ҚР мал шаруашылығы базар байланыстарын қазіргі даму жағдайында малдардың өнімдерін өңдеудегі ерекшеліктер

Ауылшаруашылығында соңғы жылдары біраз оңды тенденциялар байқалуда. Біріншіден, экономиканың көп түрлілігі тұрақты сипат алды. Барлық аймақтарда шаруа (фермер) қожалықтары мен корпоративтік түрдегі кәсіпорындар өндірістік кооперативтер, шаруашылық серіктестіктер, акционерлік қоғамдар арасында оңтайлы арақатынас қалыптасты.
Екіншіден, ауылды жерде біртіндеп аграрлық қызмет көрсету, өнімді өндеу және сату саласы қалыптасуда, ондағылар негізінен фермерлермен өзара тиімді экономикалық шартпен жұмыс атқаруда.
Үшіншіден, зандылық-құқықтық база ауылды жерде шаруашылық кәсіпті табысты атқаруға қолайлы жағдай жасауда. Адамдардың жер иелігіне, өнімді сататын базарларға еркін қолы жетуі жұмысқа ынталы фермерлер мен кәсіпорындар басшыларына ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруді арттырып табысты молайтуға мүмкіндік тудырды.
Қазіргі кездегі жағдайда азық-түлікпен қмтамасыз ету үшін қолайлы тенденция деп үй шаруашылығы секторында өндірістің өсуін және оның ұсақ товарлы шаруашылыққа айналуын айтуға болады. Мұның өзі еліміздің көпшілік аймағында халықтың өзін өзі қамтамасыз етуін жақсартты.
Кейбір аймақтарда базарлы инфрақұрылымның қажетті элементтері болып саналатын азық-түліктің көтерме сауда базарларының және маркетингтік қызметтердің қалыптасуы үлкен үміт тудыратын құбылыс болып саналады.
Мал басының тұрақты өсуі байқалды. Өткен жылмен салыстырғанда 2011 жылдың 1 қаңтарына ірі қараның саны 3 пайыз, қой мен ешкі — 4, шошқа — 8, жылқы — 0,8 түйе — 1, құс — 9 пайыз өсті. Соның нотижесінде өндірілетін ет көлемінің құлдырауын тоқтатуға, сүттің көлемін 6 пайыз, жұмыртқаны — 12 пайыз, жүнді — 3 пайыз көбейтудің мүмкіндігі пайда болды.
Алайда өтпелі кезеңнің қиындықтары азық-түліктің маңызды түрлерін өндірудің реформаға дейінгі деңгейіне жетуге мүмкіндік бермеді. Аграрлық сектордағы реформаның бірінші кезеңіндегі жете ойластырмай жасалған өзгерістер (бартер, келісімшарттық қанытастарды елемеу, жымысқы босеке әсерінің күшеюі, тауар мен қызмет көрсету базарындағы сұраным мен ұсыным арасындағы алшақтық) тиімсіз болып шығып дағдарыстың ұзаққа созылуына апарып соқтырды.
Экономиканың аграрлық секторында шаруашылық жүргізудің экономикалық тетіктері жетілмегендігі салдарынан бұл саланың қосымша өнімінің бір бөлігі баға, салық, несие, инвестиция жүйелері арқылы экономиканың басқа салаларына, әсіресе банк және коммерциялық капитал саласына бөлініп кетті. қатаң ақша-несие саясаты ауыл шаруашылық кәсіпорындарының төлем қабілетіне өз әсерін тигізді. Берешекті төлемеудің көбеюі есеп айырысуды кешеуілдетті, өндірілетін жоне сатылатын өнім көлемін азайтты, сөйтіп тауар өндірушілерді қажетті көлемде материалдық-техникалық ресурстарды (жанар-жағар май материалдарын, техниканы, минералдық тыңайтқыштарды, өсімдіктерді қорғау қүралдарын жоне т.б.) сатып алу мүмкіндігінен айырды. Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы арасында материалдық-техникалық ресурстарды сатып алуда баламасыз айырбас байқалады.