Салықтардан жалтарыну проблемалары және оларды шешу жолдары

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 69 бет
Таңдаулыға:

Т. Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті

«Қаржы» факультеті

«Қаржы» кафедрасы

«Салықтардан жалтарыну проблемалары және оларды шешу жолдары» тақырыбына

«Қаржы» мамандығы бойынша жазылған

Диплом ЖҰМЫСЫ

Орындаған:

Дуылханова Акбота

(аты-жөні)

4 курс 411 топ студенті

(студенттің қолы)

Орындаған:: Ғылыми жетекшісі:

Дуылханова Акбота(аты-жөні)4 курс 411 топ студенті:

э. ғ. к., доцент Абиева С. Н.

аты-жөні, ғылыми дәрежесі, атағы

(студенттің қолы):

(жетекшінің қолы)

Диплом жұмысы «Қаржы» кафедрасы отырысының № ___ хаттама «» 2010 жылғы шешімімен Мемлекеттік аттестациялау комиссиясына алдында қорғауға жіберіледі.

Кафедра меңгерушісі

э. ғ. д., профессор Интыкбаева С. Ж.

(қолы)

Алматы, 2010

Мазмұны

Кіріспе . . . 5

Салық және одан жалтарыну жауапкершілікке тартудың негізі

ретінде

Салықтардың экономикалық мазмұны және оның қалыптасуы мен

дамуы . . . 8

Салықтық міндеттеме және оның пайда болуы мен тоқтатылу

негіздері . . . 14

Салықтан жалтарыну: мәні, мазмұны, түрлері мен туындау

себептері . . . 23

2. Салықтан жалтарыну бойынша жауапкершілік шаралары мен

оларды қолдану тәртібі

2. 1 Салықтан жалтарыну бойынша жауапкершілік: объектілері және субъектілері . . . 31

2. 2 Салықтан жалтарыну бойынша әкімшілік жауапкершілікке тартуды жүзеге асырудың практикалық негіздері . . . 39

3. Салықтан жалтарыну мәселесін болдырмау мақсатында салық

әкімшілігін жетілдірудің бағыттары . . . 51

Қорытынды . . . 61

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 64

Кіріспе

Тақырыптың көкейтестілігі. Қазақстан Республикасында заңнамалар бойынша жүргізілген реформалар салық заңнамасының құрылуына әсер етті. Салықтық құқық саласы әлі жас сала, сондықтан бұл саладағы жүргізілетін құқықтық шығармашылық пен құқықтық қолдануды дұрыс пайдалану өзекті мәселелердің бірі болып отырғаны анық.

Салық заңнамасы нормаларының қалыптасу үдерісі салықтан жалтарыну бойынша жауапкершілікке тартудың ерекше маңыздылығын көрсетті. Қазақстан Рнспубликасы бюджетінің салықтық түсімдерге тікелей тәуелдігі, рыноктық экономикадағы салықтық реттеудің ерекшелігі, сонымен қатар салық салу механизміндегі мемлекеттік мәжбүрлеудің атқаратын ерекше рөлі бұл салықтық құқықтық қатынастар жүйесінің басты құрамының бірі - құқықтық жауапкершілік түрін маңызды жасады және оның терең құқықтық регламенттелуін талап етті.

Мемлекеттік орган, салық органы немесе қаржы полициясы мен салық төлеуші бір-бірімен өз еркімен емес, заң негізінде қарым-қатынасқа түседі. Бұндай құқықтық қатынастардың қатысушылары өз қарым-қатынасының шарттарын өзгерте алмайды, өйткені олар заңда нақты түрде белгіленген. Салықтық құқық бұзушылықтар үшін әкімшілік-құқықтық жауапкершілік салық салу кезіндегі мүліктік қатынастарды арнайы реттеу шеңберінде құралады.

Салық мөлшерлемелері мен салық салу объектілері үнемі өзгеріп отырады, бір жеңілдіктер алынып тасталып, екіншілері енгізіліп жатады, салық төлеу көздері әрқашан нақтыланып отырады. Көптеген өзгертулер мен толықтырулар салық бойынша әдістемелік және материалдарға, Қазақстан Республикасының Салықтық кодексіне енгізіліп отырылады.

Осының бәрі салық салу бойынша ақпарат ағымын күрт өсіреді және оның бәрін ескеріп отыру қиынға түссе де, оны дер кезінде алып отыруды талап етеді. Заңи білмеу оны орындамау кезінде жауапқа тартылудан босатпайды.

Салық жүйесінің, салық салуды, сонымен қатар алуды бақылауды жүзеге асыратын салық органдарының болуы - кез-келген тәуелсіз мемлекеттің қажетті белгісі. Салық - мемлекеттік бюджеттің негізі, ендеше, салықсыз ешқандай мемлекет қызмет атқара алмайды.

Жалпы салықтан жалтарыну, көбінесе мынандай жағдайлардан: салық төлеушінің салық заңдары туралы сауаты толық ашылмағандықтан немесе жоғары мөлшерлеменің болуы, яғни кәсіпкерліктің жұмыс істеу белсенділігі төмендеп отыруының нәтижесінде, ол салықтан жалтарыну немесе салық төлемеудің оңай жолдарын іздей бастайды, сондай-ақ, тиімді салық механизмдерінің дұрыс пайдаланбағандықтан да және сол сияқты басқа да жағдайларға байланысты туындап отырады.

«Көлеңкелі экономиканың» орасан зор ауқымы, басқа елдердің банк мекемелеріне ақша аудару, кәсіпкерлік қызметтің шын ауқымын, мүлік құнының мөлшерін төмендету жөніндегі табысты күш салулары - мемлекет бақылауынан салықтық түсімдердің аса ірі сомаларын шығарады.

Кейбір мәліметтер бойынша Қазақстандағы құпия экономика жалпы ішкі өнімнің 30-40 пайызын құрайтын көрінеді. Көлеңкелі экономикадағы келеңсіз жағдай оның салық базасын мемлекеттің қаржылық ресурстарын молайту үшін пайдалануға мүмкіндік бермейді.

Сондай-ақ, Қазақстанда салықтан жалтарынудың көпке тараған нысаны болып «қосарланған» есеп жүргізу практикасы қалыптасқан: ресми органдар үшін және кәсіпкерлердің меншікті пайдалануы үшін; біріншісінде қызметтің тек аз болуы мүмкін нәтижелері, екіншісінде басқару мен бизнесті дамытуға қажетті, ақиқатты нәтижелер көрсетіледі.

Белгіленген тәртіптен әр түрлі ауытқулар кезінде немесе салықты есептеу және төлеу кезіндегі стандартты емес ахуал кезінде салықтар жөніндегі әкімшілік қағидалар мен салық органдары іс-әрекетінің нұсқалары анықталған: мысалы, бухгалтерлік есеп тәртібін бұзған жағдайда, есеп-қисап құжаттарын жою немесе жоғалту кезінде, мағлұмдалған табыстың жеке тұтынуға арналған шығыстарға, мүліктің мөлшеріне сәйкес келмеуі жағдайында салық салу объектіні анықтаудың әдістері.

Сонымен бірге, ҚР Салықтық Кодексінде салықтық міндеттемелерді мәжбүрлі түрде өндіріп алудың шаралары белгіленген. Салық төлеушінің белгіленген мерзімде орындалмаған салықтық міндеттемесін орындау: мысалға, біріншіден, уақытында төленбеген салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойнша өсімпұл есептеу; екіншіден, банк шоттары бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру; үшінші, салық төлеушінің салық берешегі есебіне мүлікке билік етуін шектеу тәсілдерімен қамтамасыз етілуі мүмкін.

Салық төлеуден жалтарынудың әр алуан әдістері болады. Тікелей салықтардан жалтарыну жанама салықтардан қарағанда көбірек кездеседі. Жанама салықтардан жалтарыну олардың салыну механизміне байланысты күрделірек болып келеді. Дегенмен, тауар-ақшалай операцияларын есепке алуды іс жүзінде жасырып қалу, ҚҚС пен акциздің аз төленуіне немесе мүлдем төлемеуге әкелуі де мүмкін.

Табыстарға салық салу бойынша жалтарынудың неғұрлым сипатты әдісі өндіріс немесе айналыс шығындарын арттыру арқылы табыстың мөлшерін азайту болып табылады. Сонымен бірге, табысқа салық салудан жалтарыну тараған әдісі кәсіпкерліктен түскен түсімді кемітіп көрсету немес жасырып алу. Мұндай жалтарынуларды анықтау көбінесе қиындыққа әкеліп тірейді.

Салықтан жалтарыну нәтижесінен, мемлекетке зиян келтіретін көптеген қиындықтар туындайды. Атап айтқанда бюджет тапшылығы. Көптеген елдер қазіргі таңда экономикалық дағдарыс кезеңде өмір сүруде. Сондықтан көптеген мемлекеттерде осы жағдайды шешу жөнінде және салық жүйесін жаңарту жөнінде көптеген мәселе қозғалып жатқаны бәрімізге белгілі.

Сондықтан жұмыстың тақырыбы өзекті де күрделі мәселе болып келеді.

«Салықтан жалтарыну проблемалары және оларды шешу жолдары» тақырыбындағы жұмыстың мақсаты - салықтан жалтарыну проблемаларын ашу және оны болдырмаудың жолдарын қарастыру болып табылады.

Осы мақсатқа жету үшін мынандай міндеттердің шешімін табу керек:

салықтан жалтарынудың мәселесі және оның пайда болу себептері;
салықтан жалтарыну бойынша қолданылатын жауапкершілік;
Қазақстан Республикасы салықтық түсімдерін қарастыра отырып,

салықтан жалтарыну себептеріне экономикалық талдау;

салық салуды жетілдіру барысында одан жалтарынуды болдырмаудың

жолдарын іздестіру;

жоғарыда аталған мәселелер бойынша, өзіндік ұсыныстар мен

тұжырымдар келтіру.

Зерттеу пәні ретінде салық жүйесінде салықтан жалтарыну проблемалары болу кезінде пайда болатын экономикалық-ұйымдық қарым-қатынастар қарастырылады.

Зерттеу обьектісі ретінде Қазақстан Республикасының салық жүйесі алынған.

Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңалығы:

салық жүйесінде салықтан жалтарынудың жауапкершілікке тартудың

бағыттары нақтыланды;

ғылыми зерттеулер негізінде салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні

анықталды;

салық төлеуден жалтарыну кезіндегі мерзiмiнде төленбеген сомасына

өсiмпұл және салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу шаралары бөлініп көрсетілді;

салықтан жалтару себептері және оның экономикаға әсері ашып

көрсетілді;

салық салуды жетілдіру барысында одан жалтарынуды болдырмаудың

жолдарына тиімді ұсыныстар берілді.

Диплом жұмысының теориялық-әдістемелік негізі - салықтан жалтарыну мәселелері бойынша отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектері, ҚР заңнамалық-нормативтік актілері, ҚР Қаржы министрлігі статистикалық ақпараттары және жергілікті, қалалық салық басқармалары, есептік мәліметтері болып табылады.

1. Салық және одан жалтарыну жауапкершілікке тартудың негізі

ретінде

1. 1Салықтардың экономикалық мазмұны және оның қалыптасуы

мен дамуы

Салықтар мемлекетпен алынатын міндетті алымдар ретінде ежелгі заманда пайда болған. Ол мемлекет пайда болғаннан бері қоғамдағы экономикалық қатынастардың қажетті буыны болып табылады. Мемлекеттік құрылымның өзгеруімен дамуы әр кезде де салықтың да өзгеруіне алып келеді.

Салықтың ең ежелгі түрі ретінде құрбандық шалуды алуға болады және ол әрқашан өз еркімен берілмегенін айта кету керек. Құранда ол бес парыздың біреуі ретінде берілген. Осылайша, салықтардың бастапқы мөлшерлемесі 10% мөлшерінде болды. Кейіннен “ақсүйектік ондық” - мемлекетпен алынатын салық түрі пайда болды. Тарихқа сүйенсек, мысалы ежелгі Грецияда тәуелсіз азаматтар салық төлемегенін айтуға болады. Ежелгі Римнің бастапқы өмір сүруі кезінде бейбітшілік уақытында салықтар болған жоқ, ал егер соғыс бола қалған жағдайда азаматтардың табысына сәйкес салықтар енгізіліп, жиналып отырылған. Испанияда орта ғасырларда барлық табыстарға бәріне әйгілі 10 пайыздық “аль-кабала” атты салықтарды енгізу біртұтас аудандардың қаңырап қалуына әкелді, өйткені олардың тұрғындары мұндай үлкен мөлшердегі салықтарды төлегісі келмей, елден көбісі Американдық колонияларға кетіп қалды. Батыс Европа халқы өз патшаларынан гөрі ойға сыйымды салықтар алатын басқа патшаларды жөн көріп, кетіп қалды. Сонымен қатар дұрыс салықтық саясат патриоттыққа үйретті. Испандық корольдің Ұлы армадасының кемелері Англия жағасына жақындап қалғанда, Ағылшын елінің халқы өз патшайымына испан патшасын жеңуге көмектесу үшін қаражат жинап берді, өйткені олар өздерінің құлдыққа өткен жағдайда тек инквизицияға ғана ұшырауымен ғана шектелмей, сонымен бірге қатаң испандық салық жүйесін енгізу де болатынын білді. Осылайша, елдің көмегімен Англия бұл соғыстан жеңіп шықты.

Салық Қазақстанда б. э. ІV ғасырда Түрік қағанаты кезінде пайда болды. Ол кезде салық тек натуралды түрде ғана болды. Х ғасырдың аяғында тұрақты салықтық алымдар жүйесі қызмет атқарған. Хан алымшыларында мың адамға дейін жететін арнайы атты топтары да болды, және салықты төлегеннен бас тарту жағдайында, “көтерілісшілерге” осы жазалау топтары жіберіліп отырылды. Ал, Қимақ қағанатында Қимақ теңізінің жағалауынан түріктермен жиналатын алтыннан алым ретінде, патша міндетті бөлігін алып отырды. Сонымен қатар Х-ХІІ ғғ-да “икта”, “музари”, “барзигар” және т. б. салық түрлері болды. Қазақстан территориясын көшпенді және отырықшы елді мекенді жерлерге бөлу ерекшелігіне байланысты, салық салу да екеуіне бөлек салынды:

шаруаларға - “ұшыр”;

көшпенділерге - “зекет” салығы салынды.

Сонымен қатар “сыбаға”, “соғым” және т. б. осы сияқты міндетті салықтар болды.

Б. з. ХІV ғасырдағы моңғол шапшылығынан кейін, пайдаланған жерлері үшін жер жыртумен айналысатын шаруаларға салынатын “қалан” және көшпенді елге салынатын “көшір” сияқты салық түрлері пайда болды.

Ол кезде қоғамдық және мәдени дамудың деңгейі әртүрлі еді. Көшпенді елдер жартылай феодалдық қатынаста, ал егіншілер - феодалдық қатынаста болды. Халық екі жақты қысым көріп отырғандықтан, ауыр халде еді. Ол ханға және жергілікті феодалдарға салық төлеп отырды. Бастапқыда, малшылар мен егіншілерден түскен түсімдер хан қазынасына түсіп отырды. Ал, кейін хан жергілікті басқарушыларға “ықта” (салық жинауға құқық) құқығын беріп, ол феодалдарға халықты шексіз зорлап, тонауға мүмкіндік туғызды.

Қазақстанға жаңа экономикалық саясат енгізілгеннен кейін салық салу да өзгерді. 1923 жылдан бастап салық егістік жердің, малдың, жанұя мүшелерінің санына байланысты есептелетін болды. Салықтың натуралды-ақшалай формалары да болды, ол кезде салықтан түскен түсімдер екі есеге өседі. 1923 жылы шаруаларға салық салу бойынша реформа жүргізілді, бірдей ауылшаруашылық салық, кәсіптік және табыс салығы, пайдаға салынатын салық, сыйлық пен мұраға беруден алынатын салық, гербтік алым сияқты салықтар бекітілді. Алайда, жоғарғы салық мөлшерлемелері жеке сауда мен өндірістің біртіндеп қысқаруына басты себептердің бірі болды. Олар салық төлеушілердің жаңа салық заңдылығын қабылдамауына әкелді, сол себептен салық төлеушілердің салық төлеуден жалпылай жалтарынуына әкеп соқты.

Ал мемлекет, өз кезегінде, осы жағдайларды жою үшін осындай құқық бұзушылықтар үшін қылмыстық репрессия шарасын қатаңдатты. Салықтан жалтарыну Советтік салық саясатына жасырын, Совет үкіметінің шараларын бұзуға бағытталған қарсы әрекет ретінде қарастырылды. Алайда үкімет қандай шара қолданбаса да, табылған салықтық құқық бұзушылықтар саны төмендеген жоқ.

1927 жылы ауылдың табысына ерекше мақсатты салық енгізілді. 1928 жылы қазақ қоғамына салық ауыртпалығы күшейе түседі және ол нақты шаруашылықтарды экономикалық жаулап алу саясатын ары қарай жалғастыру ретінде болды. Ең табысты шаруашылықтарға мөлшерлемелердің көтерілуі қарастырылды. Нәтижесінде салық салу өнім өндірушілердің өндіріс қаражаттарынан бас тартуына себеп болды, өйткені шаруалардың барлық жалпы табысы жалпыға бірдей ауылшаруашылық салығын және оған ерекше қосымша ақшасын төлеуге кететін болды. Ал егер шаруашылық өз міндеттерін орындамаса, оның мүлкі салық сомасын төлеуге жіберіліп, ал шаруашылықтың өзі жойылып отырды. Мұндай жағдайда күшті шаруашылықтар кеңейтілген өндірісті қоя тұра, қарапайым өндірісті де жүргізе алмады, сол себептен өз қызметтерін тоқтата бастады.

Мысалы, капиталға салынатын мүліктік табыс салығы енгізілген болатын. Ол салықты жеке тұлғалар да, заңи тұлғалар (АҚ, серіктестіктер және т. б. ) да төледі. Мемелекеттік кәсіпорындар бұл салықтан босатылды. Мүлік мөлшері өскен сайын салық мөлшері де прогрессивті түрде өсіп отырды. Нәтижесінде капиталдың кез-келген бірігуі серіктестіктер, АҚ-дар құру салынатын салық мөлшерінің екі немесе үш есе өсуіне әкелді. АҚ қатысушыларының табыстарына да екі рет (басында АҚ-ның жалпы табысы ретінде, ал кейін содан төленген дивиденттер түрінде) салық салынып отырды. Мұндай салық ауыртпалығы жеке кәсіпорындарды оңай жолмен ақша табуға, алып сатарлықпен айналысуға итермеледі, ол өз кезегінде капиталдың ең аз мөлшерінде де тиімді түрде жиналуына кедергі жасады.

Қазақстандық корпоративтік жүйе өзінің ерекше өндіріс әдісімен тек өндірістік күштердің даму логикасына немесе басқа да объективті себептерге қайшылық туғызбай, сонымен қатар өндірістің қаражаттарын жалпылау бойынша мемлекеттік бағыты арқылы да қайшылық туғызды. Қазақстандық корпоративтік қоғам интенсивті түрде құрылып жатқан әкімшілік-бұйрықтық жүйеге сәйкес кемиді және сол себептен салық салу арқылы толық қамауда тұруға мәжбүр болды, нәтижесінде меншікті мемлекет меншігіне алу жүргізілді.

Одан кейін Қазақстанның салық салу бойынша қаржы жүйесі елдің өзгерген экономикалық және саяси бағытына сәйкес дамыды. Жаңа экономикалық саясаттан бас тарту, репрессияның басталуы мемлекеттің қаржы-экономикалық жүйесіндегі салықтық қатынастардың ролі мен маңызын толығымен дерлік жоққа шығарды. Қысқа мерзім ішінде салықтан кәсіпорындардың пайдасын алудың әкімшілік әдісі мен елдің бюджеті арқылы қаржы ресурстарын қайта бөлуге өту жүзеге асырылды.

30-жылдары басындағы салық реформасы салықтар санының 80-нен екіге қысқартты: айналымнан және пайдадан алынатын салық.

Тура және жанама салықтарды жинаумен КСРО қаржы комиссариатының Халық комитеті айналысты. Жергілікті салықты совет билігінің жергілікті органдары жинап отырды. 1931 жылы елдегі жеке капитал толығымен дерлік жоғалды, ал салықты басты төлеушілер болып мемлекеттік кәсіпорындар табылды. КСРО жоғарғы Сот пленумы 1933 жылыдың 20 мамырындағы Үкімінде былай деп бекітті: “Жалпыланған сектордың кәсіпорындары мен ұйымдарының айналым салығын төлеуге тиіс бюджетке түсуге тиіс барлық сомаларды, есепті деректерде азайтып көрсету арқылы жасыруларды жеке шаруашылық органның қате түсінген мүдделері арқылы халық шаруашылығының жалпы мүдделерін бұзуға әкелетін шарушылық есеп мәнін буржуаздық жэстік бұрмалау ретінде қарастыру керек”.

1950-1980жж. қатаң мемлекеттік жоспарлау жағдайында кәсіпорынның пайдасынан бюджетке есептеулер кейде 93%-ды құрады, ал көпшілік елдің салықтық төлемдері бухгалтериядан автоматты түрде алынып отырған жеке табыс салығы арқылы 13%-ды құрады.

90-жылдардың басы Қазақстанның салық жүйесінің қайта тууы мен құралуының кезеңі болды. Қазақстандағы рыноктық қатынастарға өтудің алғашқы жылдары өндірістің құлдырауымен, инвестициялардың қысқаруымен, халықтың өмір сүру деңгейінің төмендеуімен сипатталды. Осы жағдайды ескере отырып, экономиканы тұрақтандырудың бір әдісі ретінде, ҚР Үкіметі салық жүйесінің нәтижелі түрде өзгеруін ерекшелеп алды. Яғни ол тұрақты және оптималды болуы қажет еді, ол тауар өндірушіні қолдап, инвестиция тартуды ынталандыруы керек болды.

Заңнамалық актілерді жасауды білмеу себебінен және салық салудың шетел тәжірибесін толық зерттемегендіктен, Қазақстан негізінінен өзінің салықтық саясатында көрші елдердің тәжірибесін, әсіресе Ресей Федерациясының тәжірибесін қолданды. 1991 жылы қабылданған салық бойынша заң пакеті 14 заңнамалық актіден тұрды. Оның негізгісі 1991 жылы 24 желтоқсанда қабылданған «ҚР салық жүйесі туралы» заң болды. Ол шын мәнінде Ресей Федерациясының заңының көшірмесі болды. Алайда екі елдегі мемлекеттік құрылым әртүрлі және соған сәйкес олар салық жүйесінің негізінде белгілі бір айырмашылық болуы қажет еді. Нәтижесінде ойланбай көшірудің салдарынан Қазақстанда федеративті республикаға тән үш буынды салық жүйесі құрылды. Ол салықтың үш тобынан тұрды: 16 жалпымемлекеттік, 10 жалпыға бірдей жергілікті салықтар мен алымдар және 17 жергілікті салықтар және әр салық бойынша көптеген салықтық жеңілдіктер мен біржолғы және ұдайы түрдегі кемітулер қарастырылды (мысалы тек бір пайдаға салынатын салық бойынша 30 жеңілдік болды) . Салықтың үлкен мөлшері (43 түрі), заңнаманың тұрақсыздығы, төлемдердің көп болуы, көптеген жеңілдіктер қолдану салық жүйесін басқаруда қиындық туғызды және салық жүйесін мүлдем тиімсіз қылды. Қазақстанның салық жүйесін жетілдіру 1992 жылдан басталды.

Ол кездерде салық түрлері бойынша мөлшерлемелерді төмендетіп, берілетін жеңілдіктер саны қысқартылды. Бірінші рет салық төлеуші ретінде кәсіпкерлік қызметтен алынған табысы бойынша бюджеттік ұйымдар да танылды; жеңілдіктер де ретке келтірілді (алдында болған 30 түрлі жеңілдіктен тек 6-сы ғана қалды) және т. б.

Көптеген жеңілдіктермен қатар кооперативтер, кіші кәсіпорындар және фермерлік шаруашылықтардың дамуын реттеп отырған жеңілдіктер де жойылғанын айта кету керек. Мысалы, 1994 жылға дейін заңнамада басым салалардағы өндірістің өткен жылға сәйкес сол кездегі физикалық көлемінен осы жылдағысының асып түсуінен алынған кәсіпорынның пайдасына табыс салығынан, сонымен қатар шағын кәсіпорындар қызметінің бастапқы екі жылға салықтан босату қарастырылған болатын. Өндірістік қызметті ынталандыру мен шағын кәсіпкерліктің дамуын ынталандыруға бағытталған жеңілдіктерді жою тек келеңсіз жағдайларға алып келді. Алып тастау салдарынан кооперативтердің, ЖШС, және кіші кәсіпорындардың өндірістік сферасында жұмыс істейтін жұмысшылар саны күрт қысқарды. Кәсіпкерлік субъектілерінің басты бөлігі өндірістік сферадан сауда-делдалдық, коммерциялық қызмет сферасына өтіп кетті. Салық ауыртпалығын күшейту кез-келген өндірістік қызметпен айналысуды табысты болмайтын жағдайға жеткізді. Коммерциялық және сауда-делдалдық қызметтің өте көп тарауы сол кезде оның ең пайдалы болуымен түсіндіріледі. Және бұл объективті рыноктық заңға сәйкес жүрді. Бұрын өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы делдалдық қызметті мемлекет жүзеге асырып отырған. Ол бұл қызметтен бас тартқаннан кейін пайда болған кеңістікті жеке меншік құрылымдар толтыра бастады. 1994 жылға дейін өндіріс пен шағын бизнес сферасында болған салықтық жеңілдіктерді алып тастаудың орнына салық заңнамасына бюджетті қорғау механизмін қою керек еді, яғни мемлекеттік бюджетті мүмкін болатын шығындардан шектеп қою керек еді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.