Кибернетикалық тәсілдеме тұрғысынан АЖ-ні басқару

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

«Автоматика және элекротехника» кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Кибернетикалық тәсілдеме тұрғысынан АЖ-ні басқаруға не жатады

Орындаған: Кусманов А. Қ.

Тобы: АУ-301

Тексерген: Кожахметова Д. О.

Семей 2015 ж

Кибернетика - динамикалық жүйелермең басқарумен байланысты ақпараттың үдерiстердi зерделейтiң табиғаттағы, қоғамдағы, Tіpi организмдердегi және машиналардағы басқарудың жалпы заңдары туралы ғылым. Кибернетикалық mәсiлдеме - кибернетика қағидаттары негiзiнде, жекелей алғанда, тiкелей және кepi байланыстарды анықтау, басқару удерiстерiн зерделеу, жүйелер элементтерiн әлдебiр «қара жәшiктер» (олардың кipeтін және шығатын ақпараты ғана зерттеушiге қолжетiмдi, ал iшкi құрылғы белгiсiз болуы мүмкін жүйе) ретiнде жүйелер элементтерiн қарастыру көмегімен жүйелердi зерттеу.

Жүйелердiң iшкi құрылымы модельденетiн талдамалық тәсiлдемеден өзгешелігі - «қара жәшiк» әдісінде жүйелердiң. сыртқы атқарымы модельденедi. Осылайша, эксперимент жасаушы көзқарасы тұрғысынан жүйелер (модельдер) құрылымы, жүйелердiң. тәртiптiк ерекшелiктерiн ғана имитациялайтын (елiктеу) қapa жәшікте жасырынған.

Кибернетикалық тәсiлдемеде, оған жасалатын сұратулар типi бойынша ажыратылатын ақпараттың модельдердi зерттейдi: жүйелердiң сыртқы әсерге жауап қатуын модельдеу; жүйелердiң өзгеру динамикасын болжау; құндылықтардың берiлген атқарымдарына қатынасы бойынша жүйелер параметрлерiн оңтайландыру; жүйенi адаптивтi басқару.

Кибернетика мен жүйелердiң жалпы теориясының ортақ мәселерi көп, мысалы, зерттеу объектiсiн жүйелер түрiнде елестету, жүйелердiң, атқарымдары мен құрылымдарын зерделеу, басқару проблемаларын зерттеу және т. б. Бiрақ жүйелер теорияларынан өзгешелiгi кибернетика, зерттеу объектiлерiнде ақпараттар ағындарының әp түрлерiң оларды өңдеу, талдау, түрлендiру, беру тәсiлдерiн бөлiп кepceтетін және зерделейтiн басқару үдерiстерiн зерттеуге ақпараттық тәсiлдеменi тәжiрибеде қолданады. Адам немесе құрылғы тудыратын ақпараттық әcep арқылы жүйелердiң, мақсатты бағытталған тәртiбiн қалыптастыру үдерiсi жалпыланған түрде басқару болып түсiндiрiледi. Басқарудың мынадай есептерiн атауға болады:

- мaқсaт құpy есебi (жүйенiң тәртiбiн немесе қажет күйдi анықтау) ; тұрақтандыру есебi (ауытқымалы әсерлер жағдайларында жүйелердi сол күйде ұстап құру) ;

- бағдарламалдарды орындау есебi (басқарылатын шамалардың мәні белгiлi детерминацияланған заң бойынша өзгерген кездегi жағдайларда жүйенi талап етiлетiн күйге ауыстыру) ;

- қадағалау есебi (басқарылатын шамалардың өзгеру заңдары белгiсiз немесе езгеретiн жагдайлардагы жүйелердiң талап етiлетiн тәртiбiн қамтамасыз ету) ;

- оңтайландыру есебi (берiлген жагдайлар және шектеулер кезiнде жүйелердi сипаттамалардың экстремалды мәндерi күйiнде де ауыстыру немесе ұстап тұру) .

Кибернетикалық тәсiлдеме тұрғысынан АЖ -нi басқару ақпараттар алмасу, өңдеу және түрлендiру үдерiстерiнiң жиынтығы ретiнде қарастырылады. Кибернетикалық тәсiлдеме АЖ-нi үш iшкi жүйе: басқарушы жүйе, басқару объектiсi және байланыс жүйесi құpaмынa кipeтін басқарылатын жүйе

Басқару жүйелерi атқарымдарының негiзгi топтары болып мыналар саналады:

• шешiмдер қабылдау немесе aқпapaттap мазмұнын mурлендiру атқарымдары басқару жүйесiндегi бастысы болып саналады, басқару объектiсi мен сыртқы орталардың жай-күйi туралы ақпараттар мазмұнын басқарушы ақпаратқа түрлендiру арқылы көрiнедi;

• ақпараттар өңдеудiң бұрыннан белгiлi атқарымдары ақпараттар мазмұнын өзгертпейдi, ақпараттарды есепке алу, бақылау, сaқтay, iздеу, бейнелеу, таралымын көбейту, түрлендiру формаларын ғaнa қамтиды.

• aқпapammap алмасу aтқapымдаpы қ абылданған шешiмдердi басқару объектiсiне дейiн жеткiзумен және шешiмдер қабылдайтын тұлғалар арасында ақпараттар алмасу (мәтiндiқ кестелiқ графиктiқ электрондық және басқа ақпараттарды жинау, телефонмең факспең жергiлiктi және жаhандық желiлермен және т. б. жiберу) . Ақпарат жүйелерінің негізі деп ақпаратты алуға, өткізуге, өңдеуге және сақтауға байланысты сандық заңдылықтарды меңгеретін ғылымды айтуға болады. Жүйелер теориясының негізін салушы австриялық биолог Людвиг Фон Берталанфи. «Жалпы жүйелер теориясының тарихы мен статусы» еңбегінде және Г. Вунш, Дж. Ван Гиг, У. Росс Эмби, А. Холл, А. И. Усмова, Ю. А. Урманцев өз еңбегінде жүйе, элемент, байланыс, мақсат ұғымдарына анықтама беруге тырысып жүйе категориясын таным теориясы категориясымен қатар қойды. 1930жылы Л. Берталанфи тұңғыш рет жүйенің жалпы теориясы концепциясын тұжырымдады. 1940 жылы байланыстар теориясының практикалық есептерінен пайда болған ақпараттық жүйелерінің қазіргі кезде жүйе элементінің үрдісін оңтайландырудағы қажетті математикалық құралға айналды. Кез-келген жүйені зерттеу мен тұрғызу және ендіру әдістемесінің негізіне өзара бір-бірімен байланысты болатын әрі бүтіндей бірлікті құрайтын жүйе элементтерінің бірігуін жатқызуға болады.

Ақпараттық жүйелерге қатысты ақпарттар құрылымын қарастырсақ, ақпараттарды бірліктерге бөлуге болады: реквизит, көрсеткіш, массив, ақпарат ағыны, ақпарт жүйесі. Мұндай ақпараттың әрі қарай бөлінуге жатқызылмайтын ең кіші олшем бірлігі - реквизит десек, оның екі түрі бар екені белгілі: реквизиттік негіз, реквизиттік белгі.

Әрбір реквизит әріптер, сандар жиынтығынан тұрады, мәндері мағыналардың сандық қасиеттерімен сипатталады. Бұл жағдайда ол - реквизиттік негіз деп аталады. Мән мағынаның сапалық касиеттерін білдіретін реквизит - реквизит-белгі деп аталады. Бұл ұғымдар экономикадағы ақпараттық жүйелерде қарастырылған пәндерде осылай беріледі. Ал тек таза ақпараттық жүйенің теориясы төңірегіндегі пәндерде ақпараттардың атрибут және құрамды бірлігі деп саналатын екі негізгі бірлігі қарастырылады. Атрибуттың аты және мәні (мән-мағынасы) болады. Атрибуттың аты мәліметтерді өңдеу барысындағы шартты белгілеуді білдіреді. Атрибуттың мәні деп нақты бір жағдайдағы құбылыстың, жағдайдың, обьектінің қандай да бір қасиеттерін сипаттайтын шаманы түсінуге болады. Атрибуттардың барлық мүмкін мәндері жиын ретінде біріктірілсе, ол осы атрибуттың домені деп аталады. Атрибуттың аты - А болса, ол (А, d) деп белгіленсе, мұндағы d D онда D жиыны А атрибутының мәнінің домені (анықталу облысы) деп аталады. d шамасы А атрибутының берілген уақыт мезетіндегі мағынасы болады.