Метрология басы, құрылғылардың класстары жайлы мәлімет

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Инженерлік-технологиялық факультеті

Техникалық физика және жылуэнергетика кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Метрология басы, құрылғылардың класстары

Орындаған: Дүйсенбекова А. А

Топ: ТФ-205

Тексерген: Нургалиев Д. Н.

Семей 2015

Мазмұны

Кіріспе3

Метрология басы, құрылғылардың класстары4

Қорытынды9

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі10

Кіріспе

Жергілікті жердің, ауа кеңістігінің, акваториялар мен әскери объектілердің радиоактивті зақымдану сипаты, ауқымы мен дәрежесі, сондай-ақ ядролық оқ-дәрілерді сақтау орындары туралы мәліметтер алуды радиациялық барлау деп айтады. Радиациялық барлау әскерлердің ұрыс қимылдарынын барлық түрлерінде ұйымдастырылады. Оны радиациялық және химиялық барлау бөлімшелері, тікұшақ экипаждары, сондай-ақ радиациялық барлау аспаптарын қолдану арқылы барлық әскерлер тетерінің барлау бөлімшелері және бақылаушылары жүргізеді.

Метрология басы, құрылғылардың класстары

Иондаушы сәулелерді анықтау және өлшеу үшін келесі әдістер қолданылады: фотографиялық, сцинтилляционды, химиялық және иондаушы.

Иондаушы сәулелерді анықтау принципі осы сәулелердің ортаның затын иондау қабілетіне негізделген. Иондалу өлшенетін және анықталатын физикалық және химиялық өзгерістердің себебі болып табылады. Ортаның мұндай өзгерістеріне жататындары: заттардың электр өткізгіштігінің (газдардың, сұйықтың, қатты материалдардың) өзгеруі; кейбір заттардың люминесценциясы; фотопленкаларды жарықтандыруы; кейбір химиялық ерітінділердің түсінің, бояуының, мөлдірлігінің, электр тоғына кедергісінің өзгеруі.

Фотографиялық әдіс фотоэмульсияның қараю дәрежесіне негізделеді. Иондаушы сәулелердің әсерінен фотоэмульсиядағы бромды күмістің молекулалары күміс пен бромға ыдырайды. Пленканы шығару кезінде оның қараюын тудыратын жоғарыда түзілген күмістің ұсақ кристалдары. Қараю тығыздығы сәулелену энергиясының жұтылуына пропорционалды болады. қараю тығыздығын эталонмен салыстыру арқылы, пленканың алынған сәулелену мөлшерін (экспозициялық немесе жұтылған) анықтайды. Осы принципке жеке фотодозиметрлер жұмысы негізделген.

Сцинтилляционды әдіс . Иондаушы сәулелердің әсерінен кейбір заттар (күкірт цинкі, иодты натрий) жарық шығарады. Жарқырау саны сәулелену мөлшерінің қуатына пропорционалды және фотоэлектронды көбейткіш-арнайы құрал көмегімен тіркеледі.

Химиялық әдіс . Кейбір химиялық заттар иондаушы сәулелердің әсерінен өзінің құрылымын өзгертеді. Судағы хлороформ сәулелену кезінде хлороформға қосылған бояғышпен, түсті реакцияға түсетін тұз қышқылына ыдырайды. Екі валентті темір қышқылды ортада, суды сәулелеу кезінде НО ₂ және ОН бос радикалдарының әсерінен үш валенттіге тотығады. Үш валентті темір, бояғышпен түсті реакцияны береді. Бояу қоюлығына қарап, сәулелену мөлшерін (жұтылған энергия) байқаймыз. Осы принципке ДП-70 және ДП-70м химиялық дозиметрлер жұмысы негізделген.

Қазіргі кездегі дозиметрлік иондаушы сәулелерді өлшеу және анықтаудың иондаушы әдісі кең қолданыс тапты.

Иондаушы әдіс . Сәулелену әсерінен оқшауланған көлемде газдың иондалуы жүреді: газдың электрлік бейтарап атомдары оң және теріс иондарға бөлінеді. Егер осы көлемге тұрақты кернеу жалғанған екі электродты орнатса, онда осы электродтардың арасында электр өрісі пайда болады. Иондалған газда электр өрісі пайда болғанда, зарядталған бөлшектердің бағытталған қозғалысы пайда болады, яғни газ арқылы электр тоғы өтеді. Иондалған тоқты өлшеу арқылы иондаушы сәулелердің белсенділігін болжауға болады.

Иондаушы камера дегеніміз-ішінде бір-бірінен оқшауланған екі электрод - конденсаторлар орналасқан, ауамен толтырылған тұйық көлем. Камераның электродтарына тұрақты тоқ көзінен кернеу беріледі. Иондаушы камера тізбегінде иондаушы сәуле болмағанда тоқ болмайды, себебі ауа изолятор болып табылады.

Сәулелердің әсерінен иондаушы камерада ауа молекулалары иондалады. Электр өрісінде оң зарядталған бөлшектер катодқа қарай ығысады, ал теріс зарядталғандары анодқа тартылады. Камера тізбегінде микроамперметрмен өлшенетін иондаушы тоқ пайда болады. Иондаушы тоқтың сандық мәні сәулелену қуатына пропорционалды. Демек, иондаушы тоқ бойынша камераға әсер ететін сәулелену мөлшерінің қуатын бағалауға болады. Иондаушы камера қанығу шеңберінде жұмыс істейді.

Газразрядты есептегіш кіші белсенділіктегі радиоактивті сәулеленуді өлшеу үшін қолданылады. Есептегіштің жоғары сезімталдығы сәулелену қарқындылығы иондаушы камераға қарағанда ондаған мың есе аз сәулеленуді өлшеуге мүмкіндік береді.

Газразрядты есептегіш инертті газ (аргон, неон) қоспасы мен кейбір қосымшалар (спирт буы) толтырылған іші қуыс металл немесе шыны цилиндр болып табылады. Цилиндр ішінде ось бойымен цилиндрден оқшауланған жіңішке металл жіп (анод) тартылған. Катод міндетін металл қаңқа немесе есептегіштің шыны қаңқасының ішкі бетіне жағылған жұқа металл қабаты атқарады. Металл жіпке және тоқ өткізгіш қабатқа (катодқа) электр тоғының кернеуі беріледі.

Газразрядты есептегіштерде газ разрядын күшейту принципі қолданылады. Есептегіш көлемінде радиоактивті әсер болмаса, газды ортаның бос иондары да болмайды. Демек, есептегіш тізбегінде электр тоғы да болмайды. Радиоактивті сәулелердің әсерінен есептегіштің жұмысшы көлемінде зарядталған бөлшектер түзіледі. Электр өрісінен электрондар, ауданы катодтың ауданынан кіші есептегіштің анодына қарай қозғалып, газды ортаның атомдарын қосымша иондау үшін жеткілікті кинетикалық энергияға ие болады. Осы ағынмен жұлынған электрондар қосымша иондауды жүзеге асырады. Сөйтіп, газды есептегіштің көлеміне түскен радиоактивті сәуленің бір бөлшегі көптеген бос электрондардың ағынының түзілуіне әкеледі. Есептегіштің жібінде электрондардың көп мөлшері жиналады. Нәтижесінде оң потенциал күрт төмендеп, электр импулсі пайда болады. Уақыт бірлігінде пайда болған тоқтың импульстар санын тіркеп радиоактивті сәулеленудің қарқындылығын бағалауға болады.

Дозиметрлік құралдар. Дозиметрлік құралдарды қолдану мақсаттары:

cәулеленуді бақылау-адамдар мен ауылшаруашылық жануарлардың сәулені жұту немесе экспозиционды сәуленің мөлшері туралы мәліметтерді алу;
адамдардың, ауылшаруашылық малдардың, сонымен қатар техниканың, көліктің, қондырғының, киімнің, жабдықтың, судың, мал азығының және тағы басқа да объектілердің радиоактивті заттармен радиоактивті ластануын бақылау;
радиациялық барлау-жергілкті жердегі радиацияның деңгейін анықтау.

Сонымен қатар дозиметрлік құралдардың көмегімен әр түрлі техникалық құралдардағы, заттардағы және топырақтағы нейтронды ағындармен сәулеленген, бағытталған радиоактивтілікті анықтауға болады.

Радиациялық барлау және дозиметрлік бақылау үшін объектілерде дозиметрлер мен экспозиционды дозаның қуатын өлшеуіштер қолданылады.

Дозиметрдің жұмыс істеу принципі қарапайым электроскоптың жұмысына ұқсас болып келеді. Дозиметрді зарядтау процесінде электроскоптың визирді қылы 3 ішкі электродтан 5 электростатикалық тебілу күштерінің әсерінен ауытқиды. Қылдың ауытқуы зарядтау кезінде визирді қылдың бейнесі, есептеуіш қондырғының шкаласының нолімен үйлесуін қамтамасыз ететін, таңдап алынатын кернеуге тәуелді.

Гамма-сәуленің зарядталған дозиметрге әсер етуі кезінде камераның жұмыс көлемінде иондаушы тоқ пайда болады. Иондаушы тоқ конденсатордың және камераның бастапқы зарядын, сонымен қатар ішкі электродтың потенциалын кемітеді. Электроскоппен өлшенетін потенциалдың өзгеруі гамма-сәулеленудің экспозиционды мөлшеріне пропорционалды. Ішкі электродтың потенциалының өзгеруі визирді қыл мен электроскоп ұстағышы арасындағы электростатикалық тебілу күштерінің азаюына әкеледі. Нәтижесінде визирді жіп ұстағышпен жақындасып, ал оның бейнесі есептеуіш қондырғының шкаласы бойынша орын ауыстырады.

Дозиметрді жарыққа қаратып, окуляр арқылы қылдың қозғалысын бақылау арқылы, кез келген уақытта экспозиционды сәулелену мөлшерін есептеуге болады.

ДКП-50А дозиметрі гамма-сәулеленудің жеке экспозициялық мөлшерін 2-ден 50 рентген аралығында өлшеуді қамтамасыз етеді. Қалыпты жағдайда дозиметрдің өздігінен разрядталуы тәулігіне екі бөліктен аспайды.

Радиоактивті ластанған аймаққа жұмысқа шығу алдында (гамма-сәулелену әсерін анықтау үшін) ДКП-50А дозиметрін зарядтау төмендегідей ретпен жүргізіледі:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.