Гүлді өсімдік ауырулары

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

МИНИСТРЛІГІ СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ

АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТ

Аграрлық факультеті

БАӨЖ

Тақырыбы: Гүлді өсімдік ауырулары

Орындаған:Жырғау. А

Тексерген: Есенгулова. Н. Ж

АГ-213топ

Семей2015ж

Жоспар

1. Гүлді өсімдік ауырулары

1. 1 Гүлді өсімдіктер құрылысы. Вегетативті мүшелер

1. 2 Фитофтороз ауруы

1. 3 Жеміс ағаштарының бактериалдық күйік ауруы

1. 4 Зияндылығы

1. 5 Бактериалдық күйікпен зақымдалудың белгілері

1. 6 Күресу шаралары:

Қортынды

Пайдаланған Әдебиеттер

1. 1 Гүлді өсімдіктер құрылысы. Вегетативті мүшелер.

Барлық тірі организмдер сияқты, әрбір өсімдік белгілі бір мүшеден тұрады.

Оның белгілі бір құрылысы, атқаратын қызметі болады.

Өсімдік денесінің атқаратын қызметіне, құрылысына қарай вегетативтік және генеративтік деп екіге бөлінеді:

Вегетативтік мүшесіне тамыр, сабақ, жапырақ, ал төменгі сатыдағы өсімдіктерде даму сатысына орай жіптесінді, тканьді қабатты, тамыр қызме, тін атқаратын ризоидар болады.

Генеративтік органдар көбеюге қызмет етеді. Оған: гүл, оның туындылары, жемісі, тұқымы жатады.

Негізгі вегетативтік мүшелердің бастамасы тұқымның ұрығында болады.

Қолайлы жағдай туысымен, яғни қажетті температура, ылғал, және ауа жеткілікті болған кездерде тұқым бойына су тартып, ісініпөне бастайды. Алдымен тамыр өседі, нәтижесінде жас өскін топыраққа бекінеді де одан су жарнақтары мен онда еріген минералды тұздарды бойына сіңіреді. Тамырдың ізінше өркен өсе бастайды.

Алғашында ол иілген болады, біртіндеп түзуленіп жердің бетіне тұқым жарнақтары мен бүршікті көтеріп шығарады. Тұқым жарнақтары көк түске боялып, біраз уақыт жапырақ қызметін атқарады. Бүршік жоғары тік өсіп сабақты, алғашқы жапырақты береді.

Тамыр мен тұқым жарнағының шекарасын тамырдың мойны деп атайды. Тамыр мойны мен тұқым жарнақтарының арасын гипокотиль деп атайды. Ал тұқым мен алғашқы нағыз жапырақтың арасын эпикотиль деп атайды.

Ал дара жарнақтыларда бүршік ұрықтың жапырақ пен қоршалған яғни колеоптиль жарықшасы арқылы шығады.

1. Тамыр. Тамырдың негізгі қызметі-өсімдік денесін топырақта ұстап тұру және онан қоректік заттардың ерітінділерін қабылдау. Сонымен қатар тамырда кейбір органикалық заттар синтезделеді, қоректік заттардың қоры жиналады. (сәбіз, қызылша, шалқан) .

Анатомия-морфологиялық жағынан алғанда негізгі тамырдың әрқашанда теріс фотопропизмдік, ал гидротропизмдік қасиеттері болады. Алғашқы қабықтың ішкі жағында эндодерма қабаты жатады, ол орталық қабықтан ішкі цилиндрді бөліп тұрады.

Сабақ сияқты тамырда көпке дейін ұшынан ұзарып өседі. Жас тамырдың белгілі бір деңгейінен түктер пайда болады. Тамырдың өсу нүктесі өзінің сыртын қаптап жататын тамыр оймақшасы астында орналасады.

Гүлді өсімдіктердің тамыры тұқымның ұрығынан басталады, оны алғашқы тамыр деп атайды. бір өсімдік тамырының ұшында үш түрлі түзуші жіктелген өскін аймағы болады.

Тамырдың үш түрі-негізгі, жанама, қосалқы тамыр.

Негізгі тамыр деп- тамырдың ұрықтан өсіп шыққан түрін, сабақтан тамыр аралығындағы бөлімінде тамыр мойыны деп аталатын бөлік бар.

Негізгі тамыр әр түрлі болып өзгереді:

1. Жіп тәрізді тамыр (зығыр) . Тамыр мойнынан бастап жіп тәрізді бұтақталған.

2. Шашақ тамыр. (астық тұқымдас өсімдіктер) .

3. Кіндік тамыр (негізгі тамыр жойылмаған, бұршақ тұқымдас) .

4. Қоректікзаттар жиналған тамыр өзгерістері (шалқан, сәбіз) .

$C:\Users\Aser\Desktop\images.jpg$

1. 2 Фитофтороз ауруы

Фитофтороз - Phytophthora туысына жататын саңырауқұлақтар қоздыратын өсімдік ауруы. Бұл ауру көбінесе картоп, қызанақ, цитрусты дақылдарға, алмаға, т. б. түседі. 19 ғасырдың 2-жартысында Фитофтороз. Батыс Еуропа елдерінде тек картоп жеп күнелткен мыңдаған ирландықты ашаршылыққа ұшыратқан

(Ф. Энгельс “Табиғат диалектикасы”) . Картоп Фитофторосы жауыны көп жаздың 2-жартысында картоп егістігіне зиян келтіріп, дақылдың тамыртүйнегі мен жапырағын зақымдайды. Кеселге шалдыққан жапырақтардың жоғары ұшы мен жиектерінде қоңырқай келген үлкен дөңгелек дақтар, ал дақылдың сабағында ұзынша қоңырқайдақтар немесе сызықшалар пайда болып, соңында қурап қалады. Түйнегінде сұрғылт дақтар пайда болып, кейіннен қарайып, түйнекті шірітеді.

Ауру тұқымдық картоп арқылы таралады. Фитофтороздың дамуы егер бірнеше тәулік бойы ауа ылғалд. 90 - 95% болып, ал ауа температурасырасы 15 - 17°С-тан аспаса қарқынды өтеді. Күрес шаралары: қызанақ тұқымын себу алдында 0, 5 - 1%-дық тотияйын немесе калий перманганаты ерітіндісіне 12 - 16 сағатқа салып қою керек. Тұқымдық картопты іріктеп алып, ТМТД (3 - 4 л/т) немесе фундазол мен фенорам супер (2 л/т) препараттарының бірімен өңдеу қажет. Фито

1. 3 Жеміс ағаштарының бактериалдық күйік ауруы

Таралуы. АҚШ, Канада, Мексика, Чили, Колумбия, Жаңа Зеландия, Қытай, Жапония, Сауд Аравиясында, Египетте, Түркияда, Арменияда және Европаның көптеген елдерінде: Ұлы Британия, Франция, Нидерланд, Польша, Италия және т. б. таралған.

2. Өсімдік иелері. Ауру 100 астам өсімдіктердің түрлерін зақымдайды. Ең көп зақымдалатын өсімдіктердің қатарына раушан гүлділер тұқымдастары жатады: алмұрт, алма, өрік, таңқурай, бүлдірген, раушан, құрма, грек жаңғағы, пираканта, стравезия, хеномелес, мушмула және т. б. Жол жиектері мен қоршау ретінде өсірілетін долана мен қызыл тал ауру сақталатын өсімдіктер.

1 . 4 Зияндылығы . Өте жылдам таралатын болғандықтан аурудың зияндылығы өте жоғары. Ауру күшті деңгейде таралған бақтарда жеміс ағаштарының 20-50 пайызға дейін зақымдалуы мүмкін, соның ішінде ағаштардың 10-20 пайызы толық өледі. Мұндай жағдайда ауа райы қолайлы болғанда өнім түсімі азаяды, кейде толықтай жойылады. Елімізде жеміс ағашының бактериялық күйігінің таралуы алмұрт, алма бақтарына және телімбақтарға орасан зор нұсқан келтіреді. Жеміс дақылдары бақтарының аудандарын көбейтуге тосқауыл болады.

Биологиялық ерекшелігі . Аурудың қоздырғышы зақымдалған өсімдікте қыстайды. Көктемде ағаш сөлдері жүре бастағанда, бактериялар сөлмен бірге ағаштың барлық мүшелеріне таралады. Бактерияның көбеюіне ауаның жоғары ылғалдылығы және 18-20ºС температура қолайлы. Бактериалардың көбеюінің нәтижесінде жапырақ бетінде ұсақ тамшылар, жұқа, жылтыр түсті экссудат пайда болады. Осы инфекция көзінен ауру гүл шоғырына, жапырақтарға және бір жылдық өркендерге таралады. Қоздырғыш әдетте гүлдің аналық ауызында дамиды. Жаңбыр, шық инфекцияның аналық ауызынан жуылып, таралуын тездетеді. Жапырақтарға, көк жемістерге, өркендерге, қаңқалық бұталарға бактерия зақымдалған жерлер, устицалар арқылы өтеді. Экссудат тамшыларындағы бактерия өзінің өміршендігін күн жарықта 22 сағат, қараңғыда 2 айға дейін сақтайды. Бактериалдық күйіктің дамуына ауаның ылғалдылығы, температура әсер етеді. Аурудың дамуы ауа температурасы +16+29ºС болған кезде жақсы жүреді. Қолайлы температура +25+30ºС, төменгі шегі +3ºС. Ауа темпрературасы +43-50ºС болғанда бактерия өледі.

1. 5 Бактериалдық күйікпен зақымдалудың белгілері . Өсімдіктің жер бетіндегі орналасқан бөлімдерінің барлығы зақымдалады. Алғашқы белгілерін өсімдік гүлдеген кезде анықтауға болады. Зақымдалған гүлдер суланған тәрізді көрініп, артынан қарайып солады. Алма ағашының зақымдалған гүлдері қара қоңыр түстеніп, алмұрттікі қарайып, жерге түспей вегетативтік кезеңнің аяғына дейін тұрады. Піспеген алма, алмұрт жемістерінде, қысқа мерзім аралығында бүкіл жемістің бетіне таралатын, майлы, бурыл-қызыл немесе қара-бурыл дақтар пайда болады, кейде ұсақ экссудат бөлінеді, зақымдалған жеміс солып, қатып қалады. Алма ағашының жапырақтарында, алғашқыда жапырақ жүйелерінің арасында кішігірім қызғылт (алмұртта қарақоңыр) қотыр пайда болып, уақыт өте келе ұлғайып жапырақты тұтас басып кетеді. Жас, жасыл өскіндердің ұштары бүгіліп (доғаланып) солады. Ылғалды күндері сүт тәрізді ақ түсті экссудаттың бөлінгені байқалады. Залалданған жас жемістер қоңырланып немесе қарайып кеуіп, гүлдер секілді бұталарда түспей ілініп тұрады. Ағашта инфекция жоғарыдан төмен қарай, яғни біржылдық өскіндерінен бұталарға, ары қарай діңіне таралады. Ағаш бұтағының қабығы инфекция дамып жатқан жерінде суланып ісінеді және қысқан кезде жырықтардан сұйық зат бөлінеді. Ағаштың зақымдалған қабықтарында вегетациялық кезеңнің аяғында кішігірім қотырлар пайда болады. Бұталар мен ағаштың діңгегінің инфекция түскен жерден бастап жоғарғы жағы қурайды. Қатты зақымдалған ағаш от жалынымен шарпылғандай көрінеді. Бактериалдық күйіктің қоздырғыштары тек зақымдалған өсімдіктерде ғана қыстайды.

Аурудың дамуына ағаштың гүлдеу кезеңіндегі 70% жоғары ылғалдылық және ауа температурасының +18º С-тан жоғары болуы өте ыңғайлы.

Көктемде бактериялар өсімдікке гүлден, жаралардан, жарықтардан, устицалардан енеді. Ауру сабақтардың ұшынан басталады және аурудың дамуына қарай белгілері гүлде, сабақта, жапырағында және түйнегінде байқалады. Бүршігі, гүлі ашылмай қоңырланады, қараяды бірақ түсіп қалмайды. Жас сабақтар қоңырқайланады және көп жағдайда сабағының ұшы қайырылып, «малшы ілмегі» сияқты болады. Жапырақтары қоңыр және қара, шетінен ортасына қарай қоңыр түстерге боялады, барлық вегетация кезеңі бойында ағашта қалып қояды. Залалданған ағаш діңдерінде қоңыр-жасыл сулы дақтар пайда болады, бұл жерлерде ағаш қабығы жұмсарады және тамшы түрінде ақ сүт түстес экссудат бөлінеді.

Ағаш діңінің қабығында үшбұрышты жара пайда болып, нәтижесінде дами келе ағаштың қурап қалуына алып келеді. Зақымдалған ағашты кескенде кескен жердің түсі қоңыр қызыл, ал өткізгіш түтікшелер «мрамор» түсті болады.

Залалданған жеміс түйнектері қоңыр-қызыл түсті болып, бүріскен және мумификацияланған күйінде ағаштарда ілініп тұрады.

Қыстап шыққан жаралар аса қауіпті. Экссудат гүлдің көктемгі залалдану көзі болып табылады. Аурудың даму жағдайына байланысты бактериялар ағаштың діңіне, бұталарына толық таралып, оны қуратып жібереді.

Морфологиялық көрсеткіші . Erwinia amylovoria қоздырғышының түрі, жылжымалы перитриалды таяқшалар, өлшемі (1, 1-1, 6х0, 6-0, 9) мкм; споралары мен капсулалары (қалташалар) болмайды. Агарада өсірілген колониялардың пішіні домалақ, кішкентай, түзу шеңберлі, аз палесцирланады, ақ, жылтыр, консистенциясы майлы.

Таралу жолдары . Үлкен ара қашықтыққа бактериалдық күйік негізінен залалданған екпе ағаштармен таралады. Сонымен қатар жәндіктер, құстар арқылы, жауын - шашын және ауамен таралады.

Тексеріп қарау әдістері . Жеміс ағаштарын өсіретін аудандарда жеміс ағашының күйігін анықтау, күйіктің таралуын есепке алу және жою үшін анықтау және қорғау жұмыстары жүргізіледі.

Ауруды анықтау үшін бақтарға және жабайы өсетін жеміс дақылдарына гүлдеуден бастап жаздың аяғына дейін тексеру жұмыстары жүргізіледі. Флюоресцияланушылар тобындағы бактериялар жеміс ағашының бактериалдық күйігіне ұқсас аурулар тудырады.

Дамуының ерекше белгісі ақ, сүт түстес экссудаттың бөлінуі, бірақ ол ауаның жоғары ылғалдылығында болады, ал қоздырғышқа ыңғайсыз жағдайда экссудат болмайды, осыған байланысты аурудың дұрыс анықталмауы мүмкін. Сонымен күйіктің белгілері, қысқы абиотикалық залалдануға, әртүрлі ағаш қабығы мен қабық асты бөліктерінің микоздарының дамуына, кейбір жәндіктердің зақымдауына ұқсас.

Анықтау жұмыстары үлкен көлемді жерлерде жалпы ағаштардың < 20%, ауданы 3 га-дан төмен бақтарда ағаштардың 25-50%, жеке үйлердің бауларында - 50-100% жүргізіледі.

Анықтау жұмыстары тексеру жүргізілетін жердің екі диагоналымен және төрт жағымен жүріп өту арқылы жүргізіледі.

Тексеру мерзімі. Ауруды уақытылы анықтау мақсатында, анықтау жұмыстарын көктемде жеміс ағаштарының гүлдеу кезінде жүргізеді. Бұл кезде аурудың «гүлдің күйігі» деп аталатын кезеңі анықталады. Осы мерзім бактериалдық аурулардың байқалуын анықтауға қолайлы кезең, себебі бактериоз жаз айларында байқалмайды. Күз кезінде жеміс беретін бақтар мен көшетжайларда тексеру жұмыстарын жүргізуге болады.

Анықтау жұмыстарын жүргізудің тәртібі. Ең алдымен көшет және телу материалдарын беретін жеміс көшетжайлары тексеріледі, одан кейін фермерлік шаруашылықтар, ботаникалық бақтар, ғылыми-зерттеу мекемелерінің бақтары, шет елден екпе көшеттерді алатын жеке шаруашылықтардың бақтары тексеріледі.

Тексеру жұмыстары алма, алмұрт, сүйекті және раушангүлділер тұқымдасына жататын мәдени және жабайы ағаштары бар бақтарда жүргізіледі.

1. 6 Күресу шаралары:

Жеміс ағаштарының күйігінің негізгі таралу жолы, екпе ағашы және телім материалдары болғандықтан, екпе және телім материалдарын зақымдалған аудандардан басқа аудандарға апаруға тыйым салады.
Жеміс ағаштарының күйігінің алдын алу үшін залалданбаған екпе және телім материалдарын қолданады.
Гүлдеу кезеңінің соңынан өнім жинайтын уақытқа дейін, бақтарда үнемі тексеру жүргізу қажет.
Барлық шет елдерден келетін екпе және телім материалдарын, жасырын карантиндік нысандарды анықтау үшін интродукциялық карантиндік телімбақта міндетті түрде тексеруден өткізу қажет.
Бақтарда аурудың әсерінен екпе ағаштардың қурауы 30% немесе одан жоғары болса, оларды орнынан алып, өртеу қажет. Ағаштар әлсіз залалданған жағдайда, залалданған жерді 20-40 см сау жерлерді қоса кесіп алып, аурудың таралуын тоқтатуға болады. Кесу құралын міндетті түрде 10 %, мыс купоросы ерітіндісімен, 70 % метил спиртімен дезинфекциялау қажет, ағаштың кесілген жерін де 1% мыс купоросы ерітіндісімен немесе эмульсиялы бояумен дезинфекциялау қажет.
Бақтан 500 метр қашықтыққа дейінгі жердегі жабайы өсіп тұрған долананы және қызыл талды жою қажет.
Аурудың қоздырғыштарын тасымалдағыштар: бітелер, медяницалар және басқа жәндіктер.
Азот тыңайтқыштарын жерге қажетті мөлшерде ғана салу арқылы өсімдіктің ауруларға төзімділігін жоғарылатуға болады.
Зақымдалған екпе ағаштарында жазғы кесу жұмыстарын жүргізбейді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.