Биологиялық белсенді заттар жайлы

Пән: Валеология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті.

СӨЖ

Тақырыбы : Биологиялық белсенді заттар.

Орындаған: Аман А. С.

Тексерген : Қасымов С. К.

Семей 2015ж

Мазмұны:

Балалар мен жасөспірімдер тамағы. Балалардың дұрыс тамақтануының негізгі принциптері
1 жастан асқан балалардың тамақтануы.
Ауруханада тамақтануды ұйымдастыру.
Мектептегі және балабақшадағы тамақтануды ұйымдастыру.

Пайдаланылған әдебиеттер

Балалар мен жасөспірімдер тамағы. Дұрыс дайындалған тамақтың балалар мен жасөспірімдердін денесі мен ақылының бірқалыпты дамуы үшін мәні зор. Тамақтың жетіспеуі балалардың бойының өсуі мен дамуын кешеуілдетіп, организмнің әр түрлі ауруларға қарсыласуын төмендетеді, ал артық тамақтану - зат алмасу процесінбұзып, астың қорытылуына зиянын тигізеді. Тиімді тамақтану балалар мен жасөспірімдердің жасына қарай организмнің негізгі нәрлі заттарды қажетсінуін және олардың ара қатынасын ескере отырып ұйымдастырылуы қажет. Нәресте кезіндегі сәби балалардың (1 жастан 3 жасқа дейін) тамағында белокқа бай сүт және сүт өнімдері, ет, жұмыртқа болуы тиіс. Ясли жасындағы балалардың күн тәуліктік рационында кем дегенде 600-800 мл сүт, ал мектеп жасындағы балалардың рационында 400-500 мл сүт болуы тиіс. Сәби балалардың майды қажетсінуін өсімдіктерден алынатын (күнбағыс, жүгері майы) маймен қамтамасыз ету керек, өйткені оларды организм жақсы сіңіре алады. Өсімдік майын көкөніс пюресі мен салатқа қосып беру керек. Балалардың тамағына жидек, жемістердегі және олардың өңделген өнімдеріндегі организмге тез сіңетін углеводтардың болуының мәні зор. Сәби балалар мен ересек балалардың тамағындағы белоктар, майлар мен углеводтардың анағұрлым қолайлы ара қатынасы сәбилер үшін 1:1:3, ересектерге 1:1:4 болуы тиіс. Мұндай ара қатынастан едәуір ауытқу тамаққа жетерліктей мөлшерде нәрлі заттар мен қарамастан денсаулыққа зиянын тигізуі мүмкін. Мысалы, тамақта әсіресе мал майының көп болуы баланың организміндегі зат алмасудың, ас қорытуының бұзылуына әкеп соғып, салмағын ауырлатады. Углеводтардың артық болуы да зат алмасуын бұзып, семіртеді, ал тәттіні мөлшерден артық пайдалану балалар мен жасөспірімдерде диабет ауруының өрістеуіне әкеліп соғады. Балалар мен жасөспірімдердің тамағы әр түрлі болуы тиіс, ал біркелкі тамақ балалардың тәбетін нашарлатады. Майлы етті тек мектеп жасындағы ересек балаларға (14-17 жастағы) беруге рұқсат етіледі. Шала қуырылған немесе ысталған сүр етті бала организмі нашар сіңіреді және оған уланып қалу не ішек құрты жұғуы мүмкін. Сондықтан оларды балаға бермеген дұрыс. Сондай-ақ тұзы көп немесе бұрыш, қыша, сілті көп қосылған ет және балық тағамдары 8-10 жастағы балалардың тамақтану рационынан алынып тасталуы керек. Алкоголь ішімдіктердің барлық түрі (сыра, үй наливкасы, тұнбасы) балалар мен жасөспірімдердің организміне зиянды әсерін тигізеді. Ащы кофе, какао, шай ішсе, сондай-ақ шоколадты көп жесе, әсіресе, 3 жасқа дейінгі балаллардың нервісі қозады. Балалар мен жасөспірімдер төрт мезгіл, оның өзінде төмендегідей мөлшерде тамақтануға тиіс: таңертеңгі ас-30%, түскі тамақ-40-45%, түстік-10%, кешкі тамақ-15-20%. Егер бала яслиге, балалар бақшасына немесе басқадай балалар мекемесіне барып төрт мезгіл тамақ ішетін болса, онда үйде қосымша тамақ берудің қажеті жоқ. Ал бала барып жүретін балалар мекемесі тамақты екі немесе үш рет беретін болса, үйден қосымша тамақтандыру керек. Соңғы тамақ ұйықтардан 1, 5-2 сағат бұрын ішілуі тиіс

БАЛАЛАРДЫҢ ДҰРЫС ТАМАҚТАНУЫНЫҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІ

Тағамның маңыздылығы - ол баланың ақыл-ой өрісінің дамуы мен қалыптасуы, орталық нерв жүйесінің дамуы, қоршаған орта факторларының қолайсыз әсеріне төзімділігіне жауап береді. Баланың жасына сай организмге қажетті пластикалық және энергетикалық материалды үйлесімді тамақпен толық қамтамасыз етілуі керек.

Тамақтың алуан түрлі болуын қадағалау, тамақтың әр түрлі топтарынан алынған өнімдерді қолдану керек. Тамақтану өнім-дерінің құрамына әр түрлі мөлшерде және пропорцияда болатын қажетті қоректік құндылықтар кіреді. Қоректік заттардың жетіспеуін болдырмау үшін, күнделікті ас мәзірінде барлық топтардан алынған өнімдерді ескеру керек: дәнді өнімдер, көкөністер мен жемістер, сүт және оның өнімдері, құрамында құнды белок бар тамақ. Тамақтың құрамында өсімдік белоктарының және мал белоктарының қоспасы болуы тиіс, себебі сонда ғана біз бала организміне қажетті амин қышқылдарының түсетініне сенімді боламыз. Белоктан басқа, үлкендермен салыстырғанда балалар кальций, фосфор жіне темір сияқты минералдық компоненттерді, сондай-ақ негізінде A, D, B1, B2, C PP дәрумендерін көп қажет етеді. Балаларға ауыр қорытылатын өнімдерді - көп мөлшердегі майға қуырылған (котлеттер, фри картобы, қуырылған картоп және т. с. с. ) бермеңіздер, сондай-ақ қырыққабатты және қырыққабат тұқымдас көкөністерді (гүлді, брюссель қырыққабаты), пиязды, ірі бұршақ өсімдіктерін, әсіресе құрғақ (тек жасыл бұршақ пен үрме бұршағы) шамадан тыс көп бермеуге тырысыңыз. Кішкентай балалар кремі бар пирожныйларды және майының мөлшері көп пісірілген тәтті нандарды (мысалы, француз бөлкелері) жемеуі керек. Сондай-ақ балалар-ға қуырылған картоп, «фастфуд» сияқты қатты өңдеуден өткен өнімдерді жегізбеуге тырысыңыз. Балалар тамағын әзірлеу үшін тағам концентраттар (құрғақ көжелер, сорпа текшелері, «вегета» және т. с. с. ) пайдаланылмауы тиіс, себебі олардың құрамында жасанды қосындылардың, тұз бен консерванттардың мөлшері шамадан тыс. Балаларға газдалған сусындарды немесе жасанды бояғышы бар сусындарды бермеген дұрыс. Олардың көкөніс және жеміс шырындарын ішкені дұрыс. 3 жасқа дейінгі балаларға міндетті түрде сертификаты, балалар тағамына рұқсат етілген шырындарды сатып алу керек. Себебі, олардың құрамында пайдалы емес қосындылар болуына мұқият тексерістен өткеніне кепілдік береді. Мектеп жасындағы балалардың ас қорыту ағзаларының созылмалы ауруы жиі кездескендіктен, бала организміне тағаммен дәрумендер мен минералдар толық түсіп түру керек. Сондықтан, балаларды жастайынан дұрыс тамақтану тәртібіне үйреткен жөн. Балаларға келесі тәртіппен тамақтанған жөн:

-көп тамақ ішпеу;

-тамақ ішіп отырған уақытта бөгде іспен айналыспау (кітап оқу, теледидар көру) ;

-майлы, тәтті, ысыталған және ащы тағамдарды, газдалған сусындарды көп пайдаланбау;

-тамақты тез ішпеу, бірыңғай құрғақ тамақтарды ғана қабылдамау, жүріп келе жатып тамақ ішпеу;

-чипсылар «кириешкилер», шоколадты батондар, гамбургерлер, чизбургерлер, пиццалар денсаулықты бірте-бірте білдіріп бұзады.

Дұрыс тамақтану тәртібіне мыналар жатады:

-тамақты белгілі бір уақытта, күніне 4-5 рет қабылдау керек. Тамақтардың әр түрлі болғаны жақсы.

-Таңертеңгі ас - міндетті түрде ыстық болсын (қарақұмық немесе сұлы жармасы), бұған қоса сүт өнімдерінің бір түрі, көкөністер салаты, қара нан.

-Екіншіден - жеміс немесе көкөніс шырындары, болмаса сүт, айран, жемістердің (банан, алма, алмұрт, апельсин, т. б. ) біреуі.

-Кешкілік ас - жеңіл болуы керек. Оның негізінен сүт, айран өнімдерінен, жемістерден немесе көкөністерден, жармалардан болғаны жақсы.

- Балалар тамағының аса маңызды бөлегі су болып табылды. Негізінен қолданылатын табиғи сұсындар болуы керек.

-көкөніс пен жемістердің шырындарына, компотқа, морсқа, көк шайға, болмаса табиғи ауыз суға басымдық берілуі тиіс;

-қабылданатын тағамның температурасы қатты ыстық немесе суық болмауы керек.
-тамақтың құрамына жеткілікті мөлшерде витаминдер мен минералды заттар болсын;

-тәулігіне қабылданатын шикі көкөністер мен жемістердің мөлшері 400 граммнан кем болмасын;

-балалардың тұрақты белгілі бір уақытта тамақтанғаны жөн;

-бала тамақтанып отырғанда жазалауға мүлдем болмайды;

-бір түрлі тамақты күн сайын ішпеген абзал;

-қысқа үзіліс кезінде жиі-жиі әрі тез (қамырға орап пісірілген сосиска, гамбургер) тамақтар қолдану, семіздікке, зат алмасу бұзылыстарына, қан тамырларының атеросклерозы мен ағзаның ерте қартаюына әкеліп соқтырады.
Балалар тамақтануында келесі кеңестерді сақтауға ұсынамыз:

-Ми клеткалары В тобындағы дәрумендер мен никотин қышқылынсыз (РР) дұрыс жұмыс істей алмайды, сондықтан, тағам құрамында балық, бұршақ дақылдастар, жарма, картоп, сүт өнімдері, жұмыртқа, ірі үгітілген ұннан пісірілген нан, ашытқының болғаны дұрыс.

-Майшабақ, нәлім, сардина, тунец балықтары балалардың ақпараттарды қабылдау қабілетін арттырады.

-Ауыр жұмыс істегенде, жаңғақ шаршағанды басады.

-Калий мен кальций ой қызметін жақсартады, ол минералдар кепкен өрікте, жүзімді, пісірілген алмада, йогуртте, ірімшікте, тағы басқа да сүт өнімдерінде көп кездеседі. Ас шаян, кальмар, теңіз шаяны сияқты су жәндіктері зейін қабілетін жинақтауды күшейтеді.

-Банан баланы күйзеліс жағдайдан айықтырып, сергектік пен өзіне деген сенімділікті, ширақтылықты арттырады.

-Есте ұстаңыздар! Тамақ дәмді, пайдалы және әр түрлі болсын. Сонда балаларға тағам күш қуат беріп, ақыл - ойды қүшейтеді. Дұрыс тамақтанған балалар - болашақтың сұлу да, сымбатты азаматы болып саналады.

1 жастан асқан балалардың тамақтануы.

1 жастан асқан балалардың тағамдарына қойылатын талаптар.
Негізгі ингредиенттер мөлшері.
меню құрастыру принципі.
мектепте, бала бақшада, ауруханада тамақтануды ұйымдастыру.

Емшек жасындағы балалар мен 1 жастан асқан балалардың тамақтануында елеулі айырмашылықтар бар. Бұл айырмашылықтар баланың шайнау аппаратының, асқазан көлемінің, ас қорыту аппаратының қызметтерінің өзгерістеріне байланысты.

Баланың күнделікті рационында міндетті түрде болуы керек:сүт, ет, май, нан, қант, тұз. Ал балық, ірімшік, жұмыртқа күнара болуы керек. Сүт көлемі 0, 5 л-ден кем емес, ірімшік көлемі 40-50 гр-нан аз емес болуы керек. Балаға сиыр, тауық, арық қой етін беруге болады. Жалпы майлардың 15%-ті өсімдік майы болуы керек. Күн сайын бала көкөніс, жидек, шырын алып тұруы керек. Жармалар мен макарон өнімдері тәулігіне 1 реттен артық берілмейді. 1, 5 жасынан бастап қара нан беруге болады, 2 жасынан бастап селедка, уылдырық, шұжық, ашытылған капуста, тұздалған қияр, помидор беруге болады. Майлы шошқа етін, қаз, үйрек еттерін, қақталған тағамдар, кофе, какао, қыша пастасы, сірке суы, маргарин, майонез беруге болмайды. Тәттілерді де шектеген жөн.

Тағамдар түрі тәулік бойы да дұрыс бөлінуі керек: ет, балық тағамдары тәуліктің алғашқы жартысында, ірімшік, көкөніс, жармалар екінші жартысында берілгені дұрыс.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.