Жүзім зиянкестері

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Жүзім зиянкестері.

Орындаған: Ахыметбек С

Тобы:АГ-313С

Тексерген:Мұхамеджанова О. Т

2015

Жоспар:

Жүзімнің беріш кенесі
Жүзім ұнды сымыры
Кіші ашытқы қарыскөбелек
Жүзім шоғының жапырақ ширатқышы
Екі ұрпақты жапырақ ширатқыш
Өрмекші кене
Жүзімнің қышытпа кенесі
Пайдаланылған әдебиеттер.

Орта Азиядағы секілді Қазақстандағы жүзімдіктер Ресейдің басқа облыстарына қарағанда анағұрлым қолайлы жағдайда орналасқан. Өйткені біздің республикада филлоксера зиянкесі кездеспейді. Басқа жүзімдік аймақтарда шаруашылықтың негізгі шығынды осы зиянкес келтіреді, негізгі қаржы онымен күресу үшін жұмсалады.

Қазақстандағы жүзім сабақтары зиянкестерінің түрлік құрамы анықталмаған, дегенмен, жекелеген жылдарда бірқатар түрлері әжептәуір зиян келтіреді. Зиянды жәндіктердің ішінде ең алдымен, жүзім шоғы жапырақ ширатқышынатауға болады, ол күн өткен сайын өз ареалын кеңейтіп келеді. Ал, кенелердің ішінде қауіптісіөрмекші және бузғынша кенесі. Оңтүстікте екі жастағы жапырақ ширатқыш пен ұнтақты сымырлар әжептәуір зиян келтіруде. Бұдан өзге жүзім сабақтарында көптеген улы зиянкестер: зауза құрты, құрттар бар.

Жүзімнің беріш кенесі (Eriophyes vitis) Жүзім өсірілетін аймақтарда таралған. Денесінің ұзындығы -0, 14-0, 18 мм, екі жұп аяғы болады. Кенелер жапырақтың астыңғы бетін мекендеп, сонда қоректенеді. Жапырақтың кене қоректенген жері тереңдеп, шұңқырланады және оның үстін киіздей қалың түктер жауып тұрады. Ал жапырақтың кене қоректенген жерінің қарама-қарсы үстіңгі жағында беріш пайда болады .

Алматы облысы жағдайында аталмыш зиянкес жылына 4-5 ұрпақ береді. Кенелердің ұрғашылары жеміс бүршіктерінің сыртқы қабықшалары астында қыстайды. Зиянкестің зақымдануы нәтижесінде жүзімнің сапасы нашарлайды, қышқылдылығы артып, қанттылығы төмендейді, онымен қатар өнімі де азаяды.

Күресу шаралары: 1. Ерте көктемде зиянкестер мен аурудың қыстаушы сатыларында байқалғанда: топырақты қопсыту және ауру белгілері бар салалы бұтақтарды, сабақты кесу міндетті түрде атқарылады.

2. Бүршік ашылған кезде, 3-5 жапырақ түзілгенде: жұмыстық ерітіндіге фунгицидпен бірге төмендегі препараттардың бірі араластырылады: апполо, 50% с. қ. (0, 24-0, 36 л/га), тазартылған кельтан, к. э. (4, 0-5, 0 л/га), т. б.

Жүзім ұнды сымыры (Planococcus citri Ris) Кавказ бойы мен Орта Азияда, Қырым мен Краснодар өлкесінің бірқатар аудандарында таралған. Қазақстанда Оңтүстік Қазақстан облысының оңтүстігінде кездеседі. Цитрус және басқа да жемістерді, тұтты, жүзімді бүлдіреді.

Құрт бүлдірген өркендер дами алмайды, жапырақтар түсіп, жүзім шоқтары бүріседі, өнімділік бірден азаяды. Бұдан басқа жапырақтар мен жидектер құрт сұйығының қантты жабысқақтарымен жабылады да, сапрофитті зеңдер дамып, бүлдірген жерлері қараяды. Нәтижесінде жеміс сапасы нашарлап, өсімдіктің тыныс алуы мен фотосинтезі әлсірейді.

Ұзындығы 3, 5-4 мм болатын үлкен аналық сопақ пішіндес, сарғыш-қоңыр түстес болады. Арқасында қара жолақ жүргізілген, ал жанында 34 қалың қылшықтар болады. Дене аяғында екі ұзын құйрықты жіп бар. Барлық дене балауыз бөлінділер секілді ақ ұнтақты үлпілдікпен көмкерілген. Аталықтар сирек ұшырасады. Жұмыртқасы майда, дернәсілдері үлкендерге ұқсас болып, кіші көлемімен ерекшеленеді. Дернәсілдер қыстайды және аналықтар кейбір ғана жағдайда қалдырылған түбірден шығады. Ерте көктемде күннің жылуымен құрт қозғалады да, көп жылдық өркендер мен сүрек түбірлерінен қоректене бастайды. Мамыр айының алғашқы күндерінде қоректенген жерінде ақ түбітпен жабылған жұмыртқа қалдырады. Аналығының көбеюі 40 жұмыртқаны құрайды. 2 аптадан кейін жұмыртқадан дернәсілдер шығады да, бір жылдық өркендерге жорғалап, олардың сөлін сора бастайды. Дернәсілдер қоректене келіп, өздері ұрық шығара алатын жағдайға жетеді де, осылай көбейеді. Жаз мезгілінде құрттардың жаппай бөлігі жапырақтар, жасыл өркендер мен жидектермен қоректенеді. Жаз мезгіліндегі аналық жапырақтарда 175, ал жүзім шоқтарында 250 -ге дейін жұмыртқа қалдыра алады, жыл бойына 3-4 рет ұрық шаша алады. Бұл зиянкестердің дамуы үшін 22-25°С температурадағы онша ыстық емес, ылғалды кез өте қолайлы. Жүзім құрттары суыққа төзімсіз, олар 15°С-та өліп қалады.

Күресу шаралары: 1. Қыс мезгілі мен ерте көктемде жабылмаған жүзімдіктерде өліп қалған түбірлерден бүлінген зиянкес түптердің сидамдары мен салалы бұтақтарды, өркендерді тазалау.

2. Ерте көктемде ашылмаған бүршіктерді (30-60 кг/га) 40%-дық ДНОК. (10- 20 кг/га), 60%) -дық нитрафен сұйығымен немесе эмул. препараттарымен № 30 (12-37 л/га) шашу қажет. Жаз мезгілінде дернәсілдердің жаппай пайда болуымен мына инсектицидтердің бірімен жүзімдіктерді тазалау жұмыстарын жүргізу керек: 50%-дің к. э. карбофоса (1-2, 6 л/га), 50%-ды к. э. трихлорметафоса-3 (1, 2-4 л/га), 50%-ық к. э. ДДВФ (1-2 л/га), 50%-ды к. э. цидиала (2-4 л/га), 40%-ды к. э. фосфамида (1, 2-3 л/га), 20%-дық және 40%-дық к. э. метафоса (2, 5-3 л немесе 1, 25-1, 5 л/га), .

3. Осымен байланысты құрт отырғызатын материалдармен таралады, карантиндік тәртіптерді қатаң сақтау қажет.

4. Бақшалы немесе саяжайлардағы жүзімдіктерді 10%-дық к. э. трихлорметафос-3 (50-100 г 10 л суға), 10%-дық к. э. және с. н. карбофос (75-90 г) тазалау жұмыстарын жүргізу ұсынылады.

Кіші ашытқы қарыскөбелек (Pergesa elpenor L. ) Ресейдің барлық аймақтарындағы жүзімдіктерде кездеседі. Ал Қазақстанда Оңтүстік Қазақстан облысында кездеседі. Бұл зиянкестің жүзім жапырақтарына тигізген әсері 1982 жылы Сарыағаш ауданының «Сарыағаш», «Капланбек» елді мекендерінде тіркелді. Зиянкес тұрақсыз, кенеттен пайда болып, жүзімдерді бүлдіреді. Көбелек құрттары жапырақтарды түгелдей дерлік жеп қояды да, тек қалемшелерді қалдырады.

Көбелек ірі болады, қанаттары 60 мм- ге дейін жетеді. Алдыңғы қанаттары сарғыш жасыл, алдыңғы жақтары күлгін, басынан ортасына дейін қанаттарында екі ашық жолақ жүргізілген. Артқы қанаттары күлгін, алдыңғы жақтары мен негізгі бөлігі қызғылт шашақты қара болады. Мұрттары күлгін, ұштары ақ болады. Көбелек құртының ұзындығы 70 мм, денесі қанық жасыл түсті, қара дақтары бар. Топырақтың терең астында қыстап шығады. Көктемде топырақтың босауымен көбелектер ұша бастайды. Әдебиеттерге сүйенсек, көбелектер 45-50 күн тіршілік етеді. Бұл зиянкестің биологиясы жеткілікті зерделенбеген.

Күресу шаралары: 1. Көлемі аз егістіктерде ірі көбелектерді қолмен жинап, құртуға болады. Ерте көктемде және күзде жерді қопсыту бірқатар қыста қалатын көбелектерді өлтіреді.

2. Таралу ошақтарында көбелектерге қарсы жүзім түптерін 50%- дық к. э. карбофос (1-2, 6 л/га), 80%-дық с. п. техн. хлорофос (2-4, 5 кг/га), 50%-дық және 75%-дық с. п. гардондар (1, 2-3 кг немесе 0, 8-2 кг/га) және басқа инсектицидтер ерітінділерімен тазалап, ашық өмір сүріп жатқан көбелектерді құрту ұсынылады.

Жүзім шоғының жапырақ ширатқышы (Polychrosis botrona Schiff. ) Ресейдің жүзімді барлық аймақтарында, Молдавияда, Украинаның оңтүстігінде, Кавказ жағалауында және Орта Азияда кеңінен таралған. Қазақстанда бұл зиянкес Оңтүстік Қазақстан облысында ғана едәуір зиян келтірді. Гүлдермен, жидектермен, шанақтарымен қоректене отырып, жүзімдіктерге орасан зор зиян келтіреді, кей ретте өнімділік тек 20-40%-ды ғана құрайды. Жидектердің тауарлық сапасы бірден нашарлап, олар шіріп кетеді.

Тенгеқанаттылар отрядының жапырақширатқыштар тұқымдасына жатады.

Көбелек құрттары бүлдірген жүзімдер шырмалып қалады. Осының нәтижесінде берік өрмекші ұясы пайда болады, олар көбелек құрттарының жақсы қорғанысы бола алады. Жидектердің жұмсақ бөліктерін жеп, тұқымына тимейді. Бұл зиянкес те басқалар сияқты тиген мезетте тез жоғалып, төмен қарай кетіп қалады.

Көбелектердің қанаттары 12-14 мм-ге дейін жетеді. Алдыңғы қанаттары сарғыш қоңыр түсті, сарыдан өрнекті суреттері мен қоңыр, қара-көк дақтары мен ашық жолақтары бар. Артқы қанаттары сұр түсті, қанық талшықты және аздаған шашақты болады.

Жұмыртқалары сарғыш, сопақ пішіндес диаметрі 0, 5-0, 7 мм келеді. Олар жарыққа шығысымен күміс түске боялады да, жасыл фонда анық көрінеді. Көбелек құрттарының үлкенінің ұзындығы - 10-12 мм, 16 аяғы болады. Кішкентайлары ашық қоңыр реңдес, ұзындығы - 5-6 мм -ге жетеді. Олар сидам мен жең бұтақтардың тамырында, құрғақ жапырақтарда, кейде топырақта, басқа жерлерде қыстайды. Көбелектердің көктемгі буыны ауа райының жергілікті жағдайына сәйкес сәуірдің ортасы, мамырдың басында ұшып шығады. Жаппай ұшып шығуы жүзімнің гүлдейтін кезімен сәйкес келеді. Көбелектер шанақтарда жұмыртқасын қалдырады. Аналықтың көбею қабілеті 70-80 жұмыртқаға жетеді. Эмбриондық кезеңі - 7-10 күн. Көктемгі буыны аздау болады, өйткені, қыстап шыққан кішкентай құрттардың көп бөлігі жүзімдерді жерге қайта шығару мен төменгі температура әсерінен өліп қалады. Көбелектердің екінші буыны маусым айының екінші жартысында немесе аяғында ұшып шығады. Көбелектер жұмыртқаларын жас түйіндерге және ерте пісетін сұрыптарда жасыл жемістерге қалдырады. Олар оны бүлдіреді. Бір көбелек құрты 20-40 түйінді немесе 10 жеміске дейін зақымдай алады.

Жүзім шоғының жапырақширатқышы ең зияндысы - үшінші буыны. Олар жемістің жетіліп, пісуінің алдында (тамыз айының ортасы-аяғы, кейде қыркүйектің басы) ұшып шығады. Олар піскен жүзім шоқтарында дамиды да, жоғары зиян келтіреді. Бұл буынның жекелеген фазаларының даму ұзақтығы алдыңғы екеуінен қысқа болады. Ал, көбелектердің көбею бейімділігі жоғары болады. Бір қуыршақ 4-8 піскен жемісті бүлдіре алады. Оңтүстік Қазақстан облысы жағдайында бұл зиянкес төрт рет көбейеді. Қыстаған кішкентай құрттар 25-26°С күшті аяздарды көтере алмайды, ал ұзақ аяздарда, тіпті - 10-12°С түгелдей дерлік өліп қалады. Осыған байланысты бұл зиянкестің таралуын қысқы мезгіліндегі климаттық жағдай анықтайды. Алматы облыстарында зиянкестің жаппай көбеюі мерзімдік сипатқа ие. Бұл зиянкестің көбеюіне қолайлы 18-25°С қалыпты температура және ауаның жоғары ылғалдылығы (70-90%) . Керісінше, жоғары температурамен ( 32°С-жоғары) және ауаның төмен ылғалдылығында көбелектердің қалдырылған жұмыртқаларының көптеген бөлігі өліп қалады да, олар азаяды. Әсіресе, ықтасындағы жүзімдіктер көп зардап шегеді. Бұл зиянкес үшін түптің дамуы да анағұрлым маңызға ие. Аспалы дамыған түптер жақсы желдетіледі де, зияндылығы төмендейді.

Жүзім шоқтарының жапырақ шіратқышы жүзімнің барлық сұрыптарын бүлдіріп, зиян келтіреді. Әсіресе, рислинг, нимранг, каберне, шасла, саперави көбірек, күлгін мускат, алиготе, күлгін тайфи, т. б. әлсіздеу зақымданады.

Күресу шаралары. 1. Жаңа жүзімдіктер егуде дұрыс желдетілмейтін аймақтардан сақ болған жөн. Жүзім сабақтарын аспалы дамыта отырып өсіру түптердің жақсы желденуіне, сапалы тазалауға мүмкіндік береді екен.

2. Арам шөптермен мұқият жұмыс жүргізу. Жүзімдіктер қатарлары мен түптер арасындағы топырақтарды өңдеу. Көгалдандыру жұмыстарын жүргізу.

3. Жүзімдіктерді көбелек құрттарының ұшып шығатын мезгілдерінде химиялық тазалап отыру. Алғашқы тазалау жас өркендерде болашақ көбелек құрттарының белгісі байқалған кезде, екіншісі гүлдеудің аяқталған соң 18 күннен кейін, үшіншісі - екінші тазалаудан кейін 12-15 күн өткен соң жүргізіуі тиіс.

Жүзімдіктерге төмендегі инсектицидтердің бірін қолдану ұсынылады: 25%-ды антио (1, 2-4 л/га), 50%-ды к. э. ДДВФ (1-2 л/га), 30%-ды с. п., 35%-ды к. э. фозалон (1, 3-3, 3 кг немесе 1-2, 8 л/га), 50%-ды к. э. цидиала (2-4 л/га), 50%-ды к. э. элсана (2-4 л/га), 40%-ды к. э. фосфамид (1, 2-3 л/га), 20%-ды немесе 40%-ды к. э. метафоса (2, 5-3 л немесе 1, 25- 1, 5 л) . және т. б. Үшінші буынына қарсы химиялық препараттар қолданылмайды, себебі бұл кезде жемістер жетіледі.

Әдебий деректеріне сәйкес микробиологиялық препараттардың ішінде бұл зиянкеске қарсы тиімділікті 1%-дық дендробациллина мен биток-сибациллина береді екен. Биопрепараттарды соңғы буынын құрту үшін қолданған мақсатты болады.

4. Үй жанындағы жүзімдіктерде зиянкеспен механикалық жолмен күресу тиімді. Жүзім шоғының жапырақ ширатқышы түбір асты мен көпжылдық салалы бұтақтарда жасырынатын болғандықтан, оларды ескі тарамдалған түбірлерінен ажыратып, тазалайды. Бұл шара еңбекті көп талап еткенімен, 80% -ы кішкентай құрттарды жоюға мүмкіндік береді.

Екі ұрпақты жапырақ ширатқыш (Clysia ambiguella Hb. ) Молдавияда, Украина оңтүстігінде, Орта Азияда, Кавказ жағалауында және Қиыр Шығыста кездеседі. Қазақстанның оңтүстік-шығысында таралған.

Олардың зияндылығы жүзім шоқтарының жапырақ шіратқышына қарағанда анағұрлым төмендеу. Шанақтар мен гүлдерді жейді. Екінші буыны жидектерді бүлдіріп, жұмсақтарын жеп қояды. Бүлінген жидектер шикі күйінде шіриді, кеуіп кетеді.

Көбелектердің алдыңғы қанаттары сабан-сары түсті, артқысы суретсіз сұр болады. Көбелектердің ұзындығы 13-15 мм. Жұмыртқалары жылтыр, сарғыш түсті, сопақ пішіндес, 0, 8 мм көлемде келеді.

Кішкентай құрттар қызыл түсті, ұзындығы 6-8 мм, аяқ жағында талшықтар бар. Олар сидам мен салалыбұтақтың тарамдалған тамырында, аспа бөренелерінің сызаттарында және басқа жерлерде қыстайды. Ерте пісетін сұрыптарда (мамыр айының 1-2 он күндіктері) шанақтау мерзімінде көбелектер ұшып шығады. Аналық жұмыртқасын жеке тұрған шанақ, гүлге немесе жас өркендер мен гүлсабағына қалдырады. Көбелектің көбею бейімділігі - 70 жұмыртқа. Эмбриондық кезеңі - 8-10 күн. Бір көбелек құрты 30 шанақты құрта алады.

Жүзім жемістерінің жетілуінің басталуымен көбелектердің екінші буыны жаппай ұшып шығу мерзімі сәйкес келеді. Олар жұмыртқаларын жемістерге салады. Эмбриондық кезеңі 6-8 күн. Олар жеміс жұмсағын жеп, қоректенеді. Бір жұлдызқұрт 17-20 жетілген жемісті бүлдіре алады. Бір жемістен бір жеміске өтіп жүріп, оларды торлайды, пішінсіз түйіртпектер жасайды. Көбелек құрттарының даму ұзақтығы 20 күн. Жемісті түгел жеп болғаннан кейін олар жемісті тастап шығады да, таса жерге қуыршақтарын салады. Бұл құрттар қыстап шығады. Бұлардың көбеюі үшін ауаның жоғары ылғалдылығы мен қалыпты температура қолайлы болып саналады.

Күресу шаралары: Жүзім шоғының кездесетіндіктен, бұл зиянкеске қарсы да аталған шараларды қолдануға болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.