Ш. Бейсенованың «Сүзгенің соңғы күндері» хикаятындағы лиризм мен психологизм. Ш.Мұртазаның «Ай мен Айша поэмасының» көркем тілі

Кіріспе
Қолданылған әдебиеттер

Сүзге – ХVІ ғасырда өмір сүрген Сібір ханы Көшімнің әйелі… Әйелі бол¬ғанда да бір мәліметте екінші әйелі, екінші бір мәліметте сегізінші әйелі. Сібірге іргесін беріп отырған қазақ байы – Сүйіндіктің қызы – Сүзге. Ібір-Сібір жұртын билеген, бір мәліметте арғы атасы хорезмдік, Көшім ханның бас бәйбішесі болса мейлі еді, бәлен¬байыншы әйелі Сүзгенің көркем шы-ғарма тақырыбына айналу сыры неде? Бүгінгі жұрт Көшімнің басқа әйел-де¬рінің бірінің атын білер ме екен? Біл¬мейді-ау. Ал Сүзгені біледі. Сүзге ХVІ ғасырдан бүгінге аңыз болып жеткен, шежірешілердің жазбаларында хаттал¬ған есім. Тіпті, өзіміздің қазақ әдебие¬тінің тарихын түріктік ортақ алтын бастауға қарай сүйрелеумен өткен профессор Бейсембай Кенжебайұлының өзі: «Орыстың ХІХ ғасырда жасаған тобольдық жазушысы, атақты «Конек-Горбунек» деген поэманың авторы, П.П.Ершов баяғы Сібір ханы Көшім¬нің әйелі Сүзге туралы поэма жазған екен. Сүзге ақылды, сұлу болыпты, ақын соны дәріптепті» (Б.Кенже¬бай¬ұлы. Күнделіктер. 1-ші дәптер, 35-бет.) – деп сұқтана жазыпты күнделігіне. Бейсекеңнің айтып отырғаны – «Черноглазая Сузге»! Демек, біздің Сүзге қызымызға сұқтанушы бір Бейсекең емес екен, орыс ақыны да өз мадақ поэмасын арнапты. Арғы анасы (әже¬сі) баянауылдық П.П.Ершов «Тұлпар тай, сұңқар тай» («Конек-Горбунек») поэмасы жайында сыр жарғанда «Қа¬зақ даласынан бала кезімде қанатты аттар көріп едім. Бала қиял мені кейін осы шығарманы жазуға итермеледі» деген. Тарихқа еніп, әйгіленіп кеткен шығарма жайында артық айтып жат¬пай-ақ қоялық. Ал ақынның «Сүзге¬сі…» ХІХ ғасырдың межесінен аспай қалып қойған шығарма! Демек, Ю.Тынянов тілімен айтсақ П.П. Ер¬шов¬тың «Сүзгесі…» – әдеби факті ғана. Енді міне, Шәрбану Бейсенова «Сүзгенің соңғы күндері» аталатын хикаят жазып отыр. О, бәрекелді!
ХVІ ғасырда қазақ даласынан хана¬ралық қарым-қатынастың құралына ай-на¬лып уыз жас Сүзге Сібірдің кексе тартқан көкшуланы Көшім ханға қа-тын үстіне ұзатылып кете барады. Аз уақыт тұрып, өзінің ақылымен қадірін асырған, бірақ перзент сүйіп үлгер¬ме¬ген Сүзге. Сібірді жаулаушы Ермак жасауылдарының шабуылынан Көшім хан шегіне қашып, оның екі орда¬сы¬ның біріне айналған «Сүзге турада» ханшайымдық етіп тұрып жатқан, ас¬қан сұлулығымен аты шыққан Сүзге халқы үшін құрбан болар еді. Шы¬ғарма фабуласы осы ғана. Аз күндік оқиға. Ғұмырлық қасірет.
Шығармада Сүзгені соншалықты аяулы етіп тұрған – оның айна¬ла¬сын-дағы қарашасын қиын-қыстау сәтте тас¬тай қашпай, солардың жолында құр¬бан болуы. Ол – Сүзгедейін әйелдің қасиетінен туған қасірет. Шынын айт¬қанда, кермеге келіп қалған жаудан сытылып шығып, ығысып кете баруға барша мүмкіндігі жетіп-ақ тұр. Алайда, ол өзінің жеке басын күйттемей, өзіне сенген, тіпті ханша деп тіршілік етіп жатқан Кіші Орданың қараша халқын қоршаған жаудан құтқарып, құтқару жолында айласын асырып, жанын тонатпай, тәнін қорлатпай, өзін солар үшін құрбан етуі – қасіретті өлі¬мін қасиетті өр рухты өлімге айнал¬дырып даңққа бөлеп тұр. Ол осы ақық өлімімен өзі өле-өлгенше төбесіне кө¬те¬ріп өткен Көшім ханнан да биіктей түседі көз алдымызда. «Түйедей тас, түймедей асыл тас…» дегендей шап-шағын дүние, шып-шымыр туынды ой¬ға орап жаратылыпты.

1. Бозжанова, Кенжеш. Қазақтың қадірлі қыздарының бірі — Шәрбану [Мәтін] / К. Бозжанова // Қазақ әдебиеті. — 2009. — 31 шілде. — С. 7.
2. Әміртайқызы Н. Жүрекке жылы сырласу кеші [Мәтін] / Н. Әміртайқызы // Ұлан таңы. — 2009. — 16 қазан. — С. 4.
3. Әлпейісова К. Әйел табиғатын әйелден артық кім түсінеді?! [Мәтін] / Әлпейісова К. // Қазақ әдебиеті. — 2007. — 30 қараша.- Б.10-11.
4. Бейсенова Ш. «Сағаттың 45 дәптерден тұратын күнделігі бар» [Мәтін] / Бейсенова Ш. // Заң газеті. — 2007. — 4 мамыр.- Б.4.
5. Омарханова Ғ. «Сағыныш пен ерлікті жырлап келем» [Мәтін] : [Алаш халықаралық сыйлығының лауреаты жерлесіміз Шәрбану Қонақбайқызы Бейсеновамен сұхбат] / Омарханова Ғ. // Дидар. — 2001. — 18 қыркүйек.- Б.4 ; Семь дней. — 2001.; №39.- Б.7
6. Ергөбек, Құлбек. Жөні бөлек, жосығы ерек [Мәтін] : жазушы Шәрбану Бейсенованың «Сүзгенің соңғы күндері» повесін талдау / Қ. Ергөбек // Егемен Қазақстан. — 2011. — 26 қаңтар.- Б.9.

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министірлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
Филология факультеті

CӨЖ
Тақырыбы: Ш. Бейсенованың Сүзгенің соңғы күндері хикаятындағы лиризм мен психологизм. Ш.Мұртазаның Ай мен Айша поэмасының көркем тілі.

Орындаған: Қамбарова А.Д.
Топ: Қ-217
Тексерген: Курманбаева Қ.С.

Семей, 2015 жыл
Сүзге - ХVІ ғасырда өмір сүрген Сібір ханы Көшімнің әйелі... Әйелі бол - ғанда да бір мәліметте екінші әйелі, екінші бір мәліметте сегізінші әйелі. Сібірге іргесін беріп отырған қазақ байы - Сүйіндіктің қызы - Сүзге. Ібір-Сібір жұртын билеген, бір мәліметте арғы атасы хорезмдік, Көшім ханның бас бәйбішесі болса мейлі еді, бәлен - байыншы әйелі Сүзгенің көркем шы - ғарма тақырыбына айналу сыры неде? Бүгінгі жұрт Көшімнің басқа әйел - де - рінің бірінің атын білер ме екен? Біл - мейді-ау. Ал Сүзгені біледі. Сүзге ХVІ ғасырдан бүгінге аңыз болып жеткен, шежірешілердің жазбаларында хаттал - ған есім. Тіпті, өзіміздің қазақ әдебие - тінің тарихын түріктік ортақ алтын бастауға қарай сүйрелеумен өткен профессор Бейсембай Кенжебайұлының өзі: Орыстың ХІХ ғасырда жасаған тобольдық жазушысы, атақты Конек-Горбунек деген поэманың авторы, П.П.Ершов баяғы Сібір ханы Көшім - нің әйелі Сүзге туралы поэма жазған екен. Сүзге ақылды, сұлу болыпты, ақын соны дәріптепті (Б.Кенже - бай - ұлы. Күнделіктер. 1-ші дәптер, 35-бет.) - деп сұқтана жазыпты күнделігіне. Бейсекеңнің айтып отырғаны - Черноглазая Сузге! Демек, біздің Сүзге қызымызға сұқтанушы бір Бейсекең емес екен, орыс ақыны да өз мадақ поэмасын арнапты. Арғы анасы (әже - сі) баянауылдық П.П.Ершов Тұлпар тай, сұңқар тай (Конек-Горбунек) поэмасы жайында сыр жарғанда Қа - зақ даласынан бала кезімде қанатты аттар көріп едім. Бала қиял мені кейін осы шығарманы жазуға итермеледі деген. Тарихқа еніп, әйгіленіп кеткен шығарма жайында артық айтып жат - пай-ақ қоялық. Ал ақынның Сүзге - сі... ХІХ ғасырдың межесінен аспай қалып қойған шығарма! Демек, Ю.Тынянов тілімен айтсақ П.П. Ер - шов - тың Сүзгесі... - әдеби факті ғана. Енді міне, Шәрбану Бейсенова Сүзгенің соңғы күндері аталатын хикаят жазып отыр. О, бәрекелді!
ХVІ ғасырда қазақ даласынан хана - ралық қарым-қатынастың құралына ай - на - лып уыз жас Сүзге Сібірдің кексе тартқан көкшуланы Көшім ханға қа - тын үстіне ұзатылып кете барады. Аз уақыт тұрып, өзінің ақылымен қадірін асырған, бірақ перзент сүйіп үлгер - ме - ген Сүзге. Сібірді жаулаушы Ермак жасауылдарының шабуылынан Көшім хан шегіне қашып, оның екі орда - сы - ның біріне айналған Сүзге турада ханшайымдық етіп тұрып жатқан, ас - қан сұлулығымен аты шыққан Сүзге халқы үшін құрбан болар еді. Шы - ғарма фабуласы осы ғана. Аз күндік оқиға. Ғұмырлық қасірет.
Шығармада Сүзгені соншалықты аяулы етіп тұрған - оның айна - ла - сын - дағы қарашасын қиын-қыстау сәтте тас - тай қашпай, солардың жолында құр - бан болуы. Ол - Сүзгедейін әйелдің қасиетінен туған қасірет. Шынын айт - қанда, кермеге келіп қалған жаудан сытылып шығып, ығысып кете баруға барша мүмкіндігі жетіп-ақ тұр. Алайда, ол өзінің жеке басын күйттемей, өзіне сенген, тіпті ханша деп тіршілік етіп жатқан Кіші Орданың қараша халқын қоршаған жаудан құтқарып, құтқару жолында айласын асырып, жанын тонатпай, тәнін қорлатпай, өзін солар үшін құрбан етуі - қасіретті өлі - мін қасиетті өр рухты өлімге айнал - дырып даңққа бөлеп тұр. Ол осы ақық өлімімен өзі өле-өлгенше төбесіне кө - те - ріп өткен Көшім ханнан да биіктей түседі көз алдымызда. Түйедей тас, түймедей асыл тас... дегендей шап-шағын дүние, шып-шымыр туынды ой - ға орап жаратылыпты.
Қазақ сахарасынан Көшім ханға жа - сау-жабдығымен ұзатылып барған Сүз - ге - нің жалын атқан жастығы, асқан сұлу - лы - ғы мен бейкүнә аңғалдығы...бәрі-бәрі ай - наласына күдік ұялата бас - тайды. Кәдімгі күнді көре алмайтын байғызбейілдік, кө - ре - алмаушылық, күн - - дестік, қызғаныш. Күн - - дестерінің көз алдында жүрсе көз - түрт - кі боларын білген Сүзге содан да бір алабы өзінің төркін жұртына ұласып кете баратын Ертістің бір жарлауыт қаба - ғындағы биік шоқыға Хан иесінің көңілін тауып қалашық салдырды. Ол Сүзге тура (кей мәліметте Сүзген) аталды. Өзін-өзі алдауға жарады. Жанын жегідей жеген Жалғыздықты алдауға жарады. Өсек-ғайбаттан аулақ болуға жарады. Хан иесінің көңілін өзіне аударуға жарады. Алайда, атақты Сібір жаулау - шысы Ер - мак - тың шабуылы Көшімді Үлкен хан ор - дасынан жел көтерген қаңбақтай ауа кө - шуге мәжбүр етті. Сүзге тураға қарай - лауға, Сүзге сұлу - ға қайырылуға мұршасы болмады. Ер - мактың тарихтан белгілі екі қолбас - шысы Иван Кольцов пен Иван Гроза болса, Жармақ тапсырмасымен Иван Гроза Сүзге тураға қол бастап келді. Жау ниеті белгілі. Көшім үшін Сүзге тураны шаппақ. Көшім үшін Сүзге - дейін сұлуды қолға түсіріп, патша ағзамға сый етіп тартпақ. Осы бір қысылтаяң сәтте басқа-басқа, хан иесі - Көшім жасай алмаған ерлікке Сүзге барды. Хан иесі қайырыла алмай кеткен халқын аман алып қалып, ақылды айласымен оларды құтқарып, өзін өл - ім - ге қиды... Сүзгенің бір қарағанда, ша - ғын ғана ерлігін тарихтағы талай ұл-қыздың патетикалық тұрғыдан нұс - қа - ланған ерлігімен салыстыруға да болар, бәлкім. Бірақ, бірақ жазушы Шәр - ба - ну бейнелеуінде Сүзге ерлігінің табиғаты олардан бөлек.
Шығарма көп желілі емес, бір желілі. Эпилог іспеттес қосымшаны есепке алма - сақ, Кіші орданы басқыншы жау - дың қор - шаған үрейлі сәтінен басталып Сүзге өлі - мімен аяқталады. Олай болса, шы - ғар - ма - ны - Сүзгенің жан байлығына құ - рылған хикаят десе де болады. Ол: Сүзге ханым тұла бойын зіл басқандай еңсесін жаныш - қан азапты күйден ұзақты күнге еш серпіле алмай қойғаны деп психологиялық ау - ыр күйден басталады. Ол сөйлемді Аба - жадай сарай іші, міне, тапа-тал түсте күңгірт тартып, зілмауыр ауа ұйып қал - ған - дай деп онан сайын ауырлата түседі.
Сүзге басындағы ахуалды енді бірде оның айналасы көңіл ауанымен былай береді: Бұның қабағына кірбің ілінгелі нөкерлері де, қызметшілері де тайсақтап, бетіне тіке қарамай, жанарларын алып қаша береді.
Шығарма осындай психологиялық ал - - аң - даулы ауыр ахуалды берумен бастап өрістейді.
Әрі қарай Сүзгенің жан-әлемін жөр - гемдей түседі жазушы. Сүзгенің тағдыры шиыршық жіптей суыртпақталады кеп. Бірыңғай баяндауға ден қоймай, Сүзгенің көңіл-күйімен, ішкі жан бұлқынысымен сюжет өзара сабақтас өріледі. Бірде түс көруі, келесіде ішкі монолог, тағы бірде бір жанның екіге жарылып айтысуы (періштесі мен сайтаны) сипатында көрінеді. Оның жанын жегідей жеп бара жатқан Жалғыздық қысылтаяң сәтте оқ жы - лан - дай бас көтереді. Сүзгені жан қайғысы - Жалғыздық қинайды. Өзі де бай - қамаған. Ал шындығында Жалғыздық - Сүзгені бір сәт те тастап кетпепті, бейтарап қал - дырмапты бір сәт те. Жал - ғыз - дық - тың жа - нына тереңдей ұя салып алып, ажыра - мастай жандасып, тіпті мұң кеулеп тұрар жансерігіне айналғанын тек өзі білмеген. Сол, сол Жалғыздық әрдайым ішінен бұлқына бас көтереді. Жанындағы жара болып мазалайды Сүзгені.
Сүзге Жалғыздықты жан-жарым деп таныған хан иесіне деген ақ-адал ықы - лас - пен тұншықтырып тастағысы келеді. Ол қиын-қыстау сәтте де хан иесін ауызға ал - дымен алып, соның тілеуін тілеп оты - ра - ды. ...Япырай, осы уақытқа дейін хан иемнен бір дерек (хабар деп алғаны жөн еді - Қ.Е.) болса керек еді. Үн-түнсіз ұзақ кеткені қалай? Әлде қосындарын ертіп, жер шетінде, қидаласқан майдан шебінде жүр ме екен? Солай шығар... Алтын басы аман болса игі еді!? дейді ол. Кейіп - кердің осындай ішкі дауысынан біз хан иесі басын өз басынан артық қадірлеген, оны дүйім жұрт - тың басы тұтып, өзін оның жолына құрбан етуге дайын Сүзге ханымды көреміз.
Ханды қарайлатпаған үлкен ханым - дардың ісі ме екен деп топшылайды. Күндестік көңілдің күдігі бұл. Хан иесіне тигізбей кінәлау.
Хан иесінен жаман-жәутік болса да бір бала сүйгенде, бұл үшін болмаса да өз қанынан жаралған ұрпағын аждаһаның ау - зында қалдырмауға келері хақ еді ғой.... Жар арманы, перзентсіз ханым - ның ішкі күйігінен туған күдік. Мұнда да хан иесін кінәлау жоқ. Қайта кінәні өзіне аудару басым.
Хан алдында қадірі болмағаны ма? Бұл хан үшін, бөбектің қызықтап ойнай - тын, ойнап-ойнап жалыққан кезде лақ - ты - рып тастай салатын әдемі қуыршағы есебі екен-ау. Анда-санда келіп, құмарынан шығып кетер қуыршағы ғана. Иә, иә! Бұл өзі албырттықпен ханның бір сәттік мейірім-мерейін шынайы кәусар сезімге балап жүрген екен-ау. Ханның бір сарайы мен санаулы түндеріне ғана уақытша құқы бар жас иіс қана екен. Одан артық ешнәр - сеге ұмтылма, ештеңеге дәмең болма - сын... Көшкен жұртында жападан жалғыз қалуы соның дәлелі емес пе? Бұл ғой соны ұқпай жүрген, соншама көзсіз болар ма?.. Кінәні өзіне арта отырып хан иесіне өкпелеуі бар. Әйел жанының ішкі запыраны бар. Ол өмірі кінәлап көрмеген Хан иесіне деген көңіліндегі асқынған күдікті туғызды. Бұл - Хан иесіне деген шексіз сенімдегі ханымның сенімінің тас-талқан болып күйрейтін сәті, күдіктің пси - хологиялық тұрғыдан шарықтап шегіне (кульминациясына) жетуі.
Осыдан бастап Сүзге өзін-өзі қайта тер - геп, ысынған көңіл суына бастайды, ша - мырқанған көңіл сап, көңілім, сап... деп барып сабасына түседі. Енді Сүзге ханым Хан иесін ақтауға көшеді. Хан иесін кінәлай тұра оны ақтап алу, ақтап алуға себеп болар ақыл табу - кейіпкерді биіктете түседі. Ол енді Хан иесі тілегіне енеді: Хан иесінің алтын басы аман болса, ерте ме, кеш пе әйтеуір бір іздеп келері шүбәсіз. Оған көңілі кәміл сенгендей. Оған дейін тек мына іргеге келіп алып, масайрап жат - қан кәпірдің зобалаңынан құдіреті күшті Тәңірдің өзі сақтасын... дейді Сүзге.
Бір желілі хикаятта Сүзгені осылайша сезім сергелдеңіне салып, іштей шар - пыс - тыру - табиғи қалыпты адам-пендеден табиғи бояумен жасалған көркем образ дәрежесіне көтеріп алып бара жатады.
Асылы, сюжет өрімінде кейіпкер пси - хо - логиясын орайын келтіріп ашу бар да, шығарманың бар болмысын психоло - гия - лық талдауға құратын шығарма бар. Шәр - бану мына қолымыздағы шығармасын бас - тан аяқ психологиялық талдауға құр - ған дер едік.
Терезеден сыртқа телміріп қарай-қа - рай көзі талып, сілесі қатқан шақта тө - се - гіне барып қисайған. Көзі ілініп бара жа - тыр екен, әлде бір шудан, үздіксіз дүр - сілден шошып оянғаны. Қалың кәпір ат ойнатып, қалаға басып кіргеннен құдай - ым сақтағай! Бұл неғылған шу, не деген тарсыл? Қатты шошынған ол ызы-қызы шудан тұнған құлағын екі алақанымен баса қойды. Алайда толастар емес. Сөйтсе, шулаған өз құлағы да, дүрсіл - кеудесінен шығып кетердей атқақтай соққан өз жүрегінің соғысы екен. Қорыққанға қос көрінеді, - деген осы да. Бисмилләһи - деп үш қайталап, білетін дұғаларын оқып, суылдаған көңілін әрең тоқтатқаны.
Сарайды жау қоршаған қиын сәттегі Сүзге психологиясы. Қатерді күту - қатерге берілу! Ел шетіне жау тигенде үлкен орданы алып ішкі аймаққа шегініп кеткен Хан иесінен пәрмен жоқ, пәрмен түгілі хабар жоқ шарасыз ханымның жаумен бетпе-бет келіп қиналып тұрған сә - тіндегі Жалғыздық психологиясын жазу - шы осылай береді. Сүзге психоло - гия - сын - дағы барынша шарықтап, психологиядан психикалық құбылысқа айналып бара жат - қан сәт те Сарай сыртындағы тегеурінді жау дүмпуі мен шарасыз күйдегі ханым тірелген тығырықты ситуация ара - сында табиғи көрінеді.
Кейіпкер жанын жазушылық талдау - дың аса бір шарықтап шырқап шыққан сәті ретінде Мұхаметқұлдың Сүзгені таяп келіп қалған жау қоршауынан алып шығып кету үшін келген сапарындағы Кіші Ордадағы жүздесуін айтар едік.
Ханым мен ханзаданың кездесуі бір сәт ханымның есіне алғаш Көшім шаңы - ра - ғына түскен кезіндегі ойын көрсету үс - тінде қызыға қарап, оны күндестері бай - қап қалып, қарадай кінәсіз кінәлі, күнәсіз күнәлі болып қала жаздаған бір қиырға ала жөнеледі. Расында, жас ханымның ханзадаға көңілі кетіп-ақ қалған екен. Оны Сүзге үлкен ханымдардан жасыр - ға - ны - мен өзінен жасыра алмады. Өзі мой - ындап та мойындамай сытылып кеткен сол бір сезімі құрғыр мына кездесу тұ - сын - да лыпып көңіл төріне қалқып шыға келгені. Заматында сытылып кеткенімен, біржолата құтылып кетпеген екен.
Мұхаметқұлдың атын естігенде жү - ре - гі оқыс шоршып, солқ ете түскендей. Неге келді екен? Ол орнынан ебелектей ұшып тұрды. Ханымға тән байсал - ды - лы - ғынан айырылып, жеңіл етек әлдекім - дер - дей шошаң ете қалғанына өзінен-өзі қуыстанып, қысылып қалды деп суреттейді осы бір сәтті.
Одан әрі Сүзгенің жан күйзелісін, сезім шарпысуын әзәзіл мен періште елесті өз - ара айтыстыру арқылы шебер жеткізіпті. Әрі диалог, әрі монолог дерлік шарпы - су - лар соншалық табиғи, соншалық нәзік пси - хологиялық тебіреніске ие. Өзара тай - таласқан шарпысуға басу айтар кейуана сөздері ше? Сезімге ерік берген сол - қыл - дақтықтың аяғы сор болмасын десең, на - мы - сыңды ойла. Айбынды хан иеңнің абы - ройына дақ салып қана қоймай, ар - тыңдағы өзіңнің қалың еліңді де жерге қа - ратқаның. Сен таза періштең бар жан - сың, періштеңді қорлатпа... секілді ойлар орайы табылып айтылып, қалауы табылып қолданылып жатады. Сүзгені әзәзілдің азғыруынан аман алып шығар осы үн, осы дауыс (марқұм күтуші кейуана кейпі) Кейуа - наны тың кейіпкер-елес етіп көрсе - те - ді. Ол Сүзге қасиетіне қасиет үстейді, оны көркем образ райында көр - кейте түседі.
Шәрбану шығармасын оқып отырған - да әйел рухының мықтылығына қайран қаласың. Сүзгені қиын-қыстау ситуацияда шырылдатып ой ойпаңына түсіріп, одан рухын көтеріп алып шығып оны ең ақыры өзін бәленбайыншы тоқалдыққа алған Көшім ханнан да азаматтығы, халықтық ойы мықты әйел етіп тұлғалап отыр. Ол Көшім хан секілді ел-жұртын жауға тастай сала бой тасалап қашпады, қиын-қыстау сәтте өзінің сұңқар басын өлімге тігіп халқын құтқарды.
Сүзге рухы, шынында, сұмдық мықты рух! Сібірдің Көшім ханына жетінші әйел болып алты әйелдің үстіне келіп отыр. Уыздай жас қыз бала, ай дидарлы ажар қандай, көрікті әйел, заты әйел демесең ақылдың кені дерлік Сүзгені... хан иемнен алты бәйбіше бірдей қызғанбағанда қайтсін?! Екі әйел - екі ел! Ал Сүзге тағдырында алты әйел енді жетінші жас қалыңдық және бар. Жайшылықта бақ - күн - дес алты әйел енді келіп бірігіп кетіп жас тоқалды таламақ. Бейне жас тоқал ол - ардың ері - Көшім даңқы мен байлығына қызығып келгендей-ақ. Әйтпесе ай дидарлы ажарымен Көшімді бөлектей иіп алып кетердей-ақ. Сүзге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.