Екі жақты жазу және бухгалтерлік есепшоттар

Кіріспе
1. Екі жақты жазу және бухгалтерлік есепшоттар
Пайдаланған әдебиеттер

Ұйымның бухгалтерлік шоттары оның бухгалтерлік баланс баптарының негізінде ашылады, сондықтан ондағы бухгалтерлік шот аттары баланс баптарымен бірдей болады. Себебі баланс есепті кезеңнің басына жасалып, оның баптарына есепті кезеңнің басындағы және соңындағы мүліктері мен қорлану көздерінің ақшалай өлшемдегі нәтижелері жазылса, бухгалтерлік есепшотта есепті кезеңдегі болған барлық өзгерістер өрнектеледі. Сонда бухгалтерлік шоттың бастапқы қалдығы баланстың есепті кезеңнің басындағы сомасы деген бағаннан алып жазылса, керісінше, шоттың соңғы қалдығы баланстың есепті кезеңнің соңындағы бағанға жазылады.
Бухгалтерлік баланстың актив баптарындағы шотты активті шот дейміз, онда ұйымның мүліктері, ақшалай қаражаты және тағы басқа активтері көрініс табады. Ал пассив баптарындағы шотты пассивті шот дейміз, онда ұйымның меншікті капиталы мен міндетемелері есептеледі.
Активті шоттың бастапқы және соңғы қалдығы шоттың дебит жағына жазылып дебеттік шот деп аталады, сондай-ақ бұл шоттардың көбеюі дебет жағына, азайуы кредит жағында өрнектеледі. Оны «Касса» шотындағы мысалдан анық көреміз.
Ал пассивті шоттың бастапқы және соңғы қалдығы шоттың кредит жағына жазылады, себебі ол кредиттік шот. Сонда бұл шоттардың көбеюі кредит жағына, азаюы дебет жағына жазылады. Оны «Еңбекақы төлеу бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер» шотынан көреміз.
Б.қ Дт+дебиттік айналым–кредиттік айналым = С.қ Дт
Б.қ Кт+ кредиттік айналым–дебиттік айналым = С.қ Кт
Кейде шоттың бастапқы немесе соңғы қалдық сомалары 0-ге тең болады, бұл дегеніміз шот жабылған деп есептеледі.
Ұйымның бухгалтерлік жүйесіндегі ақпараттарды жинап, сақтап отыратын басты бірлік – шот. Олар ұйымның әрбір активінің. міндеттемелерінің және меншікті капиталының, сондай-ақ кірістері мен шығыстарының түрлеріне байланысты ашылады. Осы шоттардың белгілі бір ережеге сәйкес нөмірлері бойынша орналастырылған тізімін « шот жоспар» немесе «шот кестесі» деп атаймыз.

1. Толпаков Ж.С. Бухгалтерлік есеп. – Қарағанды, 2008. – 568 б.
2. Мырзалиев Б.С., Сәтмырзаев А.А. Бухгалтерлік есеп теориясы және тәжірибесі. — Алматы: Экономика, 2008. – 832 б.
3. Сейдахметова Ф.С. Қазіргі замандағы бухгалтерлік есеп. — Алматы: LEM, 2008. – 500 б.