Жүн матасының ассортименті

1 Кіріспе
1.1 Жүн
2 Негізгі бөлім
2.1 Түйе жүндері
2.2 Қойларды қырқу
2.3 Жүн талшығының құрылымы
3 Қорытынды
4 Қолданылған әдебиеттер

Жүн - кейбір жануарлардың тері жамылғысының мүйіз тәрізді
құрылымы дене түгі. Тоқыма өнеркәсібінде қойдың, түйенің, ешкінің,
сиырдың жүні және қоянның түбіті кең қолданылады.
Негізгі қой өсіретін Қазақстан, Украина, Өзбекстан, Қырғызстан,
Түркменстан, Азербайджан және Ресей ТМД елдері болып табылады.
Жұқа және жартылай жұқа жүнен таза түрде (мақта, вискозды, ка-
пронды, зығыр, нитронды) талшықтар қоспаларымен камвольды және
киімдік, костюмдік, пальтолық маталар, мата емес төсемелер, тоқыма
бұйымдар, орамалдар, жамылғылар; жартылай қылшықты және
қылшықты дөрекі жүнен суконды пальтолы маталар, киіз етіктер және
киіздер жасап шығарыланады.
Түйе жүндері. Түйенің екі түрі бар: бір өркешті, екі өркешті. Түйенің бұл екі түріде жұқа нәзік және ұзын түктерден тұратын аралас жүндері бар және жүнінде дөрекі қылшықтарда кездеседі. Түйелердің жүндері түлеу кезінде таралады. Түйе жүнінің жалпы құрылысы 1.20-суретте көрсетілген. Түйе малына жақын мал Оңтүстік Америкада мекендейтін - лама пако немесе альпако, гунако және вигонь жануарларынан түйе жүніне ұқсас жүндер алынады, өнеркәсіпте бұл жүннің түрлері аз дамыған.
Қалпына келтірілген жүн. Тоқыма өнеркәсібінде арзан шұға ма- таларды жасағанда, қоспаның құрамына, малды қырыққанда алынған жүннен басқа зауыттық және қалпына келтірілген жүндер қолданылады.
Зауыттық жүн -мүйізді ірі қараның терісінен алынған жүн. Қалпына келтірілген жүн - бұры пайдалануда болған, жүн матадан тігілген ескі киімдер және кескен қиықтарды талшықтарға ажыратқанда алынады. Қалпына келтірілген жүннің талшықтары қысқа, себебі бұрын киімді киіп жүргенде немесе қиқымды өңдегенде үзіліп және қысқартылған. Сиыр, ешкі және ат жүндері былғары зауыттарында теріден сыпыры- лып алынғаннан кейін, қой жүндеріне қоспа түрінде пайдаланылады және өте қысқа, дөрекі болып келеді. Ешкілердің тұқымдары өте көп. Олардың ішіндегі ең жақсы материал беретін екі түрі бар: ангор және кашемир. Ангор ешкісінің аталуы Кіші Азиядағы Ангор қаласына сәйкес қойылған. Ангор жүні жұқа, аз бұйраланған, және ұзын (150 мм дейін) болып келеді. Кашемир ешкісінің жүні аралас түкті жабын- нан, түбіттен және дөрекі шаштан тұрады. Жүні ұзын (70 мм дейін),жылтыр және аз бұйраланған. Ешкі түбіттерін негізінен орамалдар, тоқыма бұйымдар және көйлекті-костюмдерді, пальтоларды өндіру үшін қолданады, түйе жүнін жылы жамылғыларды және ұлттық бұйымдарды жасау үшін қажет.
Қойларды қырқу. Қой шаруашылығындағы жауапты шаралардың бірі -бұл қойларды қырқу болып табылады. Бірыңғай жүнді қойларды әдетте жылына бір-екі рет жылыған мерзімде қырқылады. Бұл олардың түлемей тұруына байланысты. Жүні бірқалыпсыз қойлар көбінесе көктемде және күзде қырқылады. Сібірдің кейбір аудандарында қыс ерте түсетіндіктен және қойлар жыл бойы жайылымда болатындықтан, оларды тек көктемде ғана
қырқады.

1. Қазақстан энциклоп. 4-том 144-бет
2. Шаңырақ энцикклоп.
3. Қазақ Совет энциклоп. 7-том
4. Қазақстан энциклоп. 4-том, 141-бет
5. Қазақстан энциклоп. 3-том, 599-бет
6. «Химия негіздері» К. Аханбаев
7. «Органикалық химия» Всюченко
8. «Органикалық химия» Л. А. Цветков
9. Қазақ Совет энциклоп. 5-том
10. «Тұрмыстағы химия»
11. Қазақ Совет энциклоп. 7-том