Кибернетикалық тәсілдеме тұрғысынан АЖ-ні басқару

Кибернетика - динамикалық жүйелер¬мең басқарумен байланысты ақпараттың үдерiстердi зерделейтiң табиғаттағы, қоғамдағы, Tіpi организмдердегi және машиналардағы басқарудың жалпы заңдары туралы ғылым. Кибернетикалық mәсiлдеме - кибернетика қағидаттары негiзiнде, жекелей алғанда, тiкелей және кepi байланыстарды анықтау, басқару удерiстерiн зер¬делеу, жүйелер элементтерiн әлдебiр «қара жәшiктер» (олардың кipeтін және шығатын ақпараты ғана зерттеушiге қолжетiмдi, ал iшкi құрылғы белгiсiз болуы мүмкін жүйе) ретiнде жүйелер элементтерiн қарастыру көмегімен жүйелердi зерттеу.
Жүйелердiң iшкi құрылымы модельденетiн талдамалық тәсiлдемеден өзгешелігі - «қара жәшiк» әдісінде жүйелердiң. сыртқы атқарымы модельденедi. Осылайша, эксперимент жасаушы көзқарасы тұрғысынан жүйелер (модельдер) құрылымы, жүйелердiң. тәртiптiк ерекшелiктерiн ғана имитациялайтын (елiктеу) қapa жәшікте жасырынған.
Кибернетикалық тәсiлдемеде, оған жасалатын сұратулар типi бой¬ынша ажыратылатын ақпараттың модельдердi зерттейдi: жүйелердiң сыртқы әсерге жауап қатуын модельдеу; жүйелердiң өзгеру динами¬касын болжау; құндылықтардың берiлген атқарымдарына қатынасы бойынша жүйелер параметрлерiн оңтайландыру; жүйенi адаптивтi басқару.
Кибернетика мен жүйелердiң жалпы теориясының ортақ мәселерi көп, мысалы, зерттеу объектiсiн жүйелер түрiнде елестету, жүйелердiң, атқарымдары мен құрылымдарын зерделеу, басқару проблемаларын зерттеу және т.б. Бiрақ жүйелер теориялары¬нан өзгешелiгi кибернетика, зерттеу объектiлерiнде ақпараттар ағындарының әp түрлерiң оларды өңдеу, талдау, түрлендiру, беру тәсiлдерiн бөлiп кepceтетін және зерделейтiн басқару үдерiстерiн зерттеуге ақпараттық тәсiлдеменi тәжiрибеде қолданады. Адам немесе құрылғы тудыратын ақпараттық әcep арқылы жүйелердiң, мақсатты бағытталған тәртiбiн қалыптастыру үдерiсi жалпыланған түрде басқару болып түсiндiрiледi. Басқарудың мына¬дай есептерiн атауға болады:
- мaқсaт құpy есебi (жүйенiң тәртiбiн немесе қажет күйдi анықтау); тұрақтандыру есебi (ауытқымалы әсерлер жағдайларында жүйелердi сол күйде ұстап құру);
- бағдарламалдарды орындау есебi (басқарылатын шамалардың мәні белгiлi детерминацияланған заң бойынша өзгерген кездегi жағдайларда жүйенi талап етiлетiн күйге ауыстыру);
- қадағалау есебi (басқарылатын шамалардың өзгеру заңдары белгiсiз немесе езгеретiн жагдайлардагы жүйелердiң талап етiлетiн тәртiбiн қамтамасыз ету);

1 Баскаков С.И. Радиотехнические цепи и сигналы Учебник для вузов.- М. Высшая школа, 1988.
2 Сергиенко А.Б. Цифровая обработка сигналов. – СПб.: Питер, 2003. – 608 с.
3 Сиберт У.М. Цепи, сигналы, системы. – М.: Мир, 1988. – 336 с.