Қазақстан Республикасындағы тұрғын-үй құрылысының жағдайы мен халықтың баспамен қамтамасыз етілуі жағдайын анықтау

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ:

Кіріспе . . . 3

І Тарау. Ипотекалық несиелердің даму эволюциясы мен оның Қазақстан Республикасындағы орны . . . 6

1. 1. Тұрғын-үй саласындағы несиелік қатынастардың пайда болуы, қалыптасуы және даму тарихы . . . 6

1. 2. Ипотекалық несиелеудің экономикалық және құқықтық мазмұны мен табиғаты . . . 13

1. 3. Ипотекалық несиелеу жүйесі . . . 17

ІІ. Тарау. Қазақстандағы тұрғын-үй саласын несиелейтін компания және екінші деңгейдегі банктердің қарым қатынасын талдау . . . 20

2. 1. Қаржы рыногінің Қазақстан ипотекалық компаниясындағы операторы . . . 20

2. 2. Тұрғын - үй құрылысын салуға үлестік қатысу . . . 26

2. 3. Екінші деңгейдегі банктердің несиелеу тәжірибелері және даму

ағымы . . . 31

ІІІ. Тұрғын-үй құрылысының проблемалық мәселелері мен даму болашағы . . . 45 3. 1. Несиелік қатынастардың проблемалық мәселелері . . . 45

3. 2. Тұрғын-үй құрылысының даму болашағы . . . 52

Қорытынды . . . 64

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 66

Кіріспе

Дипломдық жұмыстың өзектілігі - азаматтарды тұрғын - үймен қамтамасыз ету мәселесі кез-келген дамыған және даму жолындағы мемлекеттердің ең маңызды міндеттерінің бірі деуге болады. Біздің елімізде де бұл мәселені қазіргі таңда аса өзекті болып отыр. Салынып жатқан құрылыстар жеткіліксіз, қолда бар тұрғын-үй қоры ескіріп, қайта қалпына келтіруді талап етеді.

Сондықтан нарық қатынастарындағы тұрғын-үй құрылысын дамыту перспективалары негізінен алғанда тұрғын-үйді несиелеудің ұлттық жүйесін дамытудың тиімділігі мен оның келешегімен айқындалып отыр.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қазақстан Республикасындағы тұрғын-үй құрылысының жағдайы мен халықтың баспамен қамтамасыз етілуі жағдайын анықтау үшін жасалған таңдамалар, баспанаға мұқтаж халықтың аса көп екендігін көрсетіп отыр.

Статистикалық мәліметтерге жүгінер болсақ, қазір республикамызда орташа есеппен 1, 3-1, 4 миллион адам баспанаға зәру. Бүгінгі күні пайдалуға берілетін баспана көлемі қазіргі бар тұрғын - үй қорының жалпы көлемінен 0, 5-0, 7%-ы ғана құрайды және тұрғын-үй қорынан жыл сайын шығып қалатын үйлердің мөлшерінен де аса алмайды. Тұрғын - үй қорының тізілімі деректерінен белгілі болғандай, 2004 жылдың 1-қаңтарындағы жағдай бойынша ҚР тұрғын-үй қорының жалпы алаңы 243, 0 млн. шаршы метрді, оның ішінде қалаларда - 144, 8 млн. шаршы метр, ауылдық жерлерде - 98 млн. шаршы метрді құрайды екен. Көппәтерлі тұрғын-үйлердің үлесі - 151, 8 млн. шаршы мерт немесе 62, 5%, жеке тұрғын-үйлердің үлесі - 91, 2 млн шаршы метр немесе 37, 5%. ҚР тұрғын-үй қорының шамамен 97%-ы (235, 3 млн м2) жеке меншікте, шамамен 3% -ы (7. 7. млн. м2) мемлекеттік меншікте.

Ал қолда бар тұрғын - үй қорының біразы қанағаттарлықсыз техникалық жағдайда, атап айтқанда:

тұрғын-үй қорының 10. 3%-ы күрделі жөндеуден өткізілуі керек;
апаттық жағдайдағы 1. 3% тұрғын-үй (жалпы тұрғын-үй қорының бұзылуы керек.

Тек соңғы кездерде ғана жеке меншік нысандағы тұрғын-үй құрылысы белсенді түрде дамып келе жатыр, кейінгі 4 жылда құрылыс көлемі 57, 3%-ға артса 39, 3 млрд, теңге осы салаға салынған. Сонымен бірге тұрғын-үй құрылысына тартылатын инвестиция көлемі де артып отыр. Тағы бір айта кетер жәйт осы проблемаларды шешудің бір жолы ретінде ипотекалық несиелеу жүйесін де айтуға болады.

Осыған байланысты, қазіргі таңда көптеген елдерде кеңінен қолданылып келе жатқан тұрғын-үй несиесінің екі негізгі үлгісін бөліп көрсетуге болады, олар: «жинақтаушы банк» үлгісі мен «ипотекалық компания» үлгісі. Жинақтаушы банктер өз қорларын негізінен алғанда салымдар арқылы жинақтайды. Ипотекалық компаниялар салымдар тартпайды және бастапқы операцияларды өз меншігіндегі капиталдан және мерзімді заемдар есебінен қаржыландырады.

Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасындағы тұтыну несиелері экономикадағы жалпы несие көлемінен екі есеге асып түседі десек қателеспеспіз. Банктер елдегі тұрақтылық пен экономикадағы қарқынданумен кейін өз активтерін өтеу мерзімдері анағұрлым ұзағырақ ипотекалық несиелерді қоса алағанда, осы несие түріне орналастыру мүмкіндігіне ие болады. Мәселен, 01. 01. 2002 жылдағы жағдай бойынша берілген тұтыну несиелерінің (оның ішінде тұрғын-үй сатып алу мен үй салуға) үлесі 20823 млн. теңгені немесе 17, 2 пайызды құраған. Ал, 2003 жылдың 11 айында несиелердің жалпы көлемі 41. 2 пайызға, яғни 949, 5 млрд. теңгеге өскен 3.

Әйтсе де, жүргізілген талдама нәтижесінде қазіргі кезде аса өзекті болып отырған тұтыну несиелері оған қатысушы екі тарапқа да айтарлықтай тиімді болып отырғандығын байқауға болады. Оның екі жағына да тоқталып өтсек. Екінші деңгейдегі банктер үшін белгілі бір тәуекелдерге және несие беру үшін қызмет көрсетуге кететін шығындардың қымбаттылығына орай аса тартымды сектор бола алмай отыр. Атап айтқанда, өндірістік және қаржылық қызметке салық салудың жеткіліксіз тиімді жүйесіне негізделген несиелік тәуекелдің институтционалдық элементтерінің жоғары болуы, несиегерлердің құқықтарын қорғайтын заң базасының жұтаңдығы, қарыз алушылардың қаржылық есептерінің айқын болмауы және т. б. себеп болып отыр. Ал, қарыз алушылардың көзқарасы тұрғысынан келер болсақ, халықтың көпшілік бөлігі үшін тұтыну несиелері әлі де машақаты көп жұмыс болып тұрғандай. «Эксклюзив» журналы жүргізген әлеуметтік сауалнаманың нәтижесінде алынған деректеріне жүгінер болсақ, сұралған респонденттердің 7. 5. %-ы ғана осы заманғы ипотекалық несиелеудің шарттарын қолдануға ыңғайлы деп тапқан, 43, 5%-ы несие шартының тек ішінара ғана қолдануға жайрайтындығын, 18, 5%-ы ипотекалық несиелеудің қазіргі қолданылып отырған шарт-жағдайын олардың ахуалы мүлдем көтермейтіндігін айтқан. Бұл ретте респонденттердің 30, 5%-ы осы заманғы ипотекалық несиелеу жүйесіне деген өз көзқарастарын ашып айтып беруге қиналған. Ипотекалық несиені тұрғын-үй сатып алуға қолдануға 29. 5%-ы ниет білдірген, ал қалған көпшілік бөлігі ол үшін өзге құралдар мен қаражаттар қолдануды көздеоген. Сөйтіп, Қазақстанда ипотекалық несиелеу жүйесінің қарқынды дамып келе жатқандығына қарамастан, көптеген пәтерлер (риэлтерлердің айтуы бойынша) тікелей сату-сатып алу арқылы жүзеге асатындығы байқалды.

Осы дипломдық жұмыста С. Қ. Дияровтың «Экономика недвижимости» оқулығы, ресейлік ғалымдар А. Б. Крутик, М. А. Горенбургов және Ю. М. Гордың «Экономика недвижимости» оқулығы, Қазақстан Республикасы Президенті Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан Республикасында Тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» және тағы да басқа оқулықтар мен ресми басылымдар пайдаланылды.

І Тарау. Ипотекалық несиелеудің даму эволюциясы мен оның Қазақстан Республикасындағы орны

1. 1. Тұрғын-үй несиелік қатынастардың пайда болуы, қалыптасуы және даму тарихы

Қазақстанда экономикалық қайта құру басталғалы бері қаншалықты маңыздылығына қарамастан тұрғын-үй реформасы төмен қарқында дамып, баяу жүргізілді.

Тұрғын-үйді қаржыландырудың дәстүрлі кеңестік жүйесі кезінде Қазақстандағы тұрғын-үй саясаты одақ көлемінде жүргізіліп, бюджет қапражаттарын орталықтан мемлекеттік тұрғын-үй құрылысын салуға бөліп беруден және оны кезекте тұрған азаматтарға тегін берумен шектелетін.

Мұндай саясат Қазақстан өз егемендігін алып, нарықтық экономикаға аяқ басқан соң іске аспай қалды. Сөйтіп, Қазақстанның тұрғын-үй саласындағы нарықтық қатынастары 1991 жылы «Жекелешендіру туралы», «Меншік туралы» заңдары қабылданғаннан кейін басталды деуге толық негіз бар. Сәл кейінірек кепіл туралы, инвестициялық қызмет туралы заң актілері қабылданды, жаңа Азаматтық кодекс енгізілді, сонымен бірге ҚР Президентінің «Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы», «Жылжымайтын мүлікті және олармен жасалатын мәлімелерді мемлекеттік тіркеу туралы» заң күші бар Жарлықтары, «Тұрғын-үй қатынастары туралы» заң қабылданып тұрғын-үй саласында нарықтық қатынастардың қалыптасуы үшін заң базасын жасауға алғашқы қадамдар басталды.

Сонда да, халықтың көпшілік бөлігіне төлем қабілеттілігі жетімсіз болғандықтан реформаның алғашқы жылдарындағы тұрғын-үй нарығы дайын баспанаға деген халықтың сұранысын қанағаттандыра алмады деуге болады және ол кезде несиелік - қаржылық механизмнің қажетті құралдары да қамтамасыз етілмеген болатын.

Соған қарамастан, 1993 жылы тұрғын-үй қатынастарын реформалауда аса маңызды қадам жасалды деуге әбден негіз бар, ҚР Президентінің №1344 Жарлығы арқылы «Жаңа тұрғын-үй саясаты мен оны жузеге асыру механизмдері мемлекеттік бағдарламасы» қабылданды. Бұл бағдарламада мемлекеттік тұрғын-үй саясаты саласындағы бірқатар маңызды стратегиялық қадамдары қарастырылды, атап айтқанда:

тұрғын-үй саласына қатысты бар құқықтық нормалар жүйесіне өзгертулер мен толықтырулар енгізу;
тұрғын-үй құрылысы мен тұрғын-үй - коммунальдық шаруашылығын қаржыландыру жүйесін реформалау;
монополиядан шығару;
тұрғын-үй құрылысын салуға қатысушыларға жеңілдіктер жүйесін құру және осы процеске азаматтар мен заңды тұлғаларды барынша тарут мақсатында пайдалануға беру;
тұрғын-үй саласында жалға беру секторын кеңейту бойынша іс-шараларды жүзеге асыру;
құрылыс индустриясының базасын жетілдіру;
тұрғын-үй құрылысын салу үшін жер учаскелерін бөліп беру және тіркеу іс-жосықтарын жеңілдету;
халық көп қоныстанған аудандарда әлеуметтік, инженерлік және көлік инфрақұрылымдарын кешенді дамыту;
мемлекеттік тұрғын-үй саясатын жүзеге асыру үшін тиімді ұйымдық құрылым құру;
тұрғын-үй және жылжымайтын мүлік нарығының инфрақұрылымын тұтастай дамыту.

Аталған Жарлықта жария етілген стратегиялық маңызды міндеттердің көпшілік бөлігі осы күнге дейін жүзеге асырылмағандығына қарамастан, бұл құжат мемлекет үшін тұрғын-үй проблемасының маңыздылығын көрсетеді және тұрғын-үй саясатының мемлекеттік басым бағытына кіретіндігін білдіреді.

Сөйтіп, ол тұрғын-үй құрылысын салудың қазіргі бар қаржыландыру жүйесін реформалау қажеттілігне алып келді, яғни қаржыландырудың бюджеттік жүйесінен сыртқы бюджеттік қаражат есебіне көшу.

Әлем тәжірибесінде құрылыс салуға және меншікке тұрғын-үй сатып алуға қолайлы жағдай құруға негізделген және тұрақты табысы бар халыққа қызмет көрсетуге бағытталған ипотекалық несиелеу жүйесі әрекет етеді. Осы ипотекалық несиелеу жүйесінің өзі әлемдік тәжірибеде үш түрге бөлінген, оларды атап өтсек:

еуропалық үлгі;
американдық үлгі;
малазиялық үлгі.

Негізгі ипотека алғаш рет Грецияда б. э. д. УІ ғасырдың басында пайда болды. Ол кезде ипотека барысында мүлік борышқордың иелігіне қалатын, ал несиелер кепілге салынатын затты әрі қарай сатуға және алынған сомадан өтемақы алуды талап ету құқығына ие болатын.

Дегенмен, қазіргі заманғы жүйеге сәйкес келетін ипотекалық несиелеу жүйесі (жылжымайтын мүлік кепілі бойынша несиелеу) 200 жылдай бұрын қалыптасты деуге болады. АҚШ - әлемдегі ең ірі ипотекалық несие нарығы болып табылады.

Біздің елемізде осы заманғы ипотекалық несиелеу жүйесі ҚР Президентінің «Жылжамайтын қабылдануынан бастау алады. Әйтсе де республикада ипотекалық несиелеу дамуы үшін негіз тек 2000 жылы қаланғанын жоғарыда атап өткен болатынбыз, сөйтіп тұрғын-үй саласындағы ипотека даму жолына қарай оң бет бұра бастады.

21. 08. 2000 жылы тұрғын-үй құрылысына ұзақ мерзімді қаржыландыру және ипотекалық несиелеу жүйесін дамыту тұжырымдамасын қабылдау осы саладағы басты жетістіктердің бірі. Осы құжатта тұрғын-үй құрылысы саласындағы жағдайда толыққанды талдама жүргізілген болатын және ипотекалық несиелеу жүйесін дамытуға кедергі келтіретін негізгі проблемалар, сондай-ақ осы жүйенің пайда болып, әрі қарай дамуы үшін қажетті негізгі іс-шаралар белгіленді.

Осылайша Қазақстандағы ипотеканың алғашқы бастауы 2000 жылдың тамыз айында ҚР Үкіметінің Қазақстан Республикасындағы тұрғын-үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландыру және ипотекалық несиелеу жүйесін дамыту тұжырымдамасын бекіткеннен кейін орныға бастады. Осы тұжырымдамаға сәйкес ипотекалық несиелеудің туынды нарығы операторын құру туралы шешім қабылданды, сөйтіп Қазақстандық ипотекалық компания құрылған болатын.

Тұжырымдамада ҚР-нда әлемдік тәжірибедегі қазіргі бар 3 үлгінің бірі іске асырылуы ықтималдығы ескеріліп әзірленді.

1. еуропалық үлгі.

Бұл үлгі ипотекалық несиелеуді жүзеге асыратын банктерді үлкен дәрежеде қолдануды қөздейді. Жеңілдікті салық салу, жеңілдікті несиелеу және т. б. осындай қолдаудың құралдары болып табылады. Негізгі институт ретінде мемлекеттік емес ұйымдар болады. Олар мұндай жағдайда жоғары капиталданған және сенімді болулары қажет екендігі сөзсіз.

2. американдық үлгі.

Бұл үлгіде ипотекалық несиелеуді сақтандыру мен қайта қаржылагдыруды жүзеге асыратын кең көлемді мемлекеттік инфрақұрылым қалыпастыру көзделеді. Сонымен қатар, осы үлгіде ипотекалық облигациялар нарығын дамыту қарастырылған, өйткені мемлекет олардың ипотекалық облигациялары қайта қаржыландыру үшін өтеуін төлеп алу механизмін жасайды. Мемлекеттің қатысуымен құрылған ипотекалық ассоциялар ипотекалық неисе ұйымдастырушыларының облигацияларды кепілдікке салуымен шығаруын қамтамасыз етеді, ол олардың өтімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Қаржылық нарықтары дамыған елдерде америкалық үлгі анағұрлым көбірек тиісді қолданылады.

Әйтсе де, қарыз капиталдағы қазақстандық нарықтың қазіргі даму сатысында Малазияның ипотекалық несиелеу жүесін қолдану тиімді болып отыр. Осы үлгіге сәйкес, Ұлттық Банктің, сондай-ақ ірі коммерциялық банктер мен өзге қаржылық ұйымдардың қатысуымен арнайы ипотекалық корпорация құруынан тұрады, олар несиегерлерден (банктерден) ипотекалық несиелерді өтеуін төлеп алады және содан кейін сатып алынған ипотекалардың пулымен қамтамасыз етілген бағалы қағаздарды (басқаша айтар болсақ жылжымайтын мүліктің кепіл құқықығын) шығарады. Осылайша, мұндай корпорация ипотекалық несиелерді сатып алумен өз шығындарын жабады, ал банктер өз кезегінде алған қаражаттарды жаңа ипотекалық несиелерді беру үшін пайдалану мүмкіндігіне ие болады, сол арқылы тұрғын-үй құрылысы нарығын тұтастай алғанда дамытуды ынталандырады.

Сонымен, ипотекалық несиелеу жүйесі көп қырлы құбылыс болғандықтан қаржылық, шаруашылық-құқықтық өмірде бірнеше аспектіге ие. Заң мағынасында ол-ипотекалық шартты жасасу мен жылжымайтын мүлікті иелену жағдайын және ол бойынша қарыздарды айқындау тәртібін көздейтін қатынастар жиынтығын көрсетеді. Белгілі бір жылжымайтын мүлік иелері құқытарының сеніміділігін нақты белгілеуге мүмкіндік беретін мұндай жүйенің болуы - кепілге салынатын жылжымайтын мүлікке - жерге,, өндірістік және өндірістік емес мақсаттағы құрылыстарға ұзақ мерзімді несиелерді беруге шарт-жағдай жасайды.

Осы Қазақстан Республикасындағы тұрғын-үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландыру және ипотекалық несиелеу жүйесін дамыту тұжырымдамасында біздің республикада ипотекалық несиелеудің екі деңгейлі жүйесі қарастырылған.

Бірініші деңгейге мыналар кіреді:

баспаханаға баға белгілеу;
баспаханаға ақшалай төлем;
тұрғын-үй талап ету құқықығын беру;
екінші деңгейдегі банктің ипотекалық несиені беруі;
тұрғын-үйді кепілге беру;

Екінші деңгейге мыналар кіреді:

Қазақстандық ипотекалық компанияның ипотекалық несиесі бойынша талап ету құқығына ие болу;

ипотекалық облигациялар шығару;
облигациялар үшін ақша түсімдері;

Азаматтардың баспахана сатып алуы үшін ұзақ мерзімді несиелеудің мұндай жүйесін құру:

азаматтардың төлем қабілеттілік сұранысын арттыруға және халықтық көпшілік бөлігінің баспахана сатып алуға қолын жеткізуге;
тұрғын-үй нарағын белсенді қылуға;
ипотека механизмі арқылы шынайы экономикалық айналымның тұрғын-үй саласына жылжымайтын мүлікті тартуға;
тұрғын-үй саласына халықтың жинақтаған қаражаты мен басқа да бюджеттен тыс қаржылық ресурстарды тарту үшін база құруға;
құрылыс секторын дамытуды қамтамасыз етуге;
елде жалпы экономикалық өсімді арттыруға ықпал етуге мүмкіндік береді.

Бүгінгі таңда екінші деңгейдегі банктер ипотекалық несиелеуге белсенді қатысуда. Өткен жылы республикада тұрғын-үй несиесі бұрын-соңғы болмаған қарқынға ие болды. Халықтың орта буын бөлігі осы процеске қызығушылық танытып отыр. Соған қарамастан әлемдік тәжірибемен салыстырғанда республиканың көпшілік азаматтары үшін біздегі несие қымбат болып тұр. Қазір қазақстандағы банктер ең төмен дегенде жылына 10 пайызбен несие береді, сондықтан өкінішке орай халықтың шын мәніндегі мұқтаждарының оған қолы жете бермейді.

Алайда, бір жағынан соңғы уақыттағы осы салада болып жатқан маңызды өзгерістердің нәтижесінде, екінші деңгейдегі банктердің көпшілік бөлігі несиелеу мөлшерлемесін түсіруге қарай бағыт алып келе жатқындығы қуантады.

Ұлттық Банк Төрағасының пікірі бойынша «егер түрлі банктердің несиелері бірыңғай сапада, ал несие шарты стандарттық нысанда болатын болса, онда туынды рынок операторы - Қазақстан ипотекалық компаниясына - ипотекалық несиелердің пұлдарын қалыптастыру да оңайға түспек».

Қазақстан ипотекалық компаниясы ипотекалық несиелерге қойылатын мынадай талаптарды белгіледі:

Несиелер ұзақ мерзімді болуы керек, яғни үш жылдан астам мерзімге берілуі қажет. Жекелеген жағдайларда ғана Компания үш жылдан аз мерзімге берілген ипотекалық несиелерді иелене алады;
несиелер Қазақстан Республикасының азаматтарына, сондай-ақ заңды тұлғаларына берілуі керек, бұл ретте қарыз алушы жеке меншігіне алатын немесе жөндеуден өтуге тиісті баспаны немесе өзге жылжымайтын мүлікеті банктік заем шарты бойынша міндеттемені қамтамасыз ету үшін банк-әріптеске кепілге беруі қажет;
несие бойынша кепіл түрінде қамтамасыз етілетін ипотекалық несиенің мөлшері жылжымайтын мүліктің нарықтық құнынан 70% аспауы қажет ( жер уачскелерін қоспағанда) ;
негізгі қарыз сомасы мен ол бойынша төлемдер аннуитеттік төлемдер түрінде ай сайын не тосқан сайын төленуі керек;
кепілге берілетін жылжымайтын мүлік сақтандырылуы тиіс, бұл ретте сақтандыру сомасы несиелік шарт бойынша негізгі міндеттеме қалдығының сомасынан кем болмауы қажет;
қарыз алушы (жеке түлға өз өмірі мен еңбек қабілетілігін несиелік шарттың әрекет етуінеің барлық мерзіміне сақтандыруы тиіс;
кепілдік мүліктің құынын бағалауды Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес, бағалау қызметін жүзеге асыруға құқық беретін тиісті лизенциясы бар тәуелсіз бағалаушы жүргізуі керек;
жылжымайтын мүлік ипотекасы жылжымайтын мүліктің орналасқан жері бойынша РМК «Жылжымайтын мүлік бойынша орталықта

тіркелуі қажет.

Сөйтіп, ипотекалық несиелеудің мәні екі сәттен құралатынын байқаймыз: бірінішісі - ұзақ мерзімді несие; екіншісі - халықтың баспаханаға деген сұранысы.

1. 2. Ипотекалық несиелеудің экономикалық және құқықытық мазмұны мен табиғаты

Президент өз баяндамаларында айырықша назар ауларып, дамыту қажеттілігін атап көрсететін тұрғын-үй құрылысын ипотекалық несиелеу дегеніміз не және баспахана мәселесін шешудегі оның маңызы қандай?

Республикалық бюджеттен қаржыландыратын күрделі қаражат көлемінің қысқаруы жағдайында тұрғын-үй құрылысының ауқымын ұлғайту үшін бюджеттен тыс қаражаттарды жұмылдыру шешуші мәнге ие болды. Ал мұндай қаражаттың көзі мыналар болып табылады:

халықтың қаражаты;
кәсіпорындар мен ұйымдар өз қызметкерлерін бөлінетін қаражаттар;
тұрғын үй лотереяларын өткізуден түсетін қаражат;
мемлекеттік тұрғын үй қарызы;
тұрғын үй бөлшектері бойынша сатып алудың тұрғын үй облигациялары;
акциялар, вексельдер және басқа да құнды қағаздар;
отандық және шет елдің инвестициялар.

Халық қаражатынан басқа жоғарыда аталған қаражат көздері несиелік ресурстар қызметін атқарады, оларды қарыз алушыларға тұрғын үй салу үшін олардың өз қаражаттарына қосымша ретінде бөлінеді. Жоғарыда аталған несиелер азаматтардың мүлкін (жылжымайтын) кіпілдікке қою арқылы беріледі. Несиелеудің мұндай түрін ипотекалық деп атайды.

«Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы» Президенттің Заңы күші бар Жарлығы Қазақстанда ипотека ісін заңдық тұрғыдан қамтамасыз ету мәселесін шешіп берді.

Несиеге деген сұраныс өте жоғары, осыған орай оларды өтеу кепілдігі қажет. Нарық экономикасында кеңінен қолданылатын несиені қамтамассыз етудің негізгі әдістерінің бірі кепілдік болып табылады. Елдегі экономиканы дамытудың қазіргі кездегі жағдайы бізде ұмыт болып қалған, бірақ нарық экономикасының аса маңызды құралдарының бірі - ипотеканы өмірімізге қайта ендіруге мүмкіндік береді.

Барлық мәдениеттендірілген әлем ертеден-ақ ипотеканың құндылығын мойындаған және одан бас тарту ойламайды. тек бізде ғана, нарық экономикасы және жеке меншіліктің дамуымен қатар біздің өмірімізге «ипотека», «ипотекалық несие», «ипотекалық рынок» және сол сияқты түсініктер енді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.