Шығындар және олардың баға қалыптастырудағы рөлі

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

I КӘСІПОРЫННЫҢ ӨНДІРІС ШЫҒЫНДАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4

1.1 Кәсіпорынның өндіріс шығындары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2 Өндіріс шығындарының төмендеуінің негізгі бағыттары ... ... ... ... ... .10
1.3 Өндіріс шығындары туралы концепциялар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12

II «ГЕРМЕС» ЖШС ӨНДІРІСТІК.ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІ МЕН ӨНІМДІ ӨТКІЗУДІ ТӨМЕНДЕТУ ФАКТОРЛАРЫН ТАЛДАУ

2.1 «ГЕРМЕС» ЖШС өнімді өндіруге және өткізуге кеткен шығындарын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.2 «ГЕРМЕС» ЖШС.нің өндірістік шығындарының өзіндік құнын
Талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19


III. ӨНДІРІСТІК ШЫҒЫНДАРДЫ ТӨМЕНДЕТУДІ ЖЕТІЛДІРУ ... ... ... 26

3.1 Өндірістік шығындарды төмендетуге шетелдік тәжірибелері ... ... ... ...26

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32

Кәсіпорындар өз өнімдерін нарыққа шағару ұмтылысы мен қабілетін анықтайтын маңызды факторлар - өндіріс шығындары болып табылады. Кез–келген тауарды өндіру–шығындарды талап етеді, ал бұл шығындардың да өздерінің белгілі бір бағалар болады.
Фирманың нарыққа ұсынғысы келетін өнімінің саны бір жағынан, сол өнімдерді өндіргендегі шығындар мен ресурстарды тиімді пайда алуға байланысты болса, екінші жағынан тауардың нарықта өндірілетін бағасына байланысты болады. Жетілген бәсекелестік жағдайында фирмалар өздері өндірген өнімдердің бағасына әсер ете алмайды. Сондықтан нарықтық экономикадығы фирманың тиімді жұмыс істеуі үшін, өндіріс шығындарын азайту керек.
“Өндірістік шығындар және өнімді өткізу” атты тақырыбы оның қажеттілігіне байланысты таңдалды. Бүгінгі таңда Қазақстанның нарықтық экономикаға өту жағдайында кәсіпорынның шығындары және оны азайту туралы мәселелер әкімшіл - әміршіл жүйедегіге қарағанда аса маңызды болып отыр, нарықтық экономика әр кәсіпорынның пайда табу мақсатында өзінің мүмкіндіктерін өте тиімді пайдалануына түрткі болады. Қазіргі кезде кәсіпорын қаржылық тәуелсіздікке, өнімді өткізуден түскен ақшаны тиімді бөлуге, түскен пайданы тиімді жұмсауға иелік етеді пайданы алмастан бұрын шығындардың барлық түрін және азайту жолдарын талдауы керек. Тек осындай жағдайда ғана пайда алдық деп нақты айтуға болады.
Шығындар қалыптасу сферасы мен айналымы бойынша ерекшеленеді. Өндірістік шығындар сауда, транспорт, сақтау шығындары, ал құнға қосылуы бойынша толық және бөлшек болып жіктеледі. Өндірістік шығындарды өндіріс деңгейінде өзіндік құн деп те атайды. Сондай – ақ фирманың табысқа жетуі өзіндік құнның бірнеше себептер бойынша қалыптасуына байланысты.
1. Өнімді өткізу және өндірістік шығындар сату бағасын, бәсекелестік бағаны анықтаудағы басты элемент болып табылады.
2. Өзіндік құн туралы ақпараттар өндірісті және шығындарды басқару мен болжау кезінде пайда болады.
3. Өзіндік құн есепті кезеңнің аяғында материалды есептеулар жүргізгенте сальдоны анықтауда қажет болады.
Өзіндік құн өндірістік шығындардың қосындысын және өнімді өткізуді білдіреді.
Кәсіпорынның өндіріске, өнім өндіруге, сатуға кеткен шығындарын талдау барысында ЖШС «Гермес» кәсіпорнының шығындарын талдау негізінде мысал келтіріп өттім. Бұл кәсіпорын негізінен тағам өнімдерін шығарады. Сондықтан бұл кәсіпорын үшн аталған өндіріске, өндіруге, сатуға кеткен шығындарды тиімді басқарудың маңыздылығы зор болып табылады. Сондықтан мен курстық жұмысымның тақырыбын “Шығындар және олардың баға қалыптастырудағы рөлі” деп алдым.

1) «Кәсіпорын экономикасы», оқу құралы. А.Қ. Мейірбеков, Қ.Ә. Әлімбеков. Алматы 2008 ж
2) «Кәсіпорын экономикасы», оқу құралы. Қабылбеков М. Т
3) Бочаров К. «Корпоративные финансы»
4) «Қаржы есебін талдау» , оқу құралы. Алматы 2002 ж
5) Волков О.И., Скляренко В.К. Экономика предприятия: Курс лекций. -М.: Финансы и статистика, 2001 – 280с.
6) Стоянова Е. С. Финансовый менеджмент: теория и практика. – М.: “Перспектива”, 1996.
7) Горфинкель В.Я., Купряков Е.М. Экономика предприятия. М: Банки и биржи, 1996г.
8) Дюсембаев К.Ш. Анализ финансового положения предприятия. Учебное пособие. – Алматы: Экономика, 1998. – 184 с.
9) Мельников В.Д. Ли В.Д. Общий курс финансов. Учебник. – Алматы: Институт развития Казахстана, 2001. – 285с.
10) Шуляк П.Н. Финансы предприятия. – Москва, - 2000 г.
11) Любушкин Н.П. Анализ финансово-экономической деятельности предприятия. Учебное пособие для вузов. – Москва, 2000г.
12) Баймухамбетова С. С. Финансовый менеджмент. – А.: Казак университетi, 1998.
13) Нурсеитов Н. А., Нурсеитов А. А. Финансовый менеджмент. – А, 1996.
14) Ковалев А. И., Привалов В. П. Анализ финансового состояния предприятия. – М, 1997.
15) «АДАЛ» АҚ-ның 2008-2009 жылдардағы «Жылдық қорытынды есебі» - www. railways. kz сайты.
16) Журнал. «Пищевая и перерабатывающая промышленность Казахстана», Алматы 2006, 2007 годы.
17) Сухова Л.Ф., Чернова Н.А. «Практикум по разработке бизнес-плана и финансовому анализу предприятия». – М.: Финансы и статистика, 2001 г.
18) Экономический рост предприятий РК. Сборник научных трудов – Алматы: «Экономика» 2009г.