Клиникалық терминология, терминоэлемент (ТЭ), клиникалық сөзжасам,
сөзжасамның тәсілдері туралы жалпы түсінік беру;
Клиникалық терминологиядағы сөзжасамның тәсілдерімен таныстыру;
клиникалық терминологиясына байланысты грек-латын дублеттерінің
дифференциалды қолдану дағдыларын қалыптастыру

1. Клиникалық терминдердің латын тілінде дәріптелуі.
Жалпы медициналық терминологияның барлық жүйелерінде күрделі
сөздердің – сөз жасаушы конструкциялардың орны үлкен. Медициналық пәндерді
оқу барысында , сонымен қатар, өзінің тәжірибелік, ғылыми жұмысында саналы
және сауатты түрде грек-латын негізінде жасалған клиникалық медициналық
терминологияны латын, қазақ орфографиясында қолдана білу керек. Олар түбір
және сөз жасаушы элементтері бар латын - грек терминоэлементтерінен
туындаған және клиникалық терминологияда көп кездеседі. Ғылыми және кәсіби
жұмыстарға, аурудың алдын алуға (профилактикаға), ауруларды анықтауға
(диагностикаға), науқастарды емдеуге байланысты терминдер клиникалық
терминологияның үлкен бөлігін құрайды. Көне грек тілінің сөзжасамын білу –
клиникалық терминологияны курсын оқу барысында танысамыз.
Тіпті медицинаның өзінде клиникалық терминдерді көп
пайдаланады. Атап айтқанда: қандайда бір ауру аттарында, патологиялық
жағдайда, медициналық күрделі сөздерде тіпті диагноз атауларында да жиі
ұшырасады. Дегенменде бұл жерде латын тілімен қоса грек тілінің қоса
меңгерілетінін ұмытпаған жөн. Жалпы Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау ұйымы 3
негізгі классификацияны бөліп қарастырады:
Халықаралық емдеу классификациясы;
Халықаралық функцияналды класификациясы;
Халықаралық медициналық жағдай классификациясы.
Міне осы аталған үш негізгі құрылымда клиникалық терминдер басты роль
атқарады.
Клиникалық терминдерді оқу барысында мыналарды ескеру керек:
Бастысы барлық базалық терминдері латын тілінен емес, грек тілінен енген;
Семантикалық терминдері сөзден құралмайды, терминоэлементтен құралады;
Клиникалық терминдерді үйрену барысында оның грамматикасына емес,
семантикасына көңіл бөлу қажет.
Ендеше клиникалық терминологияның құрылымына тоқталайық.
Клиникалық терминдер өзінің құрылысына қарай төмендегідей болуы мүмкін:

КЛИНИКАЛЫҚ ТЕРМИНДЕР ҚҰРЫЛЫМЫ

Құрылымы Жасалу жолы Мысалы
Жай Бір түбірден жасалу coma,atis n;
арқылы ulcus,eris n.
Туынды Жұрнақ арқылы comatosus,a,um;
(зат есімнен сын есімге ulcerosus,a,um
айналған)
Күрделі Екі немесе көп түбірден dermatologia,
құралған cardiodystrophia.
Қиысқан анықтауыш pneumonia chronica

Сөз тіркесі
Қиыспаған анықтауыш cancer pulmonis
Аралас термин fractura transversa
claviculae; cysta
apicalis dentium

Әдетте клиникалық терминдерді медициналық кітаптарда оқу
барысында оның лексикалық минимумына мән бермейміз. Ал лексикалық минимумы
клиникалық терминдерді барынша талдап, құрылысын айқындайды. Мына кестеге
назар аударайық.

Жай терминдер Туынды терминдер
cysta, f – киста, сарысу eczematis n – экзема, теміреткі
cancer, m – рак, қатерлі ісік oedematis n – ісіну
cystosus, um – кистоздық glaucomatis n – глаукома
fractura, f – сынық ileusi m – ішектің өтпеуі
hernia, f – жарық inflammationis f – қабыну
morbus, m – ауру malignusa, um – қатерлі
colica, f – колика, шаншу ulcuseris n – жара
icterus, m – сары ауру Narcosis - нархоз

Латын тілінде өзіміз білетіндей жұрнақтар нақты бір атауды
немесе соған қатысты жаңа сөзді құрауға қатысады. Сол сияқты клиникалық
терминдердің латын тілінде өзінің арнаулы жұрнақтары бар. Яғни клиникалық
терминологияда жиі қолданылатын жұрнақтар: -osis жұрнағының
екі мағынасы бар:
Егер түбірінде тін, дене мүше білдіретін ТЭ берілген болса жалпы мағынасы
патологиялық процесс, созылмалы зақымдануы Мысалы: нефроз – бүйректің
созылмалы зақымдануы, психоз – психиканың бұзылуы, токсикоз - улануы,
артроз – буындардың зақымдануы. Аcidōsis, is f – ағзада қышқылдық деңгейдің
көбеюі; thrombocytōsis, is f – тромбоциттердің шамадан тыс көбеюі;
Егер түбірінде жасуша немесе ісік білдіретін ТЭ болса, –osis жұрнағының
мағынасы көбею болады. Мысалы: лейкоцитоз – лейкоциттің көбеюі, фиброматоз
– талшықты ісіктерінің көбеюі. –osis жұрнағы арқылы құралған зат есімдер
ІІІ септеу femininum (род түріне) жатады. Мыс.: arthrosis,is f.,
leucocytosis,is f
-itis жұрнағы қабынуды білдіру үшін қолданылады. Мысалы:
гастрит - gastritis- асқазанның қабынуы, нефрит – nephritis бүйректің
қабынуы. -itis жұрнағы арқылы құралған зат есімдер ІІІ септеу femininum род
түріне жатады. Мыс.: nephritis, itidis f.
-oma жұрнағы органдар мен тіндердің ісігін білдіреді. Мыс.:
остеома – osteoma – сүйектің ісігі. Ісіктердің атаулары ІІІ септеу neutrum
род түрінің зат есімдері. Еrythēma, ătis n(греч. erythrόs — красный)
терінің гипериялы қызаруы; emphysēma, ătis n(греч. emphysáo — вдувать)
эмфизема.
-ismus клиникалық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.