Жүйе. Жүйе туралы ұғым .Жүйе түрлері

1)Жүйе . тұтастай құрылым
2)Жүйе түрлері
3)Пайдаланылған әдебиеттер

Жүйе дегеніміз- күрделі бірлікті құрайтын бір-бірімен байланысты немесе өзара байланысты объектілердің жиынтығы немесе комплекс, белгілі бір схемаға немесе жоспарға сәйкес реттеліп орналасқан бірнеше бөлімнен тұратын тұтастық. «Рэндом-фоус» фирмасы жүйеге мынандай қосымша анықтама береді: «... белгілі бір саладағы білімнің немесе ойдың реттелген және көлемді фактілердің, принциптердің, т.б. жиынтығы».
Жүйе - тұтастай құрылымды құрайтын, жаңа қасиетке ие болатын өзара әрекеттесетін элементтердің жиынтығы.Жүйелердің алуан түрлі нышаны болады.Дегенмен, алуан түрлі бола тұрса да, бүкіл жүйені шартты түрде 3 түрге бөлуге болады: техникалық,биологиялық және әлеуметтік, соның ішіндеәлеуметтік- экономикалық.
Жүйедегі объектілерді соның элементтері деп атайды. Белгілі бір шамада дербес жұмыс істейтін және жүйедегі басқа да дербес жұмыс істейтін бөлімдермен шамалы ғана байланысы бар жүйедегі элементтер жиынтығын жүйе тармақтары деп атайды.
Әлеуметтік- экономикалық жүйе ең күрделі, динамикалы дамитын әрі өзі басқаратын жүйе саласына жатады. Басқа кез келген жүйе секілді, әлеуметтік- экономикалық жүйеге негізгі қасиеттері мен белгілері тән, ал мұның өзі олардың қалыптасуы, жұмыс істеуі, әрі дамуы үшін айрықша маңызы бар. Олар қандай?
Кез келген жүйеде элементтер тығыз байланысты, әрі белгілі бір әдіспен өзара әрекеттеседі. Өзара әрекеттесу жүйедегі элементтер арасындағы байланыс арқылы көрініп, ал бұлардың өзі заттық (физикалық) немесе ақпараттық болуы мүмкін.Кез келген жүйе секілді, кәсіпорын жекелеген элементтердің ұйымдасқан бірлестігі, ал оның ерекше бірлескен бөлігі- жаңа сапаға ие болатын бірыңғай тұтас құрылым. Кәсіпорынның бірде-бір бөлімшесі тығыз, әрі өзара келісілген байланыссыз ( қолда бар ресурстарды техниканы, жұмыс күшін т.б пайдалана отырып) оқырғы өнімді өндіре алмайды, яғни тұтастай кәсіпорын алға қойған міндетті орындай алмайды.
Жүйе дегеніміз ондағы элеметтер қасиетінің қарапайым жиынтығы емес. Әрбір элемент өзіне тән қызметтік мәнді орындайды, демек қасиеттерінің тәуелділігі мен жүйелерге қатынасы да осыған байланысты. Жекелеген элементтерді өзгерткенде, басқа элементтермен және тұтастай жүйемен бірге өтетін сол өзгерістердің сипатын алдын ала болжап, ескере білу қажет.

1) К Ғ Ахметов, Е. Н. Сағындықов Ү. С .Байжомартов//Ақтөбе-Орал//2005ж