Қазақстан Республикасында салықтық әкімшілік ету механизмін ұйымдастырудың теориялық және әдістемелік ережесін анықтап, салық әкімшілігінің экономикалық категория ретінде мазмұнын, мақсатын және мүдделі міндеттерін ашу және салықтық әкімшілік ету механизімін жетілдіру

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 5

1. Қазақстан Республикасында салық жүйесiндегi салықтық әкiмшiлiк

ету механизмінің теориялық негіздері

1. 1 Салықтардың пайда болу тарихы… . . . 7

1. 2 Салық әкімшілігінің мәні мен қажеттілігі… . . . … . . . …. …. . 14

1. 3 Қазақстан Республикасы мен шет мемлекеттерінің салық салу

құқығының реттелу мәселесінде салық әкімшілігінің ролі . . . 20

2. Салықтық әкімшілік ету және оның бюджетке төлемдердің түсуін қамтамасыз етудің қазіргі кезеңдегі жағдайына экономикалық талдау

2. 1 Салық қызметі органдарының бақылау қызметін ұйымдастыру . . . 26

2. 2 Мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесін орындауды қамтамасыз ету ерекшелігі . . . 35

2. 3 Салық қызметі органдарының салық әкімшілігін жүргізудегі қызметіне экономикалық талдау . . . 43

3. Қазақстан Республикасында салықтық әкімшілік ету механизімін

жетілдіру жолдары

3. 1 Салықтық әкімшілік тиімділігін арттыруды жетілдіру жолдары . . . 53

3. 2 Салық әкімшілігінің сапасын жоғарылату - салықтық ауыртпалықты

төмендетудің тікелей жолы . . . 62

3. 3 Қазақстанда салықтан жалтарыну мен салықты төлеу тәртібін бұзу

проблемалары мен оларды салықтық әкімшілікті күшейту арқылы шешу

жолдары . . . 69

Қорытынды . . . 78

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 81

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Рыноктық қатынастары дамыған елдерде салықтар экономика мен әлеуметтік хал-аһуалын тұрақты дамытудағы реттеушілік қасиеттері бюджеттік қатынастар мүмкіншілігіне тікелей басқару әдістері ретінде қолданады. Салықтардың жәрдемімен мемлекет қоғамдық қажеттілік пен ресурстар арасындағы, оларды қанағаттандырудағы салыстырмалы тепе-теңдікке қол жеткізіледі. Салықтардың арқасында экология жағынан зиянды өндірістердің кеңейуіне айыппұлдар мен шектеулер енгізе отырып, табиғи байлықтың тиімді пайдаланылуын қамтамасыз етеді.

Салықтар мемлекеттің әртүрлі даму бағдарламасының даму мүмкіншілігіндегі қаржылық қамтамасыз ету және азаматтардың табыстарының деңгейін теңестіру мүмкіншілігіне ие болады. Салық әкімшілігі арқылы қоғамымыздағы келесі мәселелерге жол табу: әлеуметтілік - экономиканың қарқынды дамуына мүмкіндік туғызу, жергілікті бюджет мүмкіншілігін арттырудағы олардың өз кірістері мен шығыстарын теңестіруді қамтамасыз ету мүмкіншілігін өсіру, жергілікті бюджеттің трасферттік қаржылану мүмкіншіліктеріндегі бей-берекеттілікті жою, салық салу мен салық төлеуден жалтару сыбайластық жемқорлыққа жол бермеу жолындағы бақылауды күшейту, салық заңдылық актілерін жүзеге асыруды тұрақты түрде салықтық әкімшілік бақылау жүргізуді орындау және ұйымдастыруды жетілдіру тағы басқалары.

Бүгінгі күні әлемдегі барлық мемлекеттердің экономикалық саласындағы қандай уақыт немесе қандай да бір жүйеде болмасын өзекті мәселенің бірі, ол- салық. Себебі, ол елді қаражат көзімен қамтамасыз ететін күре тамыр, бюджетке түсетін түсімнің маңызды бөлігін құрайды.

Экономикаға салық жүктемесін оңтайландыруға, салық рәсімдерін оңайлату мен олардың ашықтығын арттыруға бағытталған салық әкімшілігін жүргізу жолымен шаруашылық жүргізуші субъектілердің және халықтың іскерлік белсенділігін өсіруді ынталандыру. Осының бәрі салық жүйесінің алдында тұрған міндет болып табылады. Осы қойылған міндеттерді шешу үшін 2008 жылы жаңа Бюджет және Салық кодекстері әзірленді.

Ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаев өзінің 2008 жылғы ақпандағы Жолдауында жаңа Салық кодексі «салық қызметтерінің оның нормаларын өз мүмкіндіктерін қорғайтындай, әкімшілендіру сапасы мен салық төлеушілер мүдделеріне тікелей іс-әрекет ету заңы сипатына ие болуы керек» деп атап көрсетті. Жаңа Салық кодексін енгізудегі мақсат - бұл салықтық әкімшілдендіруді жақсарту, бизнесті және фискальдық тәртіпті арттыру.

Ел экономикасындағы бәсекелік ортаны дамыту мақсатында жаңа Салық кодексі Қазақстанда жекелеген шаруашылық қызметінің субъектілері пайдаланып келген салық жеңілдіктері мен преференциялардың күшін жоюды және салықтар мен алымдардың ставкаларын азайтуды көздейді.

Корпоративтік табыс салығын кезең-кезеңмен төмендету ұсынылады: 2009 жылы-20%, 2010 жылы- 20% өзгерусіз қалды, 2011 жылы- 17, 5% дейін, 2012 жылы -15% дейін, қосылған құнға салынатын салық (ҚҚС) - 2009 жылдан бастап 12%-ға дейін азайтылды. Әлеуметтік салықтың регрессивтік шкаласынан 11% ставкасымен жүзеге асырылатын болады.

Үкіметтің орта мерзімді фискалдық саясатының 2009 - 2103 жылдарға арналған негізгі бағыттары «Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуы мен бюджеттік параметрлерінің 2009 - 2013 жылдарға арналған болжамы» деп аталатын ерекше құжатта ұсынылған. Ондағы арнайы бөлім салық-бюджет саясаты мәселелеріне арналған. Тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз ету, бизнестің бәсекеге қабілеттілігін ынталандыру, бизнестің «көлеңкеден» шығуы және салықтық әкімшілендіруді одан әрі жетілдіру үшін мемлекеттің 2009 - 2013 жылдарға арналған салық саясаты мыналарға бағытталатын болады:

- елдің бәсекеге қабілеттілігін күшейтуге мүмкіндік беретін бәсекелі салық жүйесін құру;

- салық жүйесін Қазақстан дамуының жаңа кезеңінің міндеттеріне сәйкес келтіру, бұл экономиканы жаңғыртуға және оны әртараптандыруға ықпал етуге тиіс;

- жеңілдіктерді оңтайландыру және тиісінше экономиканың шикізаттық емес секторына салық жүктемесін азайту, заңды тұлғаларға салық салуды халықаралық стандарттарға сәйкес келтіру;

- қосылған құн салығын алдыңғы қатарлы әлемдік практикаға сәйкес келтіру;

- импортқа және ішкі өндіріске арналған акциздердің ставкаларын бір ізге түсіру;

- жер қойнауын пайдаланушыларға салық салу жүйесін реформалау;

- әкімшілдендіру рәсімдерін оңайлату, салық қызметтерінің сапасын және салық рәсімдерінің ашықтығын арттыру, салық есептілігінің мөлшерін қысқарту, салық тексерулерін тәртіпке келтіру.

Бүгінгі күннің ең негізгі талабы "Көлеңкелі экономика мен сыбайластық жемқорлықпен" күрес жүргізу барысындағы қоғамдық даму заңдылықтарын орындау. Ол үшін әрқашанда салықтық әкімшілік бақылау жүйесіндегі тексеру, талдау әдістерін кеңінен қолдана біліп оны тек құқықтық негізде жүргізе білу қажеттілігі туындап отыр. Сонымен қатар, салық әкімшілігінің әдістері мен нысандарын сапалы да, уақтылы қайта құруға және аталған процесстерді ақпараттармен мұқият қамтамасыз етуге жағдай жасауы қажет. Осы мақсатта жазылған диплом жұмысының тақырыбы өзекті болып табылады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасында салықтық әкімшілік ету механизмін ұйымдастырудың теориялық және әдістемелік ережесін анықтап, салық әкімшілігінің экономикалық категория ретінде мазмұнын, мақсатын және мүдделі міндеттерін ашу және салықтық әкімшілік ету механизімін жетілдіруге, тиімділігін арттырудың жолдарына ұсыныстар әзірлеу.

Қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін төмендегідей міндеттер қойылды:

салықтық әкімшілік ету механизімін ұйымдастырудың экономикалық маңызы мен объективті қажеттілігін ашу жолымен мемлекеттік бюджет көздерін молайту;
салықтық әкімшілік ету механизмінің заңдық және нормативтік базаларының негіздерін қолдана отырып талдау жасау арқылы салықтық әкімшілікті күшейтудің талаптандыру жолдарын ұсыну;
бюджеттің кіріс көзін қалыптастырудағы салық әкімшілігінің рөлін анықтау;
салықтық бақылауды ұйымдастыру мен бюджетке түсетін төлемдерді бақылаудың жүргізілу тәртібі мен оның кейбір салаларға тигізетін әсеріне талдау жасау;
ҚР салық жүйесіндеі салықтық әкімшілік ету механизімін жетілдіру мен тиімділігін арттыру бойынша нақты ұсыныстар жасау және оларды негіздеу;
Салықтан жалтарудағы көлеңкелі экономиканың көлеңкелі капитал жасауға жол бермеудегі салықтық әкімшілікті күшейту арқылы есепке алу.

Зерттеудің ғылыми жаңалықтары келесілерден көрінеді:

ғылыми зерттеулер негізінде салық жүйесiндегi салықтық әкiмшiлiк

ету механизмінің әлеуметтік-экономикалық мәні тиянақталды;

салықтардың бюджетке түсуін қамтамасыз етудегі салық

әкімшілігінің атқаратын қызметі анықталды;

салықтық бақылауды ұйымдастыру мен бюджетке түсетін төлемдерді

бақылаудың жүргізілу тәртібі негізделді;

Қазақстанда салықтан жалтарыну мен салықты төлеу тәртібін бұзу

проблемалары мен оларды салықтық әкімшілікті күшейту арқылы шешу жолдарына ұсыныстар берілді.

Зерттеудің пәні ретінде Қазақстан Республикасы салықтық әкімшілік ету механизімін жетілдіруді ұйымдастыру барысы және экономикалық-ұйымдық қарым-қатынастар қарастырылады.

Зерттеудің объектісі ретінде ҚР салық жүйесінің салықтық әкімшілік ету механизімі алынған.

Зерттеудің әдістемелік негіздері. Қазақстан Республикасы Салық комитетінің нормативтік құжаттары мен инструктивтік материалдар, сонымен қатар ғылыми конференциялар мен қазақстандық ғалымдардың еңбектері, ресейлік оқу құралдары, әлемдік интернет торабынан алынған мәліметтер мен мақалалар зерттеудің арқауы бола отырып, салық жүйесіндегі салықтық әкімшілік ету механизімін жетілдіру мен дамуын зерттеуге және талдауға ықпал етті.

1. Қазақстан Республикасында салық жүйесiндегi салықтық

әкiмшiлiк ету механизмінің теориялық негіздері

1. 1 Салықтардың пайда болу тарихы

Салық прототиптерi адам қоғамын басқарудың алғашқы ұйымдардың түрлерiмен бiрге қалыптасты. В. Пушкарева салық салудың дамуының 3кезеңiн бөлiп көрсеттi. Олардың әрқайсысының өзiне тән ерекшелiктерi мен белгiлерi бар. 1-кезең ежелгi дүние мен орта ғасырдың шаруашылық жүйесi құрамына енгiзетiн салық салудың даму кезеңi дамымағандық деңгейi мен кездейсоқ сипатымен ерекшеленедi. Бұл кезеңде қалыптасу жағдайында болатын салықтар, олардың механизмi пайда болды. Салықтың пайда болуын алғашқы мемлекеттiк құрылымдардың пайда болуымен сәйкестендiредi.

Себебi-тауар өндiрiсiнiң, мемлекеттiк аппараттық пайда болуы. Алғашқы кезде салықтар натуралды түрге ие жүйесiз төлемдердi бiлдiредi. Мемлекеттiк құралдарды басқарумен қамтамасыз ету қажеттiлiгi салық салудың пайда болуына негiз болды. Қоластындағылар салықты өнiммен, әскер жабдықтарымен төледi. Рим империясында және Афинада бейбiтшiлiк кезде салықтар болмаған. Ал олардың пайда болуы әскери соғыс кезеңiнiң енуiмен байланысты болды. Тауар-ақша қатынастардың дамуы, бекiтуiмен қатар салықтар бiрте-бiрте ерекше ақшалай түрге ие бола бастады. Алғашында салықтар мемлекеттiң ақшалай қажетiнiң негiзгi табыс көзi болып табылады. Ежелгi дүниенiң мiндеттi төлемдерi алшақтаған түрде қазiргi салықтарды ескертедi. Нақты айтқанда бұл квазисалықтар болды.

Квазисалықтар салыққа өтудiң өтпелi қадамын құрады. Алғашқы ұйымдастырылған салық жүйелерiнiң бiрi болып Ежелгi Римнiң салық жүйесi болып табылады. Рим мемлекетiнiң дамуының алғашқы кезеңдерiнде салық механизмдерi әскери iс-әрекеттердi қаржыландыру үшiн қолданылды. Рим азаматтары табысына және жанұялық жағдайына қарай салықпен салынып отырды. Салық соммаларының есептелуi арнайы тұлғалармен жүргiзiледi. Б. э. д. 4-3 ғасырларда салық жүйесi дамуының жалпы мемлекеттiк және жергiлiктi (коммуналды) салықтардың пайда болу жағдайына алып келдi. Бiрақ бұл кезеңде бiрыңғай салық жүйесi болмады не арнайы жерлердiң салықпен салынуы мемлекеттiң әскери шара бойынша атқаратын iсiмен байланыстырлды. Әскерде жеңiстерге үлесiн қосқан орталық жерлердiң салықтары төмендетiлдi немесе мүлдем жойылып отырды. Римнiң мемлекеттiк институттарының дамуы император Октавиан салық реформаларын жүргiзуге алып келдi. Нәтижесiнде атрибуттар атты бiрiңғай ақшалай салық пайда болды және оның алынуы арнайы құрылған қаржылық мекемелердiң бақылауында болды [2] .

Рим империясының өзiнде салықтар тек фискалды қызметті ғана емес, сонымен қатар техникалық реттеушi және экономикалық қатынастарды реттеушi қызметiн атқарды. Жалпы салықтық төлемдердiң саны 200- ден астам болды. Кейiнгi салық жүйелерінiң қалыптасуы өзгертiлген түрде Ежелгi дүниенiң жүйесiн қайталады. Салық салу объектiлерiн анықтау, салықтық төлемдердiң түрлерiн енгiзу жолдары бiздiң күнiмiзге дейiн сақталғанын айтып кету қажет. Ежелгi Рим мен Қазақстан Республикасының салық жүйелерiн салыстыратын болсақ, онда бiрнеше салықтардың түрлерi ұқсас болып табылады. 16-17 ғасырларда Еуропада дамыған салық жүйесi болмады. 17 ғасырдың соңы - 18 ғасыр басында салық салу жүйесiнiң дамуының 2- шi кезеңi басталды. Бұл кезеңде өз құрамына тiкелей және жанама салықтарды енгiзетiн алғашқы салық жүйелерi қалыптасты. Ерекше орында табысқа салынатын салық, акциз және жан басына салынатын салық болды. Еуропалық елдерде демократиялық процестердiң дамуы өз көрiнiсiн салықты еңгiзу туралы сұрақтарында тапты. Англияда 1215 жылы еркiндiктiң ұлы партиясында салықтар тек қана ұлт келiсiмiмен енгiзiледi деп бекiтiлдi. Францияда парламент бюджетпен салықтарды тек 1791 жылдары ұлы Франция революциясынан кейiн бекiте бастады. Мемлекет салық салудың дамуымен бiр мезетте салық салудың ғылыми теориясы қалыптаса бастады. Оның негiзiн салушы шотландық экономист және философ Адам Смит «Табиғат пен халық байлығының себептерiн зерттеу» атты өзiнiң еңбегiнде (1776 ж. ) салық салу принциптерiн ұсынды, салық төлеушiлерге түсiнiк бердi, мемлекеттiк қаржы жүйесiндегi олардың орнын көрсеттi . Жалпы көрнiсте салық даму жүйесiнiң 3-шi кезеңi өз тарихын 19 ғасырда бастады және салық санының төмендеуiмен, олардың алынуындағы құқыққа зор маңыз берiлетiнiмен ерекше.

Қаржылық ғылым дамуымен қатар салық салудың проблемалары, әдiстемелерi пайда бола бастады. Экономикалық мектептер мен қаржылық теориялардың бiреуiде фискалитет сұрақтарын айналып өтпедi. 19 ғасырдың екiншi жартысында көптеген мемлекеттер ғылыми пiкiрлердi тәжiрибеде қолдануға қадам жасады. В. Пушкарева айтқандай қаржылық ғылымдардың негiзгi буынын салық реформалары құрады, олар 1- шi Дүние жүзiлiк соғыстан кейiн жүргiзiлiп, салық салудың ғылыми принциптерiмен негiзделдi. Осы уақытта қазiргi салық жүйелердiң құрылымы қалыптасты. Мұнда тiкелей салықтар және прогрессивтi жеке табыс салығы алғашқы орынға ие бола бастады.

Бiрақ әлi күнге дейiн адамзат идеалды салық жүйесiн таба алмады. Қаржылық ғылым күнi бүгiнге дейiн көптеген салықтық сұрақтарға жауап бере алмайды, ал көптеген дамыған елдердiң тұрақты салық реформалары салық салудың бекiтiлген, әдiлеттi болуының дәлелi болып табылады. Дүниенiң көптеген елдерiнiң салық жүйесi бiрте-бiрте дамып, көптеген жылдарды алды. Қазақстан Республикасының салық жүйесiн қалыптастыруда ұзақ эволюцияға уақыты жоқ және болмаған едi, бiрақ Қазақстан Республикасы 1 кезең iшiнде қанағаттанарлық және салық салу жүйесiн өте алмады. Бұл мақсатқа жету бiрнеше кезеңнен тұрды. Салықтардың жинақтармен басқа да төлемдердiң бекiтiлген тәртiппен алынуы салық жүйесiн құрайды. Қазақстан Республикасында салық жүйесiнiң қалыптасуын келесi кезеңдерге бөлуге болады:

1. 1994-1995 жылдар 1-шi этап

2. 1996-1998 жылдар 2-шi жаңа салық жүйесiнiң қалыптасуы.

1-шi этапта 1994-1995 жылдарды салық жүйесiне базалық негiз құрайтын салық кодексiнiң өңделiп, iске қосылуы жүрдi. 1995 жылдың сәуiр айында жаңа салық заңдылығын қабылдамас бұрын Қазақстан Республикасында жағдай күрделi болды. Кәсiпорын өндiрiсiнiң көпшiлiгi мүлдем жұмыс iстемейдi, ал 60% -ы үзiлiстермен жұмыс iстеп тұрды. Тiзiмде 12 iрi кәсiпорын банкрот кауiпiнде болды. Елде қанша салық бар екенiнiн ешкiм бiлмедi: бiреулерi 43 түрi бар десе (сонық iшiнде 16 түрi - мемлекеттiк, 10 түрi - мiндеттi жергiлiктi, 17 түрi есептi жергiлiктi), екiншiлерi 47 салық түрi бар дедi (оларға қосымша қорға аударымдардың 8 түрi) . Үкiмет жаңа салық кодексiн қабылдауда алдымен төмендегiлердi мақсат етiп қойды: - қайшылықтарды жеңiлдету, жою;

Қазақстан Республикасында салық кодексiнiң бiрiңғайлылығы .

Салық санын 40-45%-ға, ал азаматтардың табысынан салықты 40%- ға төмендету, салық ставкiлерін анықтау қаралып отыр. Ең маңыздысы - жаңа тиiмсiз салық түрлерiн енгiзбеу. Қазақстан Республикасының Үкiметi, Қаржы Министрлiгi, басқада мемлекеттiк құрылымдардың тапсырысы бойынша Салық туралы кодекс бойынша жаңа бiрнеше баламалы жобалар өңделдi. Өңдеушiлер, ғалымдар пiкiрi бойынша үкiметтiк жобалардың принциптерi төмендегiдей:

әдiлеттiлiгi;
экономикалық бейтараптылығы;
қарапайымдылығы;
салық ставкiлерiнiң сәйкестiгi.

Салық салудың прогрессивтi-регрессивтi түрлерi қаралады, салықтық

қатынастар тәжiрибемен бекiтiлдi. 1995 жылдың 1 шiлдесiнен бастап Қазақстан Республикасында жаңа салық кодексi әрекет етуде. Бұл кодекс құқықтық параметрлерге негiзделген, мемлекет мүдделерiне сай келедi, нарықтық қатынастарында экономикаға бейiмделуге мүмкiндiк бередi.

Салық қатынастардың жаңа механизмдерiн iске қосылуы қазiргi рынок реформасының қысқа тарихындағы маңызды бетi болып табылады. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк салық қызметi 1991 жылы құрылды. Бұл салық қызметi салық заңдылығын бақылауда болашақта жетiлдiру мақсатында құрылды. 1995 жыл 1-шi бесжылдықта маңызды революциялық жыл болды, Қазақстан Республикасының салық жүйесiнiң реформалауының, жобалар өткiзудiң жылы болды. 1995 жыл салық саясатында өзгерiлiс жылы болды- салық жүйесi өзгерiске ұшырады.

Салық салудағы өзгерiстер экономикалық жағдайына байланысты болды. 1995 жылдық қаңтарында барлық салық және төлемдер бойынша жетiспеушiлiк соммасы 4, 8 млрд теңгеге өстi. Бiрақ 1 шiлдеден бастап салық базасын кеңейтуге, стратегияны және тактиканы нақтылауға мүмкiндiк туды. Салық кодексiнiң механизмiн жүзеге асыру iске қосыла бастады. Бiрақ оның тәжiрибеге енуi бiрте-бiрте жүргiзiлуi мүмкiн. Сондықтан 1996 жылдың басында салық қызметi Президент жарлығының 4 жобасын, Үкiмет бекiтулердiң 18 жобасын, салық реформасы дамуына бағытталған 10 құрал әзiрлендi, жылдық жиынтық табысқа түсiнiк пайда болды, негiзгi құралдардың амортизациялық аударым тәртiбi жеңiлдетiлдi, өндiрушiлер, кәсiпорындар, қаржы және агроном мамандары тұрақты iс-әрекет жасауға мүмкiндiк алды: кәсiпкерлiкпен байланысты шығындарды бесжылға дейiн созуға рұқсат етiлдi. Салық ұйымдарының маңызды мәселесi бұл салық салу режимiнiң өзгерiсiне байланысты инвестицияларды экономикалық зоналарға бағыттау, оларды құру, кеңейту. Мысалы: өз iс-әрекетiн сондай территорияда жүзеге асыратын заңды тұлғаға салықтық жеңiлдетiлген ставкасы 20% қолданылады. 1996 жылы 2 рет салық салуды болдырмау жөнiнде ТМД елдерiмен 2 жақты салық конвенциясын өткiзу жұмыстары жалғастырылды.

Мемлекеттік салық салу саясаты - салық саласындағы шаралар жүйесін қоғамның оның нақтылы кезеңіндегі әлеуметтік- экономикалық мақсаттар мен міндеттеріне қарай әзірленген экономикалық саясатқа сәйкес жүргізеді. Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңінде салық саясатының негізгі бағыты немесе салық саясатының басты мақсаты - салық жүйесін құру және оның тиімді қызмет етуіне мүмкіншілік беретін салық механизмін іске асыру.

Салық жүйесі - өзінің құрамы жағынан бірнеше компоненттерден тұратын күрделі модель. Салық жүйесі компоненттерінің құрамы мынадай : қаржы қатынастары және осы қатынасты анықтайтын салықтар; салық механизмі, яғни салық салу әдістері мен жолдары; нұсқаулар мен әдістемелік құжаттар; салық салуды басқару және салық қызметі органдары. Салық салудың әдістері мен жолдары, нұсқаулар мен әдістемелік құжаттар, салық салуды ұйымдастыру, салық салудың негізгі принциптері және т. б-лар салық механизміне жатады. Салық жүйесінің жақсыда, тиімді қызмет істеуіне салық салу механизмінің тигізер ықпалы өте зор. Енді осы салық жүйесінің құрамы мен салық салу механизміне кеңірек тоқталайық. Қандай да бір механизмінің құрамында бірнеше тетіктер және элементтер болады. Салық салу механизмі де сол сияқты белгілі бір салық элементтерінен құралады[3] .

Салықтар негізгі мынадай қызметтері (функциялары) бар:

реттеушілік;
фискалдық;
қайта бөлу.

Жоғарыда көрсетілген негізгі функциялармен қатар салықтардың ынталандыру, бақылау функцияларын атап кетуге болады. Реттеушілік қызметі - салықтың ең негізгі қызметі. Осы қызмет арқылы салықтар ел экономикасына өз ықпалын тигізеді, яғни салықтарды реттеу жүзеге асырылады. Салықтық реттеудің ең басты мақсаты - өндірістің дамуына ықпал ету. Салық түрлері, салық салу әдістері салықтық реттеудің тетіктері болып саналады. Жоғарыда көрсетілген салықтық реттеудің тетіктері тек қана өндірістің дамуын реттеп қана қоймайды. Сонымен қатар ақша және баға саясаты, шетелдік инвесторларды ынталандыру, шағын және кіші кәсіпкерлікті дамыту жұмыстарын жүзеге асырады. Әрине, салықтық реттеу тетіктері тиімді қызмет атқару үшін, олардың басқа да экономикалық тетіктермен тығыз байланыста болуы қажет. Салықтық реттеуде салық ставкалары мен салық жеңілдіктерінің алатын орыны ерекше. Себебі, ғылыми негізделмеген, шектен тыс жоғары қойылған ставкалар кәсіпкерлердің ынтасын төмендетіп, өндірістің төмендеуіне және мемлекеттік бюджет кірісінің азайуына әкеліп соқтырады. Осы сияқты салық жеңілдіктерінің де теңсіз жағы және бар. Дамыған елдердің тарихынан салық ставкалары жөнінде мынаны байқауға болады:

егер төленетін салық мөлшері салық төлеуші табысының 50 процентінен асып кетсе, онда ол өндірістің тоқтап қалуына соқтырады;
егер салық мөлшері салық төлеуші табысының 45-50 проценті аралығында болса, онда жай, ұдайы өндіріске әкеледі;
егер салық мөлшері, салық төлеуші табысының 35-40 проценті мөлшері

аралығында болса, онда ұлғамайлы ұдайы өндіріске әкеледі [4] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.