Мақал – мәтелдер туралы ақпарат

1 .Мақал.мәтелдер дегеніміз не?
2 .Мақал.мәтелдердің тақырыбы қандай түрлерге бөлінеді?
3. Мақал . мәтелдің қазақ халқының ауыз әдебиетіндегі орыны
4 . Мақал . мәтелдің көркемдік мәні

Мақсаты :
Оқушыларды мақал – мәтел туралы білім , білігін тереңдету , салыстыру , ажырата білу дағдылары мен оқу , талдау машықтарын қалыптастыру .
Міндеттері :
Мағынасын түсіне білуге үйрету , мақал - мәтел тіліміздегі сөздің көркі екенің ұғындыру
Оқушылардың логикалық ойлауын , ой дәлдігін дамыту , сөйлеу мәдениетін жетілдіру , түрлі амал – тәсілдер арқылы іздендіру
Отанға , елге деген ұлтжандылық сезімдерін арттыру , ана тілін ардақтап , бағалай білуге , сөз қадірін терең ұғынуға тәрбиелеу
Мақал – мәтелдер-ауыз әдебиетінің бір түрі.Мақал-мәтелдерде көбінесе нақыл, ақыл айтылады.
Мақал-мәтелдер-халық даналығының,көрегендігінің айнасы,тіл байлығының алтын қазынасы. Мақал-мәтелдер-өмір шындығының көрінісі,халықтың кейінгі ұрпаққа қалдырған өсиеті,өмір сүру әрекетінің ережесі.
«Сөздің көркі-мақал» деп тегін айтылмаған. Мақал-мәтелдерді адам баласы өзі айтайын деген оймен орайластырып, орынды қолданса,сөзі мірдің оғындай өткір,көңілге қонымды,көркем әрі бейнелі болады.Мақал-мәтелдер аз сөзбен терең мазмұнды ойды бере алады.

Мақал - мәтелдер - әр халықтың өз даму тарихында басынан кешкен алуан түрлі оқиғалары, өзі аңғарған табиғат құбылыстары, қоғам мүшелерінің өзара қарым-қатысы, мінез-құлқы, психологиясы жөніндегі жасаған қорытынды, тұжырымдарының түйіні, өмір тәжірибесінен жинақталған философиялық ойлардың ұтқыр да ұтымды, жатық та көркем көрінісі, фразеологиялық оралымдардың еңделіп, сырланып, әбден қалыпқа түскен тұрақты түрлері. Ол бір ғана емес ертеден бері қалыптасқан ой дәлдігімен, мазмұнының тереңдігімен ерекшеленетін ауыз әдебиетінің бір түрі.Ол айналадағы сыры мол дүние туралы білімнің сұрыпталған жиынтығы, халықтың өзінше шағын ауызша энциклопедиясы ғана емес, ұстаздық, тәлімгерлік роль де атқарады, адам бойындағы барлық жақсылықты асқақтатып, жамандықты жерлеп,бала тәрбиесінде ерекше орын алатын халық даналығы.Мұндағы ақыл-кеңестер қысқа да нұсқа, әрі тұжырымды болды.. Халық даналығы ата-анаға ұрпақ тәрбиесі жөнінде өзінен бұрынғылардың моральдық-психологиялық, медециналық-гигиеналық, өнер-сайыскерлік ой-пікірлерін де шоғырландырып, бүкіл халықтың тәлімдік тәжірибесін мирасқа қалдырып отырды. Көшпеліліердің сонау ерте дәуірінен-ақ бұларды көп біліп әрі оны ақылмен байыптай алатын адамды ерекше қастерлеуі тегін емес. Ондай адам ата-баба даналығының көзіндей саналатын. Мақал-мәтелдер белгілі бір шешіммен істің дұрыстығын анықтайтын логикалық қызметтің эталоны тәрізді адамның ой-әрекеттерінде маңызды роль атқарып отырады.

1 . Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы,
2. Қ.Бегманов. Халқы мықтының – салты мықты. Алматы «Өлке»2010ж.
3С.Кенжеахметұлы. Ұлттық әдет-ғұрыптың беймәлімі. Алматы «Санат»1998ж.
4.С.кенжеахметұлы. Жеті қазына. Алматы «Ана тілі»2001ж.
5.Х.Арғынбаев. Қазақтың отбасылық дәстүрлері. Алматы «Қайнар»2005ж