Трансгенді өнімдер

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министірлігі

Шәкарім атындағы Семей мемлекеттік университеті

МӨЖ

Трансгенді өнімдер.

Орындаған: Жүзжасарова Г. Е

Топ: МВС-501

Тексерген: в. ғ. к. п Серікова А

Семей 2015жыл

Трансгенді өнімдер.

Трансгендік ағзалар Трансгендік ағзалар-генетикалық материалы жасанды жолмен өзгертілген организмдер. Ең алғаш рет 1973 жылы американдық ғалымдар ішек таяқшасының гендік- модификацияланған түрін алған. Бүгінде гендік-модификацияланған организмдер тек өсімдіктер мен жануарлар емес, сонымен қатар бактериялар болып табылады.

1978 жылы ең алғаш рет трансгенді адам инсулині алынды, гендік-модификация технологиясы фармацевтикада дәрілік препараттар өндіру үшін кеңінен қолданыла бастады.

1970-1980 ж. ж. гендік инженерияның өнімді әдістері пайда болып, олардың көмегімен геномға бөгде пайдалы гендерді енгізу арқылы ағзаның қасиетін оңтайлы жаққа қарай өзгерту мүмкіндігі туды.

Алғаш рет трансгендік ағзаны АҚШ ойлап тапқан екен. АҚШ-тың Monsanto 100 жылдан бері гендік-модификацияланған организмдерді «дүниеге» әкелді. Тарихқа көз жүгіртсек, 1960 жылы АҚШ пен Вьетнам арасындағы соғыс барысында қолданылған Agent Orange затының құрамында түрлі ісік аурулары мен адам организмінің мутациясын тудыратын диоксин бар. 1961-1971 жылдар аралығында Вьетнам жеріне 72 миллион литр Agent Orange төгілген. Осының салдарынан миллиондаған вьетнамдық мерт болып, АҚШ әскерінің сарбаздары ісік аурулары мен белгісіз мутациялардың салдарынан көз жұмды.

ГМО- бұл гендік кодына бөтен гендер «жабыстырылған» ағзалар болып табылады. Мысалы: картоп генінің қатарына сарышаян геннін қосу нәтижесінде біз ешқандай жәндік жемейтін картоп түрін аламыз. Немесе, күнделікті пайдаланып жүрген томатты алсақ, оған солтүстік камбаласының генін пайдаланған. Енді ол аязға төзімді, үсімейді. Бұл бізге не үшін қажет? Ғалымдар аштықтың алдың алудың жолы осы деп шешті ме? Айтып өткен картоп өнімі колорад қоңызынан зардап шекпейді, помидорды солтүстік аязында да өсіруге болады. Сонымен бірге, бір пішінді бірақ дәмсіз алмалар әбден шіріп біткенше керемет иіс береді. Қазір байқап қарасақ сатылатын жемістер сондай әдемі, біркелкі және ұзақ сақталатын болып келеді. Ыңғайлы! Күріш геніне астық тұқымдастарында ешқашан болмаған А витаминін өндіретін генді қосуға болады. Сонымен, ғалымдар дақылдардың өнімділігін арттыру үшін олар зиянкестерге төзімді болу үшін аз уақыттың ішінде жаңа сорттар шығаруда.

Ең кең таралған гендік модификацияланған дақылдарға - соя жүгері, бидай, қызылша, мақта, рапс, картоп жатады.

ГМО-қауіптілігі гендердің орналасуымен байланысты. Гендердің өзгеріске ұшырауынан белгісіз улы заттар түзіліп, адам мен жануарларда аллергия тудыруы мүмкін. Генді орналастыру үшін транспозон вирусын немесе плазмиданы қолданады. Олар ағза жасушасына еніп, жасуша ресурсын өзінің гендік тізбегін нөмірлерін құруға пайдаланады .

Қазіргі кезде гендерді орналастырудың кең таралған түрі бар. Біріншісі-биобаллистикалық пушка. Онда алтынның микробөліктерін немесе гендер жағылған гендермен жасушаны атады. Мұндай жағдайда қанша жаңа гендер орын ауыстырғанын білу мүмкін, білу мүмкін емес. Екіншісі-ең кең таралған және өте қауіптісі плазмид арқылы. Генді енгізу. Онда ісік түзуші бактериялар қолданылады. Неміс ғалымдары ГМ азықтан плазмидалардың тұқым қуалайтынын анықтаған. «Трансгенді азықтарды» қолдану адам үшін өте қауіпті екенін ресей ғалымдарының еңбектерінен көруге болады. (Монастырский, Кузнецов, Куликов) және World Scientists Statement .

ГМО-иммунитетттің төмендеуі, аллергиялық реакциялардың өліммен аяқталуы, ісік аурулары. Кейбір ғалымдар трансгенизацияны «жеделдетілген» селекция деп қарастырады. Бірақ біз білеміз селекция көмегімен туыс ағзалардың гибридін алуға болады, яғни картоптың бірнеше сортын шағылыстыру, картопты алмамен немесе помидорды балықпен шағылыстыру емес. Табиғатта әр түрге жататын ағзалар арасында шағылысу жүрмейді. Егер жүре қалған өзінде ұрпақ бермейді. Мысалы:есекпен атты, арыстан мен жолбарысты шағылыстыру. ГМО қолданған ағзаларда да өзгерістер болатыны анықталған, тіпті адам сілекейімен ішек микрарларасынан. Тышқандарға жүргізілген экспиременттерде ГМ құрам олардың ұрпақтарынан да табылған. Сонымен ғалымдар ГМО тек қана өнімде емес, сонымен қатар оны қолданғандарда, олардың ұрпақтарында кездесетінін анықтады. Құрамында ГМО бар азықтар өндірушілерін өте көп табыс әкеледі. ГМО және трансгенді азықтарының қауіпсіздігін тексеру, негізінен өндіруші есебінен жүреді. Сондықтан, ол обънкивті болып саналмайды мүмкін сол себептен кейбір ғалымдардың ГМО қауіпті деп ескеруін естігілері келмейді.

ГМО азықтарын пайдаланудың зияны .

-өте қауіпті аллергиялық реакциялардың пайда болуы. Мысалы:АҚШ адамдар ГМО өнімдерін еркін қолданады. Аллергиямен ауыратындар саны 70% құрады. Ал, Швецияда 7%, бұл өнімдерді қолдануға тыйым салынған.

-Трансгенді өнімдерді пайдалану асқазанның сілемейлі қабатының құрылымын бұзады. Зат алмасудың бұзылып, иммунитететің төмендеуіне әкеледі

Гендік модификацияланған ағзалар дегеніміз - гендік инженерия көмегімен жасалған тірі ағзалар мен азық-түлік өнімдері. Бұл өзгеріс өсімдік геніне жануалардың генін енгізу арқылы жүзеге асырылады. Жалпы, құрамында ГМО кездесетін өнімдерді үш топқа бөлуге болады. Бірінші топ құрамы гендік өзгеріске түскен азық-түліктер (трангендік бұршақ, соя), екінші топ - трангендік шикізатты өңдеу нәтижесінде алынған азық-түлік өнімдері (соя сүті, қызанақ пастасы, соя қосылған түрлі шұжықтар, чипсы, бұршақ өнімдері) . Үшінші топ - трансгендік жеміс-жидек пен көкөністер.

Гендік инженерияның иновациясы саналатын бұл тәсіл өсімдіктер әлемінде кеңінен пайдаланылады. Ең алғашқы гененикалық негізі өзгертілген ағза - ішек таяқшалары болған. Ал 1978 жылға қарай трансгендік адам инсулині пайда болды. Ол қазіргі кезде дәрі-дәрмек шығаруда кеңінен қолданылады. Гендік тұрғыда өзгертілген ең бірінші өсімдік - темекі. Бұндай өзгеріс өсімдіктердің өнімділігін арттырып, қуаңшылыққа, түрлі ауруларға, құрт-құмырсқаларға төзімділігін жоғарылатады. Алғаш рет азық-түлік нарығында трансгендік өнімдер АҚШ-та 1994 жылы пайда болған. Бұл ұзақ сақталатын қызанақ пен соя еді. Осыдан кейін өндірушілер азық-түлік нарығына бірінен соң бірі түрлі трансгендік өнімдерді ұсына бастады. Қазіргі кезде АҚШ-тың азық-түлік өндрісінің 70-80 пайызына ДНҚ-сы өзгертілген құрамдас заттар кіреді.

Ал БҰҰ-ның экономикалық әріптестік және даму ұйымының мәліметін сүйенсек, қарзіргі кезде ауылшаруашылық өнімдерінің ішінде картоптың гердік тұрғыда өзгертілген - 24, сояның -11, бұршақтың 32 түрі бар екен. Одан бөлек қант қызылшасының үш түрі, күріштік 5 түрі, қызанақтың трансгендік 8 түрі тіркелген. Гендік модифкацияланған өнімдер табиғи өнімдердан анағұрлым арзан болғандықтан, азық-түлік өндірушілер үнемдеу мақсатында пайдаланады.

Бүкіл әлем бойынша ГМО( генетикалық модификацияланған организмдер) туралы әртүрлі пікірлер айтылып, олардан алынған өнімдердің (ГМӨ- генетикалық модификацияланған өнімдер) адам денсаулығы мен сыртқы ортаға зиянды-зиянсыздығы туралы қызу айтыс жүріп жатыр. АҚШ-да мұндай өнімдер толық еркін түрде өндіріліп, пайдаланылса да, Еуропа бұл мәселеге аса сақтықпен қарайды. Ресей Федерациясында соңғы жылдары бұл мәселеге өте мұқият қарауда. Ресей ғалымдары тәжірибелердің бірінде егеуқұйрықтардың бірін кәдімгі, екеншісін трансгенді соямен қоректендірген. Нәтижесінде трансгенді соямен қоректенген егеуқұйрық ары қарай ұрпақ жалғастыра алмайтын әлсіз ұрпақты дүниеге әкелген.

Қазіргі уақытта біздің базарларымыз шетел тауарларына толы. Түріне қарасаңыз айтарлықтай тартымды. Алайда, олардың адам денсаулығына қалай әсер ететіні жөнінде еш нәрсе белгісіз. Оның үстіне өндірушілер жемістері бұзылмауы үшін алдын ала парафинмен және өзге де химикаттармен қаптайды. Генетикалық модификацияланған азық-түліктерді арнайы лабораториялық тексерусіз анықтау қиын. Түр түсі әдемі, кемшілігі жоқ жеміс пен көкөністерге мұқият болғандарыңыз жөн. Табиғи дүниелердің кемшіліктері болғаны заңдылық. .

Өсімдіктерді генетикалық модификациялау өткен ғасырдың 80-і жылдарында АҚШ та басталды. 90-жылдардың басында американың егістік алқаптарында алғашқы трансгенді дақылдар пайда болып, өзінің бағасының арзан болуына, әртүрлі ауруларға төзімділігі және мол өнімділігіне байланысты ауыл шаруашылық өндірушілердің арасында кең өріс ашты. Соңғы 9 жыл ішінде трансгенді өсімдіктердің егістігі 40 есе көбейіп, қазір әлемде 70 миллион гектардан астам алқапқа себілуде. Жыл сайын ГМО дақылдарының егістік көлемі 8-10% -ға артып келеді. Оның басым бөлігі АҚШ пен Канадада өсіріледі. АҚШ, Канада, Румыния, Болгария, Испания, Аргентина, Бразилия, Уругвай, Индия, Австралия, Филиппин, Оңтүстік Африка, Жапония елдерінде 7 миллион фермер ГМО пайдаланады екен. Қытай трансгенді өсімдіктерді өсіру ауыл шаруашылығының басым бағыттарының бірі деп танып отыр. 2010 жылға таман Құрама Штаттарда өндірілетін барлық тағамдық өнімдер генетикалық модификацияланған компоненттерден тұрады деп болжанылуда. Сонымен, трансгенді өсімдіктерді жасау селекция мен өсімдік шаруашылығы саласындағы төңкеріс деп танылып отыр. Осы технологияны қолдану арқылы патогенді вирустарға, саңырауқұлақ және бактериялық инфекцияларға, зиянкес насекомдарға, суық пен құрғақшылыққа, сортаң топыраққа төзімді, А витамині көп және белогы сапалы болатын өсімдік сорттарын шығару мүмкін болып отыр. Сондай-ақ трансгенді өсімдіктер көптеген биологиялық активті өнімдерді, соның ішінде дәрі-дәрмектерді (мысалы, интерферон, инсулин), ауыр кеселдерге (мысалы В, С, А гепатиті және СПИД) қарсы жеуге жарайтын вакциндерді жасауға пайдаланылады деп күтілуде. Алайда, осындай нәтижелерге қарамастан ГМО-ның емін-еркін таралуы бұқара халықты алаңдатып отыр. Әсіресе, Еуропа елдерінде мазасыздану күшті. Кейбір мамандардың пікірінше ГМО- дан төнетін қауіп өте көп, оны алдын-ала болжап айту мүмкін емес, сондықтан осындай жұмыстарға тиым салу керек дейді. Оған себеп ауыл шаруашылық және тағамдық өнімдерді шығару ДНК-ға әсер ету деңгейінде жүзеге асады. Кейбір ғалымдар трансгенозды кеңінен қолдану эволюциялық жағдайды күрт өзгертіп, соның нәтижесінде биосферада жүзеге асатын эволюциялық процесстердің жылдамдығы мен бағыттары айтарлықтай өзгеруі мүмкін дегенді айтады.

Әзірге Қазақстанда бұл мәселе әлі жеткілікті көтеріле қойған жоқ. Оның себебі биотехнологияның бір саласы болып саналатын генетикалық инженерия ғылымының біздің елде әлі кенже қалуында болып отыр.

«Гендік өзгеріске ұшыраған өнім тұтынушыларға пайдалануға берердің алдында көптеген лабараториялық тексерістен өткізіледі. Адам денсаулығына зияны бар ма, жоқ па? Барлығы да қаралады. Ондай тексерістер жүргізілмей генетикалық модификацияланған азық-түліктер тұтынушыларға жіберілмейді. Үлкен айналымға шығарылмайды. Ал құрамында генетикалық инженерияның көмегімен алынған ингредиенттері бар өнімдерді міндетті түрде таңбалау талап етіледі. Онда трансгенді заттардың бар екені немесе жоқ екені көрсетілуі тиіс. Осылайша, азаматтарға таңдау құқығы беріледі. Егер сіз базарға немесе дүкенге барсаңыз, ондайаңбаланған бірде-бір өнім таппайсыз. . » дейді Алматы облыстық санитарлық эпидемиялогиялық мемлекеттік қадағалау департаменті азық түлік объектілеріне санитарлық гигиеналық қадағлау бөлімінің бастығы Гауһар Каткенова. Азық-түлік өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігі туралы заңның елімізде 2004-жылы модификацияланған өнімдерді айқындайтын стандарттар жасалмаған. Ал қарапайым тұтынушылар не істеу керек.

Генетикалық модификацияланған тамақ өнімдерін сатып алу керек па, жоқ па?

Әлемдік статистикаға сүйенсек соңғы 10 жылда асқазаны ауыратын адамдар саны Ресейде 5-6 есе, АҚШ пен Швецияда 3-5 есе күрт өскен. Ғалымдар бұны ГМӨ- ні пайдаланумен байланыстырады. Сонымен бірге ГМ азық-түліктерден аллергия да пайда болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.