Мұғалім мен оқушылардың қарым-қатынас мәдениеті
Педагогикалық қызметтің әр қадамын шығармашыл, қайталанбайтын және үнемі жаңа болуын талап етуге болмайды. Бірақ педагогикалық нормативтердің кері әсері де үлкен. Репертуарлық, жанама, педагогикалық теорияға деген жек көрініштілік, педагогикалық ойлаудың догмалылығы, педагогикалық ұстанымға жоғарыдан түскен нұсқау, өзгенің іс-тәжірибесін қабылдау-міне, келеңсіз құбылыстардың толық емес реті, бұл диалектикалық табиғатты білмей нормативтерді игеру деген сөз. Мұғалім қызметінде педагогикалық ғылымнан тартылған жіптер өзара түйіседі, ең соңында, барлық алыңған білімдер іске асады.
Педагогикалық қызметтің дамуының жоғары деңгейін, педагогикалық технологияны игергенін сипаттай отырып, педагогикалық шеберлік педагог тұлғасын, оның тәжірибесін, азаматтық және кәсіптік ұстанымын сипаттайды. Мұғалімнің шеберлігі- бұл тұлғаның тұлғалық- іскерлік сапасы мен ерекшеліктерінің синтезі, ол педагогикалық үрдістің жоғары тиімділігін қамтамасыз етеді.
Балалармен қарым-қатынас жасау – бұл толассыз шығармашылық. Бір сабақтын өзін ғана сәл еске түіріңізші. Мұнда балалармен дұрыс қарым-қатынасты ұйымдастыруда шешуге тура келетін қаншама педагогикалық айла-әрекеттер, қарама-қайшылықтар, қақтығыстар, проблемелар туындайды десеңізші. Осының барлығы қас-қағым сәтте ойластырылуы тиіс. Міне сондықтанда педагогикалық қарым-қатынас - әрине, шығармашылық. Оның өзі қалайша нақты көрінеді.
Біріншіден, сіздер өздеріңіз жақсы сезіп отырғандай, қарым-қатынас шығармашылығы ақпаратты бере білуде көрінеді: оны әңгімелесушіге дәл бағыттап, айқын бейнелі сөзді таба білуде. Сабақта ақпаратты сұрыптаудың, құрудың және оны берудің осындай шығармашылығы болмасын делік – сонда бірден оның тартымдылығы жоғалып, іш пыстыра бастайды.
Ал балалармен өзара қатынасты ұйымдастыруда шығармашылық қалай көрінеді? Тек шығармашылық ғана өзара қатынсаты сапқа тұрғызудың, дамытудың күрделі өнерінде аса маңызды бола түседі. Өйткені біздің балалармен іскерлік әрекетіміз өзара қатынастың «көп қабатты сарайын» тұрғызудан басталады. Тек өзра қатынса қана көп жағдайда балалардың біздің пәнге, мектепке, сыныпқа деген көзқарасына ықпал ететінін ұмытпаған жөн.
Балалармен қарым-қатынас жасаудың психологиялық дәл жолын қалай табуға болады, қарым-қатынса арқылы нысаналы педагогиклық ықпалды қалай ұйымдастыруға болады?
Балалармен әңгімелескенде әрекет ету жүйесін стандартсыз құруды үйрен – оның жеке басының жай-күйін, жалпы психологиялық жағдайын, ең ақырында, өзінің жеке педагогикалық дербестілік ерекшелігіңді ескер.
Педагогтың қарым-қатынас жасау шағармашылығындағы тағы бір жағдай – бұл шығармашылығының өздігінен-реттелетін процесі: өзінің психологиялық күінді меңгере білу, әр алуан психологиялық кедергілерді жеңу, өзінің шығармашылық сезімінді шабыттандыру, әр қашан шат көнілді, әрі оптимист бола білу. Педагогтың көңіл-күйі топқа бірден әсер ететінің сіздер, сірә, байқаған боларсыздар. Осыны есте сақтаңыздар, өзіңе билік жүргізе білуді үйреніңіздер.
Педагогикалық қызметтің дамуының жоғары деңгейін, педагогикалық технологияны игергенін сипаттай отырып, педагогикалық шеберлік педагог тұлғасын, оның тәжірибесін, азаматтық және кәсіптік ұстанымын сипаттайды. Мұғалімнің шеберлігі- бұл тұлғаның тұлғалық- іскерлік сапасы мен ерекшеліктерінің синтезі, ол педагогикалық үрдістің жоғары тиімділігін қамтамасыз етеді.
Балалармен қарым-қатынас жасау – бұл толассыз шығармашылық. Бір сабақтын өзін ғана сәл еске түіріңізші. Мұнда балалармен дұрыс қарым-қатынасты ұйымдастыруда шешуге тура келетін қаншама педагогикалық айла-әрекеттер, қарама-қайшылықтар, қақтығыстар, проблемелар туындайды десеңізші. Осының барлығы қас-қағым сәтте ойластырылуы тиіс. Міне сондықтанда педагогикалық қарым-қатынас - әрине, шығармашылық. Оның өзі қалайша нақты көрінеді.
Біріншіден, сіздер өздеріңіз жақсы сезіп отырғандай, қарым-қатынас шығармашылығы ақпаратты бере білуде көрінеді: оны әңгімелесушіге дәл бағыттап, айқын бейнелі сөзді таба білуде. Сабақта ақпаратты сұрыптаудың, құрудың және оны берудің осындай шығармашылығы болмасын делік – сонда бірден оның тартымдылығы жоғалып, іш пыстыра бастайды.
Ал балалармен өзара қатынасты ұйымдастыруда шығармашылық қалай көрінеді? Тек шығармашылық ғана өзара қатынсаты сапқа тұрғызудың, дамытудың күрделі өнерінде аса маңызды бола түседі. Өйткені біздің балалармен іскерлік әрекетіміз өзара қатынастың «көп қабатты сарайын» тұрғызудан басталады. Тек өзра қатынса қана көп жағдайда балалардың біздің пәнге, мектепке, сыныпқа деген көзқарасына ықпал ететінін ұмытпаған жөн.
Балалармен қарым-қатынас жасаудың психологиялық дәл жолын қалай табуға болады, қарым-қатынса арқылы нысаналы педагогиклық ықпалды қалай ұйымдастыруға болады?
Балалармен әңгімелескенде әрекет ету жүйесін стандартсыз құруды үйрен – оның жеке басының жай-күйін, жалпы психологиялық жағдайын, ең ақырында, өзінің жеке педагогикалық дербестілік ерекшелігіңді ескер.
Педагогтың қарым-қатынас жасау шағармашылығындағы тағы бір жағдай – бұл шығармашылығының өздігінен-реттелетін процесі: өзінің психологиялық күінді меңгере білу, әр алуан психологиялық кедергілерді жеңу, өзінің шығармашылық сезімінді шабыттандыру, әр қашан шат көнілді, әрі оптимист бола білу. Педагогтың көңіл-күйі топқа бірден әсер ететінің сіздер, сірә, байқаған боларсыздар. Осыны есте сақтаңыздар, өзіңе билік жүргізе білуді үйреніңіздер.
1. Асылов Ұ., Нұсқабайұлы Ж. Әдеп. Инабаттылық дәрістері Алматы, 1998
2. Ахметова Г. К., Исаева 3. А. Педагогика для магистратуры. -Алматы: Қазақ университеті, 2006.
3. Смелкова З.С. Педагогическое общение. М., 1999.
4. Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. М.: Просвещение, 1987.
2. Ахметова Г. К., Исаева 3. А. Педагогика для магистратуры. -Алматы: Қазақ университеті, 2006.
3. Смелкова З.С. Педагогическое общение. М., 1999.
4. Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. М.: Просвещение, 1987.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ ПЕДАГОГИКА-ПСИХОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ 5В010200 Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі мамандығы
Педагогикалық шеберлік
Тақырыбы: Мұғалім мен оқушылардың қарым-қатынас мәдениеті
Орындаған: Мансурбаева Ж.Е., П-405 Тексерген: Дүйсенбекова Ш.
Семей 2015
Педагогикалық қызметтің әр қадамын шығармашыл, қайталанбайтын және үнемі жаңа болуын талап етуге болмайды. Бірақ педагогикалық нормативтердің кері әсері де үлкен. Репертуарлық, жанама, педагогикалық теорияға деген жек көрініштілік, педагогикалық ойлаудың догмалылығы, педагогикалық ұстанымға жоғарыдан түскен нұсқау, өзгенің іс-тәжірибесін қабылдау-міне, келеңсіз құбылыстардың толық емес реті, бұл диалектикалық табиғатты білмей нормативтерді игеру деген сөз. Мұғалім қызметінде педагогикалық ғылымнан тартылған жіптер өзара түйіседі, ең соңында, барлық алыңған білімдер іске асады.
Педагогикалық қызметтің дамуының жоғары деңгейін, педагогикалық технологияны игергенін сипаттай отырып, педагогикалық шеберлік педагог тұлғасын, оның тәжірибесін, азаматтық және кәсіптік ұстанымын сипаттайды. Мұғалімнің шеберлігі- бұл тұлғаның тұлғалық- іскерлік сапасы мен ерекшеліктерінің синтезі, ол педагогикалық үрдістің жоғары тиімділігін қамтамасыз етеді.
Балалармен қарым-қатынас жасау - бұл толассыз шығармашылық. Бір сабақтын өзін ғана сәл еске түіріңізші. Мұнда балалармен дұрыс қарым-қатынасты ұйымдастыруда шешуге тура келетін қаншама педагогикалық айла-әрекеттер, қарама-қайшылықтар, қақтығыстар, проблемелар туындайды десеңізші. Осының барлығы қас-қағым сәтте ойластырылуы тиіс. Міне сондықтанда педагогикалық қарым-қатынас - әрине, шығармашылық. Оның өзі қалайша нақты көрінеді.
Біріншіден, сіздер өздеріңіз жақсы сезіп отырғандай, қарым-қатынас шығармашылығы ақпаратты бере білуде көрінеді: оны әңгімелесушіге дәл бағыттап, айқын бейнелі сөзді таба білуде. Сабақта ақпаратты сұрыптаудың, құрудың және оны берудің осындай шығармашылығы болмасын делік - сонда бірден оның тартымдылығы жоғалып, іш пыстыра бастайды.
Ал балалармен өзара қатынасты ұйымдастыруда шығармашылық қалай көрінеді? Тек шығармашылық ғана өзара қатынсаты сапқа тұрғызудың, дамытудың күрделі өнерінде аса маңызды бола түседі. Өйткені біздің балалармен іскерлік әрекетіміз өзара қатынастың көп қабатты сарайын тұрғызудан басталады. Тек өзра қатынса қана көп жағдайда балалардың біздің пәнге, мектепке, сыныпқа деген көзқарасына ықпал ететінін ұмытпаған жөн.
Балалармен қарым-қатынас жасаудың психологиялық дәл жолын қалай табуға болады, қарым-қатынса арқылы нысаналы педагогиклық ықпалды қалай ұйымдастыруға болады?
Балалармен әңгімелескенде әрекет ету жүйесін стандартсыз құруды үйрен - оның жеке басының жай-күйін, жалпы психологиялық жағдайын, ең ақырында, өзінің жеке педагогикалық дербестілік ерекшелігіңді ескер.
Педагогтың қарым-қатынас жасау шағармашылығындағы тағы бір жағдай - бұл шығармашылығының өздігінен-реттелетін процесі: өзінің психологиялық күінді меңгере білу, әр алуан психологиялық кедергілерді жеңу, өзінің шығармашылық сезімінді шабыттандыру, әр қашан шат көнілді, әрі оптимист бола білу. Педагогтың көңіл-күйі топқа бірден әсер ететінің сіздер, сірә, байқаған боларсыздар. Осыны есте сақтаңыздар, өзіңе билік жүргізе білуді үйреніңіздер.
Педагогикалық қарым-қатынас қандай функцияларды жүзеге асырады? Қарым-қатынас жасаудың алуан түрлі барлық функцияларын ақпарат беруге, қарым-қатынса пен өзара түсінісу процесінде басқа адамның жеке басын тани білуге арналған міндеттерге жатқызуға болады.
Практикадағы студенттерде және жас педагогтарда байқалатын ең көп тараған қателіктер қандай? Мәселе сонда, олар қарым-қатынасты тұтастай ұйымдастыра алмайды да, оның белгілі бір функциясын ғана жүзеге асыруы мүмкін. Мәселен, сабақтағы өзара әрекеттің аса маңызды және өте мәнді функциясы - ақпарат формасын жете ұйымдастыруға көңіл бөледі. Міне сондықтанда жас педагогтар сабақты жоспарлағанда ең алдымен ақпаратты беру жүйесін ойластырады да, жоғарыда аталған басқадай қарым-қатынас функцияларын ескермейді. Соның салдарынан: сабақ конспектісі, көрнекі материалдар әзір болып, педагог жақсы даярланып, материалды толық игергенімен сабақ ойдағыдай өтпейді. Мұндай жағдайда біз топпен байланыс жоқ дейміз. Өте дұрыс, бірақ дәлірек айтқанда - педагогикалық қарым-қатынастың тұтас процесі жоқ. Танымдық ақпарат болғанымен, ол өзара қарым-қатынаспен нығайтылмағандықтан, мұның өзі жеке адамдар арасында өзара әсер туғызбайды.
Мәселен, оқыту процесін ұйымдастыру кезіндегі қарым-қатынас функциясын толығырақ талдап көрелік. Қазіргі кезде оқыту барысындағы өзара әрекетте қарым-қатынастың ақпараттық функциясы туралы жиі айтылып жүр. Оны жүзеге асырудың алуан түрлі әдісі жайлы көптеген теориялық және қолданбалы еңбектер жарық көрді. Дегенмен қарым-қатынас функциясы едәуір ауқымды.
Қарым-қатынасты оқытудың оқу функциясын жүзеге асыру балыйша қамтамасыз етіледі:
- педагогтың балалармен нағыз психологиялық байланысы;
- педагогтың балалармен оқыту процесін оқу әрекетіне айналдыру;
- оқытудың қолайлы жағдайларын қалыптастыру;
- ұжымдық танымдық ізденіс пен бірлесіп ойластырудың психолгиялық жағдайының пайда болуы;
- оқу процесінде жеке адамның өз бетінше жүзеге асыруы және өзінің шығармашылық ойын айқындауы тиіс.
Қарым-қатынасты оқытудың тәрбиелік функциясын оқу былайша қамтамасыз етіледі:
- оқу процесінде педагог пен балалардың психологиялық байланысы негізінде тәрбие қарым-қатынасы жүйесін орнату;
- оқу әрекетін ойдағыдай қамтамасыз ететін педагогикалық қарым-қатынас жүйесін қалыптастыру;
- жеке адамның тұтастай танымдық бағытталушылығын қалыптастыру;
- оқу әрекеті процесінде (танымдық, жас ерекшелік, эмоциялық, дидактикалық т.б.) психологиялық кедергілерді жеңу;
- балаларға тұтастай комплексті тәрбие ықпалын жүзеге асырудың мүмкіндігі;
- балалар ұжымындағы өзара қарым-құатынасты ойдағыдай қалыптастыру.
Қарым-қатынасты оқытудың дамушы функциясы былайша жүзеге асырылады:
* оқу әрекетінде жеке адамның жан-жақты тұтастай дамуының әлеуметтік-психологиялық негізін орнату;
* жеке адамның дамуының қозғаушы күші ретінде көрінетін қарама-қайшылықтың диалектикалық жүйесін орнату;
* жеке адамның өз ойын жасырмай айтуына және өзінше дамуына ықпал ететін, әрі мүмкіндік беретін психологиялық жағдай орнату;
* қарым-қатынас процесінде жеке адамның дамуына бөгет жасайтын әлеуметтік-психологиялық факторларды меңгеру.
Байқап отырғанымыздай, қарым-қатынастың педагогикалық репертуары әр алуан екен, бірақ мұны педагогтар әрдайым ескере бермейді.
Педагогикалық кызмет пайда болуы объективті негізге ие. Егер жас ұрпақ атадан тарап келе жатқан шығармашылықты пайдаланбағанда қоғам әрі қарай дами алмас еді. Педагог деген сөздің этимологиясы да қызық. Қазіргі сөздіктерде тәрбиеші біреудің тәрбиесімен айналысатын және оның дамуы мен өмір жағдайларына жауап беретін адам ретінде қаралады. Мұғалім сөзі кештеу пайда болған сияқты, себебі белгілі бір білім мен іскерлікті игеруге бағытталған адамдардың арнайы іс-әрекетін ұйымдастыру қажет болды. Бұндай іс-әрекет оқыту деген түсінікке ие болды.
Ежелгі Вавилонда, Египетте, Сирияда мұғалімдер ең алғашқыда жрецтер болды, ал Ежелгі Грецияда - мұғалімдер өте ақылды, талантты азаматтардан алынды: педономдар, педотрибтар, дидаскалдар, педагогтар. Ежелгі Римде император мұғалім ретінде мемлекеттік лауазымдағы адамдарды, ғылымды жақсы білген, саяхатшыларды, көп көргендерді қойды, яғни бұндай адамдар басқа халықтың тілін, салт-дәстүрін білетін адамдар. Ежелгі қытай жазбаларында біздің эрамызға дейінгі XX ғасырларда елде халық ағарту ісімен айналысатын министрлік болғаны айтылады.
Педагогикалық кәсіптің пайда болу кезеңінен бастап оларға тәрбиелік функция үлкен мүмкіндіктер берді.
Мектеп алдында тұрған міндеттер қоғамның кезеңдеріне байланысты ауысып отырды. Білім беру саласындағы мемлекеттік саясат оқыту мен тәрбие егіз екенін айтады. Көрнекті мұғалімдер әр халықта әр кезеңде болған. Ұлы мұғалім ретінде қытайлықтар Конфуцийды айтады.
Чех педагог-гуманисті Ян Амос Коменский педагогиканы алғашқылардың бірі болып теориялық білімнің жеке бір саласы ретінде дамыта бастады. Мектепке арнап көптеген оқулықтар мен 260-тан астам педагогикалық шығарма жазды. Бүгін де әр мұғалім сабақ, сынып, демалыс, оқыту деген сөздерді қолданғанда чех педагогының есімін еске алады. Ян Амос Коменский мұғалім кәсібіне жаңа көзқарасын дәлелдейді. Бұл мамандықты бақташымен, архитектормен, скульптормен, полководецпен салыстырады .
Швейцар педагогы Иоганн Генрих Песталоцци өзінің барлық жинаған байлығын балалар үйін салуға жұмсады. Ол барлық өмірін жетім, тастанды балаларға арнады.
Ресейдің ұлы педагогтарының бірі - орыс мұғалімдерінің атасы - Константин Дмитриевич Ушинский. Ана тілі еңбегі 167 рет басылып шықты. Константин Дмитриевич Ушинскийдің педагогикалық шығармалары қазіргі күнге дейін ғылыми құндылығы бар .
Антон Семенович Макаренко есімі кең таралған. А.С Макаренконың балалар ұжымы туралы теориясы тәрбиеде үлкен маңызға ие. Ол, тәрбиешінің еңбегі ең қиын еңбек, жауапкершілігі мол және көп күш-жігерді, қабілетті талап етеді дейді.
Адамның белгілі бір мамандыққа қабілеті оның іс-әрекетінің ерекшелігінен және ойлауынан көрінеді. Е.А.Климовтың ұсынған жіктелуі бойынша педагогикалық кәсіп - пәні басқа адам болып табылатын мамандық тобына жатады. Бірақ педагогикалық мамандықты ең алдымен оның қайраткерлерінің көзқарастары мен жауапкершілігі тарапынан таңдайды. Осыған байланысты педагогикалық мамандық жеке топ болып жіктеледі. Оның басқа мамандықтардан негізгі ерекшелігі жеке тұлғаны қалыптастыру, оның интеллектуалды, эмоционалды, дене тәрбиесін басқарып, рухани әлемін қалыптастыру.
Педагогикалық мамандықтың негізгі мазмұны адамдармен өзара қарым-қатынасты құрайды. Педагог мамандығының негізгі міндеті - қоғамдық мақсатты түсініп, басқа адамдардың күш-жігерін сол мақсатқа жетуге бағыттау.
Іс-әрекет ретінде оқыту мен тәрбиенің ерекшелігі әлеуметтік басқару жағынан екі құралдан тұрады. Біріншісі, егер жетекшіде басқа адамдармен қатынас орнай алмаса, онда ең негізгі басқару функциясы жоқ дейміз. Екіншісі, бұл мамандық адамнан арнайы белгілі бір салада білім, дағды, іскерлікті талап етеді. Педагог оқушылардың іс-әрекетін жақсы біліп, процестің дамуына дұрыс басшылық жасай алу керек. Осыған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ ПЕДАГОГИКА-ПСИХОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ 5В010200 Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі мамандығы
Педагогикалық шеберлік
Тақырыбы: Мұғалім мен оқушылардың қарым-қатынас мәдениеті
Орындаған: Мансурбаева Ж.Е., П-405 Тексерген: Дүйсенбекова Ш.
Семей 2015
Педагогикалық қызметтің әр қадамын шығармашыл, қайталанбайтын және үнемі жаңа болуын талап етуге болмайды. Бірақ педагогикалық нормативтердің кері әсері де үлкен. Репертуарлық, жанама, педагогикалық теорияға деген жек көрініштілік, педагогикалық ойлаудың догмалылығы, педагогикалық ұстанымға жоғарыдан түскен нұсқау, өзгенің іс-тәжірибесін қабылдау-міне, келеңсіз құбылыстардың толық емес реті, бұл диалектикалық табиғатты білмей нормативтерді игеру деген сөз. Мұғалім қызметінде педагогикалық ғылымнан тартылған жіптер өзара түйіседі, ең соңында, барлық алыңған білімдер іске асады.
Педагогикалық қызметтің дамуының жоғары деңгейін, педагогикалық технологияны игергенін сипаттай отырып, педагогикалық шеберлік педагог тұлғасын, оның тәжірибесін, азаматтық және кәсіптік ұстанымын сипаттайды. Мұғалімнің шеберлігі- бұл тұлғаның тұлғалық- іскерлік сапасы мен ерекшеліктерінің синтезі, ол педагогикалық үрдістің жоғары тиімділігін қамтамасыз етеді.
Балалармен қарым-қатынас жасау - бұл толассыз шығармашылық. Бір сабақтын өзін ғана сәл еске түіріңізші. Мұнда балалармен дұрыс қарым-қатынасты ұйымдастыруда шешуге тура келетін қаншама педагогикалық айла-әрекеттер, қарама-қайшылықтар, қақтығыстар, проблемелар туындайды десеңізші. Осының барлығы қас-қағым сәтте ойластырылуы тиіс. Міне сондықтанда педагогикалық қарым-қатынас - әрине, шығармашылық. Оның өзі қалайша нақты көрінеді.
Біріншіден, сіздер өздеріңіз жақсы сезіп отырғандай, қарым-қатынас шығармашылығы ақпаратты бере білуде көрінеді: оны әңгімелесушіге дәл бағыттап, айқын бейнелі сөзді таба білуде. Сабақта ақпаратты сұрыптаудың, құрудың және оны берудің осындай шығармашылығы болмасын делік - сонда бірден оның тартымдылығы жоғалып, іш пыстыра бастайды.
Ал балалармен өзара қатынасты ұйымдастыруда шығармашылық қалай көрінеді? Тек шығармашылық ғана өзара қатынсаты сапқа тұрғызудың, дамытудың күрделі өнерінде аса маңызды бола түседі. Өйткені біздің балалармен іскерлік әрекетіміз өзара қатынастың көп қабатты сарайын тұрғызудан басталады. Тек өзра қатынса қана көп жағдайда балалардың біздің пәнге, мектепке, сыныпқа деген көзқарасына ықпал ететінін ұмытпаған жөн.
Балалармен қарым-қатынас жасаудың психологиялық дәл жолын қалай табуға болады, қарым-қатынса арқылы нысаналы педагогиклық ықпалды қалай ұйымдастыруға болады?
Балалармен әңгімелескенде әрекет ету жүйесін стандартсыз құруды үйрен - оның жеке басының жай-күйін, жалпы психологиялық жағдайын, ең ақырында, өзінің жеке педагогикалық дербестілік ерекшелігіңді ескер.
Педагогтың қарым-қатынас жасау шағармашылығындағы тағы бір жағдай - бұл шығармашылығының өздігінен-реттелетін процесі: өзінің психологиялық күінді меңгере білу, әр алуан психологиялық кедергілерді жеңу, өзінің шығармашылық сезімінді шабыттандыру, әр қашан шат көнілді, әрі оптимист бола білу. Педагогтың көңіл-күйі топқа бірден әсер ететінің сіздер, сірә, байқаған боларсыздар. Осыны есте сақтаңыздар, өзіңе билік жүргізе білуді үйреніңіздер.
Педагогикалық қарым-қатынас қандай функцияларды жүзеге асырады? Қарым-қатынас жасаудың алуан түрлі барлық функцияларын ақпарат беруге, қарым-қатынса пен өзара түсінісу процесінде басқа адамның жеке басын тани білуге арналған міндеттерге жатқызуға болады.
Практикадағы студенттерде және жас педагогтарда байқалатын ең көп тараған қателіктер қандай? Мәселе сонда, олар қарым-қатынасты тұтастай ұйымдастыра алмайды да, оның белгілі бір функциясын ғана жүзеге асыруы мүмкін. Мәселен, сабақтағы өзара әрекеттің аса маңызды және өте мәнді функциясы - ақпарат формасын жете ұйымдастыруға көңіл бөледі. Міне сондықтанда жас педагогтар сабақты жоспарлағанда ең алдымен ақпаратты беру жүйесін ойластырады да, жоғарыда аталған басқадай қарым-қатынас функцияларын ескермейді. Соның салдарынан: сабақ конспектісі, көрнекі материалдар әзір болып, педагог жақсы даярланып, материалды толық игергенімен сабақ ойдағыдай өтпейді. Мұндай жағдайда біз топпен байланыс жоқ дейміз. Өте дұрыс, бірақ дәлірек айтқанда - педагогикалық қарым-қатынастың тұтас процесі жоқ. Танымдық ақпарат болғанымен, ол өзара қарым-қатынаспен нығайтылмағандықтан, мұның өзі жеке адамдар арасында өзара әсер туғызбайды.
Мәселен, оқыту процесін ұйымдастыру кезіндегі қарым-қатынас функциясын толығырақ талдап көрелік. Қазіргі кезде оқыту барысындағы өзара әрекетте қарым-қатынастың ақпараттық функциясы туралы жиі айтылып жүр. Оны жүзеге асырудың алуан түрлі әдісі жайлы көптеген теориялық және қолданбалы еңбектер жарық көрді. Дегенмен қарым-қатынас функциясы едәуір ауқымды.
Қарым-қатынасты оқытудың оқу функциясын жүзеге асыру балыйша қамтамасыз етіледі:
- педагогтың балалармен нағыз психологиялық байланысы;
- педагогтың балалармен оқыту процесін оқу әрекетіне айналдыру;
- оқытудың қолайлы жағдайларын қалыптастыру;
- ұжымдық танымдық ізденіс пен бірлесіп ойластырудың психолгиялық жағдайының пайда болуы;
- оқу процесінде жеке адамның өз бетінше жүзеге асыруы және өзінің шығармашылық ойын айқындауы тиіс.
Қарым-қатынасты оқытудың тәрбиелік функциясын оқу былайша қамтамасыз етіледі:
- оқу процесінде педагог пен балалардың психологиялық байланысы негізінде тәрбие қарым-қатынасы жүйесін орнату;
- оқу әрекетін ойдағыдай қамтамасыз ететін педагогикалық қарым-қатынас жүйесін қалыптастыру;
- жеке адамның тұтастай танымдық бағытталушылығын қалыптастыру;
- оқу әрекеті процесінде (танымдық, жас ерекшелік, эмоциялық, дидактикалық т.б.) психологиялық кедергілерді жеңу;
- балаларға тұтастай комплексті тәрбие ықпалын жүзеге асырудың мүмкіндігі;
- балалар ұжымындағы өзара қарым-құатынасты ойдағыдай қалыптастыру.
Қарым-қатынасты оқытудың дамушы функциясы былайша жүзеге асырылады:
* оқу әрекетінде жеке адамның жан-жақты тұтастай дамуының әлеуметтік-психологиялық негізін орнату;
* жеке адамның дамуының қозғаушы күші ретінде көрінетін қарама-қайшылықтың диалектикалық жүйесін орнату;
* жеке адамның өз ойын жасырмай айтуына және өзінше дамуына ықпал ететін, әрі мүмкіндік беретін психологиялық жағдай орнату;
* қарым-қатынас процесінде жеке адамның дамуына бөгет жасайтын әлеуметтік-психологиялық факторларды меңгеру.
Байқап отырғанымыздай, қарым-қатынастың педагогикалық репертуары әр алуан екен, бірақ мұны педагогтар әрдайым ескере бермейді.
Педагогикалық кызмет пайда болуы объективті негізге ие. Егер жас ұрпақ атадан тарап келе жатқан шығармашылықты пайдаланбағанда қоғам әрі қарай дами алмас еді. Педагог деген сөздің этимологиясы да қызық. Қазіргі сөздіктерде тәрбиеші біреудің тәрбиесімен айналысатын және оның дамуы мен өмір жағдайларына жауап беретін адам ретінде қаралады. Мұғалім сөзі кештеу пайда болған сияқты, себебі белгілі бір білім мен іскерлікті игеруге бағытталған адамдардың арнайы іс-әрекетін ұйымдастыру қажет болды. Бұндай іс-әрекет оқыту деген түсінікке ие болды.
Ежелгі Вавилонда, Египетте, Сирияда мұғалімдер ең алғашқыда жрецтер болды, ал Ежелгі Грецияда - мұғалімдер өте ақылды, талантты азаматтардан алынды: педономдар, педотрибтар, дидаскалдар, педагогтар. Ежелгі Римде император мұғалім ретінде мемлекеттік лауазымдағы адамдарды, ғылымды жақсы білген, саяхатшыларды, көп көргендерді қойды, яғни бұндай адамдар басқа халықтың тілін, салт-дәстүрін білетін адамдар. Ежелгі қытай жазбаларында біздің эрамызға дейінгі XX ғасырларда елде халық ағарту ісімен айналысатын министрлік болғаны айтылады.
Педагогикалық кәсіптің пайда болу кезеңінен бастап оларға тәрбиелік функция үлкен мүмкіндіктер берді.
Мектеп алдында тұрған міндеттер қоғамның кезеңдеріне байланысты ауысып отырды. Білім беру саласындағы мемлекеттік саясат оқыту мен тәрбие егіз екенін айтады. Көрнекті мұғалімдер әр халықта әр кезеңде болған. Ұлы мұғалім ретінде қытайлықтар Конфуцийды айтады.
Чех педагог-гуманисті Ян Амос Коменский педагогиканы алғашқылардың бірі болып теориялық білімнің жеке бір саласы ретінде дамыта бастады. Мектепке арнап көптеген оқулықтар мен 260-тан астам педагогикалық шығарма жазды. Бүгін де әр мұғалім сабақ, сынып, демалыс, оқыту деген сөздерді қолданғанда чех педагогының есімін еске алады. Ян Амос Коменский мұғалім кәсібіне жаңа көзқарасын дәлелдейді. Бұл мамандықты бақташымен, архитектормен, скульптормен, полководецпен салыстырады .
Швейцар педагогы Иоганн Генрих Песталоцци өзінің барлық жинаған байлығын балалар үйін салуға жұмсады. Ол барлық өмірін жетім, тастанды балаларға арнады.
Ресейдің ұлы педагогтарының бірі - орыс мұғалімдерінің атасы - Константин Дмитриевич Ушинский. Ана тілі еңбегі 167 рет басылып шықты. Константин Дмитриевич Ушинскийдің педагогикалық шығармалары қазіргі күнге дейін ғылыми құндылығы бар .
Антон Семенович Макаренко есімі кең таралған. А.С Макаренконың балалар ұжымы туралы теориясы тәрбиеде үлкен маңызға ие. Ол, тәрбиешінің еңбегі ең қиын еңбек, жауапкершілігі мол және көп күш-жігерді, қабілетті талап етеді дейді.
Адамның белгілі бір мамандыққа қабілеті оның іс-әрекетінің ерекшелігінен және ойлауынан көрінеді. Е.А.Климовтың ұсынған жіктелуі бойынша педагогикалық кәсіп - пәні басқа адам болып табылатын мамандық тобына жатады. Бірақ педагогикалық мамандықты ең алдымен оның қайраткерлерінің көзқарастары мен жауапкершілігі тарапынан таңдайды. Осыған байланысты педагогикалық мамандық жеке топ болып жіктеледі. Оның басқа мамандықтардан негізгі ерекшелігі жеке тұлғаны қалыптастыру, оның интеллектуалды, эмоционалды, дене тәрбиесін басқарып, рухани әлемін қалыптастыру.
Педагогикалық мамандықтың негізгі мазмұны адамдармен өзара қарым-қатынасты құрайды. Педагог мамандығының негізгі міндеті - қоғамдық мақсатты түсініп, басқа адамдардың күш-жігерін сол мақсатқа жетуге бағыттау.
Іс-әрекет ретінде оқыту мен тәрбиенің ерекшелігі әлеуметтік басқару жағынан екі құралдан тұрады. Біріншісі, егер жетекшіде басқа адамдармен қатынас орнай алмаса, онда ең негізгі басқару функциясы жоқ дейміз. Екіншісі, бұл мамандық адамнан арнайы белгілі бір салада білім, дағды, іскерлікті талап етеді. Педагог оқушылардың іс-әрекетін жақсы біліп, процестің дамуына дұрыс басшылық жасай алу керек. Осыған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz