Картаның номенклатурасы жайлы ақпарат

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

«Геодезия және құрылыс» кафедрасы

Есептік графикалық жұмыс №2

Тақырыбы: «Картаның номенклатурасы».

Орындаған: Сембаев Е. Н.

Тексерген: Аубакирова С. М.

Тобы: ГК-407

Семей 2015 ж.

Жоспар

Картаның номенклатурасы:

Кіріспе;
Негізгі бөлім:Топографиялық карталар; Карталар номенклатурасы; Карталар масштабы;
Қорытынды;

Картаның номенклатурасы

Топографиялық карталар үлкен территорияларра жасалады, олар көптеген беттен тұрады. Картаның бетке бөлiнуiн жол-жол сызық, ал беттiң белгiciн картаның номенклатурасы деп атайды.

Карталардың номенклатурасы негiзiн 1: 1 масштабтары карта құрады, оның рамкасының өлшемi бойлықта 60, ал ендiкте 40. Осы масштаб бетiнiң номенклатурасы белдеудi бiлдiретiн латын алфавитiнiң бас әрпiнен және peттік нөмірін көрceтетінін цифрлардан тұрады. Мысал ретiнде М-41-60-Б-Г карта бетiнiң номенклатур асының 1 : 1 масштабтан бастап peт-ретiмен құрастыруды қарастырамыз. М-41 бет 1 : 1 масштабтағы 144 бетке бөлiнедi, олар 1, 2, 3, . . . , 144 цифрларымен белгiленедi. Осы масштабтың 60-нөмiрлi бетiнiң номенклатурасы М-41-60 болады. 1 : 1 масштабтары М-4160 картасының бiр бетi 1 : 5 масштабтағы картаның 4 бетiне сәйкес келедi: олар А, Б, В және Г әрiптерiмен белгiленедi. Осы масштабтың екiншi бетiнiң номенклатурасы М-41-60-Б болады. Осы беттi 4-ке бөлуден 1 : 25000 масштабтағы картаның 4 бетін алады; бұл беттер а, б, в, r әрiптерiмен белгiленедi. Осы масштабтағы картаныың ең соңғы бетiнiң номенклатурасы М41-60-Б-г-4 болады. 1 : 5000 масштабтағы картаның номенклатурасының негiзi болып 1 : 1 масштабтағы картаның бетi саналады, ал ол болса 1 : 5000 масштабтағы картаның 256 бетiне бөлiнедi. 1 : 5000 масштабтағы картаның ең соңғы бетiнiң номенклатурасы М-41-60 (256) болады. 1 : 2000 масштабтары картаның номенклатурасын алу үшiн 1 : 5000 масштабтағы картаның бетi 9 белiкке бөлiнедi; оларды орыс алфавитiнiң кiшi әрiптерiмен белгiлейдi. Сонымен 1 : 2000 масштабтағы картаның ақырғы бетiнiң номенклатурасы М41-60 (256-и) болады. Топографиялық карталардың масштабына байланысты жеке беттерiнiң өлшемi туралы мәлiметтер және номенклатура үлгiлepi 2кестеде берiлген.

1-кесте

Карталардың номенклатурасы

Масштаб

Беттің өлшемі

Номенклатура үлгілері

Ендікке

Бойлықт а

Масштаб:

1:1

1:5

1:2

1:1

1:5

1:25000

1:1

1:5000

1:2000

Беттің өлшемі:

4°

2°

40'

20'

10'

2'30''

1'15''

25''

Номенклатура үлгілері:

6°

3°

1°

30'

15'

7'30''

3'45''

1'52'', 5

37'', 5

М-41

M-41-A

M-41-XXX M-41-60

M-41-60-Б

M-41-60-Б-г

M-41-60-А-а-1 M-41-60(256)

M-41-60(256-и)

Топографиялық карталардың шартты белгiлерi шартты белгiлерден, оларды түрлi-түстi безендiруден, түсiндiрме жазулармен цифрлы белгiлерден туратын бiртутас жүйе болып табылады. Шартты белгiлер және олардың түр-түстерi жердiң әр түрлi объектiлерiн және тектік түрлерiн көрнекті көрсетедi. Түсiндiрме жазбалар және цифрлық белгiлеулер шартты белгiлердi кескiнделетiн объектiлердiң жеке ерекшелiктерi туралы мәлiметтермен толықтырады.

Пландағы, яғни картадары кесiндi ұзындығының жердегi тиiстi кесiндiнiң горизонталь проекциясына қатынасы планның немесе картаның масштабы деп аталады. Сандық, сызықтық және көлденең масштабтар. Геодезиялық өлшеулер мен жекелеген учаскелердiң түcipyлерi жер бетi, оның сапалық жағдайының өзгеру заңдылықтары, физикалық кеңiстiк, табиғи жер ресурстарының халық шаруашылығының барлық салаларында пайдаланудағы әлеуметтiк экономикалық ерекшелiктерi туралы жеткiлiктi дәрежеде мағлұмат бере алмайды. Халық шаруашылығына қажеттi осы сияқты және т. б. мәлiметтердi картография бередi.

Картография уақыт пен кеңicтiктегi процестер мен құбылыстардың өзара байланысы және өзгеруi туралы географиялық карталарды жасаумен әдiстердi пайдалану туралы ғылым.

Карта дегенiмiз жер бетiнiң едәуiр территориясының жердiң қисықтығын еске ала отырып картографиялық проекцияда салғанан жазықтықтағы кiшiрейген кескіні. Карта арқылы шешiлетiн мiндеттердiң сан алуандығы мазмұны жағынан да, олардың масштабтары жағынан да әр түрлi карталардың қажеттiлiгiн тудырады.

Топографиялық карталардың номенклатурасы (Номенклатура карт) - көп парақты географиялық карталардың әр парағының орналасқан жерін немесе оның картаның басқа парақтарына қатысты орналасу ретін анықтайтын шартты белгілер жүйесі. Карталар номенклатурасы карталарға сызықтар салумен тығыз байланысты, әскерлерді картамен жабдықтауды ұйымдастыруда пайдаланылады. Карталар номенклатурасы кестелік (карталардың жинақ кестесіне немесе каталогына сәйкес картаның әр парағы әріптік, сандық немесе әріптік-сандық белгімен белгіленеді), координаталық (картадың әр парағы оның нүктелерінің бірінің немесе парақтың ортаңғы нүктесінің - координатасымен белгіленеді), сандық немесе әріптік-сандық (әрбір параққа сандық, немесе әріптік-сандық код беріледі) болуы мүмкін.

1-сурет. 1:1000 000 масштабтағы карта бетін парақтау және номенклатурасы

Топографиялық карталар шағын территорияларға жасалады, олар көптеген беттен тұрады. Картаның бетке бөлінуін жол сызық, ал беттің белгісін номенклатура деп атайды. Топографиялық карталардың әрбір беті трапеция болып табылады оған номенклатура беріледі. Карта бетінің номенклатурасы рамканың солтүстік қабырғасының үстінде орналасқан.

Картаның номенклатурасы негізінен 1:1000 000 масштабтағы карта құрады, оның рамкасының өлшемі бойлықта 6°, ал ендікте 4°. Осы масштаб бетінің номенклатурасы белдеуді білдіретін латын алфавитінің бас әрпінен және реттік нөмірін көрсететін цифралардан тұрады.

Мысал ретінде N-36-54-Г-а карта бетінің номенклатурасының 1:1000 000 масштабтан бастап рет-ретімен құрастыруды қарастырамыз. N-36 бет 1:100 000 масштабтағы 144 бетке бөлінеді, олар 1, 2, 3 …, 144 цифрларымен белгіленеді. Осы масштабтың 54 нөмірлі бетінің номенклатурасы N-36-54 болады.

1:1 масштабтағы N-36-54 картасының беті 1:50 000 масштабтағы картаның бетіне 4 бетіне сәйкес келеді: олар А, Б, В және Г әріптерімен белгіленді. Осы масштабтың екінші номенклатурасы N-36-54-Г болады.

Осы бетті 4-ке бөлуден 1:25000 масштабтағы картаның 4 бетін алады. Бұл беттер а, б, в, г әріптерімен белгіленеді. Осы масштабтағы картаның ең соңғы бетінің номенклатурасы N-36-54-Г-а болады.

2-сурет. 1:1 масштабтағы карта бетін парақтау және номенклатурасы

1:5000 масштабтағы картаның номенклатурасының негізі болып, 1:1 масштабтағы картаның беті саналады, ал ол болса 1:5000 масштабтағы картаның 256 бетіне бөлінеді. 1:5000 масштабтағы картаның ең соңғы бетінің номенклатурасы N -41-60-(256) болады.

1:2000 масштабтағы картаның номенклатурасын алу үшін 1:5000 масштабтағы картаның беті 9 бөлікке бөлінеді. Оларды орыс алфавитінің кіші әріптерімен белгілейді. Сонымен 1:2000 масштабтағы картаның ақырғы бетінің номенклатурасы N -41-60-(256-и) болады.