Сұлы және қарақұмық өсіру технологиясымен танысу мен зерттеу

I. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім
2.1. Сұлы өсіру технологиясы
2.2. Қарақұмық өсіру технологиясы
III. Қорытынды бөлім
IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Сұлы - астық тұқымдас дәнді дақылдарға жататын бір жылдық және көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Қазақстанда 7 түрі бар. Ең маңыздысы -екпе сұлы. Екпе сұлының өзінің үш түрі бар: жайылма түрі- гүлшоғырының сыпыртқысы кең жайылған және дәнінің қауызы бар, біржалды түрі- гүлшоғырының сыпыртқысы қысыңқы, дәнінің сыртында қауыз бар, ашық дәнді түрі - дәнінің қауызы жоқ.
Сұлының шаруашылықта алар орны ерекше. Біріншіден, ол - құнарлы мал азығы. Сұлы дәні мал азығының құндылығының халықаралық өлшем бірлігі болып саналады. Басқа дақылдардың дәндерімен араластырылған сұлы жас төлдердің ағзасының тез және мықты болып қалыптасуына жағдай жасайды. Сұлы қосылған концентрлі азық құс шаруашылығында кеңінен қолданылады. Сұлының сабаны басқа дақылдардың сабанына қарағанда қоректік заттарға бай және малға жағымды болады. Сонымен қатар, оның ылғал сіңіргіштік қасиетіде жоғары болғандықтан ірі қара және шошқа шаруашылығындатөсеніш ретінде пайдаланылады. Екіншіден - азық-түліктік дақыл. Оның дәнінен жарма, тағы сол сияқты тағамға керек заттар алады, яғни тамақ өнеркәсібінде пайдаланылады. Үшіншіден, сұлының құрамында валин, лизин және триптофансияқты алмастырылмайтын амин қышқылдары көп мөлшерде болғандықтан әр түрлі ауруларға қарсы ем үшін медицина саласында және құнды диеталық тағам ретінде пайдаланады. Сұлы жұқпалы аурулардан қорғайды.
АҚШ ғалымдары сұлы өнімдерінің венероло¬гия¬лық ауруларға қарсы емі бар екенін анықтады. Бұл дәнді дақылдың емдік қасиеті – оның құрамындағы арги¬нин аминқышқылында.
Ғалымдардың мәлі¬ме¬тін¬ше, ағзаны мерез, соз, ұшық сияқты тері-ве¬-не¬рологиялық аурулар¬дан қорғау үшін денедегі мак¬ро¬фаг жасушалардың қызметін күшейту керек. Бұл жасушалар ауру қоз¬дырғыштары мен басқа да бөгде жасушаларды жоя алады. Ал макрофаг¬тардың белсенді әрекет етуі үшін ағзада аргинин аминқышқылы көп бо¬луы қажет. Мұндай хим¬ия-лық зат сұлы мен жүгерінің құра¬мын¬да бар. Зерттеушілердің айтуынша, күнжіт, мейіз, жаң¬ғақ пен шоколад құрамында да жыныстық жолмен жұғатын ауру¬лардан қорғайтын аргинин аминқышқылы көп болады.
Қазіргі кезде біздің мемлекетімізде О. Кельнердің крахмалдық теңдеулеріне негізделген сұлы азық өлшемі қолданылады.

І. Негізгі әдебиеттер
1.1.Әубәкіров Қ., Атақұлов Т., Ахмет А. Мал азығын өндіру.- Алматы, 2011
1.2. Зыков Ю.Д., Копытин И.П. Мал азығын өндіру. – А., 1994
1.3. К.Ш. Жанабаев., Т.С. Саудабаев. Өсімдік шаруашылық өнімдерін өндіру технологиясы. Алматы, 1994 жыл.
ІІ. Қосымша әдебиеттер
1. Тайжанов Ш., Амралин А., Қошқаров Н., Кенжеғұлова С. Топырақтану және геология негіздері: Оқулық. – Астана 2014
2. Жанзақов М. М. Өсімдік шаруашылығы. Қызылорда, 2007
3. Әрінов Қ., Нағымтаев А., Ысқақов М., Серікпаев Н., Жұмағұлов И. Агрономия негіздері: Оқулық. - Астана 2007

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

БАӨЖ

Тақырыбы: Сұлы және қарақұмық өсіру технологиясымен танысу және зерттеу

Орындаған: Мырзабекова Т.М.
Тексерген: Татенов А. Б.
Топ: ТЖ - 305

Семей
2015 жыл
Жоспар:
I. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім
2.1. Сұлы өсіру технологиясы
2.2. Қарақұмық өсіру технологиясы
III. Қорытынды бөлім
IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Сұлы және қарақұмық өсіру технологиясымен танысу және зерттеу

Сұлы - астық тұқымдас дәнді дақылдарға жататын бір жылдық және көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Қазақстанда 7 түрі бар. Ең маңыздысы -екпе сұлы. Екпе сұлының өзінің үш түрі бар: жайылма түрі- гүлшоғырының сыпыртқысы кең жайылған және дәнінің қауызы бар, біржалды түрі- гүлшоғырының сыпыртқысы қысыңқы, дәнінің сыртында қауыз бар, ашық дәнді түрі - дәнінің қауызы жоқ.

Сұлының шаруашылықта алар орны ерекше. Біріншіден, ол - құнарлы мал азығы. Сұлы дәні мал азығының құндылығының халықаралық өлшем бірлігі болып саналады. Басқа дақылдардың дәндерімен араластырылған сұлы жас төлдердің ағзасының тез және мықты болып қалыптасуына жағдай жасайды. Сұлы қосылған концентрлі азық құс шаруашылығында кеңінен қолданылады. Сұлының сабаны басқа дақылдардың сабанына қарағанда қоректік заттарға бай және малға жағымды болады. Сонымен қатар, оның ылғал сіңіргіштік қасиетіде жоғары болғандықтан ірі қара және шошқа шаруашылығындатөсеніш ретінде пайдаланылады. Екіншіден - азық-түліктік дақыл. Оның дәнінен жарма, тағы сол сияқты тағамға керек заттар алады, яғни тамақ өнеркәсібінде пайдаланылады. Үшіншіден, сұлының құрамында валин, лизин және триптофансияқты алмастырылмайтын амин қышқылдары көп мөлшерде болғандықтан әр түрлі ауруларға қарсы ем үшін медицина саласында және құнды диеталық тағам ретінде пайдаланады. Сұлы жұқпалы аурулардан қорғайды.
АҚШ ғалымдары сұлы өнімдерінің венероло - гия - лық ауруларға қарсы емі бар екенін анықтады. Бұл дәнді дақылдың емдік қасиеті - оның құрамындағы арги - нин аминқышқылында.
Ғалымдардың мәлі - ме - тін - ше, ағзаны мерез, соз, ұшық сияқты тері-ве - - не - рологиялық аурулар - дан қорғау үшін денедегі мак - ро - фаг жасушалардың қызметін күшейту керек. Бұл жасушалар ауру қоз - дырғыштары мен басқа да бөгде жасушаларды жоя алады. Ал макрофаг - тардың белсенді әрекет етуі үшін ағзада аргинин аминқышқылы көп бо - луы қажет. Мұндай хим - ия - лық зат сұлы мен жүгерінің құра - мын - да бар. Зерттеушілердің айтуынша, күнжіт, мейіз, жаң - ғақ пен шоколад құрамында да жыныстық жолмен жұғатын ауру - лардан қорғайтын аргинин аминқышқылы көп болады.
Қазіргі кезде біздің мемлекетімізде О. Кельнердің крахмалдық теңдеулеріне негізделген сұлы азық өлшемі қолданылады.
Оның бірлігі ретінде 1кг сұлы қоректілігі, май байлауымен есептелетін өнімдік әсері алынды. Сұлы азық өлшемі 1933 жылы бекітіліп, оның негізінде алғашқы азық қоректілігінің кестелері жарияланды. Біршама кемшіліктеріне қарамастан бұл бірлік қазіргі кезге дейін мал шаруашылығында негізгі азық өлшемі ретінде қолданылып келеді. Әдетте ол азық өлшемі деп аталады.
Азық қорктілігін сұлы азық өлшемімен бағалау толығымен О. Кельнер тәжірибелеріне негізделгендіктен, оларға толығырақ тоқталайық. О. Кельнер өз есептерін азот және көмір тек теңдеулері арқылы жануар организміндегі ақықтың өнімділік әсерін анықтауға негіздеген. Азот элементі тек протеин құрамында 16,67 процент болатындықтан, оның денедегі балансы бойынша ақ зат алмасуын бақылауға болады. Ал көміртектің ақзаттары 52,54 процент және майдағы 76,50 процент мөлшері бойынша денедегі май байлауын есептейді.
Міне осындай жолмен О. Кельнер азықтардың өнімділік әсерін, қуаттылығын есептеп шығарған. Ақзатты энергетикалық қуаттылығы бойынша 1 г ақзатта 5-7 калория, 1 г майда 9,5 калория майға теңестіріп азықтың таза қоректік заттарының өнімділік май байлануы бойынша қуаттылығын тапқан.
100 г қорытылатын ақзаттікі 23,5 г, 100 г қорытылатын майдікі түрлі азықта әртүрлі қорытылуына байланысты 47,4-59,8 г., 100 г қорытылатын қанттікі - 18,8 г. Бұл сандар қорытылатын таза қоректік заттардың май байлау константалары өзгермейтін көрсеткіштері деп аталып, түрлі азықтардың химиялық құрамы қорытылатын қоректік заттары бойынша өнімдік әсерін май байлауымен есептеу үшін пайдаланылады.
О. Кельнер тәжірибелеріне негізделгендіктен азық қоректілігін сұлы азық өлшемімен бағалауда крахмалдық теңеулеріне тән кемшіліктер орын алған. Олардың ең бастылары қоректілікті анықтау тек өгіздермен және санаулы ғана азық түрімен 18 жылда 16 азықпен 100 тәжірибе қойылған нақтылы жүргізілген қалған азықтар қоректілігі есептен шығарылған. Азық қоректілігі өнімдік әсерінін бір ғана қыры - май байлау қасиеттері арқылы бағаланған. Бұл бордақылаудағы малға қолдануға бейімді. Басқа өнім сүт, жүн, төл беретін малдар үшін азықтың май байлаушылығы қоректілігін бағалаудын негізгі көрсеткіші бола алмайды.
Сұлы жармасы құрамындағы белок пен май мөлшері жағынан дақыл тұқымдастар дәнінен дайылдалатын жарма арасында бірінші орын алады. Сұлыдан: буланған дәні бүтін және жаншылған жарма дайындайды. Сондай-ақ геркулес үлпегі мен талқан жасалады. Сұлы жармасын супқа салады, суп пюре т.б. тағам дайындауға пайдаланады. Буланып, уатылмаған сұлы жармасын түктеу арқылы дайындайды. Жаншылған сұлы жармасы жеңіл сіңеді, әрі тез піседі. Геркулес үлпегін буланып, жаншылған және келтірілген жоғары сортты түктелген сұлы жармасынан алады. Ол оңай әрі тез піседі. 10 -- 15 минут ішінде бұдан сіңімді және дәмді ботқа дайындауға болады. Талқан -- сұлы дәнін арнайы өңдеуден өткізіп алынатын жоғары сапалы нәрлі тағам. Талқаннан диеталық және балалар тағамдарыл дайындауға болады. Оның құрамында организмге пайдалы, май тәрізді органикалық зат -- лецитин бар. Сұлы тағамдары -- дүние жүзі асханаларында сұлыдан көптеген тағамдар әзірлейді. Сұлы ұнынан тағам дайындар алдында оны күрделі жылулық өңдеуден өткізеді. Сұлы ұнынан Шотландияда майқоспалы нан жабады, ол үшін 350 г бидай ұнын, 100 г сұлы ұнын, 300 г сүт, 100 г май, 2 шай қасық сода, 4 шай қасық кремортара (шарап тас тұзы) қажет. Еуропалық сүлы печеньесі құрамына 250 г сұлы, 50 г бидай ұны, 50 г құмшекер, 60 г сары май, 100 мл сүт, 1 ас қасық аспаз ұнтағын қосады..

Қарақұмық - тарандар тұқымдасына жататын бір жылдық, кейде көп жылдық шөптесін өсімдік.
* Биіктігі 15-70 см, сабағы тік, көп бұтақталған.
* Жүрек ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.