Қазақстанда енді ғана қалыптасып келе жатқан лизинг нарығының бүгінгі жағдайына талдау жасау

КІРІСПЕ 3
1 .ТАРАУ. ҚАРЖЫЛЫҚ ЛИЗИНГТІҢ МӘНІ ЖӘНЕ МАҢЫЗЫ 6.26
1.1. Қаржылық лизингтің мэні жэне оның жеке экономика өрісі ретінде қалыптасу эволюциясы 6
1.2. Қаржылық лизингтің сипаттамаларькформалары, түрлері, субъектілері,
объектілері, шарттары 13
1.3. Қаржылык лизингтің экономикалық тиімділігін бағалау 20
2.ТАРАУ. ӘЛЕМДІК ЛИЗИНГТІК ҚЫЗМЕТ ТӘЖІРИБЕСІН ЖӘНЕ ОНЪЩ
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ 27.55
2.1. Дамыған елдердегі қаржылық лизинг саласының дамуын талдау 27
2.2. Қазақстандағы лизинг нарығының казіргі жағдайына жалпы
сипаттама 38
2.3. Қазақстанда лизингтің қалыптасу ерекшеліктері және оның экономиканы
дамытудағы ролі 45
3.ТАРАУ. ҚАЗҚСТАНДА ҚАРЖЫЛЫҚ ЛИЗИНГТІҢ ДАМУ ЖОЛЫНДАҒЫ ПРОБЛЕМАЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ШЕШУ БАҒЫТТАРЫ
3.1. Лизингтік қызметті нормативтік.хұкьтқтық реттеу базасын жетілдіру 56
3.2. Қазақстанда лизингтік опреацияларға салық салу режимін жеңілдету 62
ҚОРЫТЫНДЫ 68
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 70

Соңғы үш жылда Қазақстанда жоғары экономикалык өсу қаркыны байқалды: 2003-2004 жылдары жиынтътқ ішкі өнімнің орташа жылдык өсу қарқыны 11,5%-ті, 2004 жылы- 9%-тІ құрады. ЖІӨ-нің көлемі 2004 жылы 27 млрд.долларды, немесе жан басына шакканда 1970 долларды құрады (ТМД-да Ресейден кейінгі 2-ші орында). Өнеркэсіптік өндіріс көлемі 2004 жылы 2003 жылмен салыстырғанда 8,4 %-ке өсті. Орташа жылдық инфляция деңгейі 6,5% шамасында болды. Сыртқы сауда айналымынң көлемі 33 %-ке артып, 21,6млрд.долларды кұрады, соның ішінде экспорт көлемі-13,5млрд.долл., импорт көлемі-8млрд.долларды құрадьт, бұл өткен жылғымен салыстырғанда сәйкесінше 40% жэне 23%-ке артық.
Негізгі капиталға салынған инвестиция 2004 жылы 2003 жылға қарағанда 10%-ке өсті, абсолюттік құндық шамасы бойынша 9 млрд.долларға жетті.
2002 жылы Европальтқ экономикалык одак пен АҚШ Конгресс! Қазақстанды нарықтык экономикасы бар ел деп таныды.
2002 жылы "Moodys Investors Services" рейтингтік агенттігі Қазақстанға ВааЗ несие рейтингін берді, бүл инвестициялық категорияға катысты.
2003 жылдың мамыр айында Standard & Poors рейтингтік агенттігі Қазакстан Республикасының шетелдік валютадағы міндеттемелер бойынша ұзақ мерзімді несиелік рейтингін "ВВ"-ден "ВВ+"-ке жэне ұлттык валютадағы міндеттемелер бойынша несие рейтингін "ВВ+/позитивтік"-тен "ВВВ-/тұрақты/А-3"-ке дейін көтерді. Бұл қазақстандык экономиканың потенциалдык мүмкіндіктерінің нығайғандығын дәлелдейді.
Қазақстан экономикасының шикізаттық бағыттылығы оны сыртқы факторлардан тэуелді етеді. Бұл проблеманы шешу үшін 2003 жылы Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылдарға арналған индусхриалды-инновациялық даму Стратегиясы бекітілді. Бұл Стратегия шеңберінде мемлекеттің басты міндеті ретінде елді шикізаттық бағыттан сервистік-технологиялық бағытқа көшіруге бағытталған.

1.Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі: тараулар-2,4,6,8,13,14,15,16-24,29,36,38,40
2.Қазақстан Республикасының Салық Кодексі: тараулар-1,4,5,7,8,13,14
3.Қазақстан Республикасының "Қаржылық лизинг туралы" Заңы, 2000 ж. (2004ж. ақпан айьтнда енгізілген өзгерістер мен толықтырулар бойынша)
4.Қазақстан Республикасының "Инвестициялар туралы" Заны
5.Е.М. Четыркин. Методы финансовых и коммерческих расчетов.-Москва, 2002г.
6.Международные стандарты финансовой отчетности, стандарт 17 "Учет аренды"
7.Стандарт бухгалтерского учета 17 "Учет аренды", утвержденный Постановлением Нац. Комиссии РК по бух.учету от 15.11.96 №5
8. Е.Канатов. Лизинг в Казахстане.// Аналитическое обозрение, 2003г, №4
9.Лизинг в Центральной Азии. Материалы международной финансовой корпорации, 2004 г.май
10.Лизинг в Казахстане. Материалы международной финансовой корпорации, 2004 г.май
11.Стат. ежегодник. Социально-экономическое положение Республики
Казахстан за 2003г.
12.Интернет-сайты: www.ifc.org/centralasia,
www.ifc.org/russianleasing/rus/index.htm. www.unlease.ru
www.google.@kz.
www.yanex.@kz.
www.mail.@ru.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3

1 -ТАРАУ. ҚАРЖЫЛЫҚ ЛИЗИНГТІҢ МӘНІ ЖӘНЕ МАҢЫЗЫ 6-26
1. Қаржылық лизингтің мэні жэне оның жеке экономика өрісі ретінде қалыптасу
эволюциясы 6
2. Қаржылық лизингтің сипаттамаларькформалары, түрлері, субъектілері,
объектілері, шарттары 13
1.3. Қаржылык лизингтің экономикалық тиімділігін бағалау 20

2-ТАРАУ. ӘЛЕМДІК ЛИЗИНГТІК ҚЫЗМЕТ ТӘЖІРИБЕСІН ЖӘНЕ ОНЪЩ
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ 27-55
Дамыған елдердегі қаржылық лизинг саласының дамуын талдау 27
Қазақстандағы лизинг нарығының казіргі жағдайына жалпы
сипаттама 38
Қазақстанда лизингтің қалыптасу ерекшеліктері және оның экономиканы
дамытудағы ролі 45

3-ТАРАУ. ҚАЗҚСТАНДА ҚАРЖЫЛЫҚ ЛИЗИНГТІҢ ДАМУ ЖОЛЫНДАҒЫ
ПРОБЛЕМАЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ШЕШУ БАҒЫТТАРЫ

1. Лизингтік қызметті нормативтік-хұкьтқтық реттеу базасын жетілдіру 56

2. Қазақстанда лизингтік опреацияларға салық салу режимін жеңілдету 62

ҚОРЫТЫНДЫ 68

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 70
КІРІСПЕ
Соңғы үш жылда Қазақстанда жоғары экономикалык өсу қаркыны байқалды:
2003-2004 жылдары жиынтътқ ішкі өнімнің орташа жылдык өсу қарқыны 11,5%-ті,
2004 жылы- 9%-тІ құрады. ЖІӨ-нің көлемі 2004 жылы 27 млрд.долларды, немесе
жан басына шакканда 1970 долларды құрады (ТМД-да Ресейден кейінгі 2-ші
орында). Өнеркэсіптік өндіріс көлемі 2004 жылы 2003 жылмен салыстырғанда
8,4 %-ке өсті. Орташа жылдық инфляция деңгейі 6,5% шамасында болды. Сыртқы
сауда айналымынң көлемі 33 %-ке артып, 21,6млрд.долларды кұрады, соның
ішінде экспорт көлемі-13,5млрд.долл., импорт көлемі-8млрд.долларды құрадьт,
бұл өткен жылғымен салыстырғанда сәйкесінше 40% жэне 23%-ке артық.
Негізгі капиталға салынған инвестиция 2004 жылы 2003 жылға қарағанда 10%-
ке өсті, абсолюттік құндық шамасы бойынша 9 млрд.долларға жетті.
2002 жылы Европальтқ экономикалык одак пен АҚШ Конгресс! Қазақстанды
нарықтык экономикасы бар ел деп таныды.
2002 жылы "Moodys Investors Services" рейтингтік агенттігі Қазақстанға
ВааЗ несие рейтингін берді, бүл инвестициялық категорияға катысты.
2003 жылдың мамыр айында Standard & Poors рейтингтік агенттігі Қазакстан
Республикасының шетелдік валютадағы міндеттемелер бойынша ұзақ мерзімді
несиелік рейтингін "ВВ"-ден "ВВ+"-ке жэне ұлттык валютадағы
міндеттемелер бойынша несие рейтингін "ВВ+позитивтік"-тен "ВВВ-тұрақтыА-
3"-ке дейін көтерді. Бұл қазақстандык экономиканың потенциалдык
мүмкіндіктерінің нығайғандығын дәлелдейді.
Қазақстан экономикасының шикізаттық бағыттылығы оны сыртқы факторлардан
тэуелді етеді. Бұл проблеманы шешу үшін 2003 жылы Қазақстан Республикасының
2003-2015 жылдарға арналған индусхриалды-инновациялық даму Стратегиясы
бекітілді. Бұл Стратегия шеңберінде мемлекеттің басты міндеті ретінде елді
шикізаттық бағыттан сервистік-технологиялық бағытқа көшіруге бағытталған.
Шағын жэне орта бизнес сферасында осы міндетті шешудің тиімді механизм!
қаржылық лизинг болып табылады.
Қазақстанның лизингтік қызметтер нарығы 2000 жылдан бастап белсенді дами
бастады. Лизингтік қызметтердің басым бөлігі 100%-тік мемлекеттің
қатысуымен жұмыс істейтін "Казагрофинанс" компаниясының үлесіне келді. Бұл
компания ауылдағы элеуметтік проблемаларды шешуге бағытталған мемлекеттік
агроөнеркэсіптік бағдарлама шеңберінде Үкіметтің инициативасымен кұрылған
болатын.
Бугінде Қазақстанда 20 лизингтік компания жұмыс істейді, оның ішінде 8-1
жергілікті банктердің төл компаниялары болып табылады. Бүкіл лизингтік
қызмет көлемінің 51%-і коммерциялық банктердің төл компанияларының үлесіне,
ал 28%-і "Казагрофинанс" үлесіне келеді.
2004 жылы лизингтің үлесі Қазақстандағы негізгі капиталға сальшған
инвестицияның бүкіл көлемінің 1%-ін кұрады, бұл 2003 жылмен салыстырғанда 4
есеге артық. 2004 жылы бекітілген лизинг келісімдерінің саны жэне лизингтік
қызметтің құндық шамасы 4 есеге өсті.
Алғашқы лизингтік компанияларды негізінен мемлекет ауыл шаруашылығын
қолдау үшін кұрғандықтан, лизингке берілген құралдардың басым бөлігін ауыл
шаруашылық техникасы құрады. Лизингке берілген ауыл шаруашылық техникасъшың
60%-і "Казагрофинанс" лизингтік компаниясының, 27%-і "Астана Финанс"
компаниясының үлесіне келеді. Сондай-ақ, ауыл шаруашылық техникасын
лизингке беруге Қазакстанда ресейлік өндірушілердің муддесін көздейтін
"Агромашлизинг" компаниясы да маманданған. Негізінен бұл астық жинайтын
комбайндар мен тракторлар.
Егер мемлекеттік емес лизингтік компанияларды қарастыратын болсақ,
лизингке берілетін мүліктің құрылымында негізгі үлесті транспорт (50%-тан
астам) пен жол-кұрылыс техникасы алады. Мұның себебі- лизингтік компаниялар
ең алдымен жоғары өтімді өндіріс құралдарын қаржыландырады, бұл эрине
лизинг берушілердің тәуекелдерін азайтуға Лизингке берілген мүліктің жалпы
құрылымында екінші орынды жол-кұрылыс техникасы алады -17%. Ол Қазақстанда
соңғы 5 жылда кұрылыстың өте үлкен қарқынмен дами бастауьтмен
түсіндіріледі: "Астана-жаңа кала" еркін экономикалық аумақтағы Астана
қаласының құрылысы, жаңа объектілердің құрылысы, КСРО-ның ыдырауы кезеңінде
кираған тұрғын-үй-коммуналдық секторын жэне республиканың барлық облыс
орталықтарында инфрақұрылымды кайта қалпына келтіру.
Сонымен, каржылық лизинг отандық экономика сфераларының жаңа
бағыттарының бірі болып табылады. Оның жетістіктерін, экономикаға әкелетін
тиімділіктерін бағалау, шетелдік жинақталған тэжірибені ұтымды қолдана
отырып, экономиканың нақты секторын дамтыуға үлес қосу- бүгінгі күннің
өзекті талаптарының бірі. Осы орайда бұл тақырыптың маңыздылығы дау
тудырмайды.
Дипломдық жұмыстың мақсаты-Қазақстанда енді ғана қалыптасып келе жатқан
лизинг нарығының бүгінгі жағдайына талдау жасау жэне оның экономикаға
экелетін тиімділігін бағалау, сондай-ак осы саланың болашакта дамуы үшін
қажетті бағыттарды айқындау.
Жұмыстың зерттеу пәнІ болып отандық қаржылык лизинг қызметінін нарығы
табылады.
Жұмыстың құрылымы 3 тараудан тұрады: бірінші тарауда лизинг түсінігіне
анықтама берілген, оның мэні мен мағынасы ашылып, түрлері мен формалары
карастътрылған; екінші тарауда шетелдік жэне казақстандық лизинг
нарықтарының калыптасу жэне даму ерекшеліктерІне салыстырмалы талдау
жасалған; үшІнші тарауда отандық экономикада қаржылык лизингті дамытуға
кедергі болатын проблемалар айқындалып, соларды шешу жолдары көрсетілген.

Жұмысты жазу барысында халътқаралық қаржылық ұйымдардың материалдары,
отандық жэне шетелдік экономистерідң ғылыми еңбектері мен мақалалары, ресми
статистикалық деректер, Интернет сайттарының материалдары қолданылды.

1-ТАРАУ. ҚАРЖЫЛЫҚ ЛИЗИНГТІҢ МӘНІ ЖӘНЕ МАҢЫЗЫ
1.1. Қаржылық лизингтің мәні және оның жеке экономика өрісі ретінде
қалыптасу эволюциясы
Лизингтің экономикалық мэні туралы мамандар арасында біртұтас пікір жоқ.
Оньщ теория мен тәжірибедегі ролі мен мазмұны эржакты түсіндіріледі.
Біреулер лизингті кэсіпкерлік қызметті несиелеудің өзінше бір тэсілІ
ретінде қараса, енді біреулер оны ұзақ мерзімді арендамен теңестіреді
немесе оның бір формасы ретінде қарастырады. Үшіншілер лизингті өндіріс
кұралдары мен бөтен меншіктегі мүлікті пайдалану хұқығын сату-сатып алу
тэсілі деп санайды. Әр елдің заңдылығында лизингке эртүрлі анықтама
берілген. Анықтамалардың эртүрлі болуына қарамастан олардың барлығы сайып
келгенде лизингтің мәнін дұрыс ашады.
Жалпы алғанда, лизинг схемасын келесідей көрсетуге болады: товар
өндіруші өзіне қажеттІ техниканы таңдайды да, өзінің экономикалық
жоспарымен (бизнес-жоспар) лизинг компаниясына барады. Лизинг компаниясы
өндіруші үшін бұл техниканы сатып алады да, уакытша қолдануға оған жалға
береді, келісім мерзімі аяқталғаннан соң өндіруші бұл мүлікті сатьтп алу
хұкығына ие болады. Бұл жерде лизингтің ақшалай несиеден айырмашылығы сол,
қарызды қайтару кепілдемесі ретінде сатып алынған мүлік саналады.
Лизинг алушы мен лизинг беруші арасьшдағы қарым-қатынасты кұру
ерекшеліктеріне байланысты тікелей жэне жанама болып бөледі. ТІкелей лизинг
кезінде мүлІкті жасаушы лизинг беруші болып табылады, ал жаыама лизинг
кезінде лизингке мүлік беру үшінші тұлға арқылы жүргізіледі. Несиелеу эдісі
бойынша мерзімдік жэне ролловерлік (қайта кайталанбалы) болып бөлінеді.
Мерзімдік лизинг бойынша мүлік бір мезгілдік жалға беріледі, ал ролловерлік
лизинг кезінде лизинг келісімі бірінші келісім мерзімі аяқталғаннан соң
кайта созылады. Кэсіпорын егер мүлікті меншікке сатып алуға тырыспаса, онда
ол операциялық лизинг келісімін бекітеді, ал қаржылык лизинг келісімі
кезінде лизинг алушы жалға алынған мүлікті келісім мерзімі аяқталғаннан соң
қалдык кұны бойынша сатып алуға мумкіндік алады.
Қаржылық лизинг-бүл екі тараптың арасында бекітілетін жалгерлік туралы
келісім, бұл келісімге сай бір тарап екінші тарапқа өзінің меншігіндегі
активті белгілі бір төлем ақыға уақытша қолдануға береді. Жалға алушы
активті пайдаланады және бүкіл пайдалану мерзімі ішінде жалға берушіге
жалгерлік ақы төлеп тұрады. Активтін, заңды меншік иесі активті
пайдаланушының жалгерлік ақыны төлей алу үшін жеткілікті табыс алуына
мүдделі, сондықтан ол активті пайдаланушының несиеге кабілеттілігіне,
активтерінің шамасына немесе капиталдық базасына басты назар аудармайды.
Мәміленің орындалуын қамтамасыз ететін кепілдік болып жалға берілетін актив
табылады. Лизинг ұзак несие тарихы немесе дәйекті баланстық есептері жоқ
карыз алушыларға (әсіресе жаңадан ашылған немесе шағын кэсіпорындарға)
негізгі кұралдар қажет болғанда өте көмектеседі, өйткені мұндай
кәсіпорындардың банктік несие алатын мүмкіндіктері жоқ.Қаржылътқ лизинг
құрал-жабдык алу үшін банктік несиенің баламасы болып табылады. Лизингке
беруші лизинг алушының таңдаған құрал-жабдықтарын сатып алады да, олардың
пайдалы жұмыс істеу мерзімінін басым бөлігіне лизинг алушыға пайдалануға
береді. Қажылық лизингті эдетте толық өтелетін лизинг деп атайды, өйткені
лизингке алу мерзімі ішіндегі төленетін жалгерлік ақы құрал-жабдықтың толық
құнын амортизациялайды (активтің қалдық құны эдетте оның алғашқы сатып
алынған кұнының 0-5%-ін құрайды), проценттерді жабады жэне біршама пайда
экеледі. Активтің тозуы, оны пайдалану құны және активті сақтандыру
тәуекелі лизинг алушыға түседі. Көп жағдайда лизинг алушы лизинг
келісімінің мерзімі аяқталғаннан соң активті номиналдық кұны бойынша сатып
алу құқығына ие болады.

Лизинг-бұл инвестициялық қызметтің бір түрі, бұл кезде лизинг беруші
(лизингтік компания, банк) лизинг алушының қажетті мүлкін сатушыдан өз
меншігіне сатып алады да, бұл мүлікті белгілі бір ақыға кәсіпкерлік
мақсатта уақытша пайдалануға лизинг алушыға береді.
ЛизингтІң артықшылықтары:
Лизинг-бұл ерекше инвестициялық құрал, ол өндіріс құралдарын сыртқьт
ұзақ мерзімді каржыландыру есебінен сатып алуға мүмкіндік береді. Бұл кезде
лизинг компаниясы үшін лизингке берілген мулік кепілдікке алынады. Лизинг
мерзімі аяқталғаннан соң барлык лизингтік төлемдер жасалған жағдайда лизинг
алушы мүлікке деген меншік хұқығын алу мүмкіндігіне ие болады. Лизинг
сондай-ақ салықтық артықшылықтарға ие.
Лизинг тарихы мыңдаған жылдарды қамтиды. Дегенмен ол тек соңғы 40 жылдар
ішінде ғана даму алды. 19 ғасырда лизинг операцияларын тек американдык
"Белл Телефон Компани" компаниясы ғана атқарған. Бұл компания қысқа
мерзімді уақытқа тігін станоктарын, электр және газ өлшеуіштерін жэне т.б.
құрал-жабдықтарды лизингке берумен айналысқан. Құрал-жабдықтарды
өндірушілер лизингтің нарықтык құрал ретіндегі маңыздылығын түсінді, ал
самолет кұрылысы мен автомобиль өнеркәсібінің дамуы лизингтің дамуына
қуатты қозғаушы күш болды. Лизинг индустриясы өндірушінің сауда әдісінен
туындап, 1952 жылы арнайы каржылық қызмет түріне айналды. Тап осы жылы АҚШ-
та алғашқы тәуелсіз лизингтік компания кұрылды. Ол 60-шы жылдары Европа мен
Жапонияны, ал 70-ші жылдардың ортасынан бастап дамушы елдерді де қамтыды.
Қазіргі күні лизинг элемнің 80-нен астам елдерінде, соның ішінде 50 дамушы
елде қол даны лады.

Бүгінде лизинг-табыс деңгейі жоғары елдердің көбінде өте дамыған
индустрия болып табылады. Қүрама Штаттары лизингтік компаниялар саны
бойынша да, мәмэлелер көлемі бойынша да жетекші орында. Дамушы елдерде де
лизингтІң даму қаркыны өте жедел.

Кесте 1.1. Әлемдегі алғашқы 50 лизинг нарықтары, 1994-2004 жылдар

1994 1996 1999 2004
Лизинг көлемі (млрд.долл)
Жоғары табысы бар елдер 259 310 292 313
Табыс деңгейі орташа елдер 12 17 27 39
Табыс деңгейі төмен елдер 3 5 5 5
Барлығы 274 332 323 357

Нарық үлесі (%)
Жоғары табысы бар елдер 15 15 15 15
Табыс деңгейі орташа елдер 4 5 9 11
Табыс деңгейі темен елдер 3 4 4 7
Орта есеппен 9 10 11 13

Соңғы онжылдықта дамушы елдерде бекітілген лизингтік келісімдер көлемі
15 млрд-тан 44 млрд-қа дейін артты. 2004 жылы табыс деңгейі орта жэне төмен
елдердің үлесіне әлемдегі ең ірі 20 лизинг нарығының 5-і келді. Әсіресе
ұлкен өсу Оңтүстік Кореяда орын алған. Мұндағы лизинг нарығы 1975 жылы
құрыла бастады, осы жылы Халықаралық Қаржы Корпорациясы Оңтүстік Кореядағы
алғашқы лизингтік компанияға инвестиция салды. Қазіргі күні көлемі жағынан
Оңтүстік Кореяның лизингтік нарығы әлемде 5-ші орынды алады.

Сонымен қатар нарыққа ену орташа табысы бар елдерде 2 есеге, табыс
деңгейі темен елдерде 1,5 есеге артты. 1999 жылы орташа табысы бар
елдердегі күрделі қаржыландыру операцияларының 11%-і лизнгке тиесілі болды,
ал бар-жоғы 10 жыл бұрын бұл көрсеткіштІң шамасы 4%-ті құраған болатын.
Алайда бұл көрсеткіштер барлық дамушы елдерде бірдей емес, бұл тек дамушы
елдерге тэн жалпы беталысты көрсетеді. Мысалы, Оңтүстік Кореядағы жеке
күрделі қаржыландырудағы лизингтің үлесі 20%-тен астам болса, Таиландта бұл
көрсеткіш 20%-ке де жетпейді.
Дамушы елдердегі лизинг

жылдар
Америкаға бұрынғысынша бүкіл элемдегі лизингтің 40%-і келеді, алайда
соңғы 5 жыл ішінде лизингтің аймақтық таралуы елеулі өзгерістерге ұшырады.
1993 жылы Азия алғаш рет Европаны қуып жетті, оның үлесіне бүкіләлемдік
лизинг нарығының 28%-і келеді, ал Европаның үлесі- 25%. Латын Америкасының
үлесі 1997 жылғы 0,8%-тен 2003 жылы 4,2%-ке дейін, яғни 5 есеге өсті.
Африканың бүкілэлемдік нарьтқтағы үлесі 1%-тен 1.3%-ке дейін өсті, яғни өсу
қарқыны төмен болды. Тағы бір айта кететін жай, бұл тенденция Африканың
барлық еліне бірдей тэн емес, 1989 жылдан бастап элемдік 50 лизинг
нарығының құрамына кіретін бірден-бір елдер- Оңтүстік Африка мен Марокко
ғана.Елдер арасындағы алшақтық кестелерде келтірілген цифралардың дәл емес,
индикативті деп карау керектігін білдіреді, яғни бұл цифралар жоғарыда
келтірілген аймақтардың барлығына бірдей тэн емес, жалпы лизинг нарығына
ену тенденциясын көрсетеді. АҚШ пен Европада қаржылық лизинг тұрақты
калыптасып, дамыған нарыққа айналса, дамушы елдерде ол тұрақты даму жолына
енді түсті деп айта аламыз, бірақ бұл беталыс барлық аймақтарда біркелкі
емес.
Кесте 1.2.
Жеке инвестициялық қаржыландыру көлеміндегі лизингтің үлесі,
1990-2004жж.
Аймақ бойынша орта есеппен 1990 1993 1996 2004
% % % %
Солтүстік Америка 21,3 20,6 21,5 22,2
Азия 4,4 4,9 5,9 8,2
Европа HJ 12,1 13,5 13,4
Латын Америкасы 3,5 5,4 8,8 13,4
Барлық аймақтар 9,0 9,6 10,9 12,5

Әртүрлі елдердегі лизингтің дамуында елеулі ерекшеліктер бар. Сондықтан
халықаралық лизингтік ұйымдардың міндеттеріне мыналар жатады:
•
жекелеген елдердің заңдылық ережелерін зерттеу жэне салыстыру;
•
барлык хұқықтық, салықтық, экономикалық жэне
қаржылык сұрақтарды шешу;
•
статистикалык ақпараттарды және экономикалық зерттеулерді,
сондай-ақ лизингтік мэмілелердің талаптары мен шарттарын іріктеу;
• лизингтік фирмаларды ұйымдастыру және лизингтік мәмілелерді
рэсімдеу техникасына байланысты сұрақтарды зерттеу.
Лизингтің ресми туған күні деп 1954 жыл саналады, осы кезден бастап жай
аренда ерекше қосымша сипатқа ие болды. Соның салдарынан батыс елдерінде
бұл сала үлкен қарқынмен дами бастады. Бұл жерде сөз салык салу мақсатында
жалға алушының жедел амортизацияны пайдалану мүмкіндігіне ие болуы туралы
болып отыр.

Соңғы 2-3 онжылдықта европалык елдерде жэне америка континентінде лизинг
кең қолданыла бастады. АКДІ-та лизинг өткен ғасырдың 50-ші жылдарында пайда
болды. Бұл елдің үлесіне лизинг бойынша койылатын товарлардың элемдік
айналымының тең жартысы келеді. АҚШ-та лизингтің тез дамуына түрткі болған
себептердің бірі-салық жеңілдіктері: жедел амортизация жэне инвестициялық
салыктық жеңілдік (жаңадан салынған инвестицияның 10%-і салық сомасынан
алынып тасталды). 1986 жьтлдан бастап лизингтің салықтық режимі өзгеріске
ұшырады, өйткені үкімет бұл жеңілдіктер шет мемлекеттер игілігіне
қолданылады деп шешті. Салық реформасы лизингтің экономикалық ұтысын
азайтса да оның дамуы тоқталмады. Оған себеп-лизингтік мэмілелер бойынша
төлемдерді жабу кэдімгі несиені жабуға қарағанда икемдірек. Соңғы 50 жыл
ішінде лизинг АҚШ-тың мемлекеттік экономикалық саясатыньщ стратегиялық
маңызды бағыты болып танылды. Жекелеген жылдары лизингті экономикалық мэні
жағынан қарапайым арендаға теңестірілу эрекеттері жасалды, яғни бұл
кездерде жеделдетілген амортизация алынып тасталды. Алайда мұндай кезеңдер
орнына экономикалық өсу үшін лизингтің маңызды екенін түсінушілік келді.
ЛизингтІң калыптасу және даму тарихының басым бөлігінде бұл сала АҚШ
Конгресс! тарапынан қолдау алып отырды, яғни негізгі құралдарға инвестиция
салуға, американдык товар өндірушілердің өндірістік базасын жаңартуға
үкімет қолдау көрсетті.
Үлыбританияда лизинг тек 1970 жылдан кейін, салық жеңілдіктері
енгізілгеннен кейін ғана тез даму ала бастады. Компанияларға жаңа
инвестицияларды 100%-тік мөлшерде салық салынатын пайдадан шегеруге кұкық
берілді. Салықтық инвестициялық жеңілдік қайтарымсыз болған жоқ, ол
лизингтік төлемдер арқылы кайтарылып отырды, бұл лизинг алушы үшін лизинг
құнына эсер етіп отырды.

Кейіннен лизинг кызметі дамушы елдерге де таралып, дау ала бастады.
Әсіресе жаңа индустриалды елдердегі лизинг кызметінің даму карқыны жоғары.
Мұндай елеулі өсу қарқыны қаржылық лизингтің банктік несиеге қарағанда
үдкен артықшылықтарының бар екендігімен түсіндіріледі, атап айтқанда лизинг
алушы үшін оньвд шарттары кэдімгі қарызға Караганда анағұрлым икемдірек.
1.2. Қаржылық лизингтің сипаттамалары: формалары, түрлері,
субъектілер, объектілері, шарттары
"Қаржылық лизинг туралы" Қазақстан Республикасының Заңында
лизингтің келесі түрлері мен формалары көрсетілген. Лизинг формалары:
• Ішкі лизинг. Ішкі лизинг кезінде лизинг беруші, лизинг алушы және
мүлікті сатушьт Қазақстан Республикасының резиденттері болып табылады.
• Халықаралық лизинг. Халықаралық лизингті жүзеге асыру кезінде лизинг
берушІ мен лизинг алушы Қазақстан Республикасының бейрезиденттері
болып табылады.
Лизинг түрлері:
• Қайтармалы лизинг. Бұл кезде мүлікті сатушы лизинг объектісін лизинг
берушіге сатады, содан кейін лизинг берушімен келісімге отырып оны қайтадан
лизингке алады.
• Банктік лизинг-лизинг беруші ретінде банк эрекет етеді.
• Толық лизинг-лизинг объектісінің техникалық кызмет көрсетуі жэне оны
ағымдық жөндеу шығындары лизинг берушінің мойнында болады.
•Таза лизинг- лизинг объектісінің техникалық қызмет көрсетуі және оны
ағымдық жөндеу шығындары лизинг алушының мойнында болады.
Лизинг объектісі болып ғимараттар, құрылыстар, кұрал-жабдықтар,
инвентарь, транспорттық құралдар, жер учаскелері жэне басқа да кез-келген
тұтынылмайтын заттар табылады. Тұтынылмайтын заттар дегеніміз-пайдалану
кезінде бірден өзінің сырт формасын жоғалтпайтын, ұзақ мерзім ішінде
пайдаланылатын тұрақты заттар.

Лизинг объектісі ретінде құнды қағаздар мен пайдалы казбалар бола
алмайды.Лизинг алушыға уақытша пайдалануға жэне иеленуге берілген мүліктің
меншік хұкығы бүкіл келісім мерзімі ішінде лизинг берушінің өзінде қалады.
Лизинг алушы банкротқа ұшыраса, лизингке алынған мүлік конкурстык массаға
кірмейді.
Лизинг объектісін пайдалану нэтижесінде алынған өнімдер мен баска да
табыстар, сондай-ақ лизинг алушының жасаған, лизинг объектісінен бөліп
алуға болатын жетІлдірулер лизинг алушының меншігі болып табылады. Егер
мүліктІ пайдаланушы мұндай жетілдіру жұмыстарын лизинг берушінің
келісімімен жасаған болса және бұл жетілдірулерді мүліктен ажыратып алу
мүмкін болмаса, келісім мерзімі аяқталғаннан соң ол лизинг берушіден
жетілдіруге кеткен шығындардың орнын өтеуін талап ету хұқығы бар. Лизинг
берушінің келісімінсіз жасалған жақсартулар құны кайтарылмайды.
Лизингке берілген мүлікті шаруашылық пайдалану жэне оперативтік басқару
хұқығы, оған деген меншік хұқығының басқа тұлғаға өтуі лизинг келісімін
өзгертуге немесе бұзуға негіз болып табылмайды.
Егер заңдылықпен немесе лизинг келісімімен басқадай шарттар бекітілмесе,
лизинг алушы лизинг берушінің жазбаша келісімімен мүлікті басқа бір түлғаға
сублизингке бере алады, бұл кезде алғашқыда бекітілген лизинг келісімінің
шарттары сол күйінде сақталады. Сублизинг келісімінің мерзімі лизинг
келісімінің мерзімінен аспауы керек. Егер лизинг келісімі мерзімінен бұрын
тоқтатылса, оның негізінде бекітілген сублизинг келісімі де тоқтатылады.
Егер лизинг келісімі заңдылық акттарда келтірілген негіздерге сай жарамсыз
деп танылса, оның негізінде бекітілген сублизинг келісімі де жарамсыз деп
танылады.
Сублизингтің мақсаты:
• Лизинг алушының лизингке алынған мүлікті толық пайдаланбауы;
• Лизинг берушінің тэуекелін төмендету.
Лизинг келісімінде лизинг алушының келісім мерзімі біткеннен соң мүлікті
алдын-ала анықталған бағамен сатып алу хұқығы көрсетілуі мүмкін.
Фирмалар лизингті ұзақ мерзім бойы қызмет ететін құрал-жабдыктарды сатып
алудың балама жолы ретінде пайдаланады. Лизингке кез-келген мүлік беріле
алады, мысалы, электр станциялары, атомдык отын, темір жол вагондары, жүк
машиналары, самолеттер, кемелер, компьютерлер жэне т.с.с.
80-ші жылдары лизингтің көлемі жылына 15% карқынмен өсіп отырды. Ал
ғасырдың соңында бүкіл элемдегі өнеркэсіптік құралдардың 1 3 бөлігі лизинг
шарттарында қолданылды. Кез-келген лизингтік мәміле 2 тараптың болуын талап
етеді. Мулікті пайдаланушы лизинг алушы деп, ал мүліктің меншік иесі лизинг
беруші деп аталады. Лизинг беруші компаниялар жалға берілген мүлік үшін
келісім уақыты өткенше лизингтік төлемдер алып тұрады. Лизинг келісімінің
мерзімі аяқталғаннан соң лизинг алушы мулікті нарықтык бағасынан төмен
бағамен сатып алуға хұқық алады, сөйтіп мүлік лизинг алушының меншігіне
өтеді.
Лизиг беруші ретінде кандай компаниялар эрекет ете алады?
Кейбір ірі лизинг берушілер құрал-жабдықты өндірушілер болып табылады.
Мысалы, GATX- темір жол вагондарын шығаратын жэне жалға беретін ірі
компания (1999 жылы ол 55 000 вагонды лизингке берген). ІВМ-
компьютерлердің, XEROX-көшірме аппараттарының ірі жалға берушісі.
Лизинг берушілердің келесі ірі топторы- эртүрлі кызмет түрлерін
көрсететін банктер мен тәуелсіз лизингтік компаниялар. Кейбіреулері
лизингтік брокер ретінде де, лизинг беруші ретінде де қызмет етеді. Енді
біреулері лизингке жеңіл автомобильдерді, жүк автомашиналарын және
өнеркэсіптік құралдарды беруге маманданады. Олар өте табысты кызмет етеді,
өйткені құрал-жабдықтарды үлкен партиямен сатып ала отырьтп, оларды тиімді
жалға беріп үлкен пайда алады, ал қажет болған жағдайда жақсы бағаға қайта
сатып жібереді.
Лизинг көптеген формада жүзеге асырылады, бірақ кез-келген жағдайда
лизинг алушы (пайдаланушы) лизинг берушіге (меншік иесіне) келісім мерзімі
аяқталғанша үнемі төлем жасап тұруға міндеттеме алады. Лизинттік келісімде
ай сайын немесе тоқсан, жыл сайын төленетін төлемдер

Лизинг алушының хұқықтары:
1. лизинг объектісін келісімде көрсетілген шарттарда лизинг беруші
мүліктің жұмыс істеуімен байланысты шығындарын, сақтандыру, оның салықтарын
төлеу сияқты шығындарды өз мойнына алады. Қаржылық лизингтің басым бөлігі-
таза лизинг. Таза лизинг кезінде жоғарыда аталған шығындардың барлығы жалға
алушының мойнына жүктеледі. Қаржылық лизингтің көп бөлігі жаңа мүлікпен
байланысты. Жалға алушы өзіне қажетті құралды таңдайды да, лизингтік
компаниямен оны сатып алу жөнінде келіседі, нэтижесінде лизингтік келісім
бекітіледі. Бұл тікелей лизинг деп аталады. Басқа жағдайларда фирма өзіне
тиесілі мүлікті сатады жэне қайтадан оны сатып алушыдан жалға алады. Мұндай
келісімдер сатумен байланысты лизинг, немесе қайтармалы (возвратный) лизинг
деп аталады. Олар көбінесе жылжымайтын мүлікпен жасалатын операцияларда кең
таралған. Мысалы, X фирмасы фабриканы лизингтік компанияға сатып жібереді,
бірақ ол ұзак мерзімді лизингтік келісім бекіту арқыльт оны ары қарай
пайдалануын жалғастыра береді. Заң жүзінде фабрика лизингтік компанияның
меншігіне өтеді, бірақ оны пайдалану хұкығы X фирмасында қала береді.
Лизингтік қызметпен кез-келген заңдът тұлға жэне жеке кэсіпкер ретінде
тіркелген жеке тұлға айналыса алады. Банктік кызметті жүзеге асыратын заңда
тұлғалардан басқалары бұл үшін ешқандай лицензиясыз кызмет ете алады. Ал
банктер мен жекелеген банктік қызмет түрлерін көрсететін ұйымдар лизингтік
қызметті жүзеге асыру үшін қаржылық нарык пен қаржылық ұйымдар қызметін
бақылайтын мемлекеттік өкілетті органнан (Қаржылық қадағалау Агенттігі)
арнайы лицензия алуы керек. Бұл аталмыш Заңға 2004 жылдың 1 қаңтарынан
бастап енгізілген жаңа өзгеріс болды.
Лизинг беруші мен алушының хұқықтары мен міндеттеріне тоқталайық.
Лизинг берушінің хұқықтары:

1.Лизинг төлемдерін талап ету жэне келтірідген залалдын орнын өтеуді
талап ету;
2.лизинг келісіміне сай лизинг алушьтның келісім шарттарын толык
орындауын қадағалау;
3.лизинг алушының лизинг объектісін қайтару мІндеттемесін бұзған
жағдайда төлеу мерзімі өтіп кеткен уақыт үшін айып-пұл төлеуін жэне
келтірілген заладың орнын жабуын талап ету;
4.заңдылықта көрсетілген негіздерге сай келмеген жағдайда лизинг
алушыдан лизингке берілген мүлікті қайтарып алу.
Лизинг берушінің міндеттемелері:
1. сатушыдан лизинг алушының таңдаған мүлігін өз меншігіне сатып алып,
оны келісіммен бекітілген шарттарда лизинг алушыға уақытша иеленуге жэне
пайдалануға беру;
2. сатып алушымен сату-сатып алу келісімн жасаған кезде, мүліктің
лизингке берілетіні туралы сатушыны жазбаша түрде хабардар ету;
3. лизинг объектісін келісіммен бекітілген шарттарда лизинг алушыға беру
1.иелену жэне пайдалану;
2. мүліктің сапасы, комплектілігі, оны қою мерзімі келісілген шарттарға
сай келмесе жэне келісімде көрсетілген баска да шарттары
орындалмаған жағдайда мүліктің сатушысына оларды түзету талабын қою;
3. лизинг беруші келісімде көрсетілген өзінің
міндеттемелерін орындамаған жағдайда, олардьт толық орындамағанша, лизинг
алушы төлем төлеуді тоқтатуға хұқылы;
4. лизинг алушьт келісімді бір жақты тоқтатса, лизинг алушы алдын-ала
төлеп қойған лизингтік төлемдерді қайтарып алуға хұқылы;
5. егер лизингке алынған мүлік бекітілген мерзімінен көп кешіктіріліп
қойылса, қойылмаса немесе сапасы қркатта көрсетілген
сипаттамаларына сай келмесе лизинг алушы ол мүліктен бас тартуға хұқылы;
6. лизинг беруші келісім шарттарын орындамаған
жағдайда лизинг алушы соның салдарынан келген заладың орнын қайтартып алуға
хұкылы;
7. лизингке алынған мүлікті пайдалану шарттары
оның кінэсінан емес жағдайларға байланысты айтарлықтай нашарласа,
лизинг алушы лизингтік төлемдер мөлшерін төмендету талабын қоюға хүқылы.
Лизинг алушының міндеттемелері:
1. лизинг объектісін келісімде бекітілген тәртіпте
қабылдау;
2. дер кезінде лизингтік төлемдерді төлеп отыру;
3. лизингке алынған мүлікті келісімде
көрсетілген мақсатта жэне шарттарда пайдалану;
4. лизингке алынған мүлікті қалыпты тозу
дэрежесін есепке алғанда алғашқы қалпын сақтау, яғни үкыпты ұстау;
5. келісімде басқаша көрсетілмесе,
лизингке алынған мүлІктІ пайдаланумен және ағымдық жөндеумен
байланысты шығындарды жүзеге асыру;
6. лизинг беруші мүліктің жағдайын тексеруге
келгенде оған кедергі жасамау;
Лизинг беруші мен алушы келісімде басқа да хұқықтар мен
міндеттемелерді бекітуі мумкін.

1.3. Лизингтің экономикалық тиімділігін бағалау
Лизинг кейбір жағдайларда кейбір компанияларға ерекше артықшылык береді.
Ол артықшылықтарды түсіну үшін алдымен кәсіпорын мысалында каржылық лизинг
келісІмінің механизмін қарастырайық.
Айталық, X ірі транспорттық компаниясына жаңа автобус сатып алу қажет
болып тұр делік. Оның кұны- 100 000 доллар, кызмет ету мерзімі-5 жыл.
Қосымша қаржы салу өзін өзі ақтайды деп айтуға негіз бар. Алайда автобус
өндіруші компания бұл автобусты лизингке беруге дайын екендігін білдірді,
оның қойған шарты бойынша жылына 6 рет 20600 доллардан төлем жасап тұру
керек. Сақтандыру, қызмет көрсету және ағымдык шығындардың барлығы X
компаниясының жауапкершілігінде.
Кесте 1.3. (мың доллар)
X компаниясының лизингтік келісім бойынша ақша ағымдары
ЖЫЛДАР
0
0
0
0 1
198384 жылдарға дейін 52 100
199798 50 100
199899 45 75
199900 40 50
200001 жэне осы күнге 35 25
дейін

Франция. Лизинг Францияда өте жақсы дамыған. 1967 жылдың сэуір айында
алғашқы француздық лизинг компаниясы құрылды. Қазіргі кезде Францияда
эсіресе ұшақтар мен тікұшақтар, кемелер мен баржалар, көтеруші-тасымалдау
құралдары, контейнерлер, есептеу техникасы, медицина құралдары, полиграфия,
ірі енеркәсіптік құралдар лизинг! дамыған. Жылжымайтын мулік лизингіне де
1967 жылы қабылданған Заңға сэйкес рұқсат берілген. 1967 жылы Францияда
өнеркәсіп жэне сауда саласында жылжымайтын мүлікпен операциялар жасайтын
қоғам- СИКОМИ құрылды. СИКОМИ капиталы 10 млн.франкты құрайды жэне ол
акционерлік формада құрылған. Ол лизингтік компанияларға еігеулі салык
жеңілдіктерін береді: пайданың 85 %-І салықтан босатылады, жеделдетілген
амортизация қолданылады жэне т.б.
Францияда қаржылық лизинг, әсіресе оның креди-бай деген түрі кен
таралған. 1967 жылы сәуір айында алғашқы француз лизингтік компаниясы
Локафранс құрылды. Қазіргі кезде Францияда келесі ірі лизингтік
компаниялар жұмыс істейді: Natio Eguipment", "Natio Location". "Natio
Energie". "Natiofail". "Natiocredifail". Жылжьгмалы мүлік лизинг! Францияда
1960 жылы басталды, ал лизинг туралы Заң 1966 жылы кабылданды. Осы заңға
сәйкес мулікті амортизациялау мерзіміне сай келісімнің ұзақтығы бекітіледі:
Амортизация мерзімі Келісімнің ең төменгі ұзақтығы
3 жыл 3 жыл
4 жыл 3 жыл
5 жыл 4 жыл
6-7 жыл 5 жыл
8 жыл 6 жыл
1 0 жыл 7 жыл

Мүліктің қалдық құны оның бастапқы кұнынан 1-7% аралығында болуы керек.
Лизингтік төлемдер 1, 3, 6, 12 ай сайын төленуі мүмкін. Олар сызықтық,
регрессивтік формада төленеді, сондай-ақ, бірінші төленетін жарна үлкен
мөлшерде болуы да мүмкін.
Жылжымайтын мүлік келісімі эдетте 15-20 жылға созылады. Лизинг
объектілері болып мыналар табылады: жер, кұрылыс үйлері, өңдеу жұмыстары,
темір жолдар жүйесі, қолданылу мақсаты жылжымайтын мүлік сипатындағы құрал-
жабдықтар (мысалы, лифт). Лизинг төлемдері тікелей регрессивтік немесе
аралас әдістермен жүргізіледі. "BNP''-дан баска банктердің құрған келесі
компаниялары бар: Креди-Лионе, Смебай, Сосьете-Женераль, Софинбай.
Германия. Германиядағы экономикалық жағдайдың тұрактылығына байланысты
лизингтің дамуы үшін жағымды алғышарттар қалыптаскан. Соңғы жылдары құрал-
жабдық лизинг! секторында 20%-тік өсу байқалады.
Зерттеулер көрсеткендей, германдық компаниялардың 75%-і лизингті
қолданады. Олардың көбі қызмет өрісінде жұмыс істейді, тек аз бөлігі ғана
өндіріс саласында жұмыс істейді. Қазіргі кезде лизингтік компаниялар
арасында үлкен бэсекелестік орын алған.
Германияда қазіргі күні көптеген лизингтік компаниялар жұмыс істейді,
олардың 57-сі немістің лизингтік ассоциациясына кіреді. Лизингтік
операцияларға салық салу тәртібі федералдық каржы министрлігінің хаттарында
келтіріледі. Бекітілген нормаларға сай келетін лизингтік келісімдер
біркатар салық жеңілдіктеріне ие болады.
Лизинг саласында жетекші болып саналатын 2 компания- Митфинанц Гмбх
жэне Гефа-лизинг Гмбх. Біріншісі 1962 жылы құрылған, ол Германиядағы
алғашқы лизингтік компания болып табылады. Оның жарғылық капиталы I
млн.евроны кұрайды. Қазіргі күні оның 6 төл компаниясы бар. Гефа-лизинг
Гмбх компаниясын 1968 жылы Гефа тобы құрған. Өзінің өмір сүрген мерзімі
ішінде бұл компания жалпы құны 3 млрд. маркаға тең құрал-жабдықты лизингке
берді.
Жапония. Жапонияда ірі лизингтік компания болып Gentury Leasing System
табылады, ол 1969 жылы құрылған. Оның төленген капиталы 1,6 млн. долларды
құрайды. Оның Гонконгте, Сингапурде, Ұлыбританияда филиалдары бар.
Акционерлері: бір коммерциялық банк, бір сауда жэне екі сақтандыру
компаниялары.
Австрия. Австрияда 60-шы жылдардың басынан бастап кұрал-жабдықты толық
сатып алуға балама ретінде лизинг қолданыла бастады. Консервативтік неміс
сагтасы мен өз инновацияларын ұштастыра отырып 80-90 жылдары Австрия үлкен
экономикалык тиімділікке қол жеткізді. Батые жэне Шыгыс Европа елдерімен
күшті байланыста бола отырып, Австрия европальтқ инвестиция процестерінде
ерекше жағымды рольді иеленеді.
Кесте 2.1.
Батые Европа елдерінде лизингтің келісімдер ұзақтьгғы
бойынша таралуы

Германи; Франция
Негізгі капиталға 7 797,4 8 449,7
салынған инвестиция,
млн. доллар
Қаржылық лизинг 21,1 85,2
көлемі, млн. доллар
Лизинг үлесі, % 0,26 1,00

Лизингке берілген ауыл шаруашылық техникасының 60%-і "Казагрофинанс"
лизингтік компаниясының, 27%-і "Астана Финанс" компаниясының улесіне
келеді. Сондай-ақ, ауыл шаруашылық техникасын лизингке беруге Қазақстанда
ресейлік өндірушілердің мүддесін көздейтін "Агромашлизинг" компаниясы да
маманданған. Негізінен бұл астық жинайтын комбайндар мен тракторлар.
Егер мемлекеттік емес лизингтік компанияларды қарастыратын болсақ,
лизингке берілетін мүліктің құрылымында негізгі үлесті транспорт (50%-тан
астам) пен жол-құрылыс техникасы алады. Мұның себебі- лизингтік компаниялар
ең алдымен жоғары өтімді өндіріс құралдарын каржылан-дырады, бұл эрине
лизинг берушілердің тэуекелдерін азайтуға деген ұмтылысын көрсетеді.
Лизингке берілген мүліктің жалпы құрылымында екінші орынды жол-құрылыс
техникасы алады-17%. Ол Қазақстанда соңғы 5 жылда құрылыстың өте үлкен
қарқынмен дами бастауымен түсіндіріледі: "Астана-жаңа кала" еркін
экономикалық аумақтағы Астана қаласының құрьтлысы, жаңа объектілердің
құрылысы, КСРО-ның ыдырауы кезеңінде қираған тұрғын-үй-коммуналдық секторын
және республиканьщ барлық облыс орталықтарында инфрақұрылымды қайта қалпына
келтіру.

Каржылык лизингке берілген муліктердін курылымы

Лизингтік келісімдерді қаржыландыру шарттары.
Мерзімі. Мерзімі бойынша лизингтік келісімдер негізінен 4,5 жылға
дейінгі мерзімде жүзеге асырылады.
Лизингтік келісімдер мөлшері. Лизингтік келісімнің орташа мөлшері 2004
жылы 168,9мың долларды құрады. Лизингке берілген мүліктің ең төмен кұны осы
жылы 1,4 мың долларға, ал ең жоғары қүны 5,873 мың доллрға тең болды.
Проценттік ставкалар. 2003-2004 жылдары лизинг нарығында проценттік
ставкалардың төмендеу тенденциясы байқалды. 2003 жылы ең төменгі проценттік
ставка 13% болса, 2004 жылы лизинг нарығында жаңа "ойыншылардың" пайда
болуына байланысты бұл көрсеткіш 9%-ке дейін төмендеді. Сондай-ақ, ең
жоғары ставкалар да төмендеді, егер 2002 жылы бұл көрсеткіштің жоғары шегі
22% болса, 2004 жылы-20% болды. Бұл "Казагрофинанс" компаниясының
деректерін ескермегендегі мэліметтер.
Лизинг алушыларға қойылатын талаптар. Лизингтік компаниялар клиенттің
бизнес! жағынан ешқандай шектеу коймайды. 2004 жылдың соңында клиенттік
базаның негізгі үлесін (95%) шағын және орта бизнес субъектілері иеленді.
Лизингтік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.