Стрес этиологиясы.Классификациясы. Қабыну,ісіну механизімі

Кіріспе

Мазасыз күй, стресс (ағылшын. stress) - қатты күйзелу, абыржу, мөлшерден тыс ширақтылық деген сияқты бірнеше мағынаны қамтитын жалпылама сөзбен айтылған адамның ерекше күйі.
Ғылымға ең алғаш осы ұғымды енгізген канадалық физиолог Ганс Селье. Оның анықтамасы бойынша, стресс - өте жағымсыз әсерлерге жауап ретінде туған организмнің қалыпсыз бейімделу әрекеттерінің жинағы. Адамның жеке ерекшеліктеріне, мінезіне, жоғарғы жүйке әрекетінің типтеріне орай стрестің бірнеше түрлері байқалады.
Стресс үш кезеңнен тұрады:
үрейлену - жағымсыз тітіркендіргіш әсер еткен сәтте туатын жауаптың алғашқы кезеңі. Таңырқау іспетті сезім пайда болады;
төзімділік – жағымсыз тітіркендіргіш әсеріне беріліп кетпей, оған төзу реакциясы туады. Бұл кезде гипоталамус-гипофиз жүйесінің ықпалымен бүйрек үсті безінің гормондарының мөлшері қанда тез мөлшерде көбейіп кетеді. Симпатикалық жүйке жүйесінің әсерімен жүректің соғу ырғағы жылдамданады, тыныс алу ырғағы да жиілене түседі. Бұлшық еттердің жиырылу қабілеті күшейеді;
әлсіреу – бейімделу қорының мүмкіндігі азайып, таусылады, сондықтан психологияда дезадаптация (бейімделудің нашарлап жойылуы) пайда болады.
Мұндайда жоғарғы жүйке әрекетінде тежеулі серпілісі қанат жаяды. Соның нәтижесінде іс-қимыл әрекеті немесе сөйлеген сөзі бұзылады. Стрестің физиологиялық тетігі гипоталамус-гипофиз бүйрек үсті безі жүйесінің рефлекторлық қызметіне негізделген. Стресс кезінде қанда глюкокортикоидтар мен катехоламиндердің, серотониннің мөлшері оқыс көбейеді. Ғылымның жаңа деректері бойынша оған қосымша самототропин және самотомединдер де стрестің, әсіресе оның үрейлену кезеңінің өрлеуіне себеп болады. Самототропин иммундық жүйенің қызметін белсендіріп, организмнің стреске қарсы тұру төзімділігін арттырады.
Стресс жіктеу принциптері әр түрлі болуы мүмкін: стресс алып келуі шарттар мен факторларға талдау; Адам құқықтары жөніндегі стресс кең әсерлер негізінде; стресс бойынша жеке мінез-құлық талдау; стресс астында жауаптарын талдау; шиеленісті жағдайы эмоционалдық факторларының ролін талдау; жіктеу басқа принциптері. стресс ең көп таралған классификациясы - стресс түріне және оның салдары сипатына қарай: (1) физиологиялық стресс - түрлі жағымсыз факторлардың (ауырсыну, суық, жылу, аштық, шөлдеу, дене тиеу, т.б.) тікелей әсер нәтижесі болып табылады ; (2) психологиялық стресс - оның сигнал мәні операциялық тудыратын факторлар: алдау, қорқыту, қауіп, ақпараттық тиеу және ұқсас: а) ақпарат - адам проблемасы жеңе алмайтын кезде, ақпараттық тиеу жағдайларда туындайды құқығын жасауға уақыт жоқ шешімдердің салдарына жауапкершілік дәрежесі жоғары қалаған қарқынмен шешімдер; б) эмоционалды -. т.б. қауіп, қауіп, наразылық және жағдайларда пайда Бұл жағдайда, жалпылама оның әр түрлі нысандарын (қызбалау, тежегіш) қызметінің мотивациялық құрылымы, қабілеті шектеулі адамдарға арналған қозғалтқыш және ауызша мінез-қайта, психикалық процестердің өтуіне өзгерістер, эмоционалдық ығысуына әкеледі. Келесі мүмкін жіктеу - эмоционалдық әсері туралы: (1) оң эмоциялық - eustress (тұжырымдамасы екі мағынасы бар - «жағымды эмоциялардың стресс» және «осал стресс орган жұмылдырады.
Ісіну, ісінгіштік – полимерлердің төмен молекулалы сұйықтықтарды өз бойына сіңіруі нәтижесінде көлемінің өсуі. Бұл жағдайда полимердің пішіні өзгермейді. Үлкен молекулалы қосылыстардың молекулаларының мөлшері еріткіш молекулаларының мөлшерінен мыңдаған есе көп. Полимер мен еріткішмолекулалары бір-бірімен жанасқанда сұйықтық молекулалары полимер фазасының ішіне жылдам енеді, яғни бір жақты диффузия жүреді. Бұған еріткіш молекулаларының аса қозғалғыштығы және полимер молекулалары тығыздығының төмен болуы ықпал етеді. І. шекті және шексіз болып бөлінеді. Шексіз І. кезінде полимер толық еріп, бір фазалы гомогенді ерітінді пайда болады. Мұнда полимер молекулалары бір-бірінен ажырап, ерітіндіде дербес қозғалады. Ол сызықтық және тармақталған полимерлерге тән.

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Шәкәрім атындағы Семей қаласының мемлекеттік университеті
Аграрлық факультеті

БӨЖ
Тақырыбы: 1.Стрес этиологиясы.Классификациясы.
2. Қабыну,ісіну механизімі.

Орындаған: Бекенов Т.А
Тексерген: Нуркенова М.К

2015 жыл
1.Мазасыз күй, стресс (ағылшын. stress) - қатты күйзелу, абыржу, мөлшерден тыс ширақтылық деген сияқты бірнеше мағынаны қамтитын жалпылама сөзбен айтылған адамның ерекше күйі.
Ғылымға ең алғаш осы ұғымды енгізген канадалық физиолог Ганс Селье. Оның анықтамасы бойынша, стресс - өте жағымсыз әсерлерге жауап ретінде туған организмнің қалыпсыз бейімделу әрекеттерінің жинағы. Адамның жеке ерекшеліктеріне, мінезіне, жоғарғы жүйке әрекетінің типтеріне орай стрестің бірнеше түрлері байқалады.
Стресс үш кезеңнен тұрады:
үрейлену - жағымсыз тітіркендіргіш әсер еткен сәтте туатын жауаптың алғашқы кезеңі. Таңырқау іспетті сезім пайда болады;
төзімділік - жағымсыз тітіркендіргіш әсеріне беріліп кетпей, оған төзу реакциясы туады. Бұл кезде гипоталамус-гипофиз жүйесінің ықпалымен бүйрек үсті безінің гормондарының мөлшері қанда тез мөлшерде көбейіп кетеді. Симпатикалық жүйке жүйесінің әсерімен жүректің соғу ырғағы жылдамданады, тыныс алу ырғағы да жиілене түседі. Бұлшық еттердің жиырылу қабілеті күшейеді;
әлсіреу - бейімделу қорының мүмкіндігі азайып, таусылады, сондықтан психологияда дезадаптация (бейімделудің нашарлап жойылуы) пайда болады.
Мұндайда жоғарғы жүйке әрекетінде тежеулі серпілісі қанат жаяды. Соның нәтижесінде іс-қимыл әрекеті немесе сөйлеген сөзі бұзылады. Стрестің физиологиялық тетігі гипоталамус-гипофиз бүйрек үсті безі жүйесінің рефлекторлық қызметіне негізделген. Стресс кезінде қанда глюкокортикоидтар мен катехоламиндердің, серотониннің мөлшері оқыс көбейеді. Ғылымның жаңа деректері бойынша оған қосымша самототропин және самотомединдер де стрестің, әсіресе оның үрейлену кезеңінің өрлеуіне себеп болады. Самототропин иммундық жүйенің қызметін белсендіріп, организмнің стреске қарсы тұру төзімділігін арттырады.
Стресс жіктеу принциптері әр түрлі болуы мүмкін: стресс алып келуі шарттар мен факторларға талдау; Адам құқықтары жөніндегі стресс кең әсерлер негізінде; стресс бойынша жеке мінез-құлық талдау; стресс астында жауаптарын талдау; шиеленісті жағдайы эмоционалдық факторларының ролін талдау; жіктеу басқа принциптері. стресс ең көп таралған классификациясы - стресс түріне және оның салдары сипатына қарай: (1) физиологиялық стресс - түрлі жағымсыз факторлардың (ауырсыну, суық, жылу, аштық, шөлдеу, дене тиеу, т.б.) тікелей әсер нәтижесі болып табылады ; (2) психологиялық стресс - оның сигнал мәні операциялық тудыратын факторлар: алдау, қорқыту, қауіп, ақпараттық тиеу және ұқсас: а) ақпарат - адам проблемасы жеңе алмайтын кезде, ақпараттық тиеу жағдайларда туындайды құқығын жасауға уақыт жоқ шешімдердің салдарына жауапкершілік дәрежесі жоғары қалаған қарқынмен шешімдер; б) эмоционалды -. т.б. қауіп, қауіп, наразылық және жағдайларда пайда Бұл жағдайда, жалпылама оның әр түрлі нысандарын (қызбалау, тежегіш) қызметінің мотивациялық құрылымы, қабілеті шектеулі адамдарға арналған қозғалтқыш және ауызша мінез-қайта, психикалық процестердің өтуіне өзгерістер, эмоционалдық ығысуына әкеледі. Келесі мүмкін жіктеу - эмоционалдық әсері туралы: (1) оң эмоциялық - eustress (тұжырымдамасы екі мағынасы бар - жағымды эмоциялардың стресс және осал стресс орган жұмылдырады.
Ісіну, ісінгіштік - полимерлердің төмен молекулалы сұйықтықтарды өз бойына сіңіруі нәтижесінде көлемінің өсуі. Бұл жағдайда полимердің пішіні өзгермейді. Үлкен молекулалы қосылыстардың молекулаларының мөлшері еріткіш молекулаларының мөлшерінен мыңдаған есе көп. Полимер мен еріткішмолекулалары бір-бірімен жанасқанда сұйықтық молекулалары полимер фазасының ішіне жылдам енеді, яғни бір жақты диффузия жүреді. Бұған еріткіш молекулаларының аса қозғалғыштығы және полимер молекулалары тығыздығының төмен болуы ықпал етеді. І. шекті және шексіз болып бөлінеді. Шексіз І. кезінде полимер толық еріп, бір фазалы гомогенді ерітінді пайда болады. Мұнда полимер молекулалары бір-бірінен ажырап, ерітіндіде дербес қозғалады. Ол сызықтық және тармақталған полимерлерге тән. Мыс., каучуктың бензолда, нитроцеллюлозаның ацетонда, целлюлозаның мыс-аммиакты ерітіндіде, т.б. еруі. Шекті І. кезінде полимер ерітіндіге толық өте алмайды. Полимердің І. қабілетіне полимердің және еріткіштің хим. табиғаты, молекулалық массасы, полимер тізбегінің иілгіштігі, макромолекуланың текшелену тығыздығы, полимердің фазалық күйі, т.б. әсер етеді.
Қабыну (лат. -- inflammatio, грек. -- phlogosis) көптеген аурулардың даму негізінде жатады.
2.Қабыну деп жануарлардың даму сатыларында пайда болған, жергілікті бүлінуге жауап ретінде дамитын, микроциркуляциялық арналардың, қан жүйесінің, дәнекер тіннің бүліндіргіш әсерді шектеп аластауға, бүлінген тінді қалпына келтіруге бағытталған сатылы өзгерістерімен көрінетін біртектес дерттік үрдісті түсінеді.
Қабыну өзіне тән ішкі заңдылықпен дамиды және алдыңғы сатысы кейінгілерінің пайда болуына әкеледі. Қабынудың дамуында жергілікті механизмдер нервтік-эндокриндік реттеу жүйелерінің әсерлерінен басымырақ байқалады. Бірақ қабыну басқа біртектес дерттік үрдістермен (дене қызуымен, аллергиямен, стреспен, иммундық серпілістермен) тығыз байланысты болғандықтан организмнің, жергілікті ғана емес, жалпы серпілістерін көрсетеді.
Қабыну үрдісі кез келген жағдайларда үш құбылыстан (компоненттен): әлтерациядан, микроциркуляцияның бұзылыстары мен экссудациядан және пролиферациядан тұрады. Қабынудың бұл құбылыстары жиі бір мезгілде пайда болады. Бірақ, қабынудың алғашқы құбылысы болып әрқашан бірінші әлтерация есептеледі, ал пролиферация қабынудың соңғы сатысына тән.
Қабынудың сыртқы белгілері өте ертеден белгілі. Оларды Цельс пен Гален бұдан 2000 жылдай бұрын жазып қалдырған. Оларға домбығу (tumor), қызару (rubor), қызу (color), ауыру (dolor) және қызметінің бұзылуы (function laesa) жатады.
Этиологиясы. Қабыну туындатқан себебіне қарай инфекциялық және бейинфекциялық болып бөлінеді. Қабыну туындататын барлық ықпалдар экзогендік (сыртқы) және эндогендік (ішкі)болып екі топқа бөлінеді. Сыртқы ықпалдарға микроорганизмдер (бактериялар, вирустар); жануарлар организмдері (қарапайымдар, құрттар, жәндіктер); химиялық заттар (қышқылдар, сілтілер); механикалық (бөгде денелер, жарақат, қысым) және температуралық әсерлер (суық, ыстық); сәуле қуаттары (радийбелсенді, ультракүлгін және рентген сәулелері) жатады. Қабынуды туындататын организмнің ішкі ықпалдарына: тромбоз, қан құйылу, тас құрылу, микроциркуляцияның, зат алмасуының бұзылыстары ж.б. жатады. Әлеуметтік орта құбылыстарының әсерлерінен дамитын жандүниелік күйзелістер, эмоциялық зорлануларда қабынудың себебі болуы ықтимал. Олар қан айналым бұзылыстарына, зат алмасудың өзгерістеріне (май қышқылдарының асқын тотығуына) әкеліп, жергілікті ағзаның (асқазанның, жүректің ж. б.) кейбір, кейде тіпті әдеттегі, қоздырғыштарға төзімділігі әлсіретуі мүмкін.

Патогенезі.
Қабынудың патогенезін мына тізбек бойынша қарауға болады:
1. Әлтерация: бірінші және екінші.
2. Экссудация (микроциркуляция бұзылыстары, лейкоцидтердің эмиграциясы).
а) қан тамырларының реакциялары (ишемия, артериялы және веналық гиперемия, стаз).
ә) экссудацияның өзі
б) лейкоциттердің тамыр жиегіне кемерленіп тұруы (маргинациясы) мен эмиграциясы.
в) қан тамырлары сыртындағы үрдістер (хемотаксис, фагоцитоз).
3. Пролиферация.
Әлтерация (лат. alterare -- бүліну) -- жасушалардың, жасуша аралық заттардың, нерв аяқшаларының, қан тамырларының дистрофиялық, некробиоздық немесе некроздық бүлінулерімен сипатталады. Бірінші әлтерация зақымдаушы қоздырғыштың тікелей әсерінен дамиды. Бұл кезде жасушаның сыртқы қабығы бүлінуімен қатар митохондрийлардың мембраналары зақымданады. Мембраналардың иондық насостарының қызметтері нашарлайды; жасуша мембраналарының өткізгіштігі жоғарлайды.
Осылармен қабынудың негізгі белгілері қызару, ісіну мен ауыру сезімін түсіндіруге болады.
Алғашқы әлтерацияның нәтижесінде қан жасушалары (тромбоциттер, эозинофилдер, нейтрофилдер, базофилдер, моноциттер, лимфоциттер) және тін базофилдері (мес жасушалары) іштеріндегі белсенді заттарын, түйіршіктерін сыртқа шығарады. Осыдан жасуша аралық кеңістіктерде биологиялық белсенді заттар көбейеді. Бұл заттарды қабынудың дәнекерлері (медиаторлары) деп атайды. Олар айналасындағы сау жасушалардың бүлінуіне әкеледі. Сонымен, бірінші әлтерация қабыну шақыратын қоздырғыштың тікелей әсерінен пайда болады. Ал, екінші әлтерация тіндерге лизосомалық ферменттердің және биологиялық белсенді заттардың (қабыну медиаторларының немесе дәнекерлерінің) әсерлерінен дамиды.
Қазір көптеген қабыну дамуына қатысатын биологиялық белсенді заттар зерттелген. Оларды: жасушалардан пайда болатын (жасушалық) дәнекерлер және қан плазмасында болатын (гуморалдық) - медиаторлар деп екі топқа бөледі. Жасушалық медиаторларға гистамин, серотонин, лизосомалық ферменттер,катиондық нәруыздар, лимфокиндер, простагландиндер, циклдік нуклеотидтер жатады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.