М. Сералиннің шығармашылығы
І. Кіріспе
1. Өміріне қысқаша шолу.
ІІ. Негізгі бөлім
1. М. Сералиннің қоғамдық істермен айналысуы.
2. М. Сералиннің журналистік қызметінің І кезеңі.
3. М. Сералиннің журналистік қызметінің ІІ кезеңі.
4. М. Сералиннің шығармалары.
5. М. Сералиннің «Айқаптың» оқырмандарына жазған хаты.
6. М. Сералиннің шығармашылығы туралы пікірлер.
ІІІ. Қорытынды
1. Өміріне қысқаша шолу.
ІІ. Негізгі бөлім
1. М. Сералиннің қоғамдық істермен айналысуы.
2. М. Сералиннің журналистік қызметінің І кезеңі.
3. М. Сералиннің журналистік қызметінің ІІ кезеңі.
4. М. Сералиннің шығармалары.
5. М. Сералиннің «Айқаптың» оқырмандарына жазған хаты.
6. М. Сералиннің шығармашылығы туралы пікірлер.
ІІІ. Қорытынды
Мұхамеджан Сералин (1872-1929) - жазушы, ақын, публицист, журналист.
Қостанай облысы Қарабалық ауданының Өрнек ауылында дүниеге келген. Троицкідегі медреседе оқып, Қостанайдағы 2 кластық орыс-татар мектебін бітірген. 1911-1915 жылдары Троицкіде «Айқап» журналын шығарды.
М.Сералиннің журналистік қызметі екі кезеңге бөлінеді. 1- кезеңіне «Айқап» журналында төңкеріске дейін басылған 40-қа жуық мақалалары жатады. 2 кезең 1918-1928 жылдар аралығын қамтиды, бұл кезеңде «Ұшқын», «Еңбекші қазақ», «Ауыл» газеттерінде саясат, шаруашылық, мәдениет мәселелері жайында мақалалары жарияланды.
Мұхамеджан Сералиннің қоғамдық қызметі 1911 жылы Троицкіде шыққан демократтық бағыттағы «Айқап» журналымен тығыз байланысты. «Айқап» журналының алғашқы саны Троицк қаласында 1911жылдың қаңтарында жарық көрді. Ол журналды алғаш жұрттан қарызға ақша алып, пай жинай жүріп шығарды. Біраз уақыттан соң журнал өз қаржысымен шыға бастады, оған жәрдемдесушілер де табылды. Дегенмен қаржының тапшылығынан ол алғашқы жылы айына бір реттен, кейде шағын көлемді болып жарық көрді. Жәрдемдесушілер көбейіп және өзі қаржығы ие болғаннан кейін, яғни 1912 жылдан бастап журнал айына екі реттен, 12-14 бет көлемде шықты. Профессор Қ.Бекхожиннің дәлелдеуінше «Айқаптың» тиражы 1000 дана болған. Жалпы журналдың бес жыл ішінде 89 саны жарық көрген. «Айқаптың» «Өлең-жыр», «Фельетон», «Хабаршыларымыздан», «Ашық хат», «Басқармадан жауап» деп аталған тұрақты айдарларының болуы оның жұмысындағы ұқыптылықты, жүйелілікті танытады. Журналдың жоғарыдағы айдарлар бойынша жарияланған материалдардан айқын аңғаруға болады. «Айқап» журналында сол заманның маңызды деген мәселелері талқыланды. «Айқап» өз кезі үшін үздік журнал болды. Оның әр санын жұрт асыға күтті. Оған Қазақстанның барлық обылысынан және Астрахань губерниясына қосылған Бөкей ордасы мен Кавказ округына қарайтын Маңғыстау, Атырау, Оралдан үзбей хат келіп тұрды. Әсіресе Ақтөбеден Қостанайдан, Семейден және тағы басқа жерлерден келген мақалалар жие жарияланды.
«Айқап» мемлекеттік думаларға, дума сайлауларына байланысты мақалалар жариялады. Қазақтарға да сайлау құқығын берілуін, Думаға қазақтан да депутаттар сайлануын, онда халқымыздың көкейкесті мәселелерінің қаралып шешімін табуын талап етті.
Қостанай облысы Қарабалық ауданының Өрнек ауылында дүниеге келген. Троицкідегі медреседе оқып, Қостанайдағы 2 кластық орыс-татар мектебін бітірген. 1911-1915 жылдары Троицкіде «Айқап» журналын шығарды.
М.Сералиннің журналистік қызметі екі кезеңге бөлінеді. 1- кезеңіне «Айқап» журналында төңкеріске дейін басылған 40-қа жуық мақалалары жатады. 2 кезең 1918-1928 жылдар аралығын қамтиды, бұл кезеңде «Ұшқын», «Еңбекші қазақ», «Ауыл» газеттерінде саясат, шаруашылық, мәдениет мәселелері жайында мақалалары жарияланды.
Мұхамеджан Сералиннің қоғамдық қызметі 1911 жылы Троицкіде шыққан демократтық бағыттағы «Айқап» журналымен тығыз байланысты. «Айқап» журналының алғашқы саны Троицк қаласында 1911жылдың қаңтарында жарық көрді. Ол журналды алғаш жұрттан қарызға ақша алып, пай жинай жүріп шығарды. Біраз уақыттан соң журнал өз қаржысымен шыға бастады, оған жәрдемдесушілер де табылды. Дегенмен қаржының тапшылығынан ол алғашқы жылы айына бір реттен, кейде шағын көлемді болып жарық көрді. Жәрдемдесушілер көбейіп және өзі қаржығы ие болғаннан кейін, яғни 1912 жылдан бастап журнал айына екі реттен, 12-14 бет көлемде шықты. Профессор Қ.Бекхожиннің дәлелдеуінше «Айқаптың» тиражы 1000 дана болған. Жалпы журналдың бес жыл ішінде 89 саны жарық көрген. «Айқаптың» «Өлең-жыр», «Фельетон», «Хабаршыларымыздан», «Ашық хат», «Басқармадан жауап» деп аталған тұрақты айдарларының болуы оның жұмысындағы ұқыптылықты, жүйелілікті танытады. Журналдың жоғарыдағы айдарлар бойынша жарияланған материалдардан айқын аңғаруға болады. «Айқап» журналында сол заманның маңызды деген мәселелері талқыланды. «Айқап» өз кезі үшін үздік журнал болды. Оның әр санын жұрт асыға күтті. Оған Қазақстанның барлық обылысынан және Астрахань губерниясына қосылған Бөкей ордасы мен Кавказ округына қарайтын Маңғыстау, Атырау, Оралдан үзбей хат келіп тұрды. Әсіресе Ақтөбеден Қостанайдан, Семейден және тағы басқа жерлерден келген мақалалар жие жарияланды.
«Айқап» мемлекеттік думаларға, дума сайлауларына байланысты мақалалар жариялады. Қазақтарға да сайлау құқығын берілуін, Думаға қазақтан да депутаттар сайлануын, онда халқымыздың көкейкесті мәселелерінің қаралып шешімін табуын талап етті.
1. Қазақстан ұлттық энциклопедиясы. 7 том.
2. Қ.Аллаберген, Ж.Нұсқабайұлы. «Алты алаштың ардақтылары», Алматы. - «Рауан». - 1994.
3. Б.Кенжебаев. «ХХ ғасыр басындағы әдебиеті», Алматы. «Білім» баспасы. - 1993.
4. С.Нысанова. «М. Сералиннің қоғамдық-саяси қызметі», 20.11.2008.
2. Қ.Аллаберген, Ж.Нұсқабайұлы. «Алты алаштың ардақтылары», Алматы. - «Рауан». - 1994.
3. Б.Кенжебаев. «ХХ ғасыр басындағы әдебиеті», Алматы. «Білім» баспасы. - 1993.
4. С.Нысанова. «М. Сералиннің қоғамдық-саяси қызметі», 20.11.2008.
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті
РЕФЕРАТ
Тақырыбы: М. Сералиннің шығармашылығы
Орындаған: Отарбаева М.Н.
Тексерген: Жүндібаева А.Қ.
2015 жыл
Жоспар:
І. Кіріспе
1. Өміріне қысқаша шолу.
ІІ. Негізгі бөлім
1. М. Сералиннің қоғамдық істермен айналысуы.
2. М. Сералиннің журналистік қызметінің І кезеңі.
3. М. Сералиннің журналистік қызметінің ІІ кезеңі.
4. М. Сералиннің шығармалары.
5. М. Сералиннің Айқаптың оқырмандарына жазған хаты.
6. М. Сералиннің шығармашылығы туралы пікірлер.
ІІІ. Қорытынды
Кіріспе
Мұхамеджан Сералин (1872-1929) - жазушы, ақын, публицист, журналист.
Қостанай облысы Қарабалық ауданының Өрнек ауылында дүниеге келген.
Троицкідегі медреседе оқып, Қостанайдағы 2 кластық орыс-татар мектебін
бітірген. 1911-1915 жылдары Троицкіде Айқап журналын шығарды.
М. Сералиннің қоғамдық қызметтерінің хронологиясы:
1. 1919-1920 жылдары - Ұшқын газетінің қызметкері.
2. 1921-1922 жылдары - Қостанайдағы Шұбар болыстық атқару комитетінің
төрағасы.
3. 1922-1923 жылдары - Қостанай губерниялық атқару комитеті төрағасының
орынбасары.
4. 1923-1926 жылдары - Ауыл газетінің редакторы қызметтерін атқарған.
Журналистік қызметі, ағартушылық бағытта сіңірген еңбектері.
М.Сералиннің журналистік қызметі екі кезеңге бөлінеді. 1- кезеңіне
Айқап журналында төңкеріске дейін басылған 40-қа жуық мақалалары жатады.
2 кезең 1918-1928 жылдар аралығын қамтиды, бұл кезеңде Ұшқын, Еңбекші
қазақ, Ауыл газеттерінде саясат, шаруашылық, мәдениет мәселелері жайында
мақалалары жарияланды.
Мұхамеджан Сералиннің қоғамдық қызметі 1911 жылы Троицкіде
шыққан демократтық бағыттағы Айқап журналымен тығыз байланысты. Айқап
журналының алғашқы саны Троицк қаласында 1911жылдың қаңтарында жарық
көрді. Ол журналды алғаш жұрттан қарызға ақша алып, пай жинай жүріп
шығарды. Біраз уақыттан соң журнал өз қаржысымен шыға бастады, оған
жәрдемдесушілер де табылды. Дегенмен қаржының тапшылығынан ол алғашқы жылы
айына бір реттен, кейде шағын көлемді болып жарық көрді. Жәрдемдесушілер
көбейіп және өзі қаржығы ие болғаннан кейін, яғни 1912 жылдан бастап
журнал айына екі реттен, 12-14 бет көлемде шықты. Профессор Қ.Бекхожиннің
дәлелдеуінше Айқаптың тиражы 1000 дана болған. Жалпы журналдың бес жыл
ішінде 89 саны жарық көрген. Айқаптың Өлең-жыр, Фельетон,
Хабаршыларымыздан, Ашық хат, Басқармадан жауап деп аталған тұрақты
айдарларының болуы оның жұмысындағы ұқыптылықты, жүйелілікті танытады.
Журналдың жоғарыдағы айдарлар бойынша жарияланған материалдардан айқын
аңғаруға болады. Айқап журналында сол заманның маңызды деген мәселелері
талқыланды. Айқап өз кезі үшін үздік журнал болды. Оның әр санын жұрт
асыға күтті. Оған Қазақстанның барлық обылысынан және Астрахань
губерниясына қосылған Бөкей ордасы мен Кавказ округына қарайтын Маңғыстау,
Атырау, Оралдан үзбей хат келіп тұрды. Әсіресе Ақтөбеден Қостанайдан,
Семейден және тағы басқа жерлерден келген мақалалар жие жарияланды.
Айқап мемлекеттік думаларға, дума сайлауларына байланысты мақалалар
жариялады. Қазақтарға да сайлау құқығын берілуін, Думаға қазақтан да
депутаттар сайлануын, онда халқымыздың көкейкесті мәселелерінің қаралып
шешімін табуын талап етті.
Айқап журналының редакторы болған М.Сералин журналдың 1912 жылғы
үшінші санындағы Юбилей туралы атты мақалада Романов тұқымдарының
патшалық құрғандарына 300 жыл толу мерекесіне қатысатын қазақ өкілдеріне
мынадай тапсырма жүктейді:
1. Қазақстаннан Думаға депутат сайланатын болсын;
2.Қазақ жеріне енді шеттен көшпенділер келтіру тоқтатылсын;
3.Қазақ, орыс орналасқаннан қалған жер қазақ пайдасына берілсін;
4. Мал шаруашылығын жаңаша өркендетуге орыс пен қатар қазаққа да учаске
болсын;
5. Қазақстандағы қазынадан сатылатын жерлерді орыспен қатар қазақтың да
сатып алуына рұқсат етілсін;
6. Дін туралы, мектеп, медресе ашу туралы, халық сотын өзгерту туралы
сұралсын.
Осындай мәселелерді көтере білген Мұхамеджан Сералин қиындықтарға
қарамастан, 1915 жылға дейін журналдың шығуын қамтамасыз етеді. Мұхамеджан
Сералин патша отарлау саясатының түпкі мақсатын дәл тани біліп, оны жұртқа
дұрыс түсіндіруде де білгірлік танытты. Мәселен, оның мына пікіріне құлақ
түрелік Соңғы он жыл ішінде үкімет... қырғыз-қазақтардың отырықшы қылып
өнер үйретейін, өнерге алғызайын, салдырлап көшіп азап шеккенше отырықшы
болып жан тыныштық қылсын деп емес, отырықшы болып 12-15 десятина жер
алып,ала алмағандардың жерін кесіп алмақ.[2.99б] Дәл бұлай батыл пікір
айту тек Сералин тәрізді саналы, ержүрек жанның ғана қолынан келмек.
М.Сералиннің Отырықшы болған қазақтар туралы деген мақаласында Жаңа
болыстық соттардың қазақы дау-жанжалдарды шешуге икемсіз болып отырғанын
мысалдармен ділелдеп, болыстық сот құны 300 сомнан артық мал дауын тексере
алмайды. Қазақ арасындағы жесір дауларының құны көбіне 300 сомнан асып
кететіндіктен дау-дамай қалай шешіледі деп жұртқа сұрақ қояды да ол үшін
Қазақ әдеттері деген кітап шығару қажет дегенді айтады. Айқап
журналында Мұхамеджан Сералин алдымен қолға алған, көп жазған негізгі,
маңызды мәселесі – жер мәселесі, отырықшы болу, егін кәсібімен айналасу
поселка, қала салу мәселелері болды. Бұл мәселелер жөнінде Мұхамеджан
Сералин өзінің Жер мәселесі, Ескі жыр, Қазақ халқының мұқтаждығы
деген мақалалар жазып оны журнал беттерінде жариялайды. Мұхамеджан Сералин
тек журнал шығарып қана қоймай ел арасындағы ағарту мәселесіне де көніл
бөледі. Мұхамеджан Сералин өзінің туған ауылында кітапхана мен мектеп
ашады.
М.Сералиннің бастамасымен №5 ауылда Шұбар болысында 1917 жылы ауыл
құрылып, суырып салма ақын Сералының құрметіне Сералы ауылы деп аталады.
Бұл ауылда 30 үй болған. Егіншілікпен айналысып, қала типті тұрғын үйлер
ғимараттарының құрылысы бой көтерген. Жетімдер мен кедей балаларына
қамқорлық көрсеткен. Мектепте кешке ересектер арасындағы сауатсыздықты жою
мақсатында курстар құрып, жастар күшімен көркемөнерпаздар үйірмесі
ұйымдастырылып, ауыл тұрғындарына тегін спектакльдер қойылған. Пьеса авторы
көбінесе Мұхамеджан Сералиннің өзі болған. Спектакльдерде феодалдық
көріністер сыналып, білім, ғылым мадақталып, табиғи байлықтар мен жануарлар
әлемін сақтауға көңіл бөлінеді.Мұхамеджан Сералин Айқап журналы
жабылғанға дейін журнал беттерінде өз заманының өткір мәселелерінің бірі
ағарту, өнер, ғылым, мәдениет, тіл әдебиет мәселелеріне байланысты Біздің
жастарымыз, Шәкірттер халінен деген мақаларын жазады. 1915 жылы тамыз
айында Айқап журналы тоқталғанда Басқармадан деген мақала жазып,
Мұхамеджан Сералин журнал жұмысының барлық нәтижесін
атқарған жұмыстарын қорытқан. 1915 жылы Айқап журналы
жабылғасын Мұхамеджан Сералин Троицкіде біраз уақыт орыс тілінде шығып
тұратын Степь газетінің редакциясында қызмет істейді.1916 жылы өз ауылына
көшіп 1919 жылдың басына дейін сонда тұрады. Мұхамеджан Сералин 1919 жылдың
басында Орынбор қаласына барып алғаш рет кеңес өкіметінің қызметіне кіреді.
Сонда губерниялық жер-су бөлімінде істейді. Сонымен бірге Орынбор қазақ
өлкесін басқаратын соғыс-төңкеріс комитетінің қазақ тілінде тұңғыш рет
шыққан Ұшқын газеті редакциясының алқа мүшесі болып істейді. 1920жылдың
аяғында өз еліне қайтады.
1920-1921 жылдары М.Сералин Шұбар болыстық атқару комитетінің төрағасы
және партия ұйымының хатшысы болған.
1922 жылы Қостанай өз алдына губерния болып құрылды. Осы жылы
Мұхамеджан Сералин губерниялық қызметке шақырылды онда әуелі губерниялық,
жер бөлімінің бастығы, әрі губерния атқару комитетінің төрағасының
орынбасары болып сайланады. 1923 жылы қыркүйекте Қостанай губерниялық
партия кеңес комитеттерінің тілі болып Ауыл газетін шығарады. 1924
жылы қаңтарда Кеңестердің Бүкіл Ресейлік II сьезіне делегет болып
сайланды. 1926 жылға дейін газеттің редакторы болды. 1928 жылы Қазақстан
Орталық Атқару Комитетініне мүшелікке өтеді. Осы жұмыста жүріп қаны тасу
кеселімен ауырып 1929 жылдың жазында дүние салады.
Шығармалары
1900 жылы алғашқы жарияланған Топжарған поэмасы қазақ әдебиетіндегі
тарихи шығармалар қатарына жатады. Поэмада ХІХ ғасырдың 30-40- жылдарындағы
қазақ өмірі, Кенесары, Наурызбай бастаған қозғалыс бейнеленген. 1909 жылы
жарық көрген Гүлқашима поэмасы әйел теңсіздігі мәселесіне арналған.
М.Сералин Ы.Алтынсариннің ағартушылық-демократиялық идеяларын қолдады. Ол
Фердоуси Шаһнамасының Рүстем - Зораб бөлімін В.Жуковский нұсқасынан,
сондай-ақ А.Сорокиннің Жусан повесін қазақ тіліне аударған.
Айқап журналының оқырмандарына жазған хаты:
Құрметті оқушылар! Алдыңызға үшбу журналымды саламын, кішкене екен деп
қоңыраймаңыздар!
Газет һәм журнал халық үшін екендігіне шек айту жоқ. Халықтың қай
дәрежеде алға кеткендігі - халық арасында таралған газет-журнал һәм
кітаптардан білінеді. Заман ғылым заманы болған соң әрбір жұрт қатарынан
кейін қалмас үшін ақша аямай кітап-газет, һәм журнал ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті
РЕФЕРАТ
Тақырыбы: М. Сералиннің шығармашылығы
Орындаған: Отарбаева М.Н.
Тексерген: Жүндібаева А.Қ.
2015 жыл
Жоспар:
І. Кіріспе
1. Өміріне қысқаша шолу.
ІІ. Негізгі бөлім
1. М. Сералиннің қоғамдық істермен айналысуы.
2. М. Сералиннің журналистік қызметінің І кезеңі.
3. М. Сералиннің журналистік қызметінің ІІ кезеңі.
4. М. Сералиннің шығармалары.
5. М. Сералиннің Айқаптың оқырмандарына жазған хаты.
6. М. Сералиннің шығармашылығы туралы пікірлер.
ІІІ. Қорытынды
Кіріспе
Мұхамеджан Сералин (1872-1929) - жазушы, ақын, публицист, журналист.
Қостанай облысы Қарабалық ауданының Өрнек ауылында дүниеге келген.
Троицкідегі медреседе оқып, Қостанайдағы 2 кластық орыс-татар мектебін
бітірген. 1911-1915 жылдары Троицкіде Айқап журналын шығарды.
М. Сералиннің қоғамдық қызметтерінің хронологиясы:
1. 1919-1920 жылдары - Ұшқын газетінің қызметкері.
2. 1921-1922 жылдары - Қостанайдағы Шұбар болыстық атқару комитетінің
төрағасы.
3. 1922-1923 жылдары - Қостанай губерниялық атқару комитеті төрағасының
орынбасары.
4. 1923-1926 жылдары - Ауыл газетінің редакторы қызметтерін атқарған.
Журналистік қызметі, ағартушылық бағытта сіңірген еңбектері.
М.Сералиннің журналистік қызметі екі кезеңге бөлінеді. 1- кезеңіне
Айқап журналында төңкеріске дейін басылған 40-қа жуық мақалалары жатады.
2 кезең 1918-1928 жылдар аралығын қамтиды, бұл кезеңде Ұшқын, Еңбекші
қазақ, Ауыл газеттерінде саясат, шаруашылық, мәдениет мәселелері жайында
мақалалары жарияланды.
Мұхамеджан Сералиннің қоғамдық қызметі 1911 жылы Троицкіде
шыққан демократтық бағыттағы Айқап журналымен тығыз байланысты. Айқап
журналының алғашқы саны Троицк қаласында 1911жылдың қаңтарында жарық
көрді. Ол журналды алғаш жұрттан қарызға ақша алып, пай жинай жүріп
шығарды. Біраз уақыттан соң журнал өз қаржысымен шыға бастады, оған
жәрдемдесушілер де табылды. Дегенмен қаржының тапшылығынан ол алғашқы жылы
айына бір реттен, кейде шағын көлемді болып жарық көрді. Жәрдемдесушілер
көбейіп және өзі қаржығы ие болғаннан кейін, яғни 1912 жылдан бастап
журнал айына екі реттен, 12-14 бет көлемде шықты. Профессор Қ.Бекхожиннің
дәлелдеуінше Айқаптың тиражы 1000 дана болған. Жалпы журналдың бес жыл
ішінде 89 саны жарық көрген. Айқаптың Өлең-жыр, Фельетон,
Хабаршыларымыздан, Ашық хат, Басқармадан жауап деп аталған тұрақты
айдарларының болуы оның жұмысындағы ұқыптылықты, жүйелілікті танытады.
Журналдың жоғарыдағы айдарлар бойынша жарияланған материалдардан айқын
аңғаруға болады. Айқап журналында сол заманның маңызды деген мәселелері
талқыланды. Айқап өз кезі үшін үздік журнал болды. Оның әр санын жұрт
асыға күтті. Оған Қазақстанның барлық обылысынан және Астрахань
губерниясына қосылған Бөкей ордасы мен Кавказ округына қарайтын Маңғыстау,
Атырау, Оралдан үзбей хат келіп тұрды. Әсіресе Ақтөбеден Қостанайдан,
Семейден және тағы басқа жерлерден келген мақалалар жие жарияланды.
Айқап мемлекеттік думаларға, дума сайлауларына байланысты мақалалар
жариялады. Қазақтарға да сайлау құқығын берілуін, Думаға қазақтан да
депутаттар сайлануын, онда халқымыздың көкейкесті мәселелерінің қаралып
шешімін табуын талап етті.
Айқап журналының редакторы болған М.Сералин журналдың 1912 жылғы
үшінші санындағы Юбилей туралы атты мақалада Романов тұқымдарының
патшалық құрғандарына 300 жыл толу мерекесіне қатысатын қазақ өкілдеріне
мынадай тапсырма жүктейді:
1. Қазақстаннан Думаға депутат сайланатын болсын;
2.Қазақ жеріне енді шеттен көшпенділер келтіру тоқтатылсын;
3.Қазақ, орыс орналасқаннан қалған жер қазақ пайдасына берілсін;
4. Мал шаруашылығын жаңаша өркендетуге орыс пен қатар қазаққа да учаске
болсын;
5. Қазақстандағы қазынадан сатылатын жерлерді орыспен қатар қазақтың да
сатып алуына рұқсат етілсін;
6. Дін туралы, мектеп, медресе ашу туралы, халық сотын өзгерту туралы
сұралсын.
Осындай мәселелерді көтере білген Мұхамеджан Сералин қиындықтарға
қарамастан, 1915 жылға дейін журналдың шығуын қамтамасыз етеді. Мұхамеджан
Сералин патша отарлау саясатының түпкі мақсатын дәл тани біліп, оны жұртқа
дұрыс түсіндіруде де білгірлік танытты. Мәселен, оның мына пікіріне құлақ
түрелік Соңғы он жыл ішінде үкімет... қырғыз-қазақтардың отырықшы қылып
өнер үйретейін, өнерге алғызайын, салдырлап көшіп азап шеккенше отырықшы
болып жан тыныштық қылсын деп емес, отырықшы болып 12-15 десятина жер
алып,ала алмағандардың жерін кесіп алмақ.[2.99б] Дәл бұлай батыл пікір
айту тек Сералин тәрізді саналы, ержүрек жанның ғана қолынан келмек.
М.Сералиннің Отырықшы болған қазақтар туралы деген мақаласында Жаңа
болыстық соттардың қазақы дау-жанжалдарды шешуге икемсіз болып отырғанын
мысалдармен ділелдеп, болыстық сот құны 300 сомнан артық мал дауын тексере
алмайды. Қазақ арасындағы жесір дауларының құны көбіне 300 сомнан асып
кететіндіктен дау-дамай қалай шешіледі деп жұртқа сұрақ қояды да ол үшін
Қазақ әдеттері деген кітап шығару қажет дегенді айтады. Айқап
журналында Мұхамеджан Сералин алдымен қолға алған, көп жазған негізгі,
маңызды мәселесі – жер мәселесі, отырықшы болу, егін кәсібімен айналасу
поселка, қала салу мәселелері болды. Бұл мәселелер жөнінде Мұхамеджан
Сералин өзінің Жер мәселесі, Ескі жыр, Қазақ халқының мұқтаждығы
деген мақалалар жазып оны журнал беттерінде жариялайды. Мұхамеджан Сералин
тек журнал шығарып қана қоймай ел арасындағы ағарту мәселесіне де көніл
бөледі. Мұхамеджан Сералин өзінің туған ауылында кітапхана мен мектеп
ашады.
М.Сералиннің бастамасымен №5 ауылда Шұбар болысында 1917 жылы ауыл
құрылып, суырып салма ақын Сералының құрметіне Сералы ауылы деп аталады.
Бұл ауылда 30 үй болған. Егіншілікпен айналысып, қала типті тұрғын үйлер
ғимараттарының құрылысы бой көтерген. Жетімдер мен кедей балаларына
қамқорлық көрсеткен. Мектепте кешке ересектер арасындағы сауатсыздықты жою
мақсатында курстар құрып, жастар күшімен көркемөнерпаздар үйірмесі
ұйымдастырылып, ауыл тұрғындарына тегін спектакльдер қойылған. Пьеса авторы
көбінесе Мұхамеджан Сералиннің өзі болған. Спектакльдерде феодалдық
көріністер сыналып, білім, ғылым мадақталып, табиғи байлықтар мен жануарлар
әлемін сақтауға көңіл бөлінеді.Мұхамеджан Сералин Айқап журналы
жабылғанға дейін журнал беттерінде өз заманының өткір мәселелерінің бірі
ағарту, өнер, ғылым, мәдениет, тіл әдебиет мәселелеріне байланысты Біздің
жастарымыз, Шәкірттер халінен деген мақаларын жазады. 1915 жылы тамыз
айында Айқап журналы тоқталғанда Басқармадан деген мақала жазып,
Мұхамеджан Сералин журнал жұмысының барлық нәтижесін
атқарған жұмыстарын қорытқан. 1915 жылы Айқап журналы
жабылғасын Мұхамеджан Сералин Троицкіде біраз уақыт орыс тілінде шығып
тұратын Степь газетінің редакциясында қызмет істейді.1916 жылы өз ауылына
көшіп 1919 жылдың басына дейін сонда тұрады. Мұхамеджан Сералин 1919 жылдың
басында Орынбор қаласына барып алғаш рет кеңес өкіметінің қызметіне кіреді.
Сонда губерниялық жер-су бөлімінде істейді. Сонымен бірге Орынбор қазақ
өлкесін басқаратын соғыс-төңкеріс комитетінің қазақ тілінде тұңғыш рет
шыққан Ұшқын газеті редакциясының алқа мүшесі болып істейді. 1920жылдың
аяғында өз еліне қайтады.
1920-1921 жылдары М.Сералин Шұбар болыстық атқару комитетінің төрағасы
және партия ұйымының хатшысы болған.
1922 жылы Қостанай өз алдына губерния болып құрылды. Осы жылы
Мұхамеджан Сералин губерниялық қызметке шақырылды онда әуелі губерниялық,
жер бөлімінің бастығы, әрі губерния атқару комитетінің төрағасының
орынбасары болып сайланады. 1923 жылы қыркүйекте Қостанай губерниялық
партия кеңес комитеттерінің тілі болып Ауыл газетін шығарады. 1924
жылы қаңтарда Кеңестердің Бүкіл Ресейлік II сьезіне делегет болып
сайланды. 1926 жылға дейін газеттің редакторы болды. 1928 жылы Қазақстан
Орталық Атқару Комитетініне мүшелікке өтеді. Осы жұмыста жүріп қаны тасу
кеселімен ауырып 1929 жылдың жазында дүние салады.
Шығармалары
1900 жылы алғашқы жарияланған Топжарған поэмасы қазақ әдебиетіндегі
тарихи шығармалар қатарына жатады. Поэмада ХІХ ғасырдың 30-40- жылдарындағы
қазақ өмірі, Кенесары, Наурызбай бастаған қозғалыс бейнеленген. 1909 жылы
жарық көрген Гүлқашима поэмасы әйел теңсіздігі мәселесіне арналған.
М.Сералин Ы.Алтынсариннің ағартушылық-демократиялық идеяларын қолдады. Ол
Фердоуси Шаһнамасының Рүстем - Зораб бөлімін В.Жуковский нұсқасынан,
сондай-ақ А.Сорокиннің Жусан повесін қазақ тіліне аударған.
Айқап журналының оқырмандарына жазған хаты:
Құрметті оқушылар! Алдыңызға үшбу журналымды саламын, кішкене екен деп
қоңыраймаңыздар!
Газет һәм журнал халық үшін екендігіне шек айту жоқ. Халықтың қай
дәрежеде алға кеткендігі - халық арасында таралған газет-журнал һәм
кітаптардан білінеді. Заман ғылым заманы болған соң әрбір жұрт қатарынан
кейін қалмас үшін ақша аямай кітап-газет, һәм журнал ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz