Тауарды мақсатты нарықта орнықтыру
КІРІСПЕ
1 МАРКЕТИНГТІ ЖҮРГІЗУ ТӘСІЛДЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.1 Нарықты сегменнтеудің негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
2. РЫНОКТЫ СЕГМЕНТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.1 Тұтыну тауарлары рыногын сегменттеу негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2.2 Өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеу негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
3 ТАУАРДЫ НАРЫҚТА ПОЗИЦИЯЛАУ (ЖАЙҒАСТЫРУ) ... ... ... ... ... ... ... 11
3.1 Тауар ассортименті және номенклатурасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
1 МАРКЕТИНГТІ ЖҮРГІЗУ ТӘСІЛДЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.1 Нарықты сегменнтеудің негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
2. РЫНОКТЫ СЕГМЕНТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.1 Тұтыну тауарлары рыногын сегменттеу негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2.2 Өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеу негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
3 ТАУАРДЫ НАРЫҚТА ПОЗИЦИЯЛАУ (ЖАЙҒАСТЫРУ) ... ... ... ... ... ... ... 11
3.1 Тауар ассортименті және номенклатурасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
Бүгінгі күрделі әлем аясында біздің бәріміз маркетинг деген түсінікті жете талдай білуіміз қажет. Машина сатарда, жүмыс іздегенде, қайырымдылыққа қажет қаражаттарды жинағанда немесе идеяны насихаттағанда, т.б. жағдайларда біз маркетингпен айналысамыз. Біз нарықтың не екенін білуіміз керек, онда кімдер әрекеттер жасайды, ол қалай жүмыс атқарады, қандай талаптар қояды?
Біздер маркетингті жай азамат ретінде де, түтынушы ретінде де білуіміз қажет. Ылғи біреу біздерге бірдеңені сатқысы келеді де түратындықган, өткізуде пайдаланылатын әдістерді айыра білуіміз қажет. Маркетингті білу, айталық, тіс пастасын, тоңазытылған пиццаны, жеке пайдалану компьютерін әлде жаңа автомобильді сатып аларда өзімізді үстамды, білгір түтынушы ретінде көрсетуге мүмкіндік береді.
Маркетинг коммивояжер, бөлшек сауда сатушылары, жарнама қызметкерлері, маркетингтің зерттеушілері, жаңа және маркалы тауар өндірісінің меңгерушілері сияқты кәсіпкер нарық қайраткерлері үшін ең негізгі пәндердің бірі болып саналады. Олар: на-рықты қалай суреттеуді және оны сегменттерге қалай бөлуді, мақсатты нарық негізінде, түтынушылардың мүддесін және үнатымдарын, мүқтаждықтарын қалай бағалауды, осы нарыкқа кджетті тутынушылық қасиеттері бар тауарларды конструкциялауды және сынау-ды, баға арқылы тауардың күндылық идеясын түтынушыға жеткізуді, тауарды кәсіпшілік-ке ашықжәне жарамды көрсете алатын іскер делдардарды тандауды, тауарды түтынушы-лардың біліп, сатып алғысы келу тілегін болдыру үшін жарнамалауды және қажетті жер-ге жеткізуді үйымдастыра білуі керек. Кәсіпкер нарық қайраткері күмәнсіз түрде білімнің көп салаларын білетін және іскер болуы міндетті.
Әрбір тауар түрлерінің немесе олардың типтік түрлерінің рыноктары қалыптасады. Мысалы, астық рыногы, түсті немесе қара металл, мақта, ет, сүт т.б. көптеген тауар рыноктары болады.
Іс-тәжірибелік маркетингте рыноктың абстракты ұғымы мүлдем пайдаланылмайды. Рынок әрқашан нақтылы белгілі тауар түрінде айтылады. Тауар рыноктарының сипаты әртүрлі. Екі бірдей, мүлде ұқсас рынок кездеспейді. Рыноктың әрқайсысы өндіруші мен тұтынушы арасындағы экономикалық байланысты анықтайтын факторлармен сипатталады. Ал ол факторлар әр аймақта әрқалай. Сондықтан кең белгілер ортағын пайдалану арқылы тауар рыноктары топтастырылады.
Рынок дегенімізді қажеттіліктің пайда болуы мен оның шоғырлану ортасы және соның негізіндегі қозғалысқа келетін өндірістің, тауар өткізу жүйесінің, т.б. маркетингтік іс-қимыл, мүдделердің тоғысатын жері деп түсінген дұрыс болады.
Рынокты таңдап алу үшін және оның ерекшеліктерін дұрыс ескеру үшін Рыноктардың топтастырылуы кәсіпкерлік әрекетте маңызды орын алады.
Біздер маркетингті жай азамат ретінде де, түтынушы ретінде де білуіміз қажет. Ылғи біреу біздерге бірдеңені сатқысы келеді де түратындықган, өткізуде пайдаланылатын әдістерді айыра білуіміз қажет. Маркетингті білу, айталық, тіс пастасын, тоңазытылған пиццаны, жеке пайдалану компьютерін әлде жаңа автомобильді сатып аларда өзімізді үстамды, білгір түтынушы ретінде көрсетуге мүмкіндік береді.
Маркетинг коммивояжер, бөлшек сауда сатушылары, жарнама қызметкерлері, маркетингтің зерттеушілері, жаңа және маркалы тауар өндірісінің меңгерушілері сияқты кәсіпкер нарық қайраткерлері үшін ең негізгі пәндердің бірі болып саналады. Олар: на-рықты қалай суреттеуді және оны сегменттерге қалай бөлуді, мақсатты нарық негізінде, түтынушылардың мүддесін және үнатымдарын, мүқтаждықтарын қалай бағалауды, осы нарыкқа кджетті тутынушылық қасиеттері бар тауарларды конструкциялауды және сынау-ды, баға арқылы тауардың күндылық идеясын түтынушыға жеткізуді, тауарды кәсіпшілік-ке ашықжәне жарамды көрсете алатын іскер делдардарды тандауды, тауарды түтынушы-лардың біліп, сатып алғысы келу тілегін болдыру үшін жарнамалауды және қажетті жер-ге жеткізуді үйымдастыра білуі керек. Кәсіпкер нарық қайраткері күмәнсіз түрде білімнің көп салаларын білетін және іскер болуы міндетті.
Әрбір тауар түрлерінің немесе олардың типтік түрлерінің рыноктары қалыптасады. Мысалы, астық рыногы, түсті немесе қара металл, мақта, ет, сүт т.б. көптеген тауар рыноктары болады.
Іс-тәжірибелік маркетингте рыноктың абстракты ұғымы мүлдем пайдаланылмайды. Рынок әрқашан нақтылы белгілі тауар түрінде айтылады. Тауар рыноктарының сипаты әртүрлі. Екі бірдей, мүлде ұқсас рынок кездеспейді. Рыноктың әрқайсысы өндіруші мен тұтынушы арасындағы экономикалық байланысты анықтайтын факторлармен сипатталады. Ал ол факторлар әр аймақта әрқалай. Сондықтан кең белгілер ортағын пайдалану арқылы тауар рыноктары топтастырылады.
Рынок дегенімізді қажеттіліктің пайда болуы мен оның шоғырлану ортасы және соның негізіндегі қозғалысқа келетін өндірістің, тауар өткізу жүйесінің, т.б. маркетингтік іс-қимыл, мүдделердің тоғысатын жері деп түсінген дұрыс болады.
Рынокты таңдап алу үшін және оның ерекшеліктерін дұрыс ескеру үшін Рыноктардың топтастырылуы кәсіпкерлік әрекетте маңызды орын алады.
1. Н. Нысанбаев, Г.А. Садыханова С «Маркетинг негіздері» Алматы, 2002 жыл
2. Филип Котлер «Маркетинг негіздері», М.:1980, 277 бет
3. Филип Котлер «Маркетинг менеджмент»
4. Е.П. Голубков «Маркетинг»
5. Көкебаева А.М., Альмухамбетова Б.Ж., Досжанова Ш.А. Халықаралық маркетинг: Оқу құралы — Алматы: “Заң әдебиеті”, 2006. — 156 бет;
6. Қамшыбаев Р.А., Баймағамбетова Л.К. Халықаралық маркетинг: Оқу құралы — Алматы: Экономика, 2003. — 152 бет;
7. Г.Л.Багиев, Н.К.Моисеева, С.В.Никифорова. Международный маркетинг: Учебник для Вузов — Санкт-Петербург: Питер, 2000;
8. М. Э. Сейфуллаева. Международный маркетинг — М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2004. - 319 с;
9. Ноздрева Р.Б. Международный маркетинг — Москва: Экономист, 2005 г. 990 стр.
2. Филип Котлер «Маркетинг негіздері», М.:1980, 277 бет
3. Филип Котлер «Маркетинг менеджмент»
4. Е.П. Голубков «Маркетинг»
5. Көкебаева А.М., Альмухамбетова Б.Ж., Досжанова Ш.А. Халықаралық маркетинг: Оқу құралы — Алматы: “Заң әдебиеті”, 2006. — 156 бет;
6. Қамшыбаев Р.А., Баймағамбетова Л.К. Халықаралық маркетинг: Оқу құралы — Алматы: Экономика, 2003. — 152 бет;
7. Г.Л.Багиев, Н.К.Моисеева, С.В.Никифорова. Международный маркетинг: Учебник для Вузов — Санкт-Петербург: Питер, 2000;
8. М. Э. Сейфуллаева. Международный маркетинг — М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2004. - 319 с;
9. Ноздрева Р.Б. Международный маркетинг — Москва: Экономист, 2005 г. 990 стр.
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Тұрар Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті
Тауарды мақсатты нарықта орнықтыру
Тексерген: Болтаева А.Ж.
Орындаған: Успанов М. 310 МО
АЛМАТЫ 2010
Мазмұны
Кіріспе
1 Маркетингті жүргізу
тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1. Нарықты сегменнтеудің негізгі
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
2. Рынокты
сегменттеу ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ...6
2.1 Тұтыну тауарлары рыногын сегменттеу
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..7
2.2 Өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеу
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... .10
3 Тауарды нарықта позициялау (жайғастыру) ... ... ... ... ... ... ... .11
3.1 Тауар ассортименті және
номенклатурасы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .17
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
Пайдаланған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 20
Кіріспе
Бүгінгі күрделі әлем аясында біздің бәріміз маркетинг деген түсінікті
жете талдай білуіміз қажет. Машина сатарда, жүмыс іздегенде, қайырымдылыққа
қажет қаражаттарды жинағанда немесе идеяны насихаттағанда, т.б. жағдайларда
біз маркетингпен айналысамыз. Біз нарықтың не екенін білуіміз керек, онда
кімдер әрекеттер жасайды, ол қалай жүмыс атқарады, қандай талаптар қояды?
Біздер маркетингті жай азамат ретінде де, түтынушы ретінде де
білуіміз қажет. Ылғи біреу біздерге бірдеңені сатқысы келеді де
түратындықган, өткізуде пайдаланылатын әдістерді айыра білуіміз қажет.
Маркетингті білу, айталық, тіс пастасын, тоңазытылған пиццаны, жеке
пайдалану компьютерін әлде жаңа автомобильді сатып аларда өзімізді үстамды,
білгір түтынушы ретінде көрсетуге мүмкіндік береді.
Маркетинг коммивояжер, бөлшек сауда сатушылары, жарнама
қызметкерлері, маркетингтің зерттеушілері, жаңа және маркалы тауар
өндірісінің меңгерушілері сияқты кәсіпкер нарық қайраткерлері үшін ең
негізгі пәндердің бірі болып саналады. Олар: на-рықты қалай суреттеуді және
оны сегменттерге қалай бөлуді, мақсатты нарық негізінде, түтынушылардың
мүддесін және үнатымдарын, мүқтаждықтарын қалай бағалауды, осы нарыкқа
кджетті тутынушылық қасиеттері бар тауарларды конструкциялауды және сынау-
ды, баға арқылы тауардың күндылық идеясын түтынушыға жеткізуді, тауарды
кәсіпшілік-ке ашықжәне жарамды көрсете алатын іскер делдардарды тандауды,
тауарды түтынушы-лардың біліп, сатып алғысы келу тілегін болдыру үшін
жарнамалауды және қажетті жер-ге жеткізуді үйымдастыра білуі керек.
Кәсіпкер нарық қайраткері күмәнсіз түрде білімнің көп салаларын білетін
және іскер болуы міндетті.
Әрбір тауар түрлерінің немесе олардың типтік түрлерінің рыноктары
қалыптасады. Мысалы, астық рыногы, түсті немесе қара металл, мақта, ет, сүт
т.б. көптеген тауар рыноктары болады.
Іс-тәжірибелік маркетингте рыноктың абстракты ұғымы мүлдем
пайдаланылмайды. Рынок әрқашан нақтылы белгілі тауар түрінде айтылады.
Тауар рыноктарының сипаты әртүрлі. Екі бірдей, мүлде ұқсас рынок
кездеспейді. Рыноктың әрқайсысы өндіруші мен тұтынушы арасындағы
экономикалық байланысты анықтайтын факторлармен сипатталады. Ал ол
факторлар әр аймақта әрқалай. Сондықтан кең белгілер ортағын пайдалану
арқылы тауар рыноктары топтастырылады.
Рынок дегенімізді қажеттіліктің пайда болуы мен оның шоғырлану ортасы
және соның негізіндегі қозғалысқа келетін өндірістің, тауар өткізу
жүйесінің, т.б. маркетингтік іс-қимыл, мүдделердің тоғысатын жері деп
түсінген дұрыс болады.
Рынокты таңдап алу үшін және оның ерекшеліктерін дұрыс ескеру үшін
Рыноктардың топтастырылуы кәсіпкерлік әрекетте маңызды орын алады.
1 Маркетингті жүргізу тәсілдері
Ұсынылған тауар тұтынушыларға, әрине, ұнай бермейді Тұтынушылардың
ұнатымдылығы олардың табысына, жұмысына тұрмысына, жасына т.б. байланысты.
Тұтынушылар әр-түрлі, олар әр жерде (қалада, ауылда) тұрады, олардың
мұқтажы мен қажеттері әр түрлі. Сондықтан фирма тиімді жұмыс істеу үшін
өзіне лайықты рынок сегментін таңдап алуы керек. Рыноктың сегменті
дегеніміз сұранысы жағынан ұқсас тұтынушылар тобы болады. Алайда тауардың
сұранысына қарай сатушылар рынокты бірдей сегменттей бермейді. Осыған
сәйкес маркетингтің 3 түрі қарастырылады:
Жалпы маркетинг. Сатушы өзінің тауарын барлық тұтынушыларға бірдей
ұсынып, бір типті өндіріспен, өтімді ынталандыру тәсілдерімен айналысады.
Ббұл тәсілдің жағымдысы: біркелкі өндіріс көлемі ұлғайып, шығындары азаяды
сондықтан баға төмендейді, соның негізінде әлуетті рынок ұлғаяды.
Дифференциалды маркетинг. Тауар әр түрлі рыноктерге әр түрлі
касиеттерімен, сапасымен, орауымен ұсынылады. Мысалы, Қазақстандағы "Фуд
мастер" сүт өнімдерін (сүт, ряженка, қаймақ, айран, балмұздақ, йогурт)
әртүрлі шығарады. Сондыктан бұл тауарлар әртүрлі сегменттерде жақсы
сатылады. Өйткені әрбір тұтынушылар тобының талабына барынша
сәйкестелінген.
Нысаналы маркетинг. Мұнда өндіруші сегменттерді айырып, олардың ішінен
біреуін немесе бірнешесін тандап алып, солардың талабына сәйкес өндіріп,
өзінің арнайы маркетинг кешенін ұсынады. Мысалы, майы алынған қатық майлы
тамақ жемейтін тұтынушылар тобына ұсынылады.
Қазіргі кезде фирмалардың көбісі жалпы және дифференциалды маркетинг
тәсілдерінен нысаналы маркетингке көшуде, өйткені ол маркетинг
мүмкіндіктерін толық белгілеп, пайдалануға көмектеседі. Нысаналы маркетинг
міндетті түрде:
1) рынокты терең сегменттеуді
2) олардың ішінен дәл нысаналы сегментін таңдап алуды
3) рынокта тауарды дұрыс жайғастыруды талап етеді.
1.1 Нарықты сегменнтеудің негізгі түрлері
2 а суретте алты сатып алушының нарқы келтірілген, бұлардың
әрқайсысының мұқтаждығы және тұтынысы бірегей болғандықтан, бұлардың
әрқайсысын нарықтың жеке сегменті ретінде келтіруге болады. Идеалды түрде
алатын болсақ, сатушы олардың әрқайсысына арнайы маркетингілік бағдарлама
дайындауы керек. Мысалға, "Боинг" және "Макдонелл Дуглас" сияқты самолет
кораптарын шығарушылардың сатып алушыла-ры өте шағын болғандықтан, фирма
олардың әрқайсысын жеке нарық ретінде қарайды. Нарықты сегменттеу
дәрежесінің шегі 2 б суретінде келтірілген.
Өндірушілердің көпшілігі өз тауарларының нақтылы сатып алушының
мұқтаждығын қанағаттандыруға бейімдеудің мәні жоқ деп санайды. Оның орнына
сатушы бір-бірінен талаптарының не маркетингілік реакцияларының
айырмашылығы бар сатып алушылардың кеңейтілген разрядтарын анықтайды.
Мысалға, сатушы тұтыныстың сатып алушылардың табыс дәрежесіне байланысты
өзгерісте екенін байқауы мүмкін. 2 а суретте әр сатып алушының табыс
деңгейі бойынша қай топқа жататындығына сәйкес нөмірлермен (1,2 және 3)
белгіленген. Табыс деңгейі бойынша бір класқа жататын сатып алушылар
басқалардан сызықтар арқылы бөлінген. Табыс деңгейі бойынша сегменттелген
жағдайда үш сегмент құрылып, бірінші кластағы сатып алушылар сегменті
көпшілік болып отыр.
Басқа жағынан қарағанда, сатушы жастар және кәрі сатып алушылардың
үлкен айырмашылықтарын байқауы мүмкін. 2 г суретте сатып алушылар жастарына
қарай "а" не "б" топтарына бөлінген. Жас тұжырымдамасы бойынша сегменттеу
әрқайсысында үш сатып алушылары бар екі сегмент беріп отыр.
Оның үстіне, сатып алушының тауарға деген қатынасына оның табыс деңгейі
де, жасы да бірдей әсерін тигізуі ықтимал. Мұндай жағдайда нарықты бес
сегменттерге (1а,1б,2б,3а және 3б)бөлуге болады. 2а суреттен 1а сегментінде
екі сатып алушы, ал қалған сегменттерге олар бір-бірден. Нарықты көп
параметрлер негізінде сегменттеген сайын әр сегменттің дәлдігі аса түседі.
Мұндай жағдайда олардың саны өсіп, ал әрқайсысын тұрғындаушылар азаяды.
2 Рынокты сегменттеу
Маркетинг тұрғысынан қарағанда рыноктар бір-біріне ұқсамайтын, әрбір
рынокта ерекше тұтынушылардан тұрады. Ал коммерциялық әрекет табысты болуы
үшін тұтынушылардың әртүрлі категориясының айрықша талабын есепке алу
керек. Міне осы рынокты сегменттеудің негізі болады.
Сонымен рынокты сегменттеу дегеніміз рыноктағы тұтынушыларды әртүрлі
топтарға бөлу және әр топтың талабына сай жеке тауарлар мен оның маркетинг
кешенін ұсыну болады. Рынокты сегменттеу ұғымын тұңғыш рет 50 жылдары Смит
Уәнделл пайдаланды және бұл тәсіл жалпы маркетинг стратегиясы ретінде
ұсынылды. Сегменттеудің негізгі мақсаты өндірілген, жетілген және өткізетін
тауарға нақтылы сатып алушыны қамтамасыз ету болып табылады.
Маркетинг іс-тәжірибесінде рынокты сегменттеу аркылы Фирма мынандай
нәтижелерге ие болады:
• тұтынушылардың әр-түрлі тауарға деген қажетін қанағаттандыру
деңгейін максималды дәрежеге жеткізеді;
• фирманың тауарды өңдеуге, өндіруге, өткізуге кеткен шығындары
ұтымды және үйлесімді болуын қамтамасыз етеді;
• әлуетті түтынушылардың іс-әрекетін айқындап, талдау негізінде
қолайлы маркетинг стратегиясын жасауға көмектеседі;
• тауардың, фирманың бәсекелік қабілетін жоғарлатуға қамтамасыз
етеді;
• бұрын басқа фирмалар ескермеген жаңа рынок сегментіне шығу
арқылы бәсекелік күресті жоюға немесе оын төмендетуге мүмкіндік
береді. Бұл бәсекеге кететін шығынды азайтады.
2.1 Тұтыну тауарлары рыногын сегменітеу негіздері
Рынокты әртүрлі көзқараспен бірнеше сегменттерге бөлуге болады.
Өйткені тауардың сұранысы тұтынушылардың көптеген ерекшелігіне байланысты.
Сол ерекшеліктерді топтастыра отырып рынокты сегменттеуге болады.
Мысалы, тұтыну тауарлары рыногын сегменттеуде мынандай негіздер
алынады: география, демография, психография, тұтынушылардың құлығына қарай.
1) География негізінде рынокты сегменттеуде сатып алушыларды мекендеу
орнына (қала, аудан, облыс) немесе климат жағдайына қарай бөледі. Мысалы,
тұтынушыларды Оңтүстік, Солтүстік, Батыс, Шығыс және Орталық Қазақстан
аймақтарына бөлуге болады. Өйткені олардың ахуалында, демек сұранысында
едәуір айырмашылық бар.
Бұл сегменттеудің ең оңайы болып табылады. Сегменттеудің басқа
негіздерінен фирмалар оны бұрын пайдаланды, өйткені тауарды сатудың кеңдік
алқабын біріншіден ескеру қажет болды. Региондардың климаттық
айырмашылықтарына немесе экономикалық, мәдени, ұлттық, тарихи дәстүрлердің
ерекшеліктеріне қарай сатып алушылардың тұтыну талғамдары әрқалай
болғандықтан бұл сегменттеудің маңыздылығы бұрынырақ көзге түскен.
2) Демография негізінде рынокты сегменттеу принципі де өте жиі
қолданылатындарға жатады. Оның сипаттамаларының оңай қолға түсуімен, уақыт
жағынан тұрақтылығымен, сұраныспен тығыз байланыстылығымен ерекшеленеді.
Бұл сегменттеудің негіздері мына көрсеткіштермен айқындалады:
♦ жынысына қарап тұтынушыларды бөлу (ерлер және әйелдер);
♦ жасына қарай: нәрестелер - 6 жасқа дейін,
балалар - 6-11 жастағылар,
жасөспірімдер - 12-19 жастағылар,
жастар - 20-34 жастағылар,
орта жастағылар - 35-49 жас арасындағылар,
егде жастағылар - 50-64 жас арасындағылар,
қарттар - 65 жастан жоғарылар;
♦ ұлтына қарай;
♦ біліміне қарай (бастауыш, орта, жоғары білімі барлар);
♦ отбасы адам санына қарай (2 басты, 3-4 басты, 5 басты, 5 бастан
астам);
♦ табыстың деңгейіне қарай (төмен, орташа, жоғары);
♦ отбасы өмір кезеңіне қарай (жаңадан отау тіккендер, балалары
кәмелетке толмағандар, т.б.).
Демографиялық сегменттеуді жүргізу үшін халық санағы кең мүкіндік
береді. (Егеменді Қазақстанда тұңғыш халық санағы 1999 жылдың қаңтар
айында өтті).
3) Психографиялық негізінде тұтынушылар сипаттамалары бір тұтас
кешенді болып келеді. Өйткені мұнда тұтынушылар тұрмыс қалпы тұрғысынан
бөлінеді. Рынокты сегменттеудің бұл негізі мынандай көрсеткіштерге
сүйенеді:
♦ қоғамдық топтарға қарай сегменттеу (жалпы тұрмысына қарай қандай
тауарларға сұранысы болады, мысалы, автомобильдің, киімнің, демалыс
түрлерінің т.б. тауарлардың қандай
түрлеріне сұранысы бар);
♦ өмір тануына карай сегменттеу, мысалы, ұлттық салт дәстүрге
берілуі, өмір құштарлығы, әсем заттарға құштарлығы т.б.;
♦ елікпе мінез жандар, ел көзіне түскенді жат көретіндер,
беделді жандар, атак, құмарлар, т.б.
4) Тұтынушылардың құлығына қарай рынокты сегменггеу, көптеген
мамандардың пікірі бойынша, рынок сегментін Құрудағы логикалық негізі
болып табылады. Сегменттеудің принципі қосымша және аса маңызды сегмент
қатарларын; белгілеуге мүмкіндік береді. Бұл сегменттеудің маңызды
белгілері мыналар:
♦ сатып алу себебіне қарай тұтынушылар бөлінеді:
а) күнде сатып алушыларға,
б) тек аса қажет жағдайда сатып алушыларға;
♦ іздеген ұтымына қарай:
а) өнімнің сапасы,
б) сатушы көрсететін қызметі,
в) тауардың тұтынуынан түсетін үнем,
г) заттың сатып алған орынымен есте қалуы (ескерткіш);
♦ тұтынушының мәртебесіне қарай:
а) тауарды тұңғыш рет тұтынады,
б) бұрын тұтынған,
в) әлуетті тұтынушы,
г) жаңа сатып алушы,
д) тұрақты сатып алушы;
♦ тұтынудың үдемелі қарқындылығына қарай:
а) парықсыз тұтынушы,
б) орташа тұтынатын тұтынушы,
в) белсенді тұтынатын тұтынушы;
♦ тауармен таныстығына қарай:
а) тауар туралы білмейтіндер,
б) тауар туралы білетіндер,
в) ақпарат арқылы білетіндер,
г) тауарды қалаушылар,
д) тауарды сатып алуға ниеті барлар;
♦ тауарға деген ниетіне қарай:
а) тауарды қуана қарсы алушылар,
б) тауарды ұнататындар,
в) парықсыздар,
г) тауарды алуға карсы болғандар;
♦ өз пікірін сақтау дәрежесіне қарай:
а) сөзсіз өз пікірін сақтаушылар,
б) пікірі өзгерсе де уәдесінде тұратындар,
в) пікірі мен уәдесі тұрақсыздар,
г) айнымалылар.
Рынокты сегменттеудің осы негіздерін араластырса бірге қосып
пайдалануға болады. Алайда ол қиынға түседі. Олардың бірге қосылып
пайдалануы тауардың ерекшелігіне байланысты. Рынокты сегменттеудің
өзін маркетинг өнеріне жатқызуға болады. Мысалы, тіс пастасы рыногын
сегменттеу 1-кестеде көрсетілген.
Тіс пастасы рыногын сегменттеу
1-кесте
Пастаның Демография Тұтынушы- Психография Тіс пастасы
тұтыну негізінде лардың құ- негізінде түрлерінің
қасиеттері сегменттеу лығы негізінде сегменттеу аты
сегмент теу
Үнемді паста ерлер белсенді жоғарытәуелсіздігі Колгейт
тутынушылар деңгейдегілер
Шипалы паста көп балалы белсенді әдетін Бленд-а- Мед
отбасылар түтынушылар сақтаушылар
Әсем паста жасөспірім- темекі еліктеуші- Аквафреш
дер шегетіндер лер
Дәмді паста жастар, сағыз дәмін бәрін пай- Чебурашка
балалар іздеушілер даланып
көрушілер
2.2 Өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеу негіздері
Өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеу кезінде көбінесе тұтыну
тауарлары рыногын сегменттеу негіздері қолданылады. Өнеркәсіп тауарларын
сатып алушыларды география негіздері бойынша және тұтынушылардың құлығының
бірқатар белгілеріне қарай (іздеген ұтымына, тұтынушының мәртебесіне,
тұтынудың үдемелі қарқындылығына, тауармен таныстығына, тауарға деген
ниетіне, өз пікірін сақтау дәрежесіне сегменттеуге болады.
Бірақ өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеуде ең маңыздысы болып
экономикалық және технологиялық белгілер қарастырылады. Олар:
♦ сала (өнеркәсіп, көлік, ауыл шаруашылығы, құрылыс мәдениет,
ғылым, денсаулық сақтау, сауда т.б.);
♦ меншік түрі (мемлекеттік, жеке, бірлескен, шетелдік, аралас);
♦ қызмет саласы (ғылыми-техникалық және тәжірибелік конструкторлық
өңдеулер, негізгі өндіріс, әлеуметтік инфра-құрылым т.б.);
♦ кәсіпорын көлемі (шағын, ірі т.б.).
Осыған қоса маңызды сегменттеу көрсеткіштеріне тауарға тапсырыс
жиілігі сатып алуды ұйымдастыру ерекшеліктері, мерзімі, төлем шарттары,
есептесу әдістері) жатады. Тұтыну тауарлары рыногын сегменттеу
принциптеріне қоса осы негіздерді пайдалануға болады.
3 Тауарды нарықта жайғастыру (позициялау)
Тауардық өзіндік қасиеті мол. Оның қандай да бір түрі болсын, сырткы
көрінісімен қатар, ішкі қасиет, мазмұны да айырықша мәнге ие. Ең алдымен
тауардық көзге бірден түсетін сыртқы көрінісі мен тартымдылығы тұтынушынын,
ой-қиялын баурап алады да, онық тауарға деген ынтасын арттырып, сатып алу
жөніндегі тілегін оятады. Ал тауардық негізгі қасиеті, аса пайдалы жақтары
тәрізді жайттар соқынан анықтала жатады да, бұл шьшдығында, маркетингтік
кызметтін. жемісті жүргізілуіне байланысты көрініс табады.
Тауар тағдырындағы шешуі мәселенің бірі — тауарды нарықта жайғастыру,
яғни онық жакры жақтарын, бәсекелестердің тауарларынан артықтылықтарын
керсету арқылы нарықта оған тиесілі орын таба білу болып есептеледі.
Нарықтағы тауарлардық барлығы кұлпырып көз тартып түрғанның езінде, қандай
да бір тауар болсын, оған ұқсас басқа тауарларға қарағанда, белгілі бір
өзгешелік енгізу мүмкіндігі бар. Бұл, әрине, қашанда нақты жағдайға сәйкес,
тауар өндіруші мен оны сатушы фирмалардың меркетингтік әдістерді орынды әрі
тапқырлықпен қолдана білулерінің нәтижесінде жүзеге асады. Жақсыдан жаксыны
таңдау ісінде сол таң -даульшық басқалардан аз да болса, әлдебір
артыкшылығы байқальш тұруы шарт. Басқасы баска, еқ ақыры, тауарды
түрлендіру, безендіру, буып-түюді көз тартатындай етіп жасаудық өзі немесе
тауарды ыңғайлы жерге орналастырута дейін ескеріліп, ең бастысы сатушының
жоғары мәдениеттілік танытып, алушымен тіл табысу кабілеті де айырықша рөл
атқарады сөзсіз. Сондай-ак тауар касиеті мен сапасын, тартымдылығын, басқа
да ішкі құндылыктарын техникалық мінездеме, жарнама, т. б. көптеген
тәсілдер көмегімен түтышушыларына тиімді түрде жеткізуге болады.
Нарықты сегменттеу мен тауарды позицилау арасында жақындық бар және
олар — өзара байланысты түсініктер. Егер сегменттеу тауар өндірушіге жол
ашып, оған жөн сілтеп, кандай тауарлардың кай көлемде тұтынушылардық талап-
талғамына сай келетінін көрсететін болса, позициялау процесі — өндірілген
тауарды нарықтық нақты сегментінде орныктыру, оның сондагы позисиясын
бекемдеумен байланысты жүргізіледі Ендеше позициялаудың алғашқы сатысында
сегменттеу жұмысы атқарылатыны түсінікті.
Әйткені ... жалғасы
Тұрар Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті
Тауарды мақсатты нарықта орнықтыру
Тексерген: Болтаева А.Ж.
Орындаған: Успанов М. 310 МО
АЛМАТЫ 2010
Мазмұны
Кіріспе
1 Маркетингті жүргізу
тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1. Нарықты сегменнтеудің негізгі
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
2. Рынокты
сегменттеу ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ...6
2.1 Тұтыну тауарлары рыногын сегменттеу
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..7
2.2 Өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеу
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... .10
3 Тауарды нарықта позициялау (жайғастыру) ... ... ... ... ... ... ... .11
3.1 Тауар ассортименті және
номенклатурасы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .17
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
Пайдаланған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 20
Кіріспе
Бүгінгі күрделі әлем аясында біздің бәріміз маркетинг деген түсінікті
жете талдай білуіміз қажет. Машина сатарда, жүмыс іздегенде, қайырымдылыққа
қажет қаражаттарды жинағанда немесе идеяны насихаттағанда, т.б. жағдайларда
біз маркетингпен айналысамыз. Біз нарықтың не екенін білуіміз керек, онда
кімдер әрекеттер жасайды, ол қалай жүмыс атқарады, қандай талаптар қояды?
Біздер маркетингті жай азамат ретінде де, түтынушы ретінде де
білуіміз қажет. Ылғи біреу біздерге бірдеңені сатқысы келеді де
түратындықган, өткізуде пайдаланылатын әдістерді айыра білуіміз қажет.
Маркетингті білу, айталық, тіс пастасын, тоңазытылған пиццаны, жеке
пайдалану компьютерін әлде жаңа автомобильді сатып аларда өзімізді үстамды,
білгір түтынушы ретінде көрсетуге мүмкіндік береді.
Маркетинг коммивояжер, бөлшек сауда сатушылары, жарнама
қызметкерлері, маркетингтің зерттеушілері, жаңа және маркалы тауар
өндірісінің меңгерушілері сияқты кәсіпкер нарық қайраткерлері үшін ең
негізгі пәндердің бірі болып саналады. Олар: на-рықты қалай суреттеуді және
оны сегменттерге қалай бөлуді, мақсатты нарық негізінде, түтынушылардың
мүддесін және үнатымдарын, мүқтаждықтарын қалай бағалауды, осы нарыкқа
кджетті тутынушылық қасиеттері бар тауарларды конструкциялауды және сынау-
ды, баға арқылы тауардың күндылық идеясын түтынушыға жеткізуді, тауарды
кәсіпшілік-ке ашықжәне жарамды көрсете алатын іскер делдардарды тандауды,
тауарды түтынушы-лардың біліп, сатып алғысы келу тілегін болдыру үшін
жарнамалауды және қажетті жер-ге жеткізуді үйымдастыра білуі керек.
Кәсіпкер нарық қайраткері күмәнсіз түрде білімнің көп салаларын білетін
және іскер болуы міндетті.
Әрбір тауар түрлерінің немесе олардың типтік түрлерінің рыноктары
қалыптасады. Мысалы, астық рыногы, түсті немесе қара металл, мақта, ет, сүт
т.б. көптеген тауар рыноктары болады.
Іс-тәжірибелік маркетингте рыноктың абстракты ұғымы мүлдем
пайдаланылмайды. Рынок әрқашан нақтылы белгілі тауар түрінде айтылады.
Тауар рыноктарының сипаты әртүрлі. Екі бірдей, мүлде ұқсас рынок
кездеспейді. Рыноктың әрқайсысы өндіруші мен тұтынушы арасындағы
экономикалық байланысты анықтайтын факторлармен сипатталады. Ал ол
факторлар әр аймақта әрқалай. Сондықтан кең белгілер ортағын пайдалану
арқылы тауар рыноктары топтастырылады.
Рынок дегенімізді қажеттіліктің пайда болуы мен оның шоғырлану ортасы
және соның негізіндегі қозғалысқа келетін өндірістің, тауар өткізу
жүйесінің, т.б. маркетингтік іс-қимыл, мүдделердің тоғысатын жері деп
түсінген дұрыс болады.
Рынокты таңдап алу үшін және оның ерекшеліктерін дұрыс ескеру үшін
Рыноктардың топтастырылуы кәсіпкерлік әрекетте маңызды орын алады.
1 Маркетингті жүргізу тәсілдері
Ұсынылған тауар тұтынушыларға, әрине, ұнай бермейді Тұтынушылардың
ұнатымдылығы олардың табысына, жұмысына тұрмысына, жасына т.б. байланысты.
Тұтынушылар әр-түрлі, олар әр жерде (қалада, ауылда) тұрады, олардың
мұқтажы мен қажеттері әр түрлі. Сондықтан фирма тиімді жұмыс істеу үшін
өзіне лайықты рынок сегментін таңдап алуы керек. Рыноктың сегменті
дегеніміз сұранысы жағынан ұқсас тұтынушылар тобы болады. Алайда тауардың
сұранысына қарай сатушылар рынокты бірдей сегменттей бермейді. Осыған
сәйкес маркетингтің 3 түрі қарастырылады:
Жалпы маркетинг. Сатушы өзінің тауарын барлық тұтынушыларға бірдей
ұсынып, бір типті өндіріспен, өтімді ынталандыру тәсілдерімен айналысады.
Ббұл тәсілдің жағымдысы: біркелкі өндіріс көлемі ұлғайып, шығындары азаяды
сондықтан баға төмендейді, соның негізінде әлуетті рынок ұлғаяды.
Дифференциалды маркетинг. Тауар әр түрлі рыноктерге әр түрлі
касиеттерімен, сапасымен, орауымен ұсынылады. Мысалы, Қазақстандағы "Фуд
мастер" сүт өнімдерін (сүт, ряженка, қаймақ, айран, балмұздақ, йогурт)
әртүрлі шығарады. Сондыктан бұл тауарлар әртүрлі сегменттерде жақсы
сатылады. Өйткені әрбір тұтынушылар тобының талабына барынша
сәйкестелінген.
Нысаналы маркетинг. Мұнда өндіруші сегменттерді айырып, олардың ішінен
біреуін немесе бірнешесін тандап алып, солардың талабына сәйкес өндіріп,
өзінің арнайы маркетинг кешенін ұсынады. Мысалы, майы алынған қатық майлы
тамақ жемейтін тұтынушылар тобына ұсынылады.
Қазіргі кезде фирмалардың көбісі жалпы және дифференциалды маркетинг
тәсілдерінен нысаналы маркетингке көшуде, өйткені ол маркетинг
мүмкіндіктерін толық белгілеп, пайдалануға көмектеседі. Нысаналы маркетинг
міндетті түрде:
1) рынокты терең сегменттеуді
2) олардың ішінен дәл нысаналы сегментін таңдап алуды
3) рынокта тауарды дұрыс жайғастыруды талап етеді.
1.1 Нарықты сегменнтеудің негізгі түрлері
2 а суретте алты сатып алушының нарқы келтірілген, бұлардың
әрқайсысының мұқтаждығы және тұтынысы бірегей болғандықтан, бұлардың
әрқайсысын нарықтың жеке сегменті ретінде келтіруге болады. Идеалды түрде
алатын болсақ, сатушы олардың әрқайсысына арнайы маркетингілік бағдарлама
дайындауы керек. Мысалға, "Боинг" және "Макдонелл Дуглас" сияқты самолет
кораптарын шығарушылардың сатып алушыла-ры өте шағын болғандықтан, фирма
олардың әрқайсысын жеке нарық ретінде қарайды. Нарықты сегменттеу
дәрежесінің шегі 2 б суретінде келтірілген.
Өндірушілердің көпшілігі өз тауарларының нақтылы сатып алушының
мұқтаждығын қанағаттандыруға бейімдеудің мәні жоқ деп санайды. Оның орнына
сатушы бір-бірінен талаптарының не маркетингілік реакцияларының
айырмашылығы бар сатып алушылардың кеңейтілген разрядтарын анықтайды.
Мысалға, сатушы тұтыныстың сатып алушылардың табыс дәрежесіне байланысты
өзгерісте екенін байқауы мүмкін. 2 а суретте әр сатып алушының табыс
деңгейі бойынша қай топқа жататындығына сәйкес нөмірлермен (1,2 және 3)
белгіленген. Табыс деңгейі бойынша бір класқа жататын сатып алушылар
басқалардан сызықтар арқылы бөлінген. Табыс деңгейі бойынша сегменттелген
жағдайда үш сегмент құрылып, бірінші кластағы сатып алушылар сегменті
көпшілік болып отыр.
Басқа жағынан қарағанда, сатушы жастар және кәрі сатып алушылардың
үлкен айырмашылықтарын байқауы мүмкін. 2 г суретте сатып алушылар жастарына
қарай "а" не "б" топтарына бөлінген. Жас тұжырымдамасы бойынша сегменттеу
әрқайсысында үш сатып алушылары бар екі сегмент беріп отыр.
Оның үстіне, сатып алушының тауарға деген қатынасына оның табыс деңгейі
де, жасы да бірдей әсерін тигізуі ықтимал. Мұндай жағдайда нарықты бес
сегменттерге (1а,1б,2б,3а және 3б)бөлуге болады. 2а суреттен 1а сегментінде
екі сатып алушы, ал қалған сегменттерге олар бір-бірден. Нарықты көп
параметрлер негізінде сегменттеген сайын әр сегменттің дәлдігі аса түседі.
Мұндай жағдайда олардың саны өсіп, ал әрқайсысын тұрғындаушылар азаяды.
2 Рынокты сегменттеу
Маркетинг тұрғысынан қарағанда рыноктар бір-біріне ұқсамайтын, әрбір
рынокта ерекше тұтынушылардан тұрады. Ал коммерциялық әрекет табысты болуы
үшін тұтынушылардың әртүрлі категориясының айрықша талабын есепке алу
керек. Міне осы рынокты сегменттеудің негізі болады.
Сонымен рынокты сегменттеу дегеніміз рыноктағы тұтынушыларды әртүрлі
топтарға бөлу және әр топтың талабына сай жеке тауарлар мен оның маркетинг
кешенін ұсыну болады. Рынокты сегменттеу ұғымын тұңғыш рет 50 жылдары Смит
Уәнделл пайдаланды және бұл тәсіл жалпы маркетинг стратегиясы ретінде
ұсынылды. Сегменттеудің негізгі мақсаты өндірілген, жетілген және өткізетін
тауарға нақтылы сатып алушыны қамтамасыз ету болып табылады.
Маркетинг іс-тәжірибесінде рынокты сегменттеу аркылы Фирма мынандай
нәтижелерге ие болады:
• тұтынушылардың әр-түрлі тауарға деген қажетін қанағаттандыру
деңгейін максималды дәрежеге жеткізеді;
• фирманың тауарды өңдеуге, өндіруге, өткізуге кеткен шығындары
ұтымды және үйлесімді болуын қамтамасыз етеді;
• әлуетті түтынушылардың іс-әрекетін айқындап, талдау негізінде
қолайлы маркетинг стратегиясын жасауға көмектеседі;
• тауардың, фирманың бәсекелік қабілетін жоғарлатуға қамтамасыз
етеді;
• бұрын басқа фирмалар ескермеген жаңа рынок сегментіне шығу
арқылы бәсекелік күресті жоюға немесе оын төмендетуге мүмкіндік
береді. Бұл бәсекеге кететін шығынды азайтады.
2.1 Тұтыну тауарлары рыногын сегменітеу негіздері
Рынокты әртүрлі көзқараспен бірнеше сегменттерге бөлуге болады.
Өйткені тауардың сұранысы тұтынушылардың көптеген ерекшелігіне байланысты.
Сол ерекшеліктерді топтастыра отырып рынокты сегменттеуге болады.
Мысалы, тұтыну тауарлары рыногын сегменттеуде мынандай негіздер
алынады: география, демография, психография, тұтынушылардың құлығына қарай.
1) География негізінде рынокты сегменттеуде сатып алушыларды мекендеу
орнына (қала, аудан, облыс) немесе климат жағдайына қарай бөледі. Мысалы,
тұтынушыларды Оңтүстік, Солтүстік, Батыс, Шығыс және Орталық Қазақстан
аймақтарына бөлуге болады. Өйткені олардың ахуалында, демек сұранысында
едәуір айырмашылық бар.
Бұл сегменттеудің ең оңайы болып табылады. Сегменттеудің басқа
негіздерінен фирмалар оны бұрын пайдаланды, өйткені тауарды сатудың кеңдік
алқабын біріншіден ескеру қажет болды. Региондардың климаттық
айырмашылықтарына немесе экономикалық, мәдени, ұлттық, тарихи дәстүрлердің
ерекшеліктеріне қарай сатып алушылардың тұтыну талғамдары әрқалай
болғандықтан бұл сегменттеудің маңыздылығы бұрынырақ көзге түскен.
2) Демография негізінде рынокты сегменттеу принципі де өте жиі
қолданылатындарға жатады. Оның сипаттамаларының оңай қолға түсуімен, уақыт
жағынан тұрақтылығымен, сұраныспен тығыз байланыстылығымен ерекшеленеді.
Бұл сегменттеудің негіздері мына көрсеткіштермен айқындалады:
♦ жынысына қарап тұтынушыларды бөлу (ерлер және әйелдер);
♦ жасына қарай: нәрестелер - 6 жасқа дейін,
балалар - 6-11 жастағылар,
жасөспірімдер - 12-19 жастағылар,
жастар - 20-34 жастағылар,
орта жастағылар - 35-49 жас арасындағылар,
егде жастағылар - 50-64 жас арасындағылар,
қарттар - 65 жастан жоғарылар;
♦ ұлтына қарай;
♦ біліміне қарай (бастауыш, орта, жоғары білімі барлар);
♦ отбасы адам санына қарай (2 басты, 3-4 басты, 5 басты, 5 бастан
астам);
♦ табыстың деңгейіне қарай (төмен, орташа, жоғары);
♦ отбасы өмір кезеңіне қарай (жаңадан отау тіккендер, балалары
кәмелетке толмағандар, т.б.).
Демографиялық сегменттеуді жүргізу үшін халық санағы кең мүкіндік
береді. (Егеменді Қазақстанда тұңғыш халық санағы 1999 жылдың қаңтар
айында өтті).
3) Психографиялық негізінде тұтынушылар сипаттамалары бір тұтас
кешенді болып келеді. Өйткені мұнда тұтынушылар тұрмыс қалпы тұрғысынан
бөлінеді. Рынокты сегменттеудің бұл негізі мынандай көрсеткіштерге
сүйенеді:
♦ қоғамдық топтарға қарай сегменттеу (жалпы тұрмысына қарай қандай
тауарларға сұранысы болады, мысалы, автомобильдің, киімнің, демалыс
түрлерінің т.б. тауарлардың қандай
түрлеріне сұранысы бар);
♦ өмір тануына карай сегменттеу, мысалы, ұлттық салт дәстүрге
берілуі, өмір құштарлығы, әсем заттарға құштарлығы т.б.;
♦ елікпе мінез жандар, ел көзіне түскенді жат көретіндер,
беделді жандар, атак, құмарлар, т.б.
4) Тұтынушылардың құлығына қарай рынокты сегменггеу, көптеген
мамандардың пікірі бойынша, рынок сегментін Құрудағы логикалық негізі
болып табылады. Сегменттеудің принципі қосымша және аса маңызды сегмент
қатарларын; белгілеуге мүмкіндік береді. Бұл сегменттеудің маңызды
белгілері мыналар:
♦ сатып алу себебіне қарай тұтынушылар бөлінеді:
а) күнде сатып алушыларға,
б) тек аса қажет жағдайда сатып алушыларға;
♦ іздеген ұтымына қарай:
а) өнімнің сапасы,
б) сатушы көрсететін қызметі,
в) тауардың тұтынуынан түсетін үнем,
г) заттың сатып алған орынымен есте қалуы (ескерткіш);
♦ тұтынушының мәртебесіне қарай:
а) тауарды тұңғыш рет тұтынады,
б) бұрын тұтынған,
в) әлуетті тұтынушы,
г) жаңа сатып алушы,
д) тұрақты сатып алушы;
♦ тұтынудың үдемелі қарқындылығына қарай:
а) парықсыз тұтынушы,
б) орташа тұтынатын тұтынушы,
в) белсенді тұтынатын тұтынушы;
♦ тауармен таныстығына қарай:
а) тауар туралы білмейтіндер,
б) тауар туралы білетіндер,
в) ақпарат арқылы білетіндер,
г) тауарды қалаушылар,
д) тауарды сатып алуға ниеті барлар;
♦ тауарға деген ниетіне қарай:
а) тауарды қуана қарсы алушылар,
б) тауарды ұнататындар,
в) парықсыздар,
г) тауарды алуға карсы болғандар;
♦ өз пікірін сақтау дәрежесіне қарай:
а) сөзсіз өз пікірін сақтаушылар,
б) пікірі өзгерсе де уәдесінде тұратындар,
в) пікірі мен уәдесі тұрақсыздар,
г) айнымалылар.
Рынокты сегменттеудің осы негіздерін араластырса бірге қосып
пайдалануға болады. Алайда ол қиынға түседі. Олардың бірге қосылып
пайдалануы тауардың ерекшелігіне байланысты. Рынокты сегменттеудің
өзін маркетинг өнеріне жатқызуға болады. Мысалы, тіс пастасы рыногын
сегменттеу 1-кестеде көрсетілген.
Тіс пастасы рыногын сегменттеу
1-кесте
Пастаның Демография Тұтынушы- Психография Тіс пастасы
тұтыну негізінде лардың құ- негізінде түрлерінің
қасиеттері сегменттеу лығы негізінде сегменттеу аты
сегмент теу
Үнемді паста ерлер белсенді жоғарытәуелсіздігі Колгейт
тутынушылар деңгейдегілер
Шипалы паста көп балалы белсенді әдетін Бленд-а- Мед
отбасылар түтынушылар сақтаушылар
Әсем паста жасөспірім- темекі еліктеуші- Аквафреш
дер шегетіндер лер
Дәмді паста жастар, сағыз дәмін бәрін пай- Чебурашка
балалар іздеушілер даланып
көрушілер
2.2 Өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеу негіздері
Өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеу кезінде көбінесе тұтыну
тауарлары рыногын сегменттеу негіздері қолданылады. Өнеркәсіп тауарларын
сатып алушыларды география негіздері бойынша және тұтынушылардың құлығының
бірқатар белгілеріне қарай (іздеген ұтымына, тұтынушының мәртебесіне,
тұтынудың үдемелі қарқындылығына, тауармен таныстығына, тауарға деген
ниетіне, өз пікірін сақтау дәрежесіне сегменттеуге болады.
Бірақ өнеркәсіп тауарлары рыногын сегменттеуде ең маңыздысы болып
экономикалық және технологиялық белгілер қарастырылады. Олар:
♦ сала (өнеркәсіп, көлік, ауыл шаруашылығы, құрылыс мәдениет,
ғылым, денсаулық сақтау, сауда т.б.);
♦ меншік түрі (мемлекеттік, жеке, бірлескен, шетелдік, аралас);
♦ қызмет саласы (ғылыми-техникалық және тәжірибелік конструкторлық
өңдеулер, негізгі өндіріс, әлеуметтік инфра-құрылым т.б.);
♦ кәсіпорын көлемі (шағын, ірі т.б.).
Осыған қоса маңызды сегменттеу көрсеткіштеріне тауарға тапсырыс
жиілігі сатып алуды ұйымдастыру ерекшеліктері, мерзімі, төлем шарттары,
есептесу әдістері) жатады. Тұтыну тауарлары рыногын сегменттеу
принциптеріне қоса осы негіздерді пайдалануға болады.
3 Тауарды нарықта жайғастыру (позициялау)
Тауардық өзіндік қасиеті мол. Оның қандай да бір түрі болсын, сырткы
көрінісімен қатар, ішкі қасиет, мазмұны да айырықша мәнге ие. Ең алдымен
тауардық көзге бірден түсетін сыртқы көрінісі мен тартымдылығы тұтынушынын,
ой-қиялын баурап алады да, онық тауарға деген ынтасын арттырып, сатып алу
жөніндегі тілегін оятады. Ал тауардық негізгі қасиеті, аса пайдалы жақтары
тәрізді жайттар соқынан анықтала жатады да, бұл шьшдығында, маркетингтік
кызметтін. жемісті жүргізілуіне байланысты көрініс табады.
Тауар тағдырындағы шешуі мәселенің бірі — тауарды нарықта жайғастыру,
яғни онық жакры жақтарын, бәсекелестердің тауарларынан артықтылықтарын
керсету арқылы нарықта оған тиесілі орын таба білу болып есептеледі.
Нарықтағы тауарлардық барлығы кұлпырып көз тартып түрғанның езінде, қандай
да бір тауар болсын, оған ұқсас басқа тауарларға қарағанда, белгілі бір
өзгешелік енгізу мүмкіндігі бар. Бұл, әрине, қашанда нақты жағдайға сәйкес,
тауар өндіруші мен оны сатушы фирмалардың меркетингтік әдістерді орынды әрі
тапқырлықпен қолдана білулерінің нәтижесінде жүзеге асады. Жақсыдан жаксыны
таңдау ісінде сол таң -даульшық басқалардан аз да болса, әлдебір
артыкшылығы байқальш тұруы шарт. Басқасы баска, еқ ақыры, тауарды
түрлендіру, безендіру, буып-түюді көз тартатындай етіп жасаудық өзі немесе
тауарды ыңғайлы жерге орналастырута дейін ескеріліп, ең бастысы сатушының
жоғары мәдениеттілік танытып, алушымен тіл табысу кабілеті де айырықша рөл
атқарады сөзсіз. Сондай-ак тауар касиеті мен сапасын, тартымдылығын, басқа
да ішкі құндылыктарын техникалық мінездеме, жарнама, т. б. көптеген
тәсілдер көмегімен түтышушыларына тиімді түрде жеткізуге болады.
Нарықты сегменттеу мен тауарды позицилау арасында жақындық бар және
олар — өзара байланысты түсініктер. Егер сегменттеу тауар өндірушіге жол
ашып, оған жөн сілтеп, кандай тауарлардың кай көлемде тұтынушылардық талап-
талғамына сай келетінін көрсететін болса, позициялау процесі — өндірілген
тауарды нарықтық нақты сегментінде орныктыру, оның сондагы позисиясын
бекемдеумен байланысты жүргізіледі Ендеше позициялаудың алғашқы сатысында
сегменттеу жұмысы атқарылатыны түсінікті.
Әйткені ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz