Қазақстандағы кондитерлік өнімдерінің нарықтық жағдайын маркетингтік зерттеу
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3.4
1 Маркетингтік зерттеудің мақсаты, міндеті, жалпы түсінігі ... ... 5.8
1.1 Маркетингтік зерттеулер процесі және оның кезеңдері ... ... 9.10
2 Кондитерлік өнімдерінің нарықтағы алатын орны мен жалпы жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.1 Әлемдік нарықтағы кондитерлік өнім саласы ... ... ... ... ... ...11.12
2.2 Қазақстан нарығындағы кондитерлік өнімге жалпы шолу...13.18
2.3 Қазақстан нарығындағы кондитер өнімдерінің анализі ... .. 19.20
3 ААҚ «Рахат» кондитер фабрикасы және маркетингтік қызметі ... .
3.1 ААҚ «Рахат» фабрикасының кондитер саясаты ... ... ... ... ... 21.28
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3.4
1 Маркетингтік зерттеудің мақсаты, міндеті, жалпы түсінігі ... ... 5.8
1.1 Маркетингтік зерттеулер процесі және оның кезеңдері ... ... 9.10
2 Кондитерлік өнімдерінің нарықтағы алатын орны мен жалпы жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.1 Әлемдік нарықтағы кондитерлік өнім саласы ... ... ... ... ... ...11.12
2.2 Қазақстан нарығындағы кондитерлік өнімге жалпы шолу...13.18
2.3 Қазақстан нарығындағы кондитер өнімдерінің анализі ... .. 19.20
3 ААҚ «Рахат» кондитер фабрикасы және маркетингтік қызметі ... .
3.1 ААҚ «Рахат» фабрикасының кондитер саясаты ... ... ... ... ... 21.28
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
Кіріспе
Маркетинг- іскерлік кәсіпкерлік,
тапқырлық, дарындылық, икемділік,
сезімталдық және білімділік мектебі.
Адамзат тіршілігіндегі әрбір жаңа кезеңнің өзіне тән жетістігі мен мұқтажы болады. Өркениет деңгейіне қарай өсе түскен өмірлік қажеттілік өндіру мен тұтыну арасындағы орамдылыққа қол жеткізуді алға тартады. Осы талапты жүзеге асыру өмірге маркетингнті алып келіп отыр.
Біздегі өтпелі дәуір деп аталып жүрген нарықтық экономикаға көшу кезеңі маркетингке үлкен жаңалық енгізеді деген сенім бар. Өйткені ғасырлар бойы жинақталған нарықтық экономика саласындағы тәжірбиеге, қуатты экономикалық әлеуетке, жоғары дәрежедегі бизнестік білім психологиялық дайындыққа сүйенген маркетингті біздің жағдайымызға бейімдеудің өзіндік ерекшеліктері бар.
Ал менің курстық жұмысыма арқау болып отырған тақырып «Қазақстандағы кондитерлік өнімдерінің нарық жағдайын маркетингтік зерттеу».
Қазіргі ХХІ ғасыр заманында тұтынушы талғамы әр қилы болып келеді. Олардың кондитерлік өнімге деген сұранысы мен талабы, қалауы мен қанағаттану дәрежесі сан түрлі және ұдайы өзгеріске ұшырауда. Осыған байланысты таяуда жүргізілген зерттеулерге келсек, олар келесі ақпараттарды беруде.
Еуромонитор Интернейшнл мәліметтері бойынша кондитер өнімдерінің әлемдік нарық сыйымдылығы 2002 ж. 154 млн. тоннаны құрайды және жалпы тауарайналым 95 млрд. АҚШ долларын құрайды. Болжамдар бойынша 2002 ж. салыстырғанда кондитер өнімдері 2007 ж. әлемдік нарық сыйылымдылығы 16.6 млн.т тоннаға жетуі мүмкін немесе 10.7% өсуі мүмкін және тауарайналымы 117 млрд. АҚШ долларын құрайды.
Кондитер өнімдерін өндіру жер шарының көптеген мелекеттерінде зор дамыған. АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Бельгия мемлекеттерінде аты шыққан тауар маркалары нарықта өз орындарын тауып, дамыған және әлемге әйгілі. Ал дамушы елдерде кондитер өнімдерін өндіру енді қолданысқа, айналымға алынуда. Болжамдар бойынша кондитер өнімдерін өндіру процесі күрт ұлғаятын аймақтар мыналар: Қытай, Латын Америка елдері, Шығыс Еуропа елдері.
Қазақстан Республикасы да кондитер саласын дамытуға өз жігерін қосып, елеулі даму үстінде. Оған мысал ретіде отандық кондитер өндірушілер Рахат, Баян-Сұлу, Қарағанды конфеттерінің жеткен жетістіктерін айтуға болады.
Осы курстық жұмыста кондитер саласының жалпы нарықтық жағдайы мен оның даму процестері туралы, отандық өндіруші Рахат кондитер фабрикасының Қазақстандағы алатын нишасы мен қазіргі даму тенденциясы жайында мәліметтер жазылған.
Маркетинг- іскерлік кәсіпкерлік,
тапқырлық, дарындылық, икемділік,
сезімталдық және білімділік мектебі.
Адамзат тіршілігіндегі әрбір жаңа кезеңнің өзіне тән жетістігі мен мұқтажы болады. Өркениет деңгейіне қарай өсе түскен өмірлік қажеттілік өндіру мен тұтыну арасындағы орамдылыққа қол жеткізуді алға тартады. Осы талапты жүзеге асыру өмірге маркетингнті алып келіп отыр.
Біздегі өтпелі дәуір деп аталып жүрген нарықтық экономикаға көшу кезеңі маркетингке үлкен жаңалық енгізеді деген сенім бар. Өйткені ғасырлар бойы жинақталған нарықтық экономика саласындағы тәжірбиеге, қуатты экономикалық әлеуетке, жоғары дәрежедегі бизнестік білім психологиялық дайындыққа сүйенген маркетингті біздің жағдайымызға бейімдеудің өзіндік ерекшеліктері бар.
Ал менің курстық жұмысыма арқау болып отырған тақырып «Қазақстандағы кондитерлік өнімдерінің нарық жағдайын маркетингтік зерттеу».
Қазіргі ХХІ ғасыр заманында тұтынушы талғамы әр қилы болып келеді. Олардың кондитерлік өнімге деген сұранысы мен талабы, қалауы мен қанағаттану дәрежесі сан түрлі және ұдайы өзгеріске ұшырауда. Осыған байланысты таяуда жүргізілген зерттеулерге келсек, олар келесі ақпараттарды беруде.
Еуромонитор Интернейшнл мәліметтері бойынша кондитер өнімдерінің әлемдік нарық сыйымдылығы 2002 ж. 154 млн. тоннаны құрайды және жалпы тауарайналым 95 млрд. АҚШ долларын құрайды. Болжамдар бойынша 2002 ж. салыстырғанда кондитер өнімдері 2007 ж. әлемдік нарық сыйылымдылығы 16.6 млн.т тоннаға жетуі мүмкін немесе 10.7% өсуі мүмкін және тауарайналымы 117 млрд. АҚШ долларын құрайды.
Кондитер өнімдерін өндіру жер шарының көптеген мелекеттерінде зор дамыған. АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Бельгия мемлекеттерінде аты шыққан тауар маркалары нарықта өз орындарын тауып, дамыған және әлемге әйгілі. Ал дамушы елдерде кондитер өнімдерін өндіру енді қолданысқа, айналымға алынуда. Болжамдар бойынша кондитер өнімдерін өндіру процесі күрт ұлғаятын аймақтар мыналар: Қытай, Латын Америка елдері, Шығыс Еуропа елдері.
Қазақстан Республикасы да кондитер саласын дамытуға өз жігерін қосып, елеулі даму үстінде. Оған мысал ретіде отандық кондитер өндірушілер Рахат, Баян-Сұлу, Қарағанды конфеттерінің жеткен жетістіктерін айтуға болады.
Осы курстық жұмыста кондитер саласының жалпы нарықтық жағдайы мен оның даму процестері туралы, отандық өндіруші Рахат кондитер фабрикасының Қазақстандағы алатын нишасы мен қазіргі даму тенденциясы жайында мәліметтер жазылған.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Ассэль Г. «Маркетинг: принципы и стратегия». Москва 2001 год.
2. Багаева Н.У. «Приоритетные направления развития международного маркетинга в РК» // Казахстан спектр – 2006. №1
3. Есімжанова С.Р. «Становление маркетинга в экономике Казахстана» // Вестник КазГу – 2003. №2
4. Қажымұрат. «Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингтің рөлі» // Саясат – 2002. №2
5. Тоқтасын А. «Қазақстанның кәсіпорнындағы маркетингті пайдалану ерекшеліктері» // Қаржы-қаражат – 2003. №4
6. Қаржы-қаражат // 2003, №4
7. Фимрманың маркетингтік қызметі. // Парасат әлемі. 2004. №3
8. Нэреш К. Малхотра «Маркетинговые исследования» // Москва* Санкт – Петербург* Киев 2003ж
9. Е.П. Голубков « Маркетинговые исследования» теория, методология и пактика // Москва «Финпресс» 2000
10. www.Rahat.kz
11. www.Stat.kz
12. www.ComCon-2.kz
13. www.SMAR.kz
1. Ассэль Г. «Маркетинг: принципы и стратегия». Москва 2001 год.
2. Багаева Н.У. «Приоритетные направления развития международного маркетинга в РК» // Казахстан спектр – 2006. №1
3. Есімжанова С.Р. «Становление маркетинга в экономике Казахстана» // Вестник КазГу – 2003. №2
4. Қажымұрат. «Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингтің рөлі» // Саясат – 2002. №2
5. Тоқтасын А. «Қазақстанның кәсіпорнындағы маркетингті пайдалану ерекшеліктері» // Қаржы-қаражат – 2003. №4
6. Қаржы-қаражат // 2003, №4
7. Фимрманың маркетингтік қызметі. // Парасат әлемі. 2004. №3
8. Нэреш К. Малхотра «Маркетинговые исследования» // Москва* Санкт – Петербург* Киев 2003ж
9. Е.П. Голубков « Маркетинговые исследования» теория, методология и пактика // Москва «Финпресс» 2000
10. www.Rahat.kz
11. www.Stat.kz
12. www.ComCon-2.kz
13. www.SMAR.kz
Қазақстан Білім және Ғылым Министірлігі
Маркетинг кафедрасы
Курстық жұмыс
Тақырып: Қазақстандағы кондитерлік
өнімдерінің нарықтық жағдайын маркетингтік зерттеу
Орындаған:
Тексерген:
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 3-4
1 Маркетингтік зерттеудің мақсаты, міндеті, жалпы түсінігі ... ... 5-8
1.1 Маркетингтік зерттеулер процесі және оның кезеңдері ... ... 9-10
2 Кондитерлік өнімдерінің нарықтағы алатын орны мен жалпы
жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .
2.1 Әлемдік нарықтағы кондитерлік өнім саласы ... ... ... ... ... ...11-12
2.2 Қазақстан нарығындағы кондитерлік өнімге жалпы шолу...13-18
2.3 Қазақстан нарығындағы кондитер өнімдерінің анализі ... .. 19-20
3 ААҚ Рахат кондитер фабрикасы және маркетингтік қызметі ... .
3.1 ААҚ Рахат фабрикасының кондитер саясаты ... ... ... ... ... 21-28
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..29
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...30
Кіріспе
Маркетинг- іскерлік
кәсіпкерлік,
тапқырлық,
дарындылық, икемділік,
сезімталдық
және білімділік мектебі.
Адамзат тіршілігіндегі әрбір жаңа кезеңнің өзіне тән жетістігі мен
мұқтажы болады. Өркениет деңгейіне қарай өсе түскен өмірлік қажеттілік
өндіру мен тұтыну арасындағы орамдылыққа қол жеткізуді алға тартады. Осы
талапты жүзеге асыру өмірге маркетингнті алып келіп отыр.
Біздегі өтпелі дәуір деп аталып жүрген нарықтық экономикаға көшу
кезеңі маркетингке үлкен жаңалық енгізеді деген сенім бар. Өйткені ғасырлар
бойы жинақталған нарықтық экономика саласындағы тәжірбиеге, қуатты
экономикалық әлеуетке, жоғары дәрежедегі бизнестік білім психологиялық
дайындыққа сүйенген маркетингті біздің жағдайымызға бейімдеудің өзіндік
ерекшеліктері бар.
Ал менің курстық жұмысыма арқау болып отырған тақырып Қазақстандағы
кондитерлік өнімдерінің нарық жағдайын маркетингтік зерттеу.
Қазіргі ХХІ ғасыр заманында тұтынушы талғамы әр қилы болып келеді.
Олардың кондитерлік өнімге деген сұранысы мен талабы, қалауы мен
қанағаттану дәрежесі сан түрлі және ұдайы өзгеріске ұшырауда. Осыған
байланысты таяуда жүргізілген зерттеулерге келсек, олар келесі ақпараттарды
беруде.
Еуромонитор Интернейшнл мәліметтері бойынша кондитер өнімдерінің
әлемдік нарық сыйымдылығы 2002 ж. 154 млн. тоннаны құрайды және жалпы
тауарайналым 95 млрд. АҚШ долларын құрайды. Болжамдар бойынша 2002 ж.
салыстырғанда кондитер өнімдері 2007 ж. әлемдік нарық сыйылымдылығы 16.6
млн.т тоннаға жетуі мүмкін немесе 10.7% өсуі мүмкін және тауарайналымы 117
млрд. АҚШ долларын құрайды.
Кондитер өнімдерін өндіру жер шарының көптеген мелекеттерінде зор
дамыған. АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Бельгия мемлекеттерінде аты шыққан
тауар маркалары нарықта өз орындарын тауып, дамыған және әлемге әйгілі. Ал
дамушы елдерде кондитер өнімдерін өндіру енді қолданысқа, айналымға
алынуда. Болжамдар бойынша кондитер өнімдерін өндіру процесі күрт ұлғаятын
аймақтар мыналар: Қытай, Латын Америка елдері, Шығыс Еуропа елдері.
Қазақстан Республикасы да кондитер саласын дамытуға өз жігерін қосып,
елеулі даму үстінде. Оған мысал ретіде отандық кондитер өндірушілер Рахат,
Баян-Сұлу, Қарағанды конфеттерінің жеткен жетістіктерін айтуға болады.
Осы курстық жұмыста кондитер саласының жалпы нарықтық жағдайы мен оның даму
процестері туралы, отандық өндіруші Рахат кондитер фабрикасының
Қазақстандағы алатын нишасы мен қазіргі даму тенденциясы жайында мәліметтер
жазылған.
1 Маркетингтік зерттеудің мақсаты, міндеті, жалпы түсінігі
Маркетингті зерттеулер дегеніміз – компанияның басқару шешімдерін
дұрыс қабылдау мақсатында, алдына қойған маркетингтік міндеттерге сәйкес
ақпарар жинау, өңдеу және мәліметтерді талдау мен қортындылар ұсыну.
Маркетингтік зерттеу міндеттеріне мыналар жатады: фирманың нарықтығы
бәсекелестік позициясын анықтыу, оның өткізу және баға саясатын, тауарды
нарыққа жылжыту мәселелерін бағалау, тұтынушылардың мінез – құлқын зерттеу,
олардың талғамдарын анықтау, нарықтың әлеуетті мүмкіндіктерін зерттеу,
олардың талғамдарын анықтау, нарықтың әлеуетті мүмкіндіктерін зерттеу,
сатып – алушылардың жаңа тауарға деген әсерін, бәсекелестер тауарларын,
макроортаны талдау.
Маркетингтік зерттеулер – бұл тұтынушылардың талғамдары мен
талаптарын зерттеуге бағытталған фирманың маркетингтік әрекетінің маңызды
түрінің бірі. Мұндай зерттеулерді кәсвіпорындар маманданған және
консаолтингтік фирмаларға тапсырыс жасау арқылы немесе өзінің маркетингтік
бөлімінің күшімен өткізеді. АҚШ компанияларының 75(- ында осындай
бөлімшелер бар, онда маркетологтар, статисттер, бағдарламашылар,
әлеуметтанушылар, психологтар жұмыс істейді.
Қазақстанда маркетингтік зерттеулерді көптеген маманданған
компаниялар жүргізеді. Оларға жататындар: БРИФ әлеметтік және
маркетингтік зерттеу жүргізу агенттігі, Gallup Media, Amer- Nielsen, Asia
Cessi Kazahstan,Seang Resarch,IGM,Сиар, Евразия, Эксперт консалт және тағы
басқа компаниялар.
Қазақстандық компанияларының зерттеушілік қызметі*
Зерттеу түрлері Зерттеуші компаниялар Зерттеу нәтижелері
және тфирмалар
1 2 3
Тұтынушы мінез-құлқын BISAM Central Asia Маркетингтік стратегияны
зерттеу. Нарықт ы және IGM жасау, фирманың нарықтық
бәсекелестік ортаны БРИФ мүмкіндіктерін бағалау,
зерттеу Комкон-2 Еуразия мақсатты нарықтыарды,
Экспер Консалт тұтынушы талғамын талдау
БАҚ түрлеріне мониторингGallup Media Asia Жарнама компаниясының
жүргізу, жарнаманы Комкон-2 Еуразия жоспарын және
оқырмандар аудиториясынаBISAM Central Asia стратегиясын жасау. БАҚ
тиімділігін анықтау Болжау ақпараттық рейтингін бағалау.
талдау орталағы Жарнаманы тиімді
таратушыларды таңдау.
Жарнамаға салынған
салымдардың тиімділігін
анықтау
Өнімді зерттеу, сауда BISAM Central Asia Сауда маркасын
маркасын позициялау, IGM позициялау, тауардың
ораманы тестілеу, БРИФ тұтынушы талғамына
брендтерді жасау, байқауКомкон-2 Еуразия сәйкестігін бағалау,
маркетингі Экспер Консалт өткізу және тауар
Аль-Куат орталығы қозғалысы стратегиясын
жасау
Бөлшек сауданы, өткізу BISAM Central Asia Компанияның нарықтағы
жұйесін, дистрибюцияны БРИФ орнын, бәсекелестер
зерттеу Amer-Nielsen позициясын анықтау,
сатуды болжау,
дистрибьюция тиімділігін
бағалау
Нарықтың даму BISAM Central Asia Нарықтың
тенденциялары және БРИФ монополизациялану
сипаттамаларын анықтау Комкон-2 Еуразия дәрежесін, нарық үлесін,
бәсекелестік күрес
стратегияларын белгілеу
Басқару консалтингі, IGM Оңтайлы
өткізу саясатын зерттеу, бизнес-үдерістері,
реинжинериг тиімді тауарлық және
өткізу саясатын анықтау
Инвестициялық консалтингIGM Бұрынғы бизнесті кеңейту
және маркетинг, бизнес- Экспер Консалт немесе жаңасын құру
жоспар, франчайзингтік мүмкіндіктерін анықтау,
схемалар инветсциялық салымдардың
және франчайзингтің
тартымды схемаларын
жасау
Директ маркетингін, AVANPOST Мақсатты тұтынушыларды
клиенттерді тарту Азия Директ таңдау, жаңа клиенттерді
бағдарламасын әзірлеу үйіру, сату көлемін
және жүрізу ұлғайту.
Өткізуді ынталандыру
бағдарламаларын: сауда
орындарындағы
семпилингтер,
промоушн-акциялар
дайындау
* Маркетинг товаров и услуг журналының мәліметтері бойынша
Маркетинг мақсаты- сатып алушылардың қажеттілігін қанағаттандыруы
арқылы сатушылардың пайдасын көбейту.
Кез- келген маркетингтік іс- әрекет басталады:
• аналитикалық- анықтамалық зерттеуден стратегиялық және ағымдық
жоспарлау іске- асырылуы ;
• нарыққа жаңа тауар өндіру мен өқткізу программасын әзірлеу;
• өндірушілерден тұтынушыларға дейін тауарды жылжыту каналдарын
анықтау;
• жарнама компаниясы құрылады және тауарды нарықта жылжыту шаралары
маркетингтің барлық циклінде қолданылады;
Маркетингтік зерттеулер - компанияның басқару шешімдерін дұрыс
қабылдау мақсатында, алдына қойған маркетингтік міндеттерге сәйкес ақпарат
жинау, өңдеу және мәліметтерді талдау мен қортындыылар ұсыну.
Маркетингті зерттеулердің міндеттеріне мыналар жатады: фирманың
нарықтағы позициясын анықтау, оның өткізу және баға саясатын, тауарды
нарықта жылжыту мәселелерін бағалау, тұтынушылардың мінез- құлқын зерттеу,
олардың талғамдарын анықтау, нарықтың әлеуетті мүмкіндіктерін зерттеу,
сатып алушылардың жаңа тауарға деген әсерін, бәсекелестер тауарларын,
макроортаны талдау.
Маркетингтік зерттеулер – бұл тұтынушылардың талғамдары мен талаптарын
зерттеуге бағытталған фирманың маркетингтік әрекетінің маңызды түрінің
бірі. Мұндай зерттеулерді кәсіпорындар маманданған және консалтингтік
фирмаларға тапсырыс жасау арқылы немесе өзінің маркетингтік бөлімдерінің
күшімен өткізеді.
Маркетингтік зерттеу маркетинг циклінің ең бірінші қадамы, яғни
ағымдағы қалыптасқан нарықтық жағдайды білмей, нарық механизімін білмей ,
маркетингтік басқару іс- әрекетін іске келтіру мүмкін емес.
1.1 Маркетингтік зерттеулер процесі және оның кезеңдері
Маркетингтік зертеулерді бес кезеңмен өткізуге болады:
1. Зерттеу мәселесі мен мақсаттарын айқындау.
2. Зерттеу жоспарын құру.
3. Ақпарат жинау.
4. Жиналған ақпаратты талдау.
5. Зерттеу қортындылары туралы есеп.
Маркетингтік зерттеудің тұжырымдамасы – зерттеудің міндеттерін,
обьектісін және мақсаттарын айқын белгілеу, жұмыс жоспарын жасау.
Маркетингтік зерттеу қалыптасқан пробемалардан
пайда болады, осы мақсаттарға жетуі анықтама алуға қол жеткізеді.
Маркетингтік зерттеу Маркетингті зерттеудің мінезінің мақсаты зерттеу түрін
алдын- ала анықтайды.
Зерттеу мақсаты, міндетті нақтылау және зерттеу мәселесі туралы
бірінші түсінікті қалыптастыру болып саналады.
Маркетингтік зерттеудің бірінші кезеңінде оны әзірлеу талаптарын
қалыптастыру және зерттеу мәселесін анықтау қажет. Мәселені анық баяндау –
табысты маркетингтің негізі. Егер мәселе дұрыс тұжырымдалса, ол аздап
шешілді деуге болады. Мақсаттар мен мәселелер неғұрлым анық және түсінікті
белгіленсе, маркетингтік зерттеулер соғұрлым тиімді болдады. Ақпарат жинау
- өте қымбатқа түседі сондықтан , мәселе бұлдыр немесе дұрыс белгіленбесе,
қажетсіз шығындарға ұшыранады. Мәселелерді айқындау процедурасына мәселелер
каталогы кіреді.
Әдетте, мәселелер өндірістік- өткізу қызметін талдау нәтижесінде және
басшылар мен мамандардан сараптамалық пікір сұрау жүргізу арқылы
анықталады.
Мәселелер анықталғаннан кейін мақсаттар қойылады. Егер мәселе (обьект)
– бұл міндеттердің жалпы қойылымы болса, онда мақсаттар – зерттеу
обьектісінен шығатын жеке міндеттердің жиынтығы болып табылады. Мақсаттар
анық құрастырылып, олардың сандық өлшемі болуы қажет. Мысалы, тауар
өлшемінің өткізу көлемді төмендей бастады. Осы құбылыстардың себептері мен
факторларын анықтау зерттеулердің мәселесі болып табылады. Бұл мәселені
шешуде маркетингтік зертеудің алдында мынандай мақсаттар қойылады : Өнімге
сатып алушылар көзқарасын айқындау; осы өнімді сату көлемінің өзгеруіне
бәсекелестерінің тигізетін әсерін талдау; осы өнімді сату көлемінің
өзгеруіне бәсекелестердің тигізетін әсерін талдау; тауар өніміне нақты
сұранысы бар анықтау.
Менің курстық жұмысымның қарастыратын мәселесі Қазақстандағы
кондитерлік өнімдерінің қазіргі нарықтық жағдайына маркетингтік зерттеу
жүргізу.
2004 жылы 31 .12 Қазақстан республикасының Премьер- Министр міндетін
атқкарушы А. Есимов Қазақстан Республикасы Үкіметінің №1448 бұйрығына қол
қойды. Кондитерлік өнімнің кейбір түрлерінің импортына уақытша қорғау
шараларын енгізуді бастау бұйрық басылымға шыққан күнінен бастап күшіне
енді, яғни 2005ж 8 қаңтар.
Қорғау шараларын енгізу қазақстандық кондитерлерді теңсіз
бәсекелестіктен қорғауға және мемлекет нарығында өз орнын сақтап қалуға
көмектесуге тиіс болды бірақ бұл жағдайда енгізілген кондитерлік өнімнің
қорғау импорт салықтары ішкі нарықта бәсекелестіктің төмендеуіне әкелді,
соның нәтижесінде мемлекеттік ішкі нарықта баға көтерілді.
Салықты енгізіуден кейін, тек шет ел өндірушілерінің ғана емес, сонымен
қатар отандық өндірушілердің кондитерлік өнімінің ассортименті азайды және
бағасы өсті.
2 Кондитерлік өнімдерінің нарықтағы алатын орны мен жалпы жағдайы
2.1 Әлемдік нарықтағы кондитерлік өнім саласы
Әлем нарығында кондитер өнімдері үлкен концентрациялық өткізу
негізімен мінезделеді. Кондитер өнімдерін өндіруде 2004 ж. лидер болып
саналады:
1. Mars Inc.
2. Nestle SA.
3. Hershey Foods Corp.
4. Cadbury Schweppes Plc.
5. Kraft Foods Inc.
6. Wrigley Jr. Co. William.
7. Ferrera SpA.
8. Phizer Inc.
9. Perfetti Van Melle Group.
10. Lotte Group.
Кесте 1. Ірі кондитер өнімдерін өндірушілер.
Аты Мемлекет Жылдық сату көлемі
(млрд. АҚШ доллар)
Mars Inc АҚШ 14
Nestle SA Швейцария 7.2
Hershey Foods Corp АҚШ 4.12
Cadbury Schweppes Plc Ұлыбритания 0.97
Әлемде кондитер өнімдерінің ірі импортшы мемлекеттердің бірі АҚШ,
Германия, Франция, ал экспортшылары - Ұлыбритания, Испания, Нидерланд,
Бельгия, Италия.
Кондитер өнімдерінің әлемдік нарығы жылдан жылға өсуде, бұл өнімге өспелі
сұраныс реакциясын көреміз. Дамыған елдерде кондитер өнімдерін тұтыну
жоғары.
Солтүстік Еуропа елдерінде кондитер өнімдерін тұтыну деңгейі әлемде ең
үлкен болып байқалады. Данияда жан басына шаққандағы көрсеткіш 16.6 кг
жылына. Бұл әлемдегі кондитер өнімдерін ең көп тұтынатын ел. Ал Еуропа
елдерінде орташа тұтыну жан басына шаққанда 9-12 кг құрайды. Ең көп тұтыну
деңгейі жан басына шаққанда 2002 ж. Швейцарияда, содан соң Португалияда,
Данияда және Финляндияда белгіленген.
Диаграмма 1. Кондитер өнімдерінің тұтыну деңгейі (1адам басына
шаққанда 1кгж )
Әлем нарығындағы кондитер өнімдерінің ерекшеліктері айрықша көрсетіледі:
1. Маусымдық сұраныс
2. Бағалы емес бісекелестік
3. Өндіріс қуатын барынша қолданбауы (20-30%)
4. Өндіріс, дәстүрлі ассортиментті шығаруға бағыт
5. Шикізаттың жетіспеуі
2.2 Қазақстан нарығындағы кондитерлік өнімге жалпы шолу
Қазақстанда 1999-2002 жж. кезеңінде кондитер өнімдерін өндіру көлемі
60.7% өсті.
Диаграмма 2. Кондитер өнімдерін өндіру динамикасы.
2004 ж.кондитер өнімдерін өндірумен 694 кәсіпорын айналысқан.
Кесте 2. Кәсіпорындардың аймақтар бойынша саны.
Облыстар Кәсіпорын саны
Ақмола облысы 42
Ақмола облысы 26
Батыс Қазақстан 12
Алматы облысы 67
Атырау облысы 12
Жамбыл облысы 26
Қарағанды облысы 67
Қостанай облысы 43
Қызылорда облысы 28
Маңғыстау облысы 18
Оңтүстүік Қазақстан 36
Павлодар облысы 33
Солтүстік Қазақстан облысы 13
Шығыс Қазақстан облысы 91
Астана қаласы 32
Алматы қаласы 126
2004 жылы Қазақстан Республикасына кондитер өнімдерінің нарық
көлемдерінің 49% импорттаған. Қазақстан Республикасын кондитер өнімдерімен
жабдықтаушылар Ресей мен Украина.
1990 жылдары Қазақстан бойынша кондитер өнімдерін орташа тұтынуы жан
басына шаққанда 15 кг болған, ал 2000 жылы бұл көрсеткіш 5.4 кг дейін
төмендеді. Ал Еуропа мемлекеттерінде бұл көрсеткіш 12-13 кг бодса, Ресейде
13.6 кг.
Қазақстанның ішкі нарығы тұтынушы сұранысының бірқалыпты болмауымен
ерекшкленеді. Тұтынушының сұранысына қарай Қазақстан аймақтарын жоғары
сқраныс, орта сұраныс, ортадан төмен сұраныс және төмен сұраныс деп бөлуге
боллады.
Отандық өнімдер бәсекелестігін жоғарлату қиын. Бұған себеп, шикізат
импортына тәуелді болу.
Кесте 3. Шикізат импорты.
Крахмал, глюкоза Украина
Кондитер майлары Германия
Орама Ресей
Құрал жабдықтар, саймандар Швейцария, Италия, Германия
Ал енді осы ҚР Үкіметінің Кондитерлік бұйымдардың кейбір түрлерін
әкелуге уақытша қорғау шараларын анықтау мен енгізудің басталуы туралы
2004 жылғы 31 желтоқсандағы № 1448 қаулысы осы жылдың 7 қаңтарында күшіне
енгелі бері тәттілер әлемінде айтарлықтай оң өзгерістер болып жатыр ма?
деген сауалға жауап беріп көрейік. Республика кондитерлік кәсіпорындары
үшін шын мәнінде осы қаулы керек пе еді? Мұндай сұрақты қоюымыздың да
өзіндік себебі бар. Өйткені республикадағы көлемі жағынан ең үлкен Рахат
АҚ кондитер фабрикасының басшысы А.Попелюшка журналистермен баспасөз
мәслихаттарының бірінде рахаттықтардың ешқандай бәсекеден қорықпайтынын,
ДСҰ-ға мүше болған кезде бәсекенің көкесі бұдан да зор болатынын ашық
айтып, өзге әріптестерінің Ресей мен Украина кәмпиттері алдында асып-
сасқандарын түсінбейтін сыңайын ашық білдірген болатын. Өз көзқарасына
деген адалдықты рахаттықтар республикадағы кондитер фабрикалары құрған
ассоциацияға мүше болудан бас тартып та дәлелдегендей болды. Импорттан
қорықпауының басты себебі, Рахат өнімдері солтүстік, батыс аймақтағы
фабрикалар секілді импорт ағынымен тікелей кездеспейді, оңтүстік өңір
Ресейден алыстау жатыр. Бірақ осыдан бес жыл бұрын олар үшін де қорғаныс
қажет болғанын айта кету керек дейді қалған үш фабрика өкілдері.
Сонымен, 2004 жылы ассоциация импорт өнімдерінен қорғауын сұрап, Үкіметке
өтініш жазды. Себебі ресейлік және украиналық карамельдер ағынына отандық
кондитер өнімдерінің шыдас беруі мүмкін емес еді. Өз рыноктарынан өздерін
еріксіз тықсыра бастаған импорт тәттілерге тосқауыл қоймаса болмайтынын
жоғары эшелондағылар да түсінді. Бұл кездері, яғни 2003 жылдың соңына қарай
отандық рыноктың 60 пайыздық үлесі импорттық кондитер өнімдері жаулап та
алған болатын. 2000 жылдан басталған жаулап алу 2003 жылы өз шарықтау
шегіне жетіп, қалған 40 пайыздық үлеске ауыз сала бастады. Егер 2001 жылы
елімізге 7 мың тонна карамель келген болса, 2004 жылдың басында оның
деңгейі 70 мың тоннаға жетіп үлгерген. Ал Ресей мен Украинадан келетін
шоколадтық өнімдер мен азық-түліктер 20-25 есеге өсіпті. Әрине, осындай
мылтықсыз жаулап алу көрсеткіштері көз алдында тұрғанда Үкіметтің үнсіз
қалуына болмайтын еді. Үкімет тарапынан қойылған шектеу кондитерлік
өнімдердің тек үш тобына ғана қатыстылығына қарамастан, берген нәтижесі
таудай. Егер осындай шара үш жыл бұрын қолға алынғанда, біз бүгіндері
халықаралық рынокты игере бастаушы едік дейді еліміздегі ірі кондитерлік
кәсіпорынның бірі қостанайлық Баян-сұлу кондитер фабрикасы АҚ басқарма
төрағасы Виталий Трайбер. Шындығына келетін болсақ, қазақстандық кондитер
саласының технологиялық жабдығы Ресей мен Украина стандарттарынан кем емес.
Мәселе бағада болып тұр. Тұтынушы сіз бен біз секілді, әзірше бағасы
арзандауына жүгіретіні белгілі. Ал шектеу қойылғаннан кейін 2004 жылдың
бірінші тоқсанымен салыстырғанда, биылғы тоқсанда Қостанай, Ақтөбе,
Қарағанды кондитер фабрикаларының өнім шығару көлемі орта есеппен 40-50
пайызға бірден көтерілген. Егер шектеу қойылғанға дейін бұл фабрикалардың
өндірістік қуатының тек 30-40 пайызы ғана жұмыс істеген болса, соңғы үш
айда оның көлемі 75 пайызға жеткен. Өнімді мол шығаруға украиндық және
ресейлік кондитер өнімдеріне шектеудің қойылуы тікелей әсер еткенін байқау
қиын емес. Мүмкін өнімдер бағасы төмендетілген шығар деген де күмәнді ойлар
тууы мүмкін. Бірақ баға сол қалпында және кейбір шикізат өнімдерінің бағасы
өскеніне қарамастан, тұтынушы өз өнімімізді ала бастаған. Бұл тұтынушы үшін
күрес өз нәтижесін бере бастады деген сөз. Өнім шығару өскен соң, міндетті
түрде жабдықтарды да жаңалау мәселесі өз-өзінен туындайды. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Маркетинг кафедрасы
Курстық жұмыс
Тақырып: Қазақстандағы кондитерлік
өнімдерінің нарықтық жағдайын маркетингтік зерттеу
Орындаған:
Тексерген:
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 3-4
1 Маркетингтік зерттеудің мақсаты, міндеті, жалпы түсінігі ... ... 5-8
1.1 Маркетингтік зерттеулер процесі және оның кезеңдері ... ... 9-10
2 Кондитерлік өнімдерінің нарықтағы алатын орны мен жалпы
жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .
2.1 Әлемдік нарықтағы кондитерлік өнім саласы ... ... ... ... ... ...11-12
2.2 Қазақстан нарығындағы кондитерлік өнімге жалпы шолу...13-18
2.3 Қазақстан нарығындағы кондитер өнімдерінің анализі ... .. 19-20
3 ААҚ Рахат кондитер фабрикасы және маркетингтік қызметі ... .
3.1 ААҚ Рахат фабрикасының кондитер саясаты ... ... ... ... ... 21-28
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..29
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...30
Кіріспе
Маркетинг- іскерлік
кәсіпкерлік,
тапқырлық,
дарындылық, икемділік,
сезімталдық
және білімділік мектебі.
Адамзат тіршілігіндегі әрбір жаңа кезеңнің өзіне тән жетістігі мен
мұқтажы болады. Өркениет деңгейіне қарай өсе түскен өмірлік қажеттілік
өндіру мен тұтыну арасындағы орамдылыққа қол жеткізуді алға тартады. Осы
талапты жүзеге асыру өмірге маркетингнті алып келіп отыр.
Біздегі өтпелі дәуір деп аталып жүрген нарықтық экономикаға көшу
кезеңі маркетингке үлкен жаңалық енгізеді деген сенім бар. Өйткені ғасырлар
бойы жинақталған нарықтық экономика саласындағы тәжірбиеге, қуатты
экономикалық әлеуетке, жоғары дәрежедегі бизнестік білім психологиялық
дайындыққа сүйенген маркетингті біздің жағдайымызға бейімдеудің өзіндік
ерекшеліктері бар.
Ал менің курстық жұмысыма арқау болып отырған тақырып Қазақстандағы
кондитерлік өнімдерінің нарық жағдайын маркетингтік зерттеу.
Қазіргі ХХІ ғасыр заманында тұтынушы талғамы әр қилы болып келеді.
Олардың кондитерлік өнімге деген сұранысы мен талабы, қалауы мен
қанағаттану дәрежесі сан түрлі және ұдайы өзгеріске ұшырауда. Осыған
байланысты таяуда жүргізілген зерттеулерге келсек, олар келесі ақпараттарды
беруде.
Еуромонитор Интернейшнл мәліметтері бойынша кондитер өнімдерінің
әлемдік нарық сыйымдылығы 2002 ж. 154 млн. тоннаны құрайды және жалпы
тауарайналым 95 млрд. АҚШ долларын құрайды. Болжамдар бойынша 2002 ж.
салыстырғанда кондитер өнімдері 2007 ж. әлемдік нарық сыйылымдылығы 16.6
млн.т тоннаға жетуі мүмкін немесе 10.7% өсуі мүмкін және тауарайналымы 117
млрд. АҚШ долларын құрайды.
Кондитер өнімдерін өндіру жер шарының көптеген мелекеттерінде зор
дамыған. АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Бельгия мемлекеттерінде аты шыққан
тауар маркалары нарықта өз орындарын тауып, дамыған және әлемге әйгілі. Ал
дамушы елдерде кондитер өнімдерін өндіру енді қолданысқа, айналымға
алынуда. Болжамдар бойынша кондитер өнімдерін өндіру процесі күрт ұлғаятын
аймақтар мыналар: Қытай, Латын Америка елдері, Шығыс Еуропа елдері.
Қазақстан Республикасы да кондитер саласын дамытуға өз жігерін қосып,
елеулі даму үстінде. Оған мысал ретіде отандық кондитер өндірушілер Рахат,
Баян-Сұлу, Қарағанды конфеттерінің жеткен жетістіктерін айтуға болады.
Осы курстық жұмыста кондитер саласының жалпы нарықтық жағдайы мен оның даму
процестері туралы, отандық өндіруші Рахат кондитер фабрикасының
Қазақстандағы алатын нишасы мен қазіргі даму тенденциясы жайында мәліметтер
жазылған.
1 Маркетингтік зерттеудің мақсаты, міндеті, жалпы түсінігі
Маркетингті зерттеулер дегеніміз – компанияның басқару шешімдерін
дұрыс қабылдау мақсатында, алдына қойған маркетингтік міндеттерге сәйкес
ақпарар жинау, өңдеу және мәліметтерді талдау мен қортындылар ұсыну.
Маркетингтік зерттеу міндеттеріне мыналар жатады: фирманың нарықтығы
бәсекелестік позициясын анықтыу, оның өткізу және баға саясатын, тауарды
нарыққа жылжыту мәселелерін бағалау, тұтынушылардың мінез – құлқын зерттеу,
олардың талғамдарын анықтау, нарықтың әлеуетті мүмкіндіктерін зерттеу,
олардың талғамдарын анықтау, нарықтың әлеуетті мүмкіндіктерін зерттеу,
сатып – алушылардың жаңа тауарға деген әсерін, бәсекелестер тауарларын,
макроортаны талдау.
Маркетингтік зерттеулер – бұл тұтынушылардың талғамдары мен
талаптарын зерттеуге бағытталған фирманың маркетингтік әрекетінің маңызды
түрінің бірі. Мұндай зерттеулерді кәсвіпорындар маманданған және
консаолтингтік фирмаларға тапсырыс жасау арқылы немесе өзінің маркетингтік
бөлімінің күшімен өткізеді. АҚШ компанияларының 75(- ында осындай
бөлімшелер бар, онда маркетологтар, статисттер, бағдарламашылар,
әлеуметтанушылар, психологтар жұмыс істейді.
Қазақстанда маркетингтік зерттеулерді көптеген маманданған
компаниялар жүргізеді. Оларға жататындар: БРИФ әлеметтік және
маркетингтік зерттеу жүргізу агенттігі, Gallup Media, Amer- Nielsen, Asia
Cessi Kazahstan,Seang Resarch,IGM,Сиар, Евразия, Эксперт консалт және тағы
басқа компаниялар.
Қазақстандық компанияларының зерттеушілік қызметі*
Зерттеу түрлері Зерттеуші компаниялар Зерттеу нәтижелері
және тфирмалар
1 2 3
Тұтынушы мінез-құлқын BISAM Central Asia Маркетингтік стратегияны
зерттеу. Нарықт ы және IGM жасау, фирманың нарықтық
бәсекелестік ортаны БРИФ мүмкіндіктерін бағалау,
зерттеу Комкон-2 Еуразия мақсатты нарықтыарды,
Экспер Консалт тұтынушы талғамын талдау
БАҚ түрлеріне мониторингGallup Media Asia Жарнама компаниясының
жүргізу, жарнаманы Комкон-2 Еуразия жоспарын және
оқырмандар аудиториясынаBISAM Central Asia стратегиясын жасау. БАҚ
тиімділігін анықтау Болжау ақпараттық рейтингін бағалау.
талдау орталағы Жарнаманы тиімді
таратушыларды таңдау.
Жарнамаға салынған
салымдардың тиімділігін
анықтау
Өнімді зерттеу, сауда BISAM Central Asia Сауда маркасын
маркасын позициялау, IGM позициялау, тауардың
ораманы тестілеу, БРИФ тұтынушы талғамына
брендтерді жасау, байқауКомкон-2 Еуразия сәйкестігін бағалау,
маркетингі Экспер Консалт өткізу және тауар
Аль-Куат орталығы қозғалысы стратегиясын
жасау
Бөлшек сауданы, өткізу BISAM Central Asia Компанияның нарықтағы
жұйесін, дистрибюцияны БРИФ орнын, бәсекелестер
зерттеу Amer-Nielsen позициясын анықтау,
сатуды болжау,
дистрибьюция тиімділігін
бағалау
Нарықтың даму BISAM Central Asia Нарықтың
тенденциялары және БРИФ монополизациялану
сипаттамаларын анықтау Комкон-2 Еуразия дәрежесін, нарық үлесін,
бәсекелестік күрес
стратегияларын белгілеу
Басқару консалтингі, IGM Оңтайлы
өткізу саясатын зерттеу, бизнес-үдерістері,
реинжинериг тиімді тауарлық және
өткізу саясатын анықтау
Инвестициялық консалтингIGM Бұрынғы бизнесті кеңейту
және маркетинг, бизнес- Экспер Консалт немесе жаңасын құру
жоспар, франчайзингтік мүмкіндіктерін анықтау,
схемалар инветсциялық салымдардың
және франчайзингтің
тартымды схемаларын
жасау
Директ маркетингін, AVANPOST Мақсатты тұтынушыларды
клиенттерді тарту Азия Директ таңдау, жаңа клиенттерді
бағдарламасын әзірлеу үйіру, сату көлемін
және жүрізу ұлғайту.
Өткізуді ынталандыру
бағдарламаларын: сауда
орындарындағы
семпилингтер,
промоушн-акциялар
дайындау
* Маркетинг товаров и услуг журналының мәліметтері бойынша
Маркетинг мақсаты- сатып алушылардың қажеттілігін қанағаттандыруы
арқылы сатушылардың пайдасын көбейту.
Кез- келген маркетингтік іс- әрекет басталады:
• аналитикалық- анықтамалық зерттеуден стратегиялық және ағымдық
жоспарлау іске- асырылуы ;
• нарыққа жаңа тауар өндіру мен өқткізу программасын әзірлеу;
• өндірушілерден тұтынушыларға дейін тауарды жылжыту каналдарын
анықтау;
• жарнама компаниясы құрылады және тауарды нарықта жылжыту шаралары
маркетингтің барлық циклінде қолданылады;
Маркетингтік зерттеулер - компанияның басқару шешімдерін дұрыс
қабылдау мақсатында, алдына қойған маркетингтік міндеттерге сәйкес ақпарат
жинау, өңдеу және мәліметтерді талдау мен қортындыылар ұсыну.
Маркетингті зерттеулердің міндеттеріне мыналар жатады: фирманың
нарықтағы позициясын анықтау, оның өткізу және баға саясатын, тауарды
нарықта жылжыту мәселелерін бағалау, тұтынушылардың мінез- құлқын зерттеу,
олардың талғамдарын анықтау, нарықтың әлеуетті мүмкіндіктерін зерттеу,
сатып алушылардың жаңа тауарға деген әсерін, бәсекелестер тауарларын,
макроортаны талдау.
Маркетингтік зерттеулер – бұл тұтынушылардың талғамдары мен талаптарын
зерттеуге бағытталған фирманың маркетингтік әрекетінің маңызды түрінің
бірі. Мұндай зерттеулерді кәсіпорындар маманданған және консалтингтік
фирмаларға тапсырыс жасау арқылы немесе өзінің маркетингтік бөлімдерінің
күшімен өткізеді.
Маркетингтік зерттеу маркетинг циклінің ең бірінші қадамы, яғни
ағымдағы қалыптасқан нарықтық жағдайды білмей, нарық механизімін білмей ,
маркетингтік басқару іс- әрекетін іске келтіру мүмкін емес.
1.1 Маркетингтік зерттеулер процесі және оның кезеңдері
Маркетингтік зертеулерді бес кезеңмен өткізуге болады:
1. Зерттеу мәселесі мен мақсаттарын айқындау.
2. Зерттеу жоспарын құру.
3. Ақпарат жинау.
4. Жиналған ақпаратты талдау.
5. Зерттеу қортындылары туралы есеп.
Маркетингтік зерттеудің тұжырымдамасы – зерттеудің міндеттерін,
обьектісін және мақсаттарын айқын белгілеу, жұмыс жоспарын жасау.
Маркетингтік зерттеу қалыптасқан пробемалардан
пайда болады, осы мақсаттарға жетуі анықтама алуға қол жеткізеді.
Маркетингтік зерттеу Маркетингті зерттеудің мінезінің мақсаты зерттеу түрін
алдын- ала анықтайды.
Зерттеу мақсаты, міндетті нақтылау және зерттеу мәселесі туралы
бірінші түсінікті қалыптастыру болып саналады.
Маркетингтік зерттеудің бірінші кезеңінде оны әзірлеу талаптарын
қалыптастыру және зерттеу мәселесін анықтау қажет. Мәселені анық баяндау –
табысты маркетингтің негізі. Егер мәселе дұрыс тұжырымдалса, ол аздап
шешілді деуге болады. Мақсаттар мен мәселелер неғұрлым анық және түсінікті
белгіленсе, маркетингтік зерттеулер соғұрлым тиімді болдады. Ақпарат жинау
- өте қымбатқа түседі сондықтан , мәселе бұлдыр немесе дұрыс белгіленбесе,
қажетсіз шығындарға ұшыранады. Мәселелерді айқындау процедурасына мәселелер
каталогы кіреді.
Әдетте, мәселелер өндірістік- өткізу қызметін талдау нәтижесінде және
басшылар мен мамандардан сараптамалық пікір сұрау жүргізу арқылы
анықталады.
Мәселелер анықталғаннан кейін мақсаттар қойылады. Егер мәселе (обьект)
– бұл міндеттердің жалпы қойылымы болса, онда мақсаттар – зерттеу
обьектісінен шығатын жеке міндеттердің жиынтығы болып табылады. Мақсаттар
анық құрастырылып, олардың сандық өлшемі болуы қажет. Мысалы, тауар
өлшемінің өткізу көлемді төмендей бастады. Осы құбылыстардың себептері мен
факторларын анықтау зерттеулердің мәселесі болып табылады. Бұл мәселені
шешуде маркетингтік зертеудің алдында мынандай мақсаттар қойылады : Өнімге
сатып алушылар көзқарасын айқындау; осы өнімді сату көлемінің өзгеруіне
бәсекелестерінің тигізетін әсерін талдау; осы өнімді сату көлемінің
өзгеруіне бәсекелестердің тигізетін әсерін талдау; тауар өніміне нақты
сұранысы бар анықтау.
Менің курстық жұмысымның қарастыратын мәселесі Қазақстандағы
кондитерлік өнімдерінің қазіргі нарықтық жағдайына маркетингтік зерттеу
жүргізу.
2004 жылы 31 .12 Қазақстан республикасының Премьер- Министр міндетін
атқкарушы А. Есимов Қазақстан Республикасы Үкіметінің №1448 бұйрығына қол
қойды. Кондитерлік өнімнің кейбір түрлерінің импортына уақытша қорғау
шараларын енгізуді бастау бұйрық басылымға шыққан күнінен бастап күшіне
енді, яғни 2005ж 8 қаңтар.
Қорғау шараларын енгізу қазақстандық кондитерлерді теңсіз
бәсекелестіктен қорғауға және мемлекет нарығында өз орнын сақтап қалуға
көмектесуге тиіс болды бірақ бұл жағдайда енгізілген кондитерлік өнімнің
қорғау импорт салықтары ішкі нарықта бәсекелестіктің төмендеуіне әкелді,
соның нәтижесінде мемлекеттік ішкі нарықта баға көтерілді.
Салықты енгізіуден кейін, тек шет ел өндірушілерінің ғана емес, сонымен
қатар отандық өндірушілердің кондитерлік өнімінің ассортименті азайды және
бағасы өсті.
2 Кондитерлік өнімдерінің нарықтағы алатын орны мен жалпы жағдайы
2.1 Әлемдік нарықтағы кондитерлік өнім саласы
Әлем нарығында кондитер өнімдері үлкен концентрациялық өткізу
негізімен мінезделеді. Кондитер өнімдерін өндіруде 2004 ж. лидер болып
саналады:
1. Mars Inc.
2. Nestle SA.
3. Hershey Foods Corp.
4. Cadbury Schweppes Plc.
5. Kraft Foods Inc.
6. Wrigley Jr. Co. William.
7. Ferrera SpA.
8. Phizer Inc.
9. Perfetti Van Melle Group.
10. Lotte Group.
Кесте 1. Ірі кондитер өнімдерін өндірушілер.
Аты Мемлекет Жылдық сату көлемі
(млрд. АҚШ доллар)
Mars Inc АҚШ 14
Nestle SA Швейцария 7.2
Hershey Foods Corp АҚШ 4.12
Cadbury Schweppes Plc Ұлыбритания 0.97
Әлемде кондитер өнімдерінің ірі импортшы мемлекеттердің бірі АҚШ,
Германия, Франция, ал экспортшылары - Ұлыбритания, Испания, Нидерланд,
Бельгия, Италия.
Кондитер өнімдерінің әлемдік нарығы жылдан жылға өсуде, бұл өнімге өспелі
сұраныс реакциясын көреміз. Дамыған елдерде кондитер өнімдерін тұтыну
жоғары.
Солтүстік Еуропа елдерінде кондитер өнімдерін тұтыну деңгейі әлемде ең
үлкен болып байқалады. Данияда жан басына шаққандағы көрсеткіш 16.6 кг
жылына. Бұл әлемдегі кондитер өнімдерін ең көп тұтынатын ел. Ал Еуропа
елдерінде орташа тұтыну жан басына шаққанда 9-12 кг құрайды. Ең көп тұтыну
деңгейі жан басына шаққанда 2002 ж. Швейцарияда, содан соң Португалияда,
Данияда және Финляндияда белгіленген.
Диаграмма 1. Кондитер өнімдерінің тұтыну деңгейі (1адам басына
шаққанда 1кгж )
Әлем нарығындағы кондитер өнімдерінің ерекшеліктері айрықша көрсетіледі:
1. Маусымдық сұраныс
2. Бағалы емес бісекелестік
3. Өндіріс қуатын барынша қолданбауы (20-30%)
4. Өндіріс, дәстүрлі ассортиментті шығаруға бағыт
5. Шикізаттың жетіспеуі
2.2 Қазақстан нарығындағы кондитерлік өнімге жалпы шолу
Қазақстанда 1999-2002 жж. кезеңінде кондитер өнімдерін өндіру көлемі
60.7% өсті.
Диаграмма 2. Кондитер өнімдерін өндіру динамикасы.
2004 ж.кондитер өнімдерін өндірумен 694 кәсіпорын айналысқан.
Кесте 2. Кәсіпорындардың аймақтар бойынша саны.
Облыстар Кәсіпорын саны
Ақмола облысы 42
Ақмола облысы 26
Батыс Қазақстан 12
Алматы облысы 67
Атырау облысы 12
Жамбыл облысы 26
Қарағанды облысы 67
Қостанай облысы 43
Қызылорда облысы 28
Маңғыстау облысы 18
Оңтүстүік Қазақстан 36
Павлодар облысы 33
Солтүстік Қазақстан облысы 13
Шығыс Қазақстан облысы 91
Астана қаласы 32
Алматы қаласы 126
2004 жылы Қазақстан Республикасына кондитер өнімдерінің нарық
көлемдерінің 49% импорттаған. Қазақстан Республикасын кондитер өнімдерімен
жабдықтаушылар Ресей мен Украина.
1990 жылдары Қазақстан бойынша кондитер өнімдерін орташа тұтынуы жан
басына шаққанда 15 кг болған, ал 2000 жылы бұл көрсеткіш 5.4 кг дейін
төмендеді. Ал Еуропа мемлекеттерінде бұл көрсеткіш 12-13 кг бодса, Ресейде
13.6 кг.
Қазақстанның ішкі нарығы тұтынушы сұранысының бірқалыпты болмауымен
ерекшкленеді. Тұтынушының сұранысына қарай Қазақстан аймақтарын жоғары
сқраныс, орта сұраныс, ортадан төмен сұраныс және төмен сұраныс деп бөлуге
боллады.
Отандық өнімдер бәсекелестігін жоғарлату қиын. Бұған себеп, шикізат
импортына тәуелді болу.
Кесте 3. Шикізат импорты.
Крахмал, глюкоза Украина
Кондитер майлары Германия
Орама Ресей
Құрал жабдықтар, саймандар Швейцария, Италия, Германия
Ал енді осы ҚР Үкіметінің Кондитерлік бұйымдардың кейбір түрлерін
әкелуге уақытша қорғау шараларын анықтау мен енгізудің басталуы туралы
2004 жылғы 31 желтоқсандағы № 1448 қаулысы осы жылдың 7 қаңтарында күшіне
енгелі бері тәттілер әлемінде айтарлықтай оң өзгерістер болып жатыр ма?
деген сауалға жауап беріп көрейік. Республика кондитерлік кәсіпорындары
үшін шын мәнінде осы қаулы керек пе еді? Мұндай сұрақты қоюымыздың да
өзіндік себебі бар. Өйткені республикадағы көлемі жағынан ең үлкен Рахат
АҚ кондитер фабрикасының басшысы А.Попелюшка журналистермен баспасөз
мәслихаттарының бірінде рахаттықтардың ешқандай бәсекеден қорықпайтынын,
ДСҰ-ға мүше болған кезде бәсекенің көкесі бұдан да зор болатынын ашық
айтып, өзге әріптестерінің Ресей мен Украина кәмпиттері алдында асып-
сасқандарын түсінбейтін сыңайын ашық білдірген болатын. Өз көзқарасына
деген адалдықты рахаттықтар республикадағы кондитер фабрикалары құрған
ассоциацияға мүше болудан бас тартып та дәлелдегендей болды. Импорттан
қорықпауының басты себебі, Рахат өнімдері солтүстік, батыс аймақтағы
фабрикалар секілді импорт ағынымен тікелей кездеспейді, оңтүстік өңір
Ресейден алыстау жатыр. Бірақ осыдан бес жыл бұрын олар үшін де қорғаныс
қажет болғанын айта кету керек дейді қалған үш фабрика өкілдері.
Сонымен, 2004 жылы ассоциация импорт өнімдерінен қорғауын сұрап, Үкіметке
өтініш жазды. Себебі ресейлік және украиналық карамельдер ағынына отандық
кондитер өнімдерінің шыдас беруі мүмкін емес еді. Өз рыноктарынан өздерін
еріксіз тықсыра бастаған импорт тәттілерге тосқауыл қоймаса болмайтынын
жоғары эшелондағылар да түсінді. Бұл кездері, яғни 2003 жылдың соңына қарай
отандық рыноктың 60 пайыздық үлесі импорттық кондитер өнімдері жаулап та
алған болатын. 2000 жылдан басталған жаулап алу 2003 жылы өз шарықтау
шегіне жетіп, қалған 40 пайыздық үлеске ауыз сала бастады. Егер 2001 жылы
елімізге 7 мың тонна карамель келген болса, 2004 жылдың басында оның
деңгейі 70 мың тоннаға жетіп үлгерген. Ал Ресей мен Украинадан келетін
шоколадтық өнімдер мен азық-түліктер 20-25 есеге өсіпті. Әрине, осындай
мылтықсыз жаулап алу көрсеткіштері көз алдында тұрғанда Үкіметтің үнсіз
қалуына болмайтын еді. Үкімет тарапынан қойылған шектеу кондитерлік
өнімдердің тек үш тобына ғана қатыстылығына қарамастан, берген нәтижесі
таудай. Егер осындай шара үш жыл бұрын қолға алынғанда, біз бүгіндері
халықаралық рынокты игере бастаушы едік дейді еліміздегі ірі кондитерлік
кәсіпорынның бірі қостанайлық Баян-сұлу кондитер фабрикасы АҚ басқарма
төрағасы Виталий Трайбер. Шындығына келетін болсақ, қазақстандық кондитер
саласының технологиялық жабдығы Ресей мен Украина стандарттарынан кем емес.
Мәселе бағада болып тұр. Тұтынушы сіз бен біз секілді, әзірше бағасы
арзандауына жүгіретіні белгілі. Ал шектеу қойылғаннан кейін 2004 жылдың
бірінші тоқсанымен салыстырғанда, биылғы тоқсанда Қостанай, Ақтөбе,
Қарағанды кондитер фабрикаларының өнім шығару көлемі орта есеппен 40-50
пайызға бірден көтерілген. Егер шектеу қойылғанға дейін бұл фабрикалардың
өндірістік қуатының тек 30-40 пайызы ғана жұмыс істеген болса, соңғы үш
айда оның көлемі 75 пайызға жеткен. Өнімді мол шығаруға украиндық және
ресейлік кондитер өнімдеріне шектеудің қойылуы тікелей әсер еткенін байқау
қиын емес. Мүмкін өнімдер бағасы төмендетілген шығар деген де күмәнді ойлар
тууы мүмкін. Бірақ баға сол қалпында және кейбір шикізат өнімдерінің бағасы
өскеніне қарамастан, тұтынушы өз өнімімізді ала бастаған. Бұл тұтынушы үшін
күрес өз нәтижесін бере бастады деген сөз. Өнім шығару өскен соң, міндетті
түрде жабдықтарды да жаңалау мәселесі өз-өзінен туындайды. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz