Ем-дәмдік тамақтану туралы ақпарат
Кіріспе
1. Тамақпен емделу.
2. Семіздікке шалдыққандарға арналған диета.
Қолданылған әдебиеттер
1. Тамақпен емделу.
2. Семіздікке шалдыққандарға арналған диета.
Қолданылған әдебиеттер
Тамақпен емдеу ежелден әртүрлі аурулардың емдеу комплексінің маңызды бөлігі болып саналады. Бір жағдайда ол аурудың асқынуы мен өршуінің алдын алуға көмектесіп, әртүрлі терапияның әсерін күшейтсе, екінші жағдайда — организмнің сақтану күшін арттырып, дененің әртүрлі мүшелері мен тканын қалпына келтіруге, науқастың айығу процесін шапшаңдатуға ықпал етеді. Кейде тамақпен емдеу — мәселен, заттар алмасу дертін, дәрі-дәрмектен пайда болған ауруды, аллергиялық (ұшыну) жағдайды емдеудің бірден-бір тиімді әдісі болып табылады. Совет диетологы М. И. Певнезер былай деп жазды: «Тамақпен емдеу жоқ жерде, шипалы емдеу де жоқ».
Қазіргі кезде көптеген ауруды емдеу құралының арсеналына диеталық тамақты да қосады. Бірақ диеталық тамақ шын мәнінде шипалық әсер етуі үшін ол бірқатар маңызды талаптарға сай болуға тиіс. Мәселен, тағамдардың рецептүраларында пайдаланылатын өнімдер мөлшерінің тепе-теңдігін сақтап, тағамдарды тек дәрігер диета белгілеп берген өнім-дерден істеу, сондай-ақ суға салып асып, немесе буға бұқтырып, қалайы қағазға (фальга) орап пісіру сияқ-ты тамақты әзірлеудің диета ұсынылған бір әдісін берік ұстану қажет.
Тамақпен емдеуге ас қорыту органдарының шырышты қабатын механикалық және химиялық түрде зақымдамайтын диета кеңінен қолданылады. Әрбір диетаға ұсынылатын және тыйым салынатын белгілі бір өнімдер тобы енгізіледі. Көптеген өнімдердің консистенциясы жұмсақ болуы ұшін оларды майда тор көзді ет тартқыш машинадан електен өткізеді. Дие-талық тағамдарды мүмкін болғанша әдемілеп әшекейлеп беру керек, өйткені олардың көпшілігінде экстрактық заттар жоқ, сондықтан оларда тәбет қоз-дыратын иіс те, дәм де болмайды. Бұл кемшіліктің орнын толтыру ұшін оларға лавр жапырағы, зире, қалампыр, жұпар жаңғақ, дәм қабық, сондай-ақ аскөктер (укроп, петрүшка, сельдерей сияқты дәмдік) немесе татымдық заттар қосады.
Қазіргі кезде көптеген ауруды емдеу құралының арсеналына диеталық тамақты да қосады. Бірақ диеталық тамақ шын мәнінде шипалық әсер етуі үшін ол бірқатар маңызды талаптарға сай болуға тиіс. Мәселен, тағамдардың рецептүраларында пайдаланылатын өнімдер мөлшерінің тепе-теңдігін сақтап, тағамдарды тек дәрігер диета белгілеп берген өнім-дерден істеу, сондай-ақ суға салып асып, немесе буға бұқтырып, қалайы қағазға (фальга) орап пісіру сияқ-ты тамақты әзірлеудің диета ұсынылған бір әдісін берік ұстану қажет.
Тамақпен емдеуге ас қорыту органдарының шырышты қабатын механикалық және химиялық түрде зақымдамайтын диета кеңінен қолданылады. Әрбір диетаға ұсынылатын және тыйым салынатын белгілі бір өнімдер тобы енгізіледі. Көптеген өнімдердің консистенциясы жұмсақ болуы ұшін оларды майда тор көзді ет тартқыш машинадан електен өткізеді. Дие-талық тағамдарды мүмкін болғанша әдемілеп әшекейлеп беру керек, өйткені олардың көпшілігінде экстрактық заттар жоқ, сондықтан оларда тәбет қоз-дыратын иіс те, дәм де болмайды. Бұл кемшіліктің орнын толтыру ұшін оларға лавр жапырағы, зире, қалампыр, жұпар жаңғақ, дәм қабық, сондай-ақ аскөктер (укроп, петрүшка, сельдерей сияқты дәмдік) немесе татымдық заттар қосады.
1 Донченко, Л.В. Безопасность пищевой продукции / Л.В.Донченко, В.Д.Надыкта. – М.:Пищепромиздат, 2001. – 296с.
2 Общая технология пищевых производств. Л.П. Ковальский. М.Колос. – 1997 –320 стр.
3 Химический состав и пищевая ценность продуктов [Текст]: справочник. М.Н.Волгарева. – М.: Агропромиздат, 1987. – 360 с.
4 Рогов, И.А. Химия пищ / И.А.Рогов, Л.В.Антипова, Н.И.Дунченко. – М.: Колос С, 2007. – 853с
5 Голубев, В.Н. Пищевая биотехнология / В.Н. Голубев, И.Н. Жиганов. – М.: Делипринт, 2001. – 123с.
2 Общая технология пищевых производств. Л.П. Ковальский. М.Колос. – 1997 –320 стр.
3 Химический состав и пищевая ценность продуктов [Текст]: справочник. М.Н.Волгарева. – М.: Агропромиздат, 1987. – 360 с.
4 Рогов, И.А. Химия пищ / И.А.Рогов, Л.В.Антипова, Н.И.Дунченко. – М.: Колос С, 2007. – 853с
5 Голубев, В.Н. Пищевая биотехнология / В.Н. Голубев, И.Н. Жиганов. – М.: Делипринт, 2001. – 123с.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
БАӨЖ
Тақырыбы: Ем-дәмдік тамақтану.
Орындаған: 1 курс магистранты, Муратбаев А.М.
ТПМ-401,
6M072800 - "Өңдеу өндірістерінің технологиясы"
Тексерген: т.ғ.к., ассоц. (доцент)
профессор м.а. Нургазезова А.Н.
Семей
2015
Жоспары:
Кіріспе
1. Тамақпен емделу.
2. Семіздікке шалдыққандарға арналған диета.
Қолданылған әдебиеттер
Тамақпен емдеу ежелден әртүрлі аурулардың емдеу комплексінің маңызды
бөлігі болып саналады. Бір жағдайда ол аурудың асқынуы мен өршуінің
алдын алуға көмектесіп, әртүрлі терапияның әсерін күшейтсе, екінші
жағдайда — организмнің сақтану күшін арттырып, дененің әртүрлі мүшелері
мен тканын қалпына келтіруге, науқастың айығу процесін шапшаңдатуға
ықпал етеді. Кейде тамақпен емдеу — мәселен, заттар алмасу дертін, дәрі-
дәрмектен пайда болған ауруды, аллергиялық (ұшыну) жағдайды емдеудің
бірден-бір тиімді әдісі болып табылады. Совет диетологы М. И. Певнезер
былай деп жазды: Тамақпен емдеу жоқ жерде, шипалы емдеу де жоқ.
Қазіргі кезде көптеген ауруды емдеу құралының арсеналына диеталық
тамақты да қосады. Бірақ диеталық тамақ шын мәнінде шипалық әсер етуі
үшін ол бірқатар маңызды талаптарға сай болуға тиіс. Мәселен,
тағамдардың рецептүраларында пайдаланылатын өнімдер мөлшерінің тепе-
теңдігін сақтап, тағамдарды тек дәрігер диета белгілеп берген өнім-
дерден істеу, сондай-ақ суға салып асып, немесе буға бұқтырып, қалайы
қағазға (фальга) орап пісіру сияқ-ты тамақты әзірлеудің диета ұсынылған
бір әдісін берік ұстану қажет.
Тамақпен емдеуге ас қорыту органдарының шырышты қабатын механикалық
және химиялық түрде зақымдамайтын диета кеңінен қолданылады. Әрбір
диетаға ұсынылатын және тыйым салынатын белгілі бір өнімдер тобы
енгізіледі. Көптеген өнімдердің консистенциясы жұмсақ болуы ұшін оларды
майда тор көзді ет тартқыш машинадан електен өткізеді. Дие-талық
тағамдарды мүмкін болғанша әдемілеп әшекейлеп беру керек, өйткені
олардың көпшілігінде экстрактық заттар жоқ, сондықтан оларда тәбет қоз-
дыратын иіс те, дәм де болмайды. Бұл кемшіліктің орнын толтыру ұшін
оларға лавр жапырағы, зире, қалампыр, жұпар жаңғақ, дәм қабық, сондай-ақ
аскөктер (укроп, петрүшка, сельдерей сияқты дәмдік) немесе татымдық
заттар қосады.
Біздің елімізде қолданылып жүрген емдік диеталардың сипаттамасы мен
бірыңғай тіркелу талабына сай келетін белгілі бір мақсатты көздейтін
өзіндік бағыты бар. Олар небары 15, алайда олардың, мәселен, 8, 8а, және
сол сияқты орыс алфавитінің әріптерімен белгіленетін әртүрлі жобалары да
болады. Біз солардың кейбіреулеріне — әдетте денесі тым етжеңді,
атеросклерозға, бауыр ауруларына шалдыққан науқастарға тағайындалатын 5,
8, 10 с диеталарының сипаттамаларына ғана тоқталамыз. Бұл диеталардың
әртүрлі жобалары келтірілген, сондай-ақ оларға жылқы еті —
антиатерогенді, липотропты, өт шығарғыштық сияқты көптеген дертке шипалы
қасиеті бар өнім қосылған.
Аптаға белгіленген диетадан оқырмандар тағамдардың тізбесі және
олардың химиялық құрамымен бірге семіздік, атеросклероз және де бауыр
ауруларына шалдыққандарға берілетін диеталық тағамдардың рецептісін де
табатын болады.
Семіздікке шалдыққандарға арналған 8-диета
Қазіргі кезде дүние жүзінің көптеген елдерінде семіздік белгілі
аурулар құрылымында алғашқы орын-дардың бірінен саналады. Жер шарындағы
эконо-микалық тұрғыдан үздік дамыған елдердің ересек халқының үлкен
тобы, шамамен алғанда 30 про-центтейі семіздік тауқыметін тартуда.
СССР Медицина ғылымы академиясының Тамақтану институтының
мәліметтеріне қарағанда СССР-де халықтың 50 процентінің салмағы нормадан
артық, ал 26 проценті нағыз семіздік тауқыметін тартуда. Р. X.
Қадырованың, Б. А. Салхановтың (1985) мәліметтері бойынша Қазақстанда
адамдардың 36 процентінің салмағы артық екені байқалады. Салмағы артық
адамдардың көпшілігі (39 процент) республиканын, солтүстік аймағында,
азшылығы — батыс (31 процент) аймақта тұрады екен. Селолық жерлердің
тұрғындарьша қарағанда (36 процент) республиканың қала тұрғындарының
арасында (3 процент) семіздік тауқыметін тартүшылар әлдеқайда көп. Соңғы
жылдардағы зерттеулер халықтың еңбекке жарайтын ересек адамдары ғана
емес, сонымен қатар жастар мен балалар арасында да семіздік дертіне
шалдыққандардың барған сайын көбейіп келе жатқанын дәлелдеп отыр.
Үздік дамыған елдерде семіздік дертіне шалдыққандар санының
бұлайша өсуі халықтың тұрмыс дәрежесінің артуы, шақпақталған
әртүрлі тамақ өнімдерінің мол болуы, өндірістің автоматтандырылуы
мен механикаландырылуы нәтижесінде осы заманғы адамдардың
гипокинезиялануы, транспорт құралдарьшьщ мейлінше дамуы сияқты
факторларға байланысты болып отыр. Тамақ молшылығы, тамақтың сапалық
құрылымының бұзылуы, энергетикалық шығын шұғыл кеміп отырған
жағдайда рационның ақуыздық бөлігінің белгілі дәрежеде тапшы
болуы және көмірсудың аста шамадан тыс көп тұтыну —осының
бәрі организмдегі заттар алмасуы мен энергетикалық баланстың бұзылу
себептері болып отыр.Тамақпен бірге келетін ағзадағы мол энергия
жұмсалмайды да, майға айналып, запас энергия түрінде май
сақталатын депоға, негізінен терінің астындағы май клеткасына жинала
береді. Май сондай-ақ ішкі мүшелерге де түзіледі, ал бұл олардың
қызметінің бұзылуына, ауыр асқынулардың болуына әкеп соқтырады,
сөйтіп, адамның денсаулығына үлкен нұқсан келтіреді.
Семіздікке шалдыққан кезде көбіне-көп жүрек-қан тамырлары жүйесінің,
ас қорыту мүшелерінің, орталық нерв жүйесінің, тірек-қозғалыс аппарат-
тарының жұмысы бұзылатыны байқалады. Қазіргі кезде семіздік пен
атеросклероз, қан тасуы, жүректің ишемиялық ауруы, қант диабеті,
асқазан, ішек-қарын, асқазан астындағы ұйқы безі, бүйрек және
басқа да ауыр дерттердің пайда болуының арағында тікелей байланыстылық,
бір-біріне тәуелділік бар екенінде ешқандай күмән жоқ.
Семіздік дертіне шалдыққан адамның еңбек пен әлеуметтік салада онша
ынталы, белсенді бола бермейтінін көптеген зерттеулердің нәтижелері
дәлел-деуде. Дене салмағы қалыпты адамдар тобына қарағанда аурүшаң,
мүгедек, қазалы адамдар семіздер арасында әлдеқайда көп. Айталық,
қалыпты салмақтан дене салмағының 20—35 процент артық болуы адам
өмірінің ұзақтығын 3,3 жылға қысқартады. Американдық авторлардың
мәліметі бойынша жас жағынан бірдей, салмағы қалыпты адамдар тобымен
салыстыр-ғанда өлім семіздікке шалдыққан еркектер арасында 175 пайыз,
әйелдер арасында 140 пайыз болады екен. Сонымен қатар семіздік
жағдайында заттар алмасуының бұзылуына тұқым қуалаүшылықтың алғы шарты
жасалады. Сонымен, бірте-бірте етек алып, халықтың денсаулығына елеулі
түрде нұқсан келтіре бастағандықтан қазіргі кезеңде семіздік
проблемасының ерекше мәні болып отыр.
Зерттеүшілер семіздікті негізінен екі түрге бөледі: тамақтың
калориялық мөлшерінің бұзылуы мен гипокинезияға байланысты алғашқы,
алиментарлық және нерв пен эндокриндік (ішкі мүшедегі) жүйедегі әртүрлі
патологиялық процестердің салдары ретіндегі екінші, симптомдық түрлері
болады. Сырқат адамдардың асиметриялық, есепсіз тамақтануының салдарынан
пайда болатын алиментарлық семіздік бас-қаларына қарағанда әлдеқайда жиі
(90 пайыз) кездеседі.
Алиментарлық семіздіктің пайда болуына тамақ пен гипокинезияның
(қимылдың кемдігінен болатын дерт) айрықша ролімен бірге әлеуметтік
факторлардың да, ағзаның генетикалық ерекшелігінің де, оның белгілі бір
кезеңдегі жасқа байланысты қайта құрылуының да, психологиялық саладағы
өзгерістердің де, басқа да себептік факторлардың да маңызы бар. Қазіргі
кездегі алиментарлық семіздіктің дамуы жөніндегі түсінік бойынша ондағы
негізгі буын — энергетикалық баланстың бүлінуі, ішкі секреция бездері
қызметінің бұзылуы, алмасудың айқын бұзылуы, ағзадағы майдың түзілуі мен
оның ыдырауы арасындағы өзара қатынастың өзгеруіне байланысты туатын
ферменттік дизадаптация.
Семіздіктің клиникалық белгісі дене мүшелерінің майдаң аруына
тікелей байланысты. Патофизиологиялық салдарына байланысты барлық
клеткадағы дерлік патологиялық салада майдың жиналуына ағзаның органдары
жүйелерінің бәрі бірі қалмай қатыстырылады. Семіздіктің клиникалық
жағдайда көп түрлі болып керінуін осымен түсіндіруге болады.
Қазіргі кезде семіздікті емдеуге редукцияланған диеталық терапия мен
белгілі бір мөлшерлі физикалық салмаққа негізделген комплексті терапия
қолданылады. Семіздікті емдеудің ашықтыру, адамның тәбетін қайыратын
дәрі-дәрмекпен емдеу терапиясы, ішті босату арқылы тамақтық заттардың
сіңімі мен бойға тарауын шектеу, зәр айдайтын заттардың жәрдемімен
ағзадағы артық суды қуалау, гормондық құралдар беру арқылы липолиздің
процестерін күшейту сияқты өзге әдістердің тиімділігі шамалы, ұзақ қол-
дануға болмайтын, дертті кейде асқынтып жіберетін болғандықтан қазіргі
кезде мүлдем қолданылмайды деуге де болады. Көбіне олар қосалқы әдіс
ретінде шектеулі түрде қолданылады.
Семіздікті емдеудің қазіргі комплексті терапиясында тамақпен емдеу
әдісіне басты орын беріледі. СССР Медицина ғылымы академиясының
Тамақтану институтының коллективі семіздікті ... жалғасы
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
БАӨЖ
Тақырыбы: Ем-дәмдік тамақтану.
Орындаған: 1 курс магистранты, Муратбаев А.М.
ТПМ-401,
6M072800 - "Өңдеу өндірістерінің технологиясы"
Тексерген: т.ғ.к., ассоц. (доцент)
профессор м.а. Нургазезова А.Н.
Семей
2015
Жоспары:
Кіріспе
1. Тамақпен емделу.
2. Семіздікке шалдыққандарға арналған диета.
Қолданылған әдебиеттер
Тамақпен емдеу ежелден әртүрлі аурулардың емдеу комплексінің маңызды
бөлігі болып саналады. Бір жағдайда ол аурудың асқынуы мен өршуінің
алдын алуға көмектесіп, әртүрлі терапияның әсерін күшейтсе, екінші
жағдайда — организмнің сақтану күшін арттырып, дененің әртүрлі мүшелері
мен тканын қалпына келтіруге, науқастың айығу процесін шапшаңдатуға
ықпал етеді. Кейде тамақпен емдеу — мәселен, заттар алмасу дертін, дәрі-
дәрмектен пайда болған ауруды, аллергиялық (ұшыну) жағдайды емдеудің
бірден-бір тиімді әдісі болып табылады. Совет диетологы М. И. Певнезер
былай деп жазды: Тамақпен емдеу жоқ жерде, шипалы емдеу де жоқ.
Қазіргі кезде көптеген ауруды емдеу құралының арсеналына диеталық
тамақты да қосады. Бірақ диеталық тамақ шын мәнінде шипалық әсер етуі
үшін ол бірқатар маңызды талаптарға сай болуға тиіс. Мәселен,
тағамдардың рецептүраларында пайдаланылатын өнімдер мөлшерінің тепе-
теңдігін сақтап, тағамдарды тек дәрігер диета белгілеп берген өнім-
дерден істеу, сондай-ақ суға салып асып, немесе буға бұқтырып, қалайы
қағазға (фальга) орап пісіру сияқ-ты тамақты әзірлеудің диета ұсынылған
бір әдісін берік ұстану қажет.
Тамақпен емдеуге ас қорыту органдарының шырышты қабатын механикалық
және химиялық түрде зақымдамайтын диета кеңінен қолданылады. Әрбір
диетаға ұсынылатын және тыйым салынатын белгілі бір өнімдер тобы
енгізіледі. Көптеген өнімдердің консистенциясы жұмсақ болуы ұшін оларды
майда тор көзді ет тартқыш машинадан електен өткізеді. Дие-талық
тағамдарды мүмкін болғанша әдемілеп әшекейлеп беру керек, өйткені
олардың көпшілігінде экстрактық заттар жоқ, сондықтан оларда тәбет қоз-
дыратын иіс те, дәм де болмайды. Бұл кемшіліктің орнын толтыру ұшін
оларға лавр жапырағы, зире, қалампыр, жұпар жаңғақ, дәм қабық, сондай-ақ
аскөктер (укроп, петрүшка, сельдерей сияқты дәмдік) немесе татымдық
заттар қосады.
Біздің елімізде қолданылып жүрген емдік диеталардың сипаттамасы мен
бірыңғай тіркелу талабына сай келетін белгілі бір мақсатты көздейтін
өзіндік бағыты бар. Олар небары 15, алайда олардың, мәселен, 8, 8а, және
сол сияқты орыс алфавитінің әріптерімен белгіленетін әртүрлі жобалары да
болады. Біз солардың кейбіреулеріне — әдетте денесі тым етжеңді,
атеросклерозға, бауыр ауруларына шалдыққан науқастарға тағайындалатын 5,
8, 10 с диеталарының сипаттамаларына ғана тоқталамыз. Бұл диеталардың
әртүрлі жобалары келтірілген, сондай-ақ оларға жылқы еті —
антиатерогенді, липотропты, өт шығарғыштық сияқты көптеген дертке шипалы
қасиеті бар өнім қосылған.
Аптаға белгіленген диетадан оқырмандар тағамдардың тізбесі және
олардың химиялық құрамымен бірге семіздік, атеросклероз және де бауыр
ауруларына шалдыққандарға берілетін диеталық тағамдардың рецептісін де
табатын болады.
Семіздікке шалдыққандарға арналған 8-диета
Қазіргі кезде дүние жүзінің көптеген елдерінде семіздік белгілі
аурулар құрылымында алғашқы орын-дардың бірінен саналады. Жер шарындағы
эконо-микалық тұрғыдан үздік дамыған елдердің ересек халқының үлкен
тобы, шамамен алғанда 30 про-центтейі семіздік тауқыметін тартуда.
СССР Медицина ғылымы академиясының Тамақтану институтының
мәліметтеріне қарағанда СССР-де халықтың 50 процентінің салмағы нормадан
артық, ал 26 проценті нағыз семіздік тауқыметін тартуда. Р. X.
Қадырованың, Б. А. Салхановтың (1985) мәліметтері бойынша Қазақстанда
адамдардың 36 процентінің салмағы артық екені байқалады. Салмағы артық
адамдардың көпшілігі (39 процент) республиканын, солтүстік аймағында,
азшылығы — батыс (31 процент) аймақта тұрады екен. Селолық жерлердің
тұрғындарьша қарағанда (36 процент) республиканың қала тұрғындарының
арасында (3 процент) семіздік тауқыметін тартүшылар әлдеқайда көп. Соңғы
жылдардағы зерттеулер халықтың еңбекке жарайтын ересек адамдары ғана
емес, сонымен қатар жастар мен балалар арасында да семіздік дертіне
шалдыққандардың барған сайын көбейіп келе жатқанын дәлелдеп отыр.
Үздік дамыған елдерде семіздік дертіне шалдыққандар санының
бұлайша өсуі халықтың тұрмыс дәрежесінің артуы, шақпақталған
әртүрлі тамақ өнімдерінің мол болуы, өндірістің автоматтандырылуы
мен механикаландырылуы нәтижесінде осы заманғы адамдардың
гипокинезиялануы, транспорт құралдарьшьщ мейлінше дамуы сияқты
факторларға байланысты болып отыр. Тамақ молшылығы, тамақтың сапалық
құрылымының бұзылуы, энергетикалық шығын шұғыл кеміп отырған
жағдайда рационның ақуыздық бөлігінің белгілі дәрежеде тапшы
болуы және көмірсудың аста шамадан тыс көп тұтыну —осының
бәрі организмдегі заттар алмасуы мен энергетикалық баланстың бұзылу
себептері болып отыр.Тамақпен бірге келетін ағзадағы мол энергия
жұмсалмайды да, майға айналып, запас энергия түрінде май
сақталатын депоға, негізінен терінің астындағы май клеткасына жинала
береді. Май сондай-ақ ішкі мүшелерге де түзіледі, ал бұл олардың
қызметінің бұзылуына, ауыр асқынулардың болуына әкеп соқтырады,
сөйтіп, адамның денсаулығына үлкен нұқсан келтіреді.
Семіздікке шалдыққан кезде көбіне-көп жүрек-қан тамырлары жүйесінің,
ас қорыту мүшелерінің, орталық нерв жүйесінің, тірек-қозғалыс аппарат-
тарының жұмысы бұзылатыны байқалады. Қазіргі кезде семіздік пен
атеросклероз, қан тасуы, жүректің ишемиялық ауруы, қант диабеті,
асқазан, ішек-қарын, асқазан астындағы ұйқы безі, бүйрек және
басқа да ауыр дерттердің пайда болуының арағында тікелей байланыстылық,
бір-біріне тәуелділік бар екенінде ешқандай күмән жоқ.
Семіздік дертіне шалдыққан адамның еңбек пен әлеуметтік салада онша
ынталы, белсенді бола бермейтінін көптеген зерттеулердің нәтижелері
дәлел-деуде. Дене салмағы қалыпты адамдар тобына қарағанда аурүшаң,
мүгедек, қазалы адамдар семіздер арасында әлдеқайда көп. Айталық,
қалыпты салмақтан дене салмағының 20—35 процент артық болуы адам
өмірінің ұзақтығын 3,3 жылға қысқартады. Американдық авторлардың
мәліметі бойынша жас жағынан бірдей, салмағы қалыпты адамдар тобымен
салыстыр-ғанда өлім семіздікке шалдыққан еркектер арасында 175 пайыз,
әйелдер арасында 140 пайыз болады екен. Сонымен қатар семіздік
жағдайында заттар алмасуының бұзылуына тұқым қуалаүшылықтың алғы шарты
жасалады. Сонымен, бірте-бірте етек алып, халықтың денсаулығына елеулі
түрде нұқсан келтіре бастағандықтан қазіргі кезеңде семіздік
проблемасының ерекше мәні болып отыр.
Зерттеүшілер семіздікті негізінен екі түрге бөледі: тамақтың
калориялық мөлшерінің бұзылуы мен гипокинезияға байланысты алғашқы,
алиментарлық және нерв пен эндокриндік (ішкі мүшедегі) жүйедегі әртүрлі
патологиялық процестердің салдары ретіндегі екінші, симптомдық түрлері
болады. Сырқат адамдардың асиметриялық, есепсіз тамақтануының салдарынан
пайда болатын алиментарлық семіздік бас-қаларына қарағанда әлдеқайда жиі
(90 пайыз) кездеседі.
Алиментарлық семіздіктің пайда болуына тамақ пен гипокинезияның
(қимылдың кемдігінен болатын дерт) айрықша ролімен бірге әлеуметтік
факторлардың да, ағзаның генетикалық ерекшелігінің де, оның белгілі бір
кезеңдегі жасқа байланысты қайта құрылуының да, психологиялық саладағы
өзгерістердің де, басқа да себептік факторлардың да маңызы бар. Қазіргі
кездегі алиментарлық семіздіктің дамуы жөніндегі түсінік бойынша ондағы
негізгі буын — энергетикалық баланстың бүлінуі, ішкі секреция бездері
қызметінің бұзылуы, алмасудың айқын бұзылуы, ағзадағы майдың түзілуі мен
оның ыдырауы арасындағы өзара қатынастың өзгеруіне байланысты туатын
ферменттік дизадаптация.
Семіздіктің клиникалық белгісі дене мүшелерінің майдаң аруына
тікелей байланысты. Патофизиологиялық салдарына байланысты барлық
клеткадағы дерлік патологиялық салада майдың жиналуына ағзаның органдары
жүйелерінің бәрі бірі қалмай қатыстырылады. Семіздіктің клиникалық
жағдайда көп түрлі болып керінуін осымен түсіндіруге болады.
Қазіргі кезде семіздікті емдеуге редукцияланған диеталық терапия мен
белгілі бір мөлшерлі физикалық салмаққа негізделген комплексті терапия
қолданылады. Семіздікті емдеудің ашықтыру, адамның тәбетін қайыратын
дәрі-дәрмекпен емдеу терапиясы, ішті босату арқылы тамақтық заттардың
сіңімі мен бойға тарауын шектеу, зәр айдайтын заттардың жәрдемімен
ағзадағы артық суды қуалау, гормондық құралдар беру арқылы липолиздің
процестерін күшейту сияқты өзге әдістердің тиімділігі шамалы, ұзақ қол-
дануға болмайтын, дертті кейде асқынтып жіберетін болғандықтан қазіргі
кезде мүлдем қолданылмайды деуге де болады. Көбіне олар қосалқы әдіс
ретінде шектеулі түрде қолданылады.
Семіздікті емдеудің қазіргі комплексті терапиясында тамақпен емдеу
әдісіне басты орын беріледі. СССР Медицина ғылымы академиясының
Тамақтану институтының коллективі семіздікті ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz