Тоқыма материалдарының физикалық қасиеттері

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Инженерлік технологиялық факультеті

«Тамақ өнімдері және жеңілөнеркәсіп бұйымдарының технологиясы» кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Тоқыма материалдарының физикалық қасиеттері

Орындаған: Бекбаева М

Тобы:ТК-321

Тексерген: Бауыржанова А. З.

Семей

2015 жыл

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

Гигроскопиялық қасиеті
Өткізгіштік
Бу өткізгіштік
Шаң өткізгіштік
Тоқыма материалдардың жылу өткізгіштігі
Тоқыма материалдардың температура өткізгіштігі
Тоқыма материалдардың электрлену қасиеттері

Қорытынды

Кіріспе

Матаның физикалық қасиетіне ылғалдылық, гигроскопиялық, ауа өткізгштік, бу өткізгіштік, су өткізгіштік, шаң өткізгіштік, электрлік, жылу сақтағыштық қасиеттері жатады. Физикалық қасиетіне қойылатын талаптар, матаның тағайында- луына оның талшықтық құрамына, құрылымына, өңделуіне байланысты анықталынады.

Гигроскопиялық қасиеті

Гигроскопиялық - матаның қоршаған ортадан ылғал сіңіру қасиеті. Матаның гигроскопиялық ауаның 100% салыстырмалы ылғалдығы мен 20±2°С температурадағы материалдық ылғалдылығы келесі фор- муламен анықталынады:

Щ = т°° / т• 100%, тс

К=п/Мч

У 8:

мұндағы, п-мата үлгісінің үйкелістен бұзылуына дейінгі цикл саны; М8-матаның беттік тығыздығы, г/м2. Кейбір маталардың тұрақтылығын үйкеліске тұрақтылык коэффициентімен бағаланады, салыстыру жолымен және де сынақтан өтетін эталонмен анықтаймыз:

К =п/п,

о. у э’ мұндағы, п^-эталон үлгісінің үйкелісінің цикл саны.

Қазіргі кезде тоқыма маталарының тозуға, үйкеліске төзімділігін зертханада анықтайтын стандартты аспаптар ДИТ-М, ТИ-1М, ИС-4М, ИТИС болып саналады.

ДИТ-М аспабы мақта маталарын зығыр, жібек, химиялық талшықтар мен жіптерден, аралас бірнеше типті маталардың (ГОСТ- 18976-73) арнайы киімдер тігілетін маталардың (ГОСТ-159-67-70) тозуға, үйкеліске төзімділігін анықтау үшін қолданады.

ДИТ-М аспабы 2 айналатын басшаларынан (сурет 5. 12) ұстағыш 5 бар ауыстырмалы пяльцыдан 1 тұрады.

Басшасында 2 саңырауы бар жүргіш 3 бекітілген. Саңырауымен өз осімен ғана, жүргіштермен бірге бірдей айналатын, басшалар осі сыртымен қозғалады 2. осылай үлгінің жазықтық бетімен абразивпен түйісуі шеңберлі қозғалыс жасайды. ДИТ-М қондырғысына 2 типті пяльцалар кіреді: сыналатын мата үлгісін бекітуге арналған (зығыр не- месе жартылай зығыр маталарын зеттеу үшін) ; абразивті бекіту үшін (мақта маталарын, жібек бейматаларын және химиялық жіптер мен Қыртыстану коэффициентін Кс төмендегі формуламен анықтайды:

К =һ/20, с

мұндағы, һ - қатпардың фактілік ұзындығы, мм; 20 - қатпар ұзындығының

(тах) мүмкіндігі.

Тоқыма маталарының қыртыстануын ориентацияланбаған СТП- 6 аспабында зерттейді. Тоқыма маталарының қыртыстанбауының келесідей параметрлер арқылы анықтайды

Өткізгіштік

Тоқыма материалдардың ауаны, буды, суды, ерітінділерді, газ- ды, шаңды, радиоактивті сәулелерді өз бойынан өткізуді өткізгіштік қасиеті деп атаймыз. Ауа өткізгіштік бұл - материалдан бүйымның өз бойына ауа өткізу қабілетін айтады. Бүл қасиет талшықтың қүрамына тығыздығына және өңделуіне байланысты болады. Тығыздығы төмен матаның ауа өткізгіштік қасиеті жоғары болады, ал тығыздығы матаның, су жүқтырғыштың сіндірмелері мен өңделген, резеңке араласты- рып тоқылған маталардың ауа өткізу қасиеті төмен болады. Ауа өткізгіштігіне нақты мінездеме беру үшін оны ауа өткізгіштік коэффицентімен анықталынады. Ауа өткізгіштік гигиеналық және жылу сақтағыштық қасиетінің негізгі көрсеткіші болып

табылады. Бүл бүйымға материал таңдауда маңызды роль атқарады. Жаз мезгіліне арналған матаның ауа өткізгіштігі өте жоғарғы болу қажет ол киім ішіндегі ауа қабатының еркін қозғалуын қамтамасыз етеді, ал қыстық киімдер үшін ауа өткізгіштігі төмен материалдар таңдап алынады.

Ылғалдылық. Нақты ылғалдылық (ш^ %) атмосфералық шартқа байланысты, сынаудан өткізгендегі материалдағы ылғалдылығын көрсетеді, ол келесі формуламен анықталынады:

мұндағы, т^- аудағы нақты ылғалдылық үлгісінің салмағы, тс - өте құрғақ үлгінің салмағы. Кондиционды ылғалдылық (шк %) материалдарды қалыпты атмосфералық жағдайдағы (юв=65±5%, 1=20±2°С) ылғалдандырудан кейінгі ылғалдылығын айтады. Кондиционды ылғалдылық келесі фор- муламен анықталынады:

Тоқыма материалдарының гигроскопиялылығы олардың іс жүзінде ылғалдылығына байланысты болады. Тоқыма материалдың ауадағы жоғарғы ылғалдану ортасына су буын сіңіру қасиеті сорбция процесі деп аталады, ал төменгі ылғалдану ортасына су буын қоршаған ортаға беру процесін десорбция деп атайды.

Тоқыма материалдарының сорбциялық қасиеті ылғалдылық, гигроскопиялық және ылғал қайтарыммен сипатталынады. Тоқыма материалдардың гигроскопиялық қасиеттерін бағалаған кез- де бір шама сипаттамаларды қолданады: ылғалдылық, гигроскопиялық, су сіңіру, капилярлық, су сіңдірместігі, ылғал қайтарымы, бу өткізгіштігі. 5. 4 - кестеде маталардың гигроскопиялық нормасы берілген. Көп циклды сипаттамаларын анықтау үшін келесі аспаптар қолданылады: УП-1 (КТИЛП), ПКМ-1, МРД-1 (МТИ), ПРД-5, ЕРДТ-2.

Бу өткізгіштік

Бу өткізгіштік - адам денесінен бөлініп шығатын су буларын матаның өткізу қабілетін айтады. Бу матадағы саңылаулар арқылы өтеді немесе материалды өзінің гигроскопиялық қасиетінің арқасында киім астындағы ауадан буды сіңіріп алады, оны қоршаған ортаға береді. Жүн маталары су буларын жайырақ буландырады және киім астындағы температураны басқа маталарға қарағанда жақсырақ реттейді. Модель- дер құрып конструкция жасағанда матаның осындай қасиетін ескеру қажет. Мысалы: балон тектес матадан тігілген плащтың ауа және бу өткізгіштік тігісін жақсарту үшін кокетканың астынан бу шығаратын тор салады. Бу өткізгіштікті келесі формула бойынша анықтайды: мұндағы, А - мата үлгісінен өткен су буларының салмағы, г, 8- мата үлгісінің ауданы, м2, т - сынақ уақыты, сағ.

Су сіңдірмейтін қасиеті деп - судың ішке қарай өтуіне матаның қарсылығын айтады. Бұл қасиет арнайы мақсаттағы (брезент, шатыр қолданады) маталар үшін маңызды болып табылады. Су сіңірмейтін қасиетті талшықтың құрамына тығыздығына және өңдеу сипатына байланысты болады.

Матаның суға қарсылығын жоғарылату, оған су сіңдірместік қасиет беру үшін әртүрлі су сіңдіргіштік, су жұқтырғыштық өңдеулерден өткізеді. Кошел әдісімен су қарсылығын анықтау (сурет 5. 15 а, б) . мұндағы, V дегеніміз - ауаның көлемі (дм3), з - ауа өткен үлгінің ауданы(м2), т - ауаның үлгіден өткен уақыты(с) .

Ауа өткізгіштігін ВПТМ-2, АТЬ-2 және ОПВ-2 аспабымен анықталады. Ауа өткізгіштік коэффициентін келесі формуламен анықталынады:

мұндағы, У - бір нақты үлгінің ауа шығыны дм3/с, 8 - сыналған үлгінің 2 СР ауданы, м2.

Ауа өткізгіштік бұл материал мен бұйымның ауа өткізгіштік қасиеті. Оларға нақты мінездеме беру үшін, ауа өткізгіштік коэффициентін анықтайды. Бұл көрсеткішті анықтау үшін, камера (3) ішіндегі үлгіні (1) белгілі бір мөлшерінен, белгілі бір уақыт ішіндегі ауа өткізу көлемін анықтайды.

Ауа өткзгіштік - гигиеналық және жылу сақтағыш қасиеттерінің негізгі көрсеткіші. Бұл бұйымға материал таңдауда маңызды роль атқарады. Жаз мезгіліне арналған материалда ауа өткізгіштік қасиеті өте жоғары болу қажет. Ол киім ішіндегі ауа қабатының еркін қозғалуын қамтамасыз етеді. Ал, қыстық киімде ауа өткізгіштігі төмен материал- дар таңдалып алынады.

Тоқыма материалының сулы ортасымен әсерлескенде суды өткізу қабілеті су сіңіру және капиллярлық сипатымен анықталынады. Су сіңіру (пв %) - материалдың барлық көлемі суға енгізілудегі ылғал сіңіру мен анықталынады. Гигроскопиялық қасиеті іш киімнің және жаздық киімдер үшін өте қажет. Киімдік ассортименттің ішінде зығыр маталарының гигроскопиялығы жоғары болып келеді. Сондай-ақ. мақта матадан, таза жібек және визкозды маталардың гигроскопиялык қасиетіне жоғары болып табылады. Үшацетатты, синтетикалық матаның гигроскопиясы төмен болады. Тек, винолда тоқылған матаның гигроскопиясы мақта матасына ұқсас болады.

Капиллярлық деп (Н мм) материалдың тігінен өз капиллярлығы мен суды сіңіруді айтады.

Шаң өткізгіштік

Маталардың өз бойынан шаң бөлшектерін өткізу қабілеті. Ол шаң өткізгіштік коэффициентімен сипатталынады және оны келесі форму- ламен анықтайды, П^, г/(см2*с) :

мүндағы, т^ - мата үлгісінен өткен шаңның салмағы, г, 8- мата үлгісінің ауданы, см2, т - уақыты, с.

Шаң сыйымдылығы. Шаң сыйымдылығы талшықтың қүрамына тығыздығына өңделуіне және матаның оң бетінің сипатына байланы- сты болады. Мысалы: түкті матаның шаң сыйымдылығы жоғары болып келеді. Ол салыстырмалы шаң сыйымдылықпен сипатталынады Пе% - матамен жүтылған шаң салмағының т2 сынаққа алынған шаң салмағына т0 қатынасын көрсетеді, келесі формуламен анықталынады: Тұрмыстық мата, тоқыма кездемелер және тоқылмаған кездеме- лер, техникалық және арнайы киімге арналған мата, киіз, жасанды былғары, комплекстік материалдардан дайындалған бұйымдардың ауа өткізгіштігі Вр, дм3/(м2с)

мұндағы, ^-үлгінің ауа өткен көлемі, дм3, 8- ауа өткен үлгінің ауданы, см2, I -ауаның үлгіден өткен уақыты, сек.

Берілген материалдың немесе бұйымның ауа өткізгіштігін сынау арқылы анықтайтын аспаптар ВПТМ-2, АТЬ-2, (ҒҒ-12) немесе УПВ- 2 (ГОСТ 12088-77) . Сынау кезінде келіспеушіліктер болған жағдайда сынақ ВПТМ-2 аспабында жүргізіледі. Таза жібек, химиялық жіптер, жоғары элементті капрон жіптері. Каландрленген және қатпаршақпен мақта мата, әуе өнеркәсібінде қолданатын мақта матасы, арнайы мата- лар мен кездемелерді ВПТМ-2 немесе УПВ-2 аспаптарында сыналы- нады.

Тоқыма материалдардың жылу өткізгіштігі

Жылу өткізгіштік - матаның белгілі бір мөлшерде жылу өткізу қабілеті. Тоқыма материалдар жылу энергиясының әсерінен бір қатар қасиеттер көрсетеді: жылу өткізу қабілеті (жылуөткізу), жылулық кедергі (температураөткігіштік), жылу жұту (жылусыйымдылық), жоғары және төмен температуралардың әсерінен қасиеттерін сақтау немесе өзгерту қабілеті (жылу, қыздыру және аязға төзімділігі) . Тоқыма материалдардың жылулық қасиеттері алдын-ала берілген жылу сақтау көрсеткіштермен киім жобалау, тігін бұйымдарды ылғал-жылумен өңдеу және оларды әртүрлі климаттық, өндірістік жағдайларда тұтыну маңызды болып табылады. Жылу өткізгіштік - тоқыма материалдардың екі жағында тем- пература айырмашылығынан бұйымның жылу өткізу қабілеті. Жылуөткізгіштік келесі сипаттамалармен бағаланады: жылу өткізу коэффициенті - 10С (К) температура айырмашылықта қалыңдығы 1 м болатын материалдың 1 м2 ауданынан 1 сағатта қанша жылу өтетінін сипаттайды:

мұндағы, Ф - жылу ағынының шамасы, Дж (Вт), 5 - материалдың қалыңдығы, м, Т^, Т2 -материалдың беттерінің температурасы, 0С, 8 - материалдың ауданы, м2Тоқыма материалдарының құрылымы күрделі, талшықтармен және ауамен толтырылған кеуектерден тұрады. Мұндай материалдар- да жылуды тасымалдау талшықпен жабық кеуектердегі ауаның жылу өткізгіштігімен, ашық кеуектер арқылы конвекциямен, кеуектердің қабырғаларынан жылу шығарумен өтеді. Жылусыйымдылығы - тоқыма материалдардың температураны жоғарлатқандағы жылуды жұту қасиеті. Жылудың кинетикалық теориясына сәйкес, енгізілетін жылу энергиясы дененің атомдарының және молекулаларының ішкі қозғалысының кинетикалық энергиясына ай- налады. Температура төмендегенде атомдардың және молекулалардың қозғалу кинетикалық энергиясы азаяды, яғни материал немесе дене белгілі жағдайда жылу беру қабілетін көрсетеді. Жылу сыйымдылығының сипаттамаларына мыналар жата- ды: салыстырмалы жылу сыйымдылығы - С, Дж/(кг-К), салмағы 1 кг матариалдың температурасын 1К-ға көтеру үшін қажетті жылу мөлшері:

Тоқыма материалдардың температура өткізгіштігі

Тоқыма материалдардың әртүрлі нүктелерде температураны біркелкілеуге, жылуды қатты қызған бөліктерінен аз қыздырылған бөліктерге жеткізуі температура өткізу коэффициентімен сипатталады. Ол коэффициент жылу өткізу коэффициентіне және салыстырмалы жылу сыйымдылығына тәуелді:

мұндағы, р-материалдың тығыздығы, кг/м3.

Температура өткізу коэффициенті температураны біркелкілеу жылдамдығын көрсетеді, яғни тоқыма материалдардың жылу инерциялық қасиетін сипаттайды. Тоқыма материалдардың бұл көрсеткіші 7, 17 - 16, 83 м2/с және материалдардың көлемдік сал- мағына, температурасына және талшық түріне байланысты. Табиғи талшықтардың ішінде ең жоғарғы температура өткізу коэффициенті мақта талшығыныкі, ең төмені жүн талшығыныкі. Қысқы киімдерге арналған материалдардың температура өткізу коэффициенті төмен болады, өйткені жылу сақтау қасиетіне әсерін тигізеді. Сонымен қатар, температура өткізу ылғал - жылумен өңдеу операциясынада себебін тигізеді, өңдеу кезінде материалды қыздыру жылдамдығын анықтайды. Әртүрлі тоқыма материалдары үшін шаң өткізгіштік пен шаң сыйымдылық әртүрлі болып келеді.