XVI-XVIII ғасыр лингвистикасы

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

ФИЛОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ

СӨОЖ

Тақырыбы: XVI-XVIIIғасыр лингвистикасы

Орындаған: Қамбарова А.

Тобы: Қ-217А

Тексерген: Сәмекбаева Э. М.

Семей, 2015жыл

Жоспар:

Лингвистика
Лингвистиканың құрылымы және түрлері

Лингвистика ( глоттология , тіл білімі ; лат. lingua - тіл) - предлингвистикадан, микролингвистикадан және металингвистикадан құралатын тіл туралы ғылым. Әлем тілдерінің құрылымын, әлеуметтік қызметін, тарихи дамуын және оның жалпы заңдылықтарын зерттейтін ғылым саласы. Адамзаттың сөйлеу тілі Тіл білімінің негізгі зерттеу нысаны болып табылады. Адамдар арасындағы өзара түсінісу құралы саналатын кез келген тіл адамзат үшін, қоғам үшін қызмет етеді. 1980 жылғы мәліметтерге қарағанда дүние жүзінде 5661 тіл бар, олардың 1400-ден астамы бұл күнде өлі тілге айналған, 4200-і жеке, дербес тілдер. Тіл білімі күнделікті қолданыста жүрген тілдерді қарастырады. Адамзат баласы ерте заманнан-ақ өзіне ең қажетті құрал - тілдің ерекшеліктерін білуге, ұғуға тырысқан. Соның нәтижесінде тіл туралы ілім пайда болған. Адамның сөйлеу тілі Тіл білімінің ғана үлесі емес, ол - психология, физиология, логопедия, т. б. ғылымдардың қарастыратын саласы. Лингвистика тек бар (бұрын болған және болашақта пайда болуы мүмкін) тілдерді ғана емес, жалпы адамзат тілін зерттеумен айналысады. Лингвист тілді тікелей бақыламайды: тікелей бақылауға тек тілдің фактілері (немесе тілдік құбылыстар) ұшырайды, яғни тірі тілдің тасушыларының тілдік актілері және олардыің нәтижелері (мәтіндер) немесе тілдік материалдар (мысалы, қазіргі таңда ешкім негізгі тіл ретінде қолданбайтын өлі тілдерде жазылған жазбалардың шағын мөлшері) . Гуманитарлық ғылымның шамалы білгілеріне ие лингвистика дисциплина ретінде зерттеу субъектісін (яғни, лингвистің психикасын) зерттеу объектісінен (зерттелініп тұрған тілден) үнемі ажырата бермейді, әсіресе лингвист өзінің ана тілін зерттейтін болса. Негізінен лингвист маман болып жіңішке тілдік интуицияны қайшыласқан тілдік рефлекциямен ұштастыра алатын адамдар (өзінің тілдік қабілеттерін зерделей білу қасиеті) болады. Тілге қатысты мағлұматтарды рефлекцияға негізделіп алу қасиетін интроспекция деп атайды. Тіл білімі жалпы және жеке болып бөлінеді, оны осылайша бөлу, зерттеудің мақсаты мен нәтижесінен туындайды. Нақты бір тілдің (мысалы: қазақ) немесе туыстас тілдердің (мысалы: алтай, түркі тілдері) мәселелерін зерттеу жеке Тіл білімінің үлесіне тиеді, ал жалпы адам баласының тілі, тіл элементтерінің өзара қатысы, тілдің даму себептері мен бағыттары, т. б. жайттар жалпы Тіл білімінің зерттеу нысаны болып табылады. Фундаменталды (іргелі) Тіл білімінің тілдің қазіргі жай-күйін, бұрынғы өткен тарихын зерттейді, негізгі мақсаты - тілге ғылыми талдау жасау емес, тілдің бүгінгі, кешегі күйін зерттеп, тәжірибе жүзінде бақылау. Нормативті Тіл білімі фундаменталды Тіл білімі жинақтаған зерттеулер негізінде жасалып, тілдің қоғамдық қызметі, стиль тармақтарының қолданылуы, тілдік нормалардың қалыптасуы мен өзгеруі, тілдің біркелкі қалыптасқан нормаларын қолдану шарты, т. б. мәселелерді қарастырады. Қолданбалы Тіл білімі тіл нормалары толық қалыптасқан жағдайда ғана жүзеге асады, ол тілдік нормаларды таратып қана қоймай, оны жетілдіре түседі, тұрақтандырады. Тіл білімі мен басқа да ғылымдардың тоғысуы нәтижесінде лингвистиканың жаңа салалары дүниеге келді. Тіл білімі мен әдебиеттанудың байланысы негізінде стилистика ғылымының негізі қаланды.

Cыртқы лингвистика ( Экстралингвистика ) - этникалық, қоғамдық-тарихи, әлеуметтік, географиялық және басқа да факторларды тілді қалыптастыру мен дамытуды үзіліссіз байланыстыру ретінде жиынтықты зерттейтін тіл білімінің саласы. Ішкі лингвистикаға қарама-қарсы.

Ішкі лингвистика - сыртқы лингвистикалық факторға қатысы жоқ тілдік бірліктің қатынас жүйесін зерттейтін тіл білімінің саласы.

Контрастивтік лингвистика (салғастырмалы тіл білімі) - жалпы тіл білімі саласында 1950 ж. бері қарқынды дамыған бағыт. Контрастивтік лингвистиканың мақсаты екі, кейде бірнеше тілді жалғастыра зерттеп, олардың құрылымдық деңгейіндегі жақындығы мен айырмашылығын айқындау. Контрастивтік лингвистиканың ертеректегі мәліметтері ана тілімен салыстыра отырып, бөтен (шет) тілдің ерекшеліктерін байқаумен байланысты болды. Олар шет тілдерде жарияланған грамматикаларда (Батыс Еуропада Қайта өркендеу дәуірінен бастап) көрініс тапты. Контрастивтік лингвистика әдетте тілдің синхрондық материалдарына сүйенеді. Тілдің әр түрлі деңгейіне қатысты еңбектердің сан жағынан көбі контрастивтік грамматикаға, аз мөлшерде контрастивтік фонологияға, одан аз мөлшерде Контрастивтік лексика жүйесіне байланысты. Контрастивтік лингвистиканың құрылым көлемді салыстырмалы-салғастырмалы саладан бөлініп шығуына контрастивтік зерттеулерге арналған арнайы (алғаш рет 1968 ж. АҚШ-та) себеп болды. Контрастивтік лингвистиканың алуы 1957 ж. Р. Ладонның бегімен байланыстырылады. Бірақ 19 ғ. соңы мен 20 ғ. басындағы орыс тілі мамандарының (Ф. Е. Корш, Е. Д. Поливанов, В. А. Богородицкий, И. А. Бодуэн де Куртенэ, Л. В. Щерба) енбектерінде контрастивтік лингвистика жөнінде бай материал сақталған. КСРО-да әр түрлі тілдердің мол болуы контрастивтік лингвистика мәселелерін зерттеуге себепші болды. Кенестік Контрастивтік лингвистикада ең алдымен мазмұнмен байланысты формаларды талдауға және тіл жүйесіндегі жеке құбылыстардың функционалдық мәнін анықтауға назар аударылды. Дегенмен, контрастивтік лингвистиканың жалпы лингвистикада алатын орны әлі де анықтауды қажет етеді.

Құрылымдық лингвистика (құрылымдык тіл білімі) - тілді құрылымдық элементтерден тұратын таңбалық жүйе ретінде қарастыратын ілім. Структуралық лингвистика деп аталуы тілдік элементтері өзара қарым-қатынаста болатын тіл құрылымына ерекше көніл бөлуден шыққан. Структуралық лингвистикада тілдің сипатталуы қатаң формалдылыққа негізделген. Тілдің құрылымын талдау нақты мәтіндегі сөйлем, морфема, фонема желісінің жинақталған инварианттарын ажыратуға мүмкіндік береді. Осылайша тіл бірліктерінің сөйлеу кезінде түрлену шегі, яғни олардың синонимдік құбылыстары анықталады. Структуралық лингвистика негізінде тіл құрылымының статикалық күйін динамикалық тұрғыда зерттеу нәтижесінде тіл құрылымының ішкі заңдылықтарын ашуға бағытталған генеративтік грамматика (Генеративтік лингвистика) пайда болған. Құрылымдық талдау машиналық аудармаға байланысты міндеттерді шешуге ықпал етеді. Структуралық лингвистиканың типологиямен байланысы құрылымдық типологияны тудырды; зерттеудің математикалық тәсілдерін тіл біліміне енгізуге кең жол ашты. Структуралық лингвистика 20 ғасырдың 20-30 жылдарында ерекше бағыт ретінде қалыптасты, ол тіл элементтерінің тарихына зор мән беріп, кез келген тілдің құрылымын латын және Еуропа тілдерінің грамматикалық ұғымдары арқылы сипаттауға тырысқан, 19 ғасырдың сонында үстемдік еткен жас грамматиктер бағытынан өзгеше болды.

Әлеуметтік лингвистика орыс. социолингвистика ( лат. s oci(etos) коғам , фр. lingua - язык ) тіл білімі, әлеуметтану, әлеуметтік психология, этнография ғылымдарының түйіскен аралығында туып дамыған тіл білімі саласы. Онын негізгі объектісі - тілдің функционалды жағын зерттеу. [1] Қарастыратын басты мәселелері: тілдің қоғамдык табиғаты, әлеуметтік кызметі, тіл болмысының қатынастық түрлері (әдеби тіл, ауыз екі сөйлеу тілі, жергілікті диалектілер, койне, пиджиндер), тілдің әлеуметтік сипаттағы түрлері (жаргон, арго, кәсіби тіл), билингвизм, диглоссия, пиджинделу, креолдену, мультилингвизм процестері. Әлеуметтік лингвистика үшін аса қажетті мәселелердің қатарында тілдің (тілдердің) өмір сұру формасынан туатын тілдік жағдайлар, тіл мен мәдениеттің байланысы, тіл саясаты тағы басқа жатады. Тілдің әлеуметтік табиғатына алғаш көніл аударған 19 ғасырда П. Лафарг, А. Мейе, А. Соммерфельт, 20 ғасырда Прага структурализмі, Женева мектебінің өкілдері тағы басқа анкета арқылы байқау, интервью алу, статистикалык әдіс тағы басқа қолданған. КСРО-да әлеуметтік зерттеулердің негізгі 20 ғасыр 20-30 жылдарында салынған (Л. П. Якубинский, В. В. Виноградов, Б. А. Ларин, В. М. Жирмунский, Е. Д. Поливанов тағы басқа) . 60-70 жылдары тіл саясаты мен онын практикалық мәселелерін қазіргі қоғам талабына сай шешудің өзектілігіне, қоғамдық құбылыс ретінде тіл табиғатың теренірек зерттеу мақсатына байланысты тілдің әлеуметтік мәселелеріне қызығушылық артты

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.