Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнес субъектілерінің даму проблемалары мен оларды мемлекеттік қолдау бағыттары, оның ішінде салықтық реттеу тетіктерінің әсер ету тиімділігіне баға беру

Пән: Бизнесті бағалау
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ:

КІРІСПЕ . . .

I Шағын және орта бизнес: қазіргі кездегі дамуы мен қалыптасуы және оны мемлекеттік реттеудің теориялық аспектілері . . .

Шағын және орта бизнестің қазіргі кездегі даму тенденциялары . . .
Кәсіпкерлік қызметі мемлекеттік реттеудің салықтық аспектілері . . .

2. Шағын және орта бизнес өкілдеріне салық салудың қазіргі кездегі механизмі . . .

2. 1 Арнаулы салық режимі - орта және шағын кәсіпкерлікке салық салудың тиімді нысаны ретінде . . .

2. 2 Шағын және орта бизнес өкілдірінен түсетін салықтық түсімдердің бюджет кірісіндегі алатын орны . . .

3. Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік ынталандырудың салықтық аспектілрінің жетілдіру бағыттары . . .

3. 1 Кәсіпкерлікті салықтық ынталандырудың шет елдік тәжірибесі . . .

3. 2 Еліміздегі орта және шағын бизнес субъектілерінің салықтық ынталандыру мәселелері және оны дамыту жолдары . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

КІРІСПЕ

Кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау орта және кіші бизнестің дамуына жағдай жасайтын, олардың қызметтерін ынталандыруға мүмкідік тудыратын экономикалық құқықтық жағдай жасауды, сонымен қатар оларға жеңілдіктерді пайдалана отырып материалдық және қаржылық ресурстарды салуды білдіреді. Кәсіпкерліктің көзқарасы бойынша, олардың максималды пайда табуы, салынған инвестицияның тиімділігі, тәуекелділік деңгейінің жоғары болуы, меншік пен азаматтардың құқықтық жағынан қорғалуы сияқты діттеген мақсаттарына жетуіне тек мемлекет қана жағдай жасай алады. Ал, мемлекеттің көзқарасы бойынша кәсіпкер ең жоғары деңгейдегі мүдделер мен мақсаттарға жетуі тиіс (мысалға, қоғамдық байлықтың өсуіне, жұмысбастылық мәселесін шешуге, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге ықпалын тигізуі қажет және т. б)

Мемлекет пен орта және шағын кәсіпкерліктің мақсаттары мен мүдделерін түйістіру барысында тиімді мемлекеттік саясат жүргізілуі тиіс.

Дамыған елдер тәжірибесі мен Қазақстандағы қалыптасып жатқан нарықтық қатынастар көрсетіп отырғандай өндірістің тұрақтандырылуы мен дамуы және тұрақты экономикалық өсуге қол жеткізу бәсекеге төтеп бере алатын шағын экономиканың дамуына және солар көтеретін бастамаларға негізделуі қажет. Сондықтан, ммлекеттіе ресурстар бұрынғы перспективасы жоқ өндірістен қазіргі кәсіпкерлікті ынталандыруға бағытталуы қажет және жеке инвестициялар экономикалық көтерілудің бастамасы мен тұрақтандырудың негізгі кілті болуы тиіс.

Тауарлар мен қызметті көбейтуге мүміндік беретін және осы негізде орталықтандырылған қаржылық ресурстары қорларын құруға, оның ішінде мемлекеттік бюджетті қалыптастыру құралы болып табылатын мемлекеттің салық саясаты кәсіпкерлікте негізгі рөл атқаратыны сөзсіз. Нарықтық экономика кезінде салық саясаты шаруашылық жүргізудің тиімді нысандарын ынталандырып отыруы қажет және өндіріс деңгейін көтеруге, оның пайдалылығын жоғарлатуға жағдай жасауы шарт.

Салық жүйесі салықтық қатынастары жиынтығынан және оны реттейтін институттардан тұрады. Қаржы қатынастары кез келген қоғамдық жүйде орын алатын жалпы экономикалық қатынастардың құрамдас бөлігі. Мемлекет салық жүйесі арқылы саяси, экономикалық және әлеуметтік салалардың алуан түрлі қызметтеріне жүзеге асыру үшін жұмсайды.

Мемлекеттік қаржылар ұлттық табысты қайта бөлуде, қоғамдық- экономикалық құрылымын қалыптасыруда, өндіргіш күштерді жетілдіруде маңызды рөл атқарады. Мемлекеттің қаржылары әлеуметтік бағдарламаларды жүзеге асыруға, мемлекеттік басқару аппараты мен қорғанысқа, тәртіп сақтау күштерін қаржыландыруға, сартқы экономикалық қызметті атқаруға жұмсалады.

Мемлекеттік бюджеттің кірістері біріншіден орталық және жергілікті органдар жинайтын салықтардан, мемлекеттік заемдардан, бюджеттен тыс немесе мақсатты қорлардың төлемдерінен құралады.

Мемлекеттік табыстың жалпы материалдық негізін ұлтық табыс құрайды, мұны бөлу және қайта бөлу негізінде бірқатар шаралар жүзеге асырылады. Мұндай қайта бөлу механизмінің негізгі және тұрақты буындары- салықтар, мемлекеттік заем, бюджеттен тыс қорлардан алынған төлемдер.

Мемлекеттік бюджет түсімдерінің ең басты көзі- салықтар. Өнеркәсібі дамыған елдердің бюджетіндегі салықтардың үлесі 90 пайыз.

Қазіргі кездегі салықтардың маңызы мен рөлі мемлекеттік органдарды қаржы ресурстарымен қамтамасыз етумен шектелмейді. Салықтар ұлттық табысты мемлекеттендірудің басты құралы. Олардың макроэкономикалық шешуші рөлі артып келеді, мұны Жалпы Ұлттық Өнімнің көлеміндегі салық үлесінің ұлғаюынан көруге болады. Салықтар экономикалық белсенділікті арттырудың, ұдайы өндіріс процесіне әрекет етудің басты бір тұтқасы ретінде жаңа сипатқа ие болуда. Мұндай ықпал көп бағытта жүргізілуде. Табысқа салық салу арқылы манипуляция жасап, мемлекет капиталының қорлану процесіне айтарлықтай әсер етеді.

Салық арқылы реттеу әдістері салалардың бәсекелестігін ынталандыруға, капиталдың қорлануына қолайлы жағдай жасауға, корпорациялардың әлеуметтік қызметін қолдауға кеңінен пайдаланылады. Осы мақсатта түрлі салық жеңілдіктерін беру қажет. Салықтық жеңілдіктер беру арқылы мемлекет өндіргіш күштері аймақтық орналасуға, инфрақұрылым объектілерін салуға және тағы басқалары арқылы айтарлықтай әсер ете алады. Салықты реттеуде мемлекет тек жекелеген шаралар жүргізіп қоймай, сонмен қатар барлық шаруашылық конъюнктураға ықпал етеді. Экономикалық тоқыраудан шығу үшін мемлекет салық салудағы жеңілдіктер беру жолымен күрделі қаржыны ынталандырып, тұтыну мен инвестицияны қолдап, тауарларға жиынтық қоғамдық сұраныстың болуы үшін қолайлы жағдайлар жасайды.

Қазіргі кезде нарықтық экономиканың белсенді қатысушылары - кәсіпкерлер, іскер аамдар немесе бизнесмендер.

Кәсіпкерлік туралы көзқарас мыңдаған жылдар бойы өндіргіш күштің дамуымен меншік қатынастармен, ғылыми- техникалық прогресстің және қоғамдағы өндірісті ұйымдастырудың түріне, оның шоғырлану дәрежесіне қарай өзгеріп тұратынын атап өту қажет.

Әлеуметтік- эконмикалық құбылыс ретінде кәсіпкерлік көптеген қоғамдық қатынастарды қамтиды. Кәсіпкерліктің тамыры адам қызметінің экономикалық жағдайларында жатыр.

Кәсіпкерлік қызметтің мәні- өндіріс құрал-жабдықтардың шаруашылық объектісі ретінде иемденуде және табыс алу мақсатында өндіріс факторларын тиімді пайдалану. Кәсіпкерлік қызметтің өркениетті дамуы үшін мемлекет тарапынан жағдай жасалуы қажет.

Сондықтан да, Қазақстан Республикасында шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің дамуын мемлекеттік қолдауды жүзеге асырудың салықтық аспетілері актуалды болып табылады.

Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты - Қазақстан Республикасында ошағын және орта бизнес субъектілерінің даму проблемалары мен оларды мемлекеттік қолдау бағыттары, оның ішінде салықтық реттеу тетіктерінің әсер ету тиімділігіне баға беру.

Қойылған мақсатқа жету үшін төмендегі сұрақтар қарастырылады:

Қазақстанда кәсіпкерлікті дамытудың әлеуметтік- экономикалық алғы шарттары;
Қазіргі жағдайдағы Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметінің даму жағдайы;
Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу тетігі ретіндегі салық жүйесінің атқаратын рөлі;
Бүгінгі күнгі Қазақстан Республикасында шағын және орта кәсіпкерлік қызметке салық салу механизмі;
Шағын және орта бизнес өкілдерінен түсетін салықтық түсімдердің бюджет кірісіндегі алатын орны;
Шағын бизнес субъектілеріне салық салуды жетілдіру бағыттары.

Жоғарыда айтылған мәселерді қарастыруда ең бірінші салықтық заңдық- нормативтік актілер, содан кейін көптеген классик- экономистердің, отандық ғалымдардың, экономика саласындағы қзметкерлердің ғылыми еңбектері, оқу құралдары, оқулықтары және түрлі мақалалары қолданылып отыр.

Шағын жіне орта бизнес: қазіргі кездегі дамуы мен қалыптасуы және оны мемлекеттік қолдаудың теориялық аспектілері. Шағын және орта бизнестің қазіргі кездегі даму тенденциялары.

Нарықтық қатынастар жүйесі, кәсіпкерлікті дамытуға жағдай жасайтын және олардың міндеттерін тауарлары мен қызмет түрлерінің сапасы мен құрылымын, көлемін арттыра отырып жұмыс тиімділігін жоғарылататын шаруашылықты жүргізудің универсалды үлгісі болып табылады.

Кәсіпкерлік дамыту бүгінгі күні Қазақстанның экономикалық саясатында үлкен орын алады. Оның себептері Қазақстан нарықтық экономикаға жету жағдайында түрлі меншік формасындағы шағын және орта бизнестегі кәсіпорындар құруға деген қажеттілік пайда болды, яғни, тұтыну нарығына тез тауарларын шығарып, халықты жұмыспер қамтамасыз ету, экономиканы жан- жақты дамыту әлемдік рынокқа шығу, ұлттық байлығымызды көтеру және т. б.

Сонымен, жеке кәсіпкерлік дегеніміз - азаматтардың, мемлекеттік емес кәсіпорындардың өзіндік жеке меншігіне негізделген және пайда табу мақсатында бағытталған инициативалық іс-әрекеті болып табылады.

Жеке кәсіркерлікті заңды ұйым құрмай-ақ жеке азаматтардың өздері де өз алдына жүзеге асыруына болады.

Дамушы елдерде шағын және орта бизнесті мемлекеттің экономикалық деігейін жоғарлатудың негізі болып табылады.

Әлемнің өнеркәсібі дамыған елдердің өзінде шағын жіне орта бизнестің даму деңгейі сол елдің немесе аймақ пен қаланың жетістіктерінің бұлжытпас дәлелі екенін көрсететін көрсеткіш есебінде қабылдау әдеттегі нәрсе болып табылады. Кез келген қоғам бірқалыпты даму деңгейіне жеткісі келсе, ең бірінші экономикада азаматтардың инициатива көтеруіне мүмкіндік жасауы қажет. Шағын кәсіпкерліктің дамуы бұқаралық тұрғыда экономикалық инициативаның пайда болғанын дәлелдейді. Егер, оған тереңірек үңілетін болсақ, ТМД-ның елдерінің барлығында нарықтық қатынастардың пайда болуы мен қалыптасуы, олардың кеңес үкіметі кезінде меншіктің ешкімнің иелігінде болмауы себебінен пайда болады. Сондықтан реформаның мақсаты: халыққа өз елінің қожайыны екенін білдіретін сезімді қайтару. Ал, шағын бизнес бұл үшін іс әрекет жасаудың нағыз сәйкес келетін аумағы болып табылады.

Бұл нарықтық қатынастардың дамуының заңдылығы, өйткені макроэкономикалық реформалардың іргетасы болып шағын және орта бизнесті дамыту болып табылады.

Президентіміз айтып өткендей, “орындаушы органдар макроэкономиканың мәселерімен көбірек айналысып, түрлі меншік формаларының, әсіресе шағын жіне орта бизнестегі кәсіпорындардың жұмысының дамуына аса көңіл бөлмейді . . . Бұл секторлардың жұмысын жандандырмай тұрып, біз өркениетті нарыққа қол жеткізе алмаймыз”- деп атап көрсетті (25; 5) .

Базалық салаларды құрылымдық жағынан қайта құруды жүзеге асыру көптеген себептерден өте баяу жүріп отырғандықтан, протекционисттік шараларды іс жүзіне асыру арқылы еңбек күшін көбірек қажет ететін түрлі жұмыс орындарын құруды ынталандырудың объективті қажеттілігі күннен күнге артып отыр. Экономиканың басты секторлары болып қазіргі жағдайда ұсақ сауда делдардары, фермерлер және де басқа ауыл шаруашылық өндірушілері, құрылыс фирмалары, сондай-ақ түрлі бизнес циклдерінен тұратын кәсіпкерлікі табылуы керек.

Қазақстан Республикасы шағын кәсіпкерлікті дамыту барысында аз жұмыстар жасалған жоқ. Егер де кәсіпкерлік қызметті оларды дамуынан бастап реттейтін заңдылықтарға келетін болсақ, онда, кәсіпкерлікті дамытудың алғашқы іргетасы ең алдымен кооперативтер құру негізінде қаланды. 1988 жылғы “Кооперация туралы” заңы мемлекеттік және экономикалық колхоздық- кооперациялық секторларының бірдей құқықтық деңгейде жұмыс жасауын көздеді. Қазақстан кәсіпкерлерінің бірінші даму сатысы 1990 жылғы “Қазақ ССР кәсіпкерлікті және шаруашылықты іс әрекетті дамыту” заңы шыққаннан кейін қалыптаса бастады. Кооперативтер мен ұйымдар саны 15 мыңға жетті, ал онда жұмыс істейтіндер саны 300 мың адамға жетті. Олар елдегі тауарлар мен қызметтердің төрттен бір бөлігін шығарды.

Кейінірек, қайтадан "Кооперация туралы" заң жаңаланып, өңделіп қайтадан шықты. Осыған орай кәсіпорындар жұмыс істегенімен сатып алу-сауда кооперативтеріне салық салу қатал түрде жүргізілуінің әсерінен олардың іскерлік қызметі құлдырауға ұшырады. Осыдан кейін 1992 жылы Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алуының артын ала " Жеке кәсіпкерлікті қорғау және қолдау туралы" заңның пайда болуы азда болса ілгері жылжуға әкелді. Сонымен бірге "Шаруашылық серіктестіктер мен акционерлік қоғамдар туралы" заңының пайда болуы да оған тұстас келді. Кейіннен 1995 жылдың 2 мамырында ҚР Президентінің "Шаруашылық серіктестіктер туралы" жарлығы шықты. Бұл заңдылықтардың барлығында дерлік кәсіпкерлік қызметті табыс табуға немесе сұранысты тауарлар арқылы қанағаттандырумен пайда табуға бағытталған өзінің мүлкіне, өзіндік тәуекелге негізделген азаматтардың іс-әрекеті деп қарастырады (22; 17) .

Содан бері біраз уақыт өтті, экономикада да заңдылықтарда да күтпеген өзгерістер болды. Шағын және орта бизнестегі кәсіпорындар пайда болып, нығайа түсті.

Қазақстан Республикасында шағын бизнес субъектлері болып сәйкес заңдылықтар бойынша жұмысшыларының саны 50-ден аспайтын, материалды активтерінің құны алпыс еселенген айлық есептік көрсеткішке теңестірілген, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар табылады. Заңды тұлғалар өз қызметін келесі формада жүзеге асыруы мүмкін: толық серіктестік, аралас серіктестік, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, қосымша жауапкершіліктегі серіктестік, өндірістік кооперативтер.

Бірнеше қызмет түрлерін жүзеге асыратын шағын кәсіпкерлік субъектлері жылдық айналым көлеміне келесі ең көп қызмет түрлерінің өлшемдері бойынша жатқызылады.

Кәсіпкерлік туралы заңдылықтарда заңды тұлғалардың егер олар, бір немесе бірнеше шарушылық серіктестіктерде құрылтайшылар болатын болса, онда олардың жеке кәсіпкерлердің жарғылық қорындағы үлесі 25% мөлшеріне

дейін шектеледі.

Азаматтардың жеке өзіндік кәсіпкерлігі тауарларды сату жолымен, қызмет пен жұмыстарды іске асыру жолымен кәсіпкерліктің ұйымдық-құқықтық формасы болып табылады.

Адамдар қызметін оның сипатына қарай екі түрге бөлуге болады: еркін (ағашқы, базалық) және еріксіз (екінші немесе келесі) . Ал, кәсіпкерлік еркін қызмет түріне жатады, өйткені, ол жеке адамның өз қызығушылығынан туындайды өзінің ерік-жігеріне, таңдап алған мақсатына, жету құралына, оның нәтижесі мен жүзеге асу процесіне тікелей байланысты.

Заңдылықтарға байланысты өзіндік жеке кәсіпкерліктің екі түрі бар: жеке азаматтың меншік құқықтық бойынша өзіне тиеселі мүлкіне негізделген немесе топтық, жалпы біріккен немесе үлестік меншікке негізделген кәсіпкерлік.

Топтық кәсіпкерлік үш түрлі кәсіпкерлік қызметтен тұрады:

Жанұялық кәсіпкерлік, жалпы мүлікке негізделген шаруа қожалықтары немесе жекешелендірілген үй-жайларға негізделген, кәсіпкерлік қызмет үлестік меншіктен тұратын жай серіктестік.

Ауыл шаруашылығындагы жеке кәсіпкерлік осы уақытқа дейін 1990 жылғы 21 мамырдан "Шаруа қожалықтары туралы " заңы бойынша реттеліп келген болатын, қазір "Жеке кәсіпкерлік туралы" заңы бойынша реттеліп отырады.

Фермерлік шаруашылық болып, қызметі тікелей өндіріспен байланысты болатын және ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу және қайта өңдеумен шұғылданатын жерді ауыл шаруашылығына бейімдеп жұмыс істейтін шаруашылықтар табылады. Оның негізгі түрлерінс жеке кәсіпкерлікке негізделген фермерлік шаруашылықтар жэне шаруа қожалықтары жатады. Шаруа қожалықтары біріккен қызметке негізделген жай серіктестік түрінде құрылған шаруашылық болып табылады. Сонымен қатар оларға жалдау мүмкіндіктері берілген.

Заңды тұлғалар бөлігіндегі шағын кәсіпкерлікті реттеу мақсатымен

08. 04. 2008 ж. Осы сферада жұмыс істеушілердің санын келесілер бойынша шектеу қарастырылған:

өнеркәсіпте, құрылыста және ауыл шаруашылығында -50 адамғадейін;
сауда мен тұрмыстық қызмет көрсетулерде -30 адамға дейін;
транспорт пен байланыста- 25 адамға дейін;
ғылыми және инновациялық қызметте- 20 адамға дейін және басқада қызметтерде (ойын жэне шоу-бизнестен басқасы) -15 адамға дейін.

Осы жерде айта кетерлік тағы да бір жайт, шет ел практикасында жеке кәсіпкерлікті бөліп-жарып жіктемейді. Мысалға, Англияны алып қарайтын болсақ оларға капитал нарығына кірмейтін (бағалы қағаздарды шығаруға және таратуға болмайтын фирмалар) бір немесе бірнеше меншік тұлғалары басшылық ететін фирмалар жатқызылады. Мұндай фирмаларда жұмыс істейтіндер саны 200-ден аспауы керек.

Жапондық фирмаларда жеке кәсіпорындарда жұмыс істейтіндер саны 100 адамнан аспауы керек екен. Францияда нақты дифференциация жоқ: біреулер 50 адам дейді, біреулер 100 адамнан аспауы керектігін айтады.

Европалық контингентте капиталдың шекті айналымы жеке кәсіпкерлікті анықтаудың негізі болып табылады.

Осылайша әр түрлі елдерде шағын кэсіпорындарға әр түрлі кәсіпорындарды жатқызады.

Қазіргі кезде біздегі орташа кәсіпорындардың статусы әлі де болса анықталған жоқ, дегенмен 2008 жылы "Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы" Заңда шағын және орта, ірі кәсіпорындардың ресми түрде анықтамасы берілген болатын. Онда орта бизнес субъектлеріне жұмысшыларының саны 250 адамнан және жалпы активтерінің құны 325000 АЕК -тен аспайтын кәсіпорындарды жатқызылған болатын. Осы уақытқа дейін, нақты қандай кәсіпорындарға жатқызылатыны белгісіз, шағын кәсіпкерлігі қайсы, орта кәсіпкерлігі қайсы, бәрібір үкіметтің барлық құжаттарында орта және шағын бизнесті қолдау туралы сөз болып жатады. Сондықтан мемлекеттік қолдауды қажет етіп жататын орташа кәсіпорындарды анықтап, олар бойынша мониторинг ұйымдастыру негізгі мәселелердің біреуі болып табылады.

Келесі маңызды мәселе кәсіпкерлік қызметтің жұмыссыздық проблемасын шешудегі атқаратын ролін қарастыра кету өсуін болады деп есептейміз, өйткені қазіргі шешуі қиын мәселелердің бірі осы жұмыссыздық мәселесі.

Нарықтық экономикада шағын кәсіпкерлік екі түрлі негізгі қызмет атқарады: экономикалық жене әлеуметтік. Экономикалық қызметтің негізінде бәсекелік орта туғызу, ішкі рынокты тауарлармен және қызмет түрлерімен қамту, ұлттық өндірісті қолөнерді дамыту жэне т. б. Кәсіпкерліктің элеуметтік кызметі жұмыссыздық проблемасын шешу, кедейшілікті жою, коғамды демократияландыру және т. б.

Түрлі экономистердің талдау жасағаны көрсеткеніндей, Қазақстандағы жеке кәсіпкерліктің негізгі тенденциялары болып:

-жеке кәсіпкерлік субъектлерін тауарлар мен қызмет көрсету сферасына жұмылдыру;

-шағын кәсіпорындарды өнеркәсіптік дамыған аймақтарға бағыттау;

-соңғы жылдардағы болып келген салық салу, несиелеу, осы уақытқа дейін әлі де болса дұрыс шешімін таппай келе жатқан олардың мемлекеттік органдармен арақатынасын нығайту проблемаларын шешу;

-шағын кәсіпкерлік субъектлерінің сан жағынан өсуі жэне олардың жұмысбастылық санының өсуіне тигізетін әсері.

Бүгінде Қазақстанда 2004 жылдың 1-қаңтарындағы мәліметтер бойынша шағын кәсіпкерлікпен айналысатын 177334 заңды тұлғалар, орта кәсіпкерлікпен айналысатын 10700 заңды тұлға тіркелген. Шағын кәсіпкерлікті қарастыратын болсақ, онда 2004 жылдың 1-қаңтарындағы мәлімет бойынша 68708 кәсіпкер қызмет етеді, ондағы жалдамалы жұмыскерлер саны 748785 адам.

Сызба 1 - 2000-2003жж. ҚР шағын бизнестің даму қарқыны. мың бірлік*

Шағын бизнес субъектілерінің дамуында соңғы бірнеше жылда жеке тұлғалардың өсуі байқалады, ал заңды тұлғалар - шағын кәсіпорындар көп болмаса да азайған. Мысалы, 2000 жылы олардың саны 45124 бірлік болса, бүгінгі күні олардың саны 68708. 2000-2004 жылдары шағын кәсіпкерліктің белсенділігі алдыңғы жылдарға қарағанда едәуір артты. Бұл мемлекеттік қолдау шараларының күшеюімен, халықтың нақты кірісінің артуымен байланысты. Бірақ, бұған қарамастан, қарастырылған мерзім ішінде шағын кәсіпорын субъктілерінің - заңды тұлғалар мен ондағы жұмыс істеп жатқандардың санының жоғарылағаны көрінеді (2-сызба)

Сызба 2 - 2000-2003 жж. аралыгындағы шағын бизнес саласындағы жұмыскерлер санының өсу қарқыны* (Қазақстанның жыл сайынғы Стат. мәліметтері. ҚР Статистикалық Агенттігі. )

Соңғы кезде өзіміз білетіндей үкімет тарапынан қолданылып жатқан шараларға қарамастан кіші кәсіпкерлік көбінесе тауарлар сату мен қызмет көрсету сферасында дамып отыр, ал, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, транспорт және байланыс ірі кәсіпкерлік үлесіне тиіи отыр. Мысалға, өнеркэсіпте кіші кәсіпкерлікте жұмыс жасайтындардың алатын үлесі 12 процентті құраса, ал, бөлшек саудада жұмыс жасайтын адамдар 90 процентке жетеді екен.