Лайды радиациялық өңдеу
І. Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
1.1 Радиациялық ластану
1.2 Радиоактивті заттардан қорғану
1.3. Радиациялық қалдықтың классификациясы және көлемі
1.4. Радиация әсері
ІІІ. Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі
ІІ.Негізгі бөлім
1.1 Радиациялық ластану
1.2 Радиоактивті заттардан қорғану
1.3. Радиациялық қалдықтың классификациясы және көлемі
1.4. Радиация әсері
ІІІ. Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі
Дүниежүзілік тәжірибеде радиациялық (электронды) стерилизациялау әдісін шамамен 15 жыл бұрын игере бастады. Сол кезде тамақ өнімдерінің дәстүрлі стерилизациялау әдістері – күкіртті газбен өңдеу және басқалары Жер шарының озонды қабатына зиян әкелетіні анықталды. Мүлдем жаңа әдістеме – радиоактивті көздердің гамма-сәулелерімен, зарядталған бөлшектердің үдеткіштеріндегі электрондармен немесе жоғары энергетикалық рентген сәулелермен сәулелеу әдісі ұсынылды. Бұл әдіс тиімді болды. Оны Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы мақұлдады, қатаң бақылауда болатын болды. Дүние жүзіндегі 60-тан астам елде өңдеу жүргізіледі. Канада, Ресей, Австралия сияқты және басқа да көптеген елдер осы салада белсенді өнеркәсіптік процесті іске асыруда.
Иондаушы сәулелермен консервілеу әдісін салқын стерилизациялау немесе пастеризациялау әдісі деп атайды, өйткені температураны арттырмай стерилизациялау әсері болады. Иондаушы радиациялау механизмі микроорганизмдер молекулалары мен атомдарын иондау әдісіне негізделген, осының нәтижесінде олардың қалыпты биологиялық функциялары бұзылып, тіршілігі жойылады. Сәулелеу үшін тек жаңадан шығарылған және сапалы өнімдер жарамды болатынын айта кеткен жөн. Сәулеленетін объект бір-екі минутқа конвейердің бетонды камераға түсіретін таспасына орналастырылады
Иондаушы сәулелермен консервілеу әдісін салқын стерилизациялау немесе пастеризациялау әдісі деп атайды, өйткені температураны арттырмай стерилизациялау әсері болады. Иондаушы радиациялау механизмі микроорганизмдер молекулалары мен атомдарын иондау әдісіне негізделген, осының нәтижесінде олардың қалыпты биологиялық функциялары бұзылып, тіршілігі жойылады. Сәулелеу үшін тек жаңадан шығарылған және сапалы өнімдер жарамды болатынын айта кеткен жөн. Сәулеленетін объект бір-екі минутқа конвейердің бетонды камераға түсіретін таспасына орналастырылады
1) Экологиялық биотехнология: ағылшыннан аударма/ К.Ф. Фостер, Д.А. Дж. Вейз. – Л.: Химия, 1990. – 384 бет.
2) Биотехнология: принциптері мен қолданысы/ И. Хиггинс: ағылшыннан аударма. М.: Мир, 1988.
3) 1.Жұбанова А.А. Биотехнологиялық өндірістің негіздері. Типтік оқу
4) бағдарламасы.,Алматы,КазМУ
5) 2.Аубакиров Х.Ә. Биотехнология: Оқулық.-Алматы:ЖШС РПБК «Дәуір», 2011.-368 бет.
6) 3.Заядан Б.Қ.,Өнерхан Г. Тағам биотехнологиясы: оқу құралы.-Алматы: Қазақ университеті,2011. -302б.
7) 4.Тұрашева С.Қ. Клеткалық Биотехнология негіздері. Оқу құралы.,Алматы,. «Қазақ университеті», 2009.,-123 б.
2) Биотехнология: принциптері мен қолданысы/ И. Хиггинс: ағылшыннан аударма. М.: Мир, 1988.
3) 1.Жұбанова А.А. Биотехнологиялық өндірістің негіздері. Типтік оқу
4) бағдарламасы.,Алматы,КазМУ
5) 2.Аубакиров Х.Ә. Биотехнология: Оқулық.-Алматы:ЖШС РПБК «Дәуір», 2011.-368 бет.
6) 3.Заядан Б.Қ.,Өнерхан Г. Тағам биотехнологиясы: оқу құралы.-Алматы: Қазақ университеті,2011. -302б.
7) 4.Тұрашева С.Қ. Клеткалық Биотехнология негіздері. Оқу құралы.,Алматы,. «Қазақ университеті», 2009.,-123 б.
Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:
Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім министрлігі
Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
Тақырыбы: Лайды радиациялық өңдеу
Орындаған: Қабиева Т.Т.
Тексерген: Кабденова А.Т.
Семей қ. 2015 ж
Жоспар
І. Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
1.1 Радиациялық ластану
1.2 Радиоактивті заттардан қорғану
1.3. Радиациялық қалдықтың классификациясы және көлемі
1.4. Радиация әсері
ІІІ. Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Дүниежүзілік тәжірибеде радиациялық (электронды) стерилизациялау әдісін шамамен 15 жыл бұрын игере бастады. Сол кезде тамақ өнімдерінің дәстүрлі стерилизациялау әдістері - күкіртті газбен өңдеу және басқалары Жер шарының озонды қабатына зиян әкелетіні анықталды. Мүлдем жаңа әдістеме - радиоактивті көздердің гамма-сәулелерімен, зарядталған бөлшектердің үдеткіштеріндегі электрондармен немесе жоғары энергетикалық рентген сәулелермен сәулелеу әдісі ұсынылды. Бұл әдіс тиімді болды. Оны Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы мақұлдады, қатаң бақылауда болатын болды. Дүние жүзіндегі 60-тан астам елде өңдеу жүргізіледі. Канада, Ресей, Австралия сияқты және басқа да көптеген елдер осы салада белсенді өнеркәсіптік процесті іске асыруда.
Иондаушы сәулелермен консервілеу әдісін салқын стерилизациялау немесе пастеризациялау әдісі деп атайды, өйткені температураны арттырмай стерилизациялау әсері болады. Иондаушы радиациялау механизмі микроорганизмдер молекулалары мен атомдарын иондау әдісіне негізделген, осының нәтижесінде олардың қалыпты биологиялық функциялары бұзылып, тіршілігі жойылады. Сәулелеу үшін тек жаңадан шығарылған және сапалы өнімдер жарамды болатынын айта кеткен жөн. Сәулеленетін объект бір-екі минутқа конвейердің бетонды камераға түсіретін таспасына орналастырылады
0.1 Радиациялық ластану
Қазіргі кезеңнің өзекті мәселелерінің бірі - радиациялық ластану болып қалып отыр. Радиактивті ластанумен күресу тек алдын алу сипатында ғана болады. Себебі табиғи ортаның мұндай ластануын нейтралдайтын биологиялық ыдырату әдістері де, басқа да механизмдері де жоқ. Қоректік тізбек бойынша тарала отырып (өсімдіктерден жануарларға) радиоактивті заттар азық-түлік өңімдерімен бірге адам ағзасына түсіп, адам денсаулығына зиянды мөлшерге дейін жиналуы мүмкін. Радиоактивті ластану - қоршаған ортаны өте қауіпті әсер әкелетін физикалық ластанудың түрі. Бұл ластану адам денсаулығы мен тірі организмдерге радиациялық сәулелену арқылы зиянды әсер жасайды. Қазіргі уақытта дамыған елдерде ядролық энергетиканың дамуына байланысты қоршаған ортаның радиациялық ластануы үлкен қауіп тудыруда. Ластанудың бұл түрі химиялық кейін екінші ортаға шықты. Радиациялық ластанудың мынадай топтарға бөледі: 1) Радиоактивті заттардың бөлінуінің нәтижесінде пайда болатын альфа - (гелий ядросы), бетта - (жылдам электрондар) бөлшектердің және гамма - сәулеленулердің әсерінен болатын радиациялық ластану (физикалық ластану түрі);
Қоршаған ортадағы радиоактивті заттардың мөлшерінің көбеюіне байланысты болатын ластану (химиялық ластану түрі). Ортаның радиациялық ластануына атом қаруын сынау аз үлесін қосқан жоқ, ол радионуклидті жауын-шашынның түсуіне әкелді. Радионуклидтер - бұл элементтердің электрондарды атомдардан шығарып, оларды басқа атомдарға оң және теріс йондар жұбын түзуімен қосаға қабілетті радиобелсенді сәулелену шығаратын изотоптары. Мұндай сәулеленуді иондаушы деп атайды. Кейбір заттарда барлық изотоптар радиобелсенді болып табылады. Атап айтқанда, оларға технеций, прометий, сондай-ақ Д.И.Менделеев кестесінің полоний басталып трансурандылармен бітетін барлық элементтері жатады. Гелий ядроларының (альфа - сәулелену) немесе жылдам электрондардан (бетта - сәулелену) тұратын бөлшектер ағынын корпускулалық сәулелену деп атайды. Электромагнитті иондаушы сәулелену - бұл гамма - сәулелену мен оған жақын рентгендік сәулелену. Альфа және бетта-сәулелену организмнен тысқары тұрып та оған әсер ете алады. Иондаушы сәулелену жоғары дамыған ағзаларға, бірінші кезекте - адамға аса күшті әсер етеді. Оған микроағзалар төзімдірек келеді. Эксперименттік зерттеулер белсенділігі 3,7-1014 Бк (10 мың Ки) гамма сәулеленудің (кобальт-60, цезий-137) қуатты көздерінің қасында жоғарғы топтағы бірде-бір өсімдік немесе жануар тірі қалмайтындығын көрсеткен. Түрлі радинуклидтердің организмге әсері аса сан алуандығымен ерекшелінеді, әйтсе де жалпы алғанда, оларға мутагенді және бластомогенді эффект тән. Мысалы, 131-иодтың аз мөлшерінде қалқанша бездің қызметі бұзылады, ал көп мөлшерінде - зиянды ісіктер түзіледі. Радиациялық ластанудың көздері. Радиациялық қауіптердің әсерлері шыққан тегі бойынша табиғи және антропогенді болып бөлінеді. Табиғи факторларға қазба рудалары, жер қабаттарындағы радиоактивті элементтердің бөлінуі кезіндегі сәулелену және т.б. жатады. Радиациялық өндіруге және қолдануға, атом энергиясын өндіруге және ядер қаруын сынауға байланысты жұмыстар жатады. Сонымен адам өміріне өте қауіпті радиациялық антропогендік әсерлер адамзаттың мына іс-әрекетімен тығыз байланысты:
:: Атом өнеткәсібі;
:: Ядролық жарылыстар;
:: Ядролық энергетика;
:: Медицина мен ғылым.
Бұлар қоршаған ортаны радиоактивті элементтермен және радияциялық сәулелермен ластайды. Бұдан басқа атом өнеркәсібі радиоактивті қалдықтардың көзі болып, адамзатқа жаңа үлкен қауіп және әлі шешімін таппаған мәселені - оларды көму мен жою мәселелерін алып келді. Келесі бір қауіпті радинуклид - стронций-90, ол ядролық сынақтардың нәтижесінде түзіледі (жартылай бөліну периоды 27,7 жыл). Ол ағзаға асқазан-ішек трактісі , өкпе, тері жабыны арқылы түсіп, қаңқа мен жұмсақ ұлпаларға жиналады. Стронций қанда патологиялық құбылыстар тудырады, ішке қанның құйылуына, сүйек кемігінің құрлысының бұзылуына әкеледі. Зақымданған соң ұзақ мерзімнен кейін (келесі ұрпақтарда) ісіктер, ақ қан ауруы болуы мүмкін. Қазіргі гигиена ғылымының өзекті мəселесі адам өмір сүретін ортаның зиянды жəне қауіпті факторларын анықтау ғана емес, сонымен қатар олардың халық денсаулығына тигізетін қауіп-қатерін бағалай білу болып табылады. Қауіп-қатер туғызатын əртүрлі факторлар нақты елдің, аймақтың жағдайларына да тəуелді екенін ескеру қажет.
0.2 Радиоактивті заттардан қорғану
Радиоактивті заттардан қорғаудың бірнеше жолдары бар. Олар: физикалық, химиялық және биологиялық тәсілдері.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Физикалық тәсіл
Бұл тәсілдің ұйғаруы бойынша, дер кезінде қол-аяқты денені жылы су мен жуып отыру керек. Қолға арнаулы түрде дайындалған перчаткаларды кию керек. Қатты радиоактивті элементтердің бөлшектерінің кішкентай түйіршіктері ішкі органдарға өтіп кетпеуін қадағалап отыруы керек.Егер кішкентай бөлшектер ішкі органдарға өтсе, олар тез арада ағзадан шыға қоймайды.Әсіресе радий, уран, плутоний, стронций, иттрий және цирконий бөлшектері ағзаларға өтсе қауіпті ісіктер туғызуы мүмкін. Олар радиоактивті сәулелер таратады. Цезий тез еритін тұздарды түзеді. Сөйтіп адам ағзаларының жұмсақ тканьдерінде жиналады да үнемі иондалған сәулеленуді таратады. Радиоактивті стронцийдің бөлшектерін адам ағзаларынан шығару оңай емес. Стронцийді кальциймен ығыстырып шығаруға болады.
Тез еритің цезий - 137 бөлшектерін ағзалардан ығыстырып шығару үшін көп мөлшерде су ішу керек. Радиоактивті элементтерді ағзалардан шығару үшін қымыздық сірке қышқылы мен лимон қышқылынкөп мөлшерде пайдалану керек. С, Д витаминің ішу өте пайдалы (сәбіз, редис). Арақ-шарап ішуге болмайды. Олар радияцияның әрекетін күшейтіп жіберуі мүмкін. Бірақ кейбір адамдар Уран өндіретін шахталарда істеп жүріп күніне азды- көпті арақ ішіп жүрген. Ол адам күні бүгінге тірі. Ал арақ ішпеген оның әріптестері жарық дүниемен баяғыда қоштасқаның ол жіпке тізгендей айтып беріп отырады. Біздіңше, азды-көпті арақ-шарап ішіп отырған жөн болғаны. Радиациядан қорғанудың химиялық және биологиялық жолдары. Радиацияға қарсы қолданатын препараттарды радиопротекторлар деп аталады. Олар радиоактивті элементтердің бөлшектері ағзалардан шығару үшін неше түрлі химиялық препараттарды пайдаланады. Олар ағзаларды радияциядан сақтап қалады. Иондалған сәулеленуді ем-дом ретінде пайдалануға болады. Дерттерге диагностика қою үшін де таңбаланған атомды пайдаланады. Сәуле тератиясы мен қан, ауруларын емдеуге болады. Қауіпті ісіктерді де емдеу үшін бета-сәулесін пайдаланады. Адамдарды Радиациядан қорғау Қазақстан Республикасының алдында тұрған аса күрделі мәселе. Қазақстан Республикасында адамдардың денсаулығына өте үлкен көңіл бөлінеді. Әсіресе экологиялық аппатқа ұшыраған аймақтарда да тұратын халықтардың денсаулығы қатаң бақылауға алынған. Осы айтылғандарды қорыта келе, радияция (сәуле) дертіне шалдықпау үшін халыққа, әсіресе, жеткіншіктерге радиоэкологиядан жан-жақты білім және тәрбие беру екенін естен шығармауымыз керек. Адамзат баласы осы кезде бұрын - сонды болып көрмеген орасан көп ғылыми табыстарға жетіп, техника мен технологияны дамыта түсуде. Оларды төтенше түрде дамуы биология ғылымдарына тікелей байланысты. Ол жаратылыстану ғылымдарының көрнекті салаларының бірі. Оның басты міндеттері жер бетіндегі тіршіліктің пайда болуын, оның эволюциялық жолмен дамуын зерттеу. Биология жердің тіршілік иелері адамдар мен жануарлар өсімдіктер мен неше түрлі көзге көрінбетін микроорганизмдер әлемін зерттейді. Алынған мәліменттердің негізінде сигнал хабарды дәл тіркейтін сезімтал машиналар мен механизмдер шығару жұмыстарын жүргізеді. Кейінгі кезде биологиялық ғылымдар орасан зор ілгерлеп, алға басты. Осы уақыттың ішінде тіршілік дүниесі адамдар, жан-жануарлар, өсімдіктер әлемі туралы көптеген түсінігіміз бар. Тірі организмдердің пайда болу жолдарын, биохимиялық процестерін білеміз. Бірақ көптеген биологиялық көріністердің құпия сырлары әлі күнге дейін өз шешімін тапқан жоқ.
1.3 Радиациялық қалдықтың классификациясы және көлемі
Радиациялық қалдықтың классификациясы және көлемі: Радиациялық қалдықтар әр түрлі белгілеріне байланысты классификацияланады.
Агрегаттық күйіне байланысты сұйық, қатты және газ тәрізді болып бөлінеді.
Сұйық радиациялық қалдықтар активтілік дәрежесіне байланысты үш класқа бөлінеді:
-- 1 класс - активтілігі төмен радиоактивті қалдықтар, активтілігі 3,7 х 10 7 Бкм 3 - қа дейін.
-- 2 класс - активтілігі орта радиоактивті қалдықтар, активтілігі 3,7 х 10 7 - 3,7 х 10 13 Бкм 3 аралығында.
-- 3 класс -- активтілігі жоғары радиоактивті қалдықтар, 3,7 х 10 13 Бкм 3 жоғары.
Бірінші кластағы радиоактивті қалдықтарға негізінен дезактивационды пунктегі ағынды сулар және т. б. жатады. Активтілігі жоғары радиоактивті қалдықтарға құрамында радионуклиді бар өндірістің соңында қалатын қалдықтар жатады. Экалогиялық жағынан қауіп төндіретін зауыдтар болып табылады.
Қатты радиациялық қалдықтарда үш топқа бөлінеді:
-- 1 топқа - активтілігі 7,4 х 10 4 - 3,7 х 10 6 Бкм 3;
-- 2 топқа - активтілігі 3,7 х 10 6 - 3,7 х 10 9 Бкм 3;
-- 3 топқа - активтілігі 3,7 х 10 9 Бкм 3.
Қатты радиациялық қалдықтарға жататындар:
1) ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
Тақырыбы: Лайды радиациялық өңдеу
Орындаған: Қабиева Т.Т.
Тексерген: Кабденова А.Т.
Семей қ. 2015 ж
Жоспар
І. Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
1.1 Радиациялық ластану
1.2 Радиоактивті заттардан қорғану
1.3. Радиациялық қалдықтың классификациясы және көлемі
1.4. Радиация әсері
ІІІ. Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Дүниежүзілік тәжірибеде радиациялық (электронды) стерилизациялау әдісін шамамен 15 жыл бұрын игере бастады. Сол кезде тамақ өнімдерінің дәстүрлі стерилизациялау әдістері - күкіртті газбен өңдеу және басқалары Жер шарының озонды қабатына зиян әкелетіні анықталды. Мүлдем жаңа әдістеме - радиоактивті көздердің гамма-сәулелерімен, зарядталған бөлшектердің үдеткіштеріндегі электрондармен немесе жоғары энергетикалық рентген сәулелермен сәулелеу әдісі ұсынылды. Бұл әдіс тиімді болды. Оны Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы мақұлдады, қатаң бақылауда болатын болды. Дүние жүзіндегі 60-тан астам елде өңдеу жүргізіледі. Канада, Ресей, Австралия сияқты және басқа да көптеген елдер осы салада белсенді өнеркәсіптік процесті іске асыруда.
Иондаушы сәулелермен консервілеу әдісін салқын стерилизациялау немесе пастеризациялау әдісі деп атайды, өйткені температураны арттырмай стерилизациялау әсері болады. Иондаушы радиациялау механизмі микроорганизмдер молекулалары мен атомдарын иондау әдісіне негізделген, осының нәтижесінде олардың қалыпты биологиялық функциялары бұзылып, тіршілігі жойылады. Сәулелеу үшін тек жаңадан шығарылған және сапалы өнімдер жарамды болатынын айта кеткен жөн. Сәулеленетін объект бір-екі минутқа конвейердің бетонды камераға түсіретін таспасына орналастырылады
0.1 Радиациялық ластану
Қазіргі кезеңнің өзекті мәселелерінің бірі - радиациялық ластану болып қалып отыр. Радиактивті ластанумен күресу тек алдын алу сипатында ғана болады. Себебі табиғи ортаның мұндай ластануын нейтралдайтын биологиялық ыдырату әдістері де, басқа да механизмдері де жоқ. Қоректік тізбек бойынша тарала отырып (өсімдіктерден жануарларға) радиоактивті заттар азық-түлік өңімдерімен бірге адам ағзасына түсіп, адам денсаулығына зиянды мөлшерге дейін жиналуы мүмкін. Радиоактивті ластану - қоршаған ортаны өте қауіпті әсер әкелетін физикалық ластанудың түрі. Бұл ластану адам денсаулығы мен тірі организмдерге радиациялық сәулелену арқылы зиянды әсер жасайды. Қазіргі уақытта дамыған елдерде ядролық энергетиканың дамуына байланысты қоршаған ортаның радиациялық ластануы үлкен қауіп тудыруда. Ластанудың бұл түрі химиялық кейін екінші ортаға шықты. Радиациялық ластанудың мынадай топтарға бөледі: 1) Радиоактивті заттардың бөлінуінің нәтижесінде пайда болатын альфа - (гелий ядросы), бетта - (жылдам электрондар) бөлшектердің және гамма - сәулеленулердің әсерінен болатын радиациялық ластану (физикалық ластану түрі);
Қоршаған ортадағы радиоактивті заттардың мөлшерінің көбеюіне байланысты болатын ластану (химиялық ластану түрі). Ортаның радиациялық ластануына атом қаруын сынау аз үлесін қосқан жоқ, ол радионуклидті жауын-шашынның түсуіне әкелді. Радионуклидтер - бұл элементтердің электрондарды атомдардан шығарып, оларды басқа атомдарға оң және теріс йондар жұбын түзуімен қосаға қабілетті радиобелсенді сәулелену шығаратын изотоптары. Мұндай сәулеленуді иондаушы деп атайды. Кейбір заттарда барлық изотоптар радиобелсенді болып табылады. Атап айтқанда, оларға технеций, прометий, сондай-ақ Д.И.Менделеев кестесінің полоний басталып трансурандылармен бітетін барлық элементтері жатады. Гелий ядроларының (альфа - сәулелену) немесе жылдам электрондардан (бетта - сәулелену) тұратын бөлшектер ағынын корпускулалық сәулелену деп атайды. Электромагнитті иондаушы сәулелену - бұл гамма - сәулелену мен оған жақын рентгендік сәулелену. Альфа және бетта-сәулелену организмнен тысқары тұрып та оған әсер ете алады. Иондаушы сәулелену жоғары дамыған ағзаларға, бірінші кезекте - адамға аса күшті әсер етеді. Оған микроағзалар төзімдірек келеді. Эксперименттік зерттеулер белсенділігі 3,7-1014 Бк (10 мың Ки) гамма сәулеленудің (кобальт-60, цезий-137) қуатты көздерінің қасында жоғарғы топтағы бірде-бір өсімдік немесе жануар тірі қалмайтындығын көрсеткен. Түрлі радинуклидтердің организмге әсері аса сан алуандығымен ерекшелінеді, әйтсе де жалпы алғанда, оларға мутагенді және бластомогенді эффект тән. Мысалы, 131-иодтың аз мөлшерінде қалқанша бездің қызметі бұзылады, ал көп мөлшерінде - зиянды ісіктер түзіледі. Радиациялық ластанудың көздері. Радиациялық қауіптердің әсерлері шыққан тегі бойынша табиғи және антропогенді болып бөлінеді. Табиғи факторларға қазба рудалары, жер қабаттарындағы радиоактивті элементтердің бөлінуі кезіндегі сәулелену және т.б. жатады. Радиациялық өндіруге және қолдануға, атом энергиясын өндіруге және ядер қаруын сынауға байланысты жұмыстар жатады. Сонымен адам өміріне өте қауіпті радиациялық антропогендік әсерлер адамзаттың мына іс-әрекетімен тығыз байланысты:
:: Атом өнеткәсібі;
:: Ядролық жарылыстар;
:: Ядролық энергетика;
:: Медицина мен ғылым.
Бұлар қоршаған ортаны радиоактивті элементтермен және радияциялық сәулелермен ластайды. Бұдан басқа атом өнеркәсібі радиоактивті қалдықтардың көзі болып, адамзатқа жаңа үлкен қауіп және әлі шешімін таппаған мәселені - оларды көму мен жою мәселелерін алып келді. Келесі бір қауіпті радинуклид - стронций-90, ол ядролық сынақтардың нәтижесінде түзіледі (жартылай бөліну периоды 27,7 жыл). Ол ағзаға асқазан-ішек трактісі , өкпе, тері жабыны арқылы түсіп, қаңқа мен жұмсақ ұлпаларға жиналады. Стронций қанда патологиялық құбылыстар тудырады, ішке қанның құйылуына, сүйек кемігінің құрлысының бұзылуына әкеледі. Зақымданған соң ұзақ мерзімнен кейін (келесі ұрпақтарда) ісіктер, ақ қан ауруы болуы мүмкін. Қазіргі гигиена ғылымының өзекті мəселесі адам өмір сүретін ортаның зиянды жəне қауіпті факторларын анықтау ғана емес, сонымен қатар олардың халық денсаулығына тигізетін қауіп-қатерін бағалай білу болып табылады. Қауіп-қатер туғызатын əртүрлі факторлар нақты елдің, аймақтың жағдайларына да тəуелді екенін ескеру қажет.
0.2 Радиоактивті заттардан қорғану
Радиоактивті заттардан қорғаудың бірнеше жолдары бар. Олар: физикалық, химиялық және биологиялық тәсілдері.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Физикалық тәсіл
Бұл тәсілдің ұйғаруы бойынша, дер кезінде қол-аяқты денені жылы су мен жуып отыру керек. Қолға арнаулы түрде дайындалған перчаткаларды кию керек. Қатты радиоактивті элементтердің бөлшектерінің кішкентай түйіршіктері ішкі органдарға өтіп кетпеуін қадағалап отыруы керек.Егер кішкентай бөлшектер ішкі органдарға өтсе, олар тез арада ағзадан шыға қоймайды.Әсіресе радий, уран, плутоний, стронций, иттрий және цирконий бөлшектері ағзаларға өтсе қауіпті ісіктер туғызуы мүмкін. Олар радиоактивті сәулелер таратады. Цезий тез еритін тұздарды түзеді. Сөйтіп адам ағзаларының жұмсақ тканьдерінде жиналады да үнемі иондалған сәулеленуді таратады. Радиоактивті стронцийдің бөлшектерін адам ағзаларынан шығару оңай емес. Стронцийді кальциймен ығыстырып шығаруға болады.
Тез еритің цезий - 137 бөлшектерін ағзалардан ығыстырып шығару үшін көп мөлшерде су ішу керек. Радиоактивті элементтерді ағзалардан шығару үшін қымыздық сірке қышқылы мен лимон қышқылынкөп мөлшерде пайдалану керек. С, Д витаминің ішу өте пайдалы (сәбіз, редис). Арақ-шарап ішуге болмайды. Олар радияцияның әрекетін күшейтіп жіберуі мүмкін. Бірақ кейбір адамдар Уран өндіретін шахталарда істеп жүріп күніне азды- көпті арақ ішіп жүрген. Ол адам күні бүгінге тірі. Ал арақ ішпеген оның әріптестері жарық дүниемен баяғыда қоштасқаның ол жіпке тізгендей айтып беріп отырады. Біздіңше, азды-көпті арақ-шарап ішіп отырған жөн болғаны. Радиациядан қорғанудың химиялық және биологиялық жолдары. Радиацияға қарсы қолданатын препараттарды радиопротекторлар деп аталады. Олар радиоактивті элементтердің бөлшектері ағзалардан шығару үшін неше түрлі химиялық препараттарды пайдаланады. Олар ағзаларды радияциядан сақтап қалады. Иондалған сәулеленуді ем-дом ретінде пайдалануға болады. Дерттерге диагностика қою үшін де таңбаланған атомды пайдаланады. Сәуле тератиясы мен қан, ауруларын емдеуге болады. Қауіпті ісіктерді де емдеу үшін бета-сәулесін пайдаланады. Адамдарды Радиациядан қорғау Қазақстан Республикасының алдында тұрған аса күрделі мәселе. Қазақстан Республикасында адамдардың денсаулығына өте үлкен көңіл бөлінеді. Әсіресе экологиялық аппатқа ұшыраған аймақтарда да тұратын халықтардың денсаулығы қатаң бақылауға алынған. Осы айтылғандарды қорыта келе, радияция (сәуле) дертіне шалдықпау үшін халыққа, әсіресе, жеткіншіктерге радиоэкологиядан жан-жақты білім және тәрбие беру екенін естен шығармауымыз керек. Адамзат баласы осы кезде бұрын - сонды болып көрмеген орасан көп ғылыми табыстарға жетіп, техника мен технологияны дамыта түсуде. Оларды төтенше түрде дамуы биология ғылымдарына тікелей байланысты. Ол жаратылыстану ғылымдарының көрнекті салаларының бірі. Оның басты міндеттері жер бетіндегі тіршіліктің пайда болуын, оның эволюциялық жолмен дамуын зерттеу. Биология жердің тіршілік иелері адамдар мен жануарлар өсімдіктер мен неше түрлі көзге көрінбетін микроорганизмдер әлемін зерттейді. Алынған мәліменттердің негізінде сигнал хабарды дәл тіркейтін сезімтал машиналар мен механизмдер шығару жұмыстарын жүргізеді. Кейінгі кезде биологиялық ғылымдар орасан зор ілгерлеп, алға басты. Осы уақыттың ішінде тіршілік дүниесі адамдар, жан-жануарлар, өсімдіктер әлемі туралы көптеген түсінігіміз бар. Тірі организмдердің пайда болу жолдарын, биохимиялық процестерін білеміз. Бірақ көптеген биологиялық көріністердің құпия сырлары әлі күнге дейін өз шешімін тапқан жоқ.
1.3 Радиациялық қалдықтың классификациясы және көлемі
Радиациялық қалдықтың классификациясы және көлемі: Радиациялық қалдықтар әр түрлі белгілеріне байланысты классификацияланады.
Агрегаттық күйіне байланысты сұйық, қатты және газ тәрізді болып бөлінеді.
Сұйық радиациялық қалдықтар активтілік дәрежесіне байланысты үш класқа бөлінеді:
-- 1 класс - активтілігі төмен радиоактивті қалдықтар, активтілігі 3,7 х 10 7 Бкм 3 - қа дейін.
-- 2 класс - активтілігі орта радиоактивті қалдықтар, активтілігі 3,7 х 10 7 - 3,7 х 10 13 Бкм 3 аралығында.
-- 3 класс -- активтілігі жоғары радиоактивті қалдықтар, 3,7 х 10 13 Бкм 3 жоғары.
Бірінші кластағы радиоактивті қалдықтарға негізінен дезактивационды пунктегі ағынды сулар және т. б. жатады. Активтілігі жоғары радиоактивті қалдықтарға құрамында радионуклиді бар өндірістің соңында қалатын қалдықтар жатады. Экалогиялық жағынан қауіп төндіретін зауыдтар болып табылады.
Қатты радиациялық қалдықтарда үш топқа бөлінеді:
-- 1 топқа - активтілігі 7,4 х 10 4 - 3,7 х 10 6 Бкм 3;
-- 2 топқа - активтілігі 3,7 х 10 6 - 3,7 х 10 9 Бкм 3;
-- 3 топқа - активтілігі 3,7 х 10 9 Бкм 3.
Қатты радиациялық қалдықтарға жататындар:
1) ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz