Әлеуметтік психологиялық тренингтерді ұйымдастыру принциптері

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министірлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы : Әлеуметтік психологиялық тренингтерді ұйымдастыру принциптері

Тексерген: Адильжанова Қ. С.

Орындаған: Мухамедиярова А.

Семей 2015

Әлеуметтік психологиялық тренингтерді ұйымдастыру принциптері

Әлеуметтік-психологиялық тренингті ұйымдастыру қағидаттарының ішінде бұл бөлімде тек негізгілерін ғана атап өтелік, себебі, мамандандырылған тренингтерде мынадай принциптер қолданылады.

1. Ықпалдастықты диалогтандыру принципі яғни, топ жұмысындағы қатысушылардың өзара сыйластығына, олардың бір-біріне деген толық сеніміне негізделген тең құқылы, толыққанды тұлғааралық қарым-қатынас қағидаты. Олардың бірі немесе бірнешеуі басым болған жағдайда, қарым-қатынас шынайы диалог сипатынан айырылады да, монолог арнасына ауысады, бұл тренинг табиғатына қарама-қайшы келеді.

2. Тұрақты кері байланыс принципі яғни қатысушының өз іс-әрекеттерінің нәтижелерін талдайтын топтың басқа мүшелерінен ақпаратты үздіксіз алып отыруы. Дәл осы кері байланыстың арқасында адам қарым-қатынастың сәтсіз тәсілдерін жаңаларына алмастыра отырып, олардың айналасындағы адамдарға қалай әсер ететіндігін тексере отырып, өзінің кейінгі мінез-құлқын түзете алады. Бұл үшін қатысушылардың басқаларға олардың өздері туралы айтып беруге және өзі туралы пікірді тыңдауға дайындықтарын қамтамасыз ететін жағдайлар жасалуы тиіс. Мұндай саналы түрде жүзеге асырылатын, әдейі жасалған кері байланыс барынша көп дамытушы әсер береді.

3. Өзін-өзі диагностикалау принципі қатысушылардың өз-өздерін ашуларына, олардың өз жеке бастары үшін маңызды проблемаларын жете ұғынуларына және тұжырымдауларына көмектеседі. Сабақтардың мазмұнында адамның өзін, өз жеке басының ерекшеліктерін танып-білуіне көмектесетін жаттығулар қарастырылған. Топтың әрбір мүшесіне өзін одан белгілі бір шешім қабылдау және оны жүзеге асыру талап етілетін әр түрлі жағдайларда көруіне көмектесу қажет. Көбінесе бұған қарым-қатынастың ауызша (сөздік) тәсілі емес, ал практикалық іс-әрекеттер көмектеседі. Тренинг кәдімгі оқу сабақтарынан осынысымен ерекшеленеді.

4. Дамуды оңтайландыру принципі Жүргізушіден жекелеген қатысушылардың және жалпы топтың белгілі бір психологиялық жай-күйін анық диагностикалау мен білікті айқындау ғана емес, сонымен қатар, олардың дамуы үшін қажетті жағдайларды оңтайландыру мақсатында болып жатқан оқиғаларға белсенді түрде араласу да талап етіледі. Арнайы жаттығуларды қолдана отырып, жүргізуші қатысушылардың өз-өздерін дамытуларын ынталандыруы, олардың күш-жігерлерін қажетті арнаға бағыттап отыруы тиіс.

5. Интеллектуалды және эмоционалдық салаларды үйлестіру қағидаты. Бір жағынан, тренингке жоғары эмоционалдық ширығу тән, оқушылар топта болып жатқан оқиғаларды шынымен өз бастарынан өткереді. Бұл олардың шындықты жасырмай айтуға бет бұруларына, көбірек дәрежеде әріптестеріне сенім білдірулеріне, бір-біріне қатысты әлдеқайда гуманды бола түсулеріне көмектеседі. Бірақ, екінші жағынан, тренинг оқиғаларды талқылау кезіндегі интеллектуалды талдау үдерістерін де белсендіре түседі. Мұндай іс-әрекеттің басты нысаны - барлық сабақтар бойында пайдаланылатын топтық пікірталас.

6. Бүкіл тренингке, сондай-ақ оның жекелеген сабақтары мен жаттығуларына ерікті қатысу принципі Жасөспірімнің жұмыс барысындағы өз мінезінің өзгерулеріне табиғи ішкі қызығушылығы болуы тиіс. Оң мағынасындағы тұлғалық өзгерістер, әдетте, мәжбүрлі түрде жүзеге аспайды, және оны талап етудің қажеті де жоқ.

7. Топтың тұрақты құрамы принципі Тренингтік топ жабық болса, яғни, оның құрамы тұрақты және жаңа адамдар қосылмайтын болса, ол әлдеқайда тиімді жұмыс істейді, және онда топ мүшелерінің өз-өздерін ашуына септігін тигізетін ерекше үдерістер пайда болады.

Топты қалыптастыру қағидаттары туралы мәселе аса маңызды болып табылады. Жұмысқа қатысу үшін ең оңтайлы жас кезеңі - 16-дан 40 жасқа дейін деп есептеледі. Жасөспірімдерді де оның құрамына енгізуге болады, бірақ егер жүргізушіде қатысушылардың мінез-құлықтарын түзету немесе қажет болған жағдайда психологиялық қолдау көрсету мақсатында оларға үнемі тренингтен кейін еріп жүруге және байланыста болуға мүмкіндігі болған жағдайда ғана. Практикалық психолог ретінде мектепте жұмыс істейтін педагогтың, әдетте, мұндай нақты мүмкіндігі болады. Гетерогендік қағидатын, яғни, жынысы бойынша, егер тренинг мектептен тыс жерде өтетін болса, таныстық дәрежесі, жасы және мамандықтары бойынша ерекшеленетін адамдарды топқа біріктіруді атап өтелік.

Өздігінен алғаш рет өз тренингін бастағандарға шағын топпен - 10-12 адаммен жұмыс істеген дұрыс. Белгілі бір тәжірибе жинақтағаннан кейін қатысушылардың санын 30-40 адамға дейін арттыруға болады.

8. Шому принципі Сабақтардың ұзақтығы жұмыстың ең басында анықталуы тиіс. Оларды өткізу тәжірибесі әбден негізделген қорытынды үшін негіздеме береді: ірі уақыттық блоктармен - қандай да бір жұмысқа 3-4 сағатқа, кейде одан да ұзағырақ уақытқа шомумен жұмыс істеу кезінде аса жоғары әсерге қол жеткізіледі. Бұл қатысушыларды «босаңсытуға», олардың ұзақ үзілістен кейін топтық үдерістерге эмоционалдық кірігуіне көп уақыт жоғалтылатындығымен байланысты. Мектеп жағдайларында тренингтік топтар мектеп кестесінің аясына әбден сыяды. Қосарлы сабақтарды және аптасына бір реттен кем емес өткізген дұрыс. Егер мүмкіндік болса, сабақтарды 2-3 күнге дейін тығыздандырып, күніне 6-7 сағаттан қарқынды тренинг өткізген мақсатқа сай болады. Және ықтимал нұсқалардың бірі ретінде - 24 сағатқа созылатын тренинг-марафон, бірақ оны тек дайындығы бар қатысушылармен ғана өткізуге болады.

9. Оқшаулану принципі Оқушылардың өздерін ешкім тыңдап тұрмағанына толық сенімді болулары сөзсіз талап болып табылады. Егер жүргізушіде сабақтардың аудио- немесе бейнежазбасын жүргізу қажеттілігі болса, ол топтың барлық мүшелерінің келісімін алуы тиіс. Тренингтік жаттығулар мен тапсырмалардың басым бөлігі қатысушылардың өздерінің осы материалмен кейіннен өздігінен жұмыс істеулері үшін арнайы жазылуы да мүмкін.

10. Бос кеңістік принципі Сабақтарға арналған үй-жайда қатысушылардың еркін жылжу, шеңбер бойынша жайғасу, 3-5, 7-8 адамнан шағын топтарға бірігу, сондай-ақ оңашалану мүмкіндігі болуы тиіс.

Болашақ ұжыммен алғашқы кездесу тренингті дайындаудың маңызды элементі болып табылады. Ол, қағида бойынша, екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезеңде топтық әңгімелесу жүреді, оның барысында кездесулердің мақсаттары, мерзімдері мен ұзақтығы және т. б. әңгімеленеді. Жиналғандар тренингке қатысу туралы шешім қабылдайды немесе қандай да бір себептерге байланысты бұдан бас тартады. Екінші кезеңде жұмысқа қатысуға нық шешім қабылдағандармен жеке сұхбаттасу жүргізіледі. Оның барысында түрткілер (қызығушылық, білімге деген құштарлық, жаңа тәжірибе алуға ұмтылыс, өмірге дайындық, өз проблемаларын шешу) нақтыланады. Бұл топқа кездейсоқ адамдар емес, саналы шешім қабылдаған адамдардың келуі үшін қажет. Тренинг программасы клиенттің алдын-ала талабы бойынша профессионалдық тұрғыда ұйымдастырылады. Проблемалардың бес блогын айыруға болады, олар басқарушының басты қасиеттері- іскерлік құжаттарды рәсімдеу, қарам-қатынас техникасы, өндірістік ұйымдастыру, коммерциялық қызмет, басқаруды меңгеру және игеру. Клиенттің ұсынысы бойынша осылардың біреуіне ерекше көңіл бөлінеді. Клиенттен тапсырыс алған жүргізуші алдынала жұмыстың жоспарын құрап осы қарастылып отырған мәселеге байланысты бейне материалдар, суреттер жинауы тиіс. Алдын алынған сұрақтар, кішігірім тесттер сол топқа қандай тапсырмалар сәйкес келетіндігін анықтауға, тренингке қалай кірісу жоспарын жасауға, әрбір қатысушыға жеке көңіл аударуға мүмкіндік береді. Тренинг - білімді дамыту немесе адамды оқытуда жоспарланған жағдайға жүйелі күш салу арқылы орындау. Жұмыс жағдайында тренинг адамның бір немесе бірнеше әрекет түрлерін нәтижелі орындауынан білім мен дағдыны меңгеру мүмкіншілігіне бағытталады. Тренингтік жаттығулар кейбір жағдайларда тұлғалық өзгеруге түрткі қызметін атқарады. Өзіндік сана тұлғаның даму процесін жанама түрде және мазмұндау арқылы қарым-қатынас үйлесімділігін орнатып және қарым-қатынастағы қиындықтардың себебін ұғыну динамикасына ықпал жасайды. Тренинг барысында мынандай жағдайларға да дайын болуы тиіс, олар: ыза, қатты дауыс, дөрекілік, өзімшілдік, қатыспаушылық, қажетсіз күлкі, ынтасыздық, шыдамсыздық немесе «сөзге керісу», қажетсіз сөзге араласу; тыныштық, селсоқтық; қылжақтық және т. б. Психологиялық тренингті ұйымдастыру ерекшеліктері туралы тоқталып өтейік. Кез-келген практик психолог өз қызмет жолында психологиялық тренингтерді өткізуге міндетті. Бұл тренингтер әр түрлі тақырыптарды қамтиды. Психологиялық тренинг қалай ұйымдастырылады және жүргізілу барысы туралы сөз алдында, «тренинг» ұғымын толық ашып алу қажет. Тренингтің үйрену, білім беру және дамыту ұғымдарына сәйкестігін анықтау.

Үйрену - зерттеу немесе нұсқаушының білім, дағды және тәжірибе жинау үрдісі.

Білім беру немесе оқыту тар көлемді әрекеттегі мәселені талдап, кең мағынада шешуде білім және құндылықтарды жүйелі меңгеру үрдісі.

Дамыту - жеке адамда саналы және бейсаналы үйрену мүмкіндіктерін кеңейту және икемдіктерінің өсуі.

Психологиялық тренингтің ең маңызды мәселесі - өзінің жек даралық қасиеттері арқылы тұлғаның өзін-өзі ашуына көмек береді. Ал, ол үшін ең бастапқы жағдайда адам өзін жеке тұлға ретінде қабылдап және түсіне білуге үйренуі қажет. Тренингтердің жағымды нәтижелі болуына жаттықтырушыға бірнеше талаптар қойылады:

- қоршаған жағдай туралы мағлұмат;

- қатысушылар саны қаншалықты үлкен;

- бөлме көлемі қандай;

- бөлме жаңғырығы, акустикасы қатысушыларға түгелдей естіледі ме;

- жаттығудың негізгі құрылымы қандай;

- қандай оқу құралдары қолданылмайды;

- жаттықтырушы бөлменің қай бұрышында тұрады;

- плакат, тезис, резюмелер қолданылады ма;

- орындықтар қалай орналасқан;

- бөлмеде сағат бөлу қажет пе;

Психологтың қолайлы нәтиже алу мен ықпал ету қабілетін орнату үшін жүргізілетін тренингтің жалпы мақсаты төмендегі міндеттерді шешеді:

- білімдерді толық меңгеру;

- жаңаны үйрену мен тапсырманы орындау барысында және топтық қарым-қатынас өрісінде ептілік пен дағдыны қалыптастыру;

- табысты бірлескен іс-әрекет орнатуды дамыту;

- өзін-өзі және басқа адамдарды танудың толық және тепе-теңдік мүмкіндіктерін дамыту.

Әрбір бөлімнің құрылымында біз материалды зерттейтін ортақ игеру логикасын және тұлғалардың өзіндік бақылауы мен бағалауын қалыптастыруда төменгі аспектілері жүзеге асырылды:

- Мен қандаймын?

- Мен не істей аламын және осыны қалай қолдану керек?

- Менде жоқ қасиеттерді мен қалай дамытуым және икемдеуін керек?

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.