Дебиторлық борыштар есебі (алынуға тиісті шоттар)


Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:   

Дебиторлық борыштар есебі (Алынуға тиісті шоттар) .

2. 1. Дебиторлық борыштар есебін ұйымдастыру.

Кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлғалардан оларға сатқан тауарлары, көрсеткен қызметтері, сондай-ақ аванс ретінде алдын ала төлеген төлемдері үшін алашақ борыштары - Дебиторлық борыштар (Алынуға тиісті шоттар) деп аталады. Осы кәсіпорындар мен ұйымдарға берешек борышы бар заңды және жеке тұлғалар дебиторлар болып табылады. Өтелетін (алынатын) уақытына қарай алынуға тиісті дебиторлық борыштар ағымдағы алынуға тиісті борыштар және ұзақ мерзімді алынуға тиісті борыштар болып екіге бөлінеді. Бұл борыштардың есебі “Алынуға тиісті шоттар” бөлімінің шоттарында есептеледі.

Есеп беретін уақыттан кейінгі бір жыл ішінде алынатын (өтелінетін) дебиторлық борыштар ағымдағы активтер қатарында есептеледі. Олардың қатарына жататындар:

  • ағымдағы активтерді сатып алуға төленген аванстық (алдын ала төленген) төлем;
  • тапсырылған (берілген) шоттар бойынша алынуға тиісті борыштар;
  • вексельдер бойынша алынуға тиісті борыштар;
  • негізгі ұйымдар мен оның еншілес серіктестігі арасындағы түрлі операциялар негізінде туындаған дебиторлық борыштар;
  • ұйымның лауазымды адамдарының (тұлғаларының) дебиторлық борышы;
  • басқадай дебиторлық борыштар.

Кәсіпорынның балансындағы алынған вексель деп аталатын бабындағы сома басқа заңды немесе жеке тұлғалардың ұйымға вексель бойынша төлейтін ресми берешегі болып есептелінеді. Алынуға тиісті шоттар бойынша борыштар (дебиторлық борыштар) иелік ету құқығымен қоса, заңды құқығымен байланысты актив болып саналады. Қорытындылап айтатын болсақ “дебиторлық борыш” дегеніміз, бұл - иелік ету құқығын қосқандағы заңды құқықтармен байланысты активте қамтылған алдағы уақыттағы экономикалық тиімділік.

Ұйымның қаржы жағдайын сипаттайтын көрсеткіштердің қатарына дебиторлық борыштардың айналымы жатады. Яғни дебиторлық борыштардың есептелген уақыты мен өтелу уақытының арасындағы мерзім күндерінің саны. Ұйымның дебиторлық борышы оған байланысты кіріс танылған жағдайда ғана анықталады. Дебиторлық борыштар сатылған өнімдер мен тауарлардың құнынан баға жеңілдіктерін (скидки) және қайтарылған тауарлардың құнын алып тастағандағы қалдық сома бойынша есептеледі. Бір жылдан астам уақыт бойы алынбаған дебиторлық борыштар “Ұзақ мерзімді дебиторлық борыштар” болып есептеледі. Дебиторлық борыштардың пайда болған (есептелінген) уақыты мен өтелу уақытының арасындағы мерзімге байланысты пайыздар бойынша кіріс көп жағдайларда ескерілмейді. Кәсіпорындар өздерінің тауарларын сатқанда кейде сатып алушыларға баға жеңілдіктерін береді. Ұйымдардың бұндай қадамға баруының басты себебі сатып алушыларды қызықтыру арқылы сатылатын тауарларының көлемін арттыру болып табылады. Сонымен қатар баға жеңілдіктерін (скидки) пайдалану ұйымның күмәнді борыштарының сомасын қысқартуға үлкен әсер етеді. Халықаралық тәжірибеде баға жеңілдіктері (скидки) терминімен (сөзімен) бірге сауда жеңілдігі термині (сөзі) қатар қолданылады. Өз экономикасын нарықтық жолмен жүргізіп келе жатқан елдердегі ұйымдар сауда жеңілдігін тауарларды сатудағы жарнама ретінде пайдаланады. Ұйымдардың сауда жеңілдігін қолдануының мақсаты баға жеңілдіктерін (скидки) пайдаланғандағы жағдаймен бірдей деп айтуға болады.

Кейбір жағдайларда сапасының төмендігінен немесе тауарлардың ақау болу себебінен сатылған тауарларды қайтаруға тура келеді. Бұндай тауарларды қайтарып алу сатушы ұйымдар үшін тиімсіз болады. Сондықтан да кәсіпорын сатып алушы заңды немесе жеке тұлғаның осы тауарлар бойынша борыш сомаларының мөлшерін қысқарту туралы талабын қабылдауға келісуіне тура келеді. Әрине аталған жеңілдікті жасау ұйымның келіп түсуге (алынуға) тиісті табыстарының көлемін азайтатындығы сөзсіз. Бұл жағдайда ұйымның бухгалтериясында жасалынған жеңілдік сомасына :

Д-т: Баға шегерімі - шоты

К-т: Алынуға тиісті борыштар - шоты

түріндегі бухгалтерлік жазуы жазылады.

Егер сатылған тауар ұйымға қайтарылған болса, ол үшін жазылатын бухгалтерлік жазу мына түрде бейнеленеді:

Д-т: Сатылған тауарлардың қайтарылымы - шоты

К-т: Алынуға тиісті борыштар - шоты

Кәсіпорындардың бухгалтериясы дебиторлық борыштар есебін жүргізу барысында мына төменде аталған құжаттарды (есептік тіркелімдерді) қолданады:

нөмірі 7 - Журнал-ордер - “Жұмысшылар мен басқа да тұлғалардың борышы” деп аталатын шотының кредиті бойынша;

нөмірі 8 - Журнал-ордер - “Алынуға тиісті қосылған құн салығы”, “Есептелген пайыздар”, “Басқадай дебиторлық борыштар” және “Берілген аванстар” деп аталатын шоттардың кредиті бойынша;

нөмірі 9 - Журнал-ордерге қосымша тізімдеме - “Берілген аванстар” шотының дебеті бойынша;

нөмірі 10 - Журнал-ордер - “Күдікті қарыздар бойынша резерв”, “Алдағы кезең шығындары” шоттарының несие (кредиті) бойынша;

нөмірі 11 - Журнал-ордер - “Сатып алушылар және тапсырыс берушілердің борышы” шотының және “Еншілес (тәуелді) серіктестіктердің дебторлық борышы” шотының кредиті бойынша жүргізіледі.

Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер және басқадай дебиторлармен есеп айырысудың есебі бойынша жоғарыда аталып өткен тіркелімдерден басқа дебиторлық борыштардың есебіне талдамалық (аналитикалық) есептің карточкалары, ажырату парақшалары (қағаздарын), бухгалтерлік анықтамалары және тағы да басқа тіркелімдер (құжаттар) қолданылады. Жалпы есеп тіркелімдерін толтыру шаруашылық операцияларының мазмұнын сипаттайтын бухгалтерлік жазулардың жиынтығын анықтау үшін керек. Халықаралық бухгалтерлік есеп стандартында (соның ішінде Америка Құрама Штаттарының бухгалтерлік есеп стандартында) ұйымның бухгалтерлік есеп жұмысын жүргізу барысында қолданатын барлық бланкілері үшін міндетті ортақ есеп беру формалары қарастырылмаған. Есеп нысанын таңдау құқығы толығымен бас бухгалтердің құзырында, яғни ол алғашқы құжаттарды топтастырудың ең қарапайым әдісін таңдап, шоттар корреспонденциясын жүргізуге міндетті. Шоттарға келетін болсақ, олар негізгі есеп тіркелімдерінде үнемі қатысатын, эпизодтық болып бөлінеді және олар басқадай операцияларды қолданады. Дебиторлық борыштар шоттарында есептелетін сомалардың дұрыстығы мен олардың толықтығын бақылау үшін түгендеу жүргізілуі қажет, ол құжаттар бойынша шоттарды шоттармен салыстыру арқылы жүргізіледі. Мұндағы басты мақсат - әрбір шоттағы сомалардың сәйкестігі мен дұрыстығын, толықтығын анықтау болып табылады. Дебиторлық борышты есептеудегі басты мәселе сату мерзімін анықтау болып табылады, яғни сатып алушыларға тиеліп жіберілген немесе жөнелтілген тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) қашан сатылғанын тануында. Бухгалтерлік есептің көзқарасымен қарағанда, тауарлардың тиелуі мен сатып алушыға қаржылық және есеп айырысу құжаттарының ұсынылуы, тауарлардың сатылғандығы деп танылады.

Дебиторлық борыштар келесідей бөлімдерден тұрады:

“Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы”.

“Күдікті қарыздар бойынша резервтер”.

“Еншілес (тәуелді) серіктестіктердің дебиторлық борышы”.

“Басқадай дебиторлық борыш”.

“Алдағы кезең шығындары”.

“Берілген аванстар”.

Яғни осы жоғарыда аталған баптар бойынша кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлғалардан алашақ сомалары дебиторлық борыш болып табылады.

2. 2. Сатып алушылармен және тапсырыс берушілермен есеп айырысудың есебі.

Сатып алушылармен және тапсырыс берушілермен есеп айырысу есебі бухгалтерлік есептің мынадай шоттарында жүреді:

301 “Алынуға тиісті қарыздар” шоты;

302 “Алынған вексельдер” шоты;

303 “Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің басқадай қарыздары” шоты.

Осы шоттар бойынша жасалатын есептің ұйымдастырылуын қарастырайық.

301 “Алынуға тиісті борыштар” шотында жөнелтілген өнім (тауарлар), орындалған жұмыстар және көрсетілген қызметтер үшін төлеуге банк қабылдаған есептесу құжаттарын есепке алады. Алынуға тиісті дебиторлық борыштар ағымдағы (немесе қысқа мерзімдегі) дебиторлық борыштар, яғни бір есептік кезеңнің ішіндегі және ұзақ мерзімдегі дебиторлық борыштар, яғни бірнеше есептік кезеңді қамтитын болып екіге бөлінеді.

Сатып алушылармен және тапсырыс берушілермен есеп айырысу бойынша бухгалтерлік есепте келесі жазулар жазылады:

Сатылған (жөнелтілген) өнімнің, тауарлардың, істелінген жұмыстардың және көрсетілген қызметтердің нақты өзіндік құнына сәйкес мына төмендегідей шоттардың корреспонденциясы жасалады: 801 “Сатылған дайын өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құны”, 802 “Сату үшін алынып, сатылған тауарлардың өзіндік құны” шоттары дебеттелі де, 221 “Дайын өнім”, 222 “Алынған тауарлар”, 900 “Негізгі өндіріс”, 910 “Өз өндірісінің шала өнімдері”, 920 “Қосалқы өндіріс” және басқа шоттары кредиттеледі. Қаржылық инвестицияларды, материалдық емес активтерді, негізгі құралдарды сатқан кезде тиесілі шығыстар шоттары дебеттеліп, актив шоттары кредиттеледі (121-125, 101-103, 106, 141-144, 401-403) .

Сатылған (жөнелтілген) өнімнің, тауардың, атқарылған жұмыстың, көрсетілген қызметтердің сату құнына 301-ші шоты дебеттеледі де, 701 “Сатылған дайын өнімнен (жұмыстардан, қызметтерден) түскен табыс”, 702 “Алынған тауарларды өткізуден түскен табыс” және басқа шоттары кредиттеледі.

Осыған ұқсас шоттардың корреспонденциясы негізгі құралды (722 шоттың кредиті), материалдық емес активтерді (721 шоттың кредиті), бағалы қағаздарды (723 шоттың кредиті) сатқан кезде жасалады. Осы жасалған корреспонденциямен бірге қосымша құн салығына (ҚҚС) 301 шоты дебеттеліп, 633 шоты кредиттеледі.

Сатып алушыларға және тапсырыс берушілерге төлеу үшін берілген есеп айырысу-төлем құжаттарын төлегеніне қарай 431 “Валюталық шотындағы нақты ақша”, 441 “Есеп айырысу шотындағы нақты ақша”, 451 “Кассадағы нақты ақша” дебеттеледі де, 301 “Алынуға тиісті қарыздар” шоты кредиттеледі.

Егер сатып алушылар мен тапсырыс берушілер шартқа сәйкес жабдықтаушыға аванс төлесе (431, 441, 451 шоттардың дебеті, 661 “Тауарлы-материалдық босалқылармен жабдықтау үшін алынған аванстар” немесе 662 “Орындалатын жұмыстар және көрсетілетін қызметтер үшін алынған аванстар” шоттардың кредиті), онда сатып алушылар мен тапсырыс берушілер төлеген аванс сомасын шегеріп барып төлем жасайды.

Жабдықтаушы кәсіпорынның бухгалтериясы бұрынырақ төленген авансты есепке алады да, ол: 661 және 662 шоттарының дебеті және 301-ші шотының кредиті бойынша көрініс табады.

Егер алынуға тиіс шоттар алғашқыда шетел валютасымен, содан соң теңгемен көрсетілсе, онда олардың есептік кезеңнің соңына пайда болған оң айырмасы 301 шоттың дебетінде және 725 шоттың кредитінде көрсетіледі, ал теріс айырмасы 844 шот дебетінде және 301 шоттың кредитінде көрініс табады.

Дебиторлық қарыздар соларға байланысты түсетін табысты салыстырғанның нәтижесінде ғана танылады, бірақ табыстан баға бойынша да, сату бойынша да берілген жеңілдіктермен (скидки) қоса, сатудан қайтарылған тауарлардың құны шегеріледі.

Баға мен сатудан берілген жеңілдіктер 712 “Сатудан жасалған жеңілдіктер”, 713 “Бағадан жасалған жеңілдіктер” деген шоттары дебеттеліп, 301 шоты кредиттеледі, ал қайтарылған тауарға 711 “Сатылған тауарлардың қайтарылуы” шоты дебеттеліп, 301 шоты кредиттеледі. Осыған сәйкес, бұрындары есептелген ҚҚС да түзетіліп жазылады.

Айдың аяғындағы 301 шоты бойынша сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің өздеріне келген (босатылған) тауарлы-материалдық запастар және орындалып, қабылданған жұмыстар мен қызметтер үшін өтелмеген борыштың қалдығын көрсетеді.

Дебиторлық борыш айналыстан қаражатты айыратындығын көрсететін болғандықтан, шаруашылық жүргізуші субъектілер бірінші кезекте олардың айналымдылығын талдайды. Әдетте, дебиторлық борыштың айналымдылығы 30-дан 90 күнге дейін тең болады, егер де осы мерзімнен асып кетсе, онда оны мерзімі өтіп кеткен деп санайды.

Сондықтан кейінгі кездері дебиторлық қарызды талап ету факторингтік компанияларға жүктейді.

Факторингтік операциялардың есебі. Факторинг, басқаша айтқанда, қаржылық агент болып табылады және ол үшінші тұлға ретінде қарызды өндіріп беру үшін қызмет етеді.

Ондай қаржылық агент болып банктерде басқа да несиелік, коммерциялық ұйымдар бола алады, бірақ олар аталған қызметті жүзеге асыру үшін лицензиясы болуы керек. Бірақ кез-келген кәсіпорын немесе ұйым факторинг қызметімен шұғылданбастан бұрын екі жақтың да несие қабілеттілігін тексереді және көрсеткен қызметі үшін, өз құнын берген кәсіпорын автоматты түрде төлеуге тиіс. Бұл арада өзінің дебиторлық қарызын талап ету құнын берген кәсіпорын мен факторинг компаниясы келісім-шартқа отырады. Ондай келісім-шарт ашық та, жабық та (конфиденциалды) болуы мүмкін.

Осы келісім-шартта, клиентке құқын өзіне қайтарып беру мәселесі де айтылады, яғни регресс құқы да қарастырылады. Факторингтік қызметтің құны көрсететін қызметтің түріне, қаржылық жағдайына және т. б. факторларына тәуелді болып келеді.

Мысал. “Жол-Өткен” ЖШС “Тасты” ААҚ-на 326250 теңгеге тауарды беретіндігі жөнінде келісім шартқа отырған. Енді осы жеткізіп берген тауарына толық төлемін алу үшін “Жол-Өткен” ЖШС факторингтік компаниясымен, яғни “Жуан-төбе” ААҚ-мен келісім шартқа отырады.

Келісім шарттың жағдайы бойынша факторингтік компания “Жуан-төбе” ААҚ (қаржылық агент) “Жол-Өткен” ЖШС-тік “Тасты” ААҚ-на тауарды жөнелткеннен үш күннің ішінде “Жол-Өткен” ЖШС-тің есеп айырысу шотына ақшаны аударуы тиіс. Шын мәнінде, “Тасты” ААҚ жасалған контрактының 80% құнын бірден аударған, ал қалған контрактының құнынан (20%) марапаттау сомасы ұсталып, содан қалған сомасы аударылған. Келісім-шартқа сәйкес марапаттау сомасы, несие мөлшерлемесі сияқты 38% жылдық мөлшерлемесінің деңгейінде ұсталған. Қаражаттың айналымдық мерзімі 18 күнді құраған. Факторинг келісім-шарты бойынша марапаттау сомасы 1, 9% [(38%*18 күн) /360 күн] құраған және сол сомасы төлеуге қабылданған.

Енді біз шоттар корреспонденциясын жасап көрейік.

Қатар

Шаруашылық операцияларының

мазмұны

Сомасы,

теңге

Шоттар корреспонденциясы
дебет
кредит
Қатар№: 1
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: 2
Сомасы,теңге: 3
Шоттар корреспонденциясы: 4
5
Қатар№:
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Жабдықтаушы кәсіпорында (“Жол-Өткен” ЖШС)
Қатар№: 1.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны:

Контрактының шарты бойынша “Жол-

Өткен” ЖШС “Тасты” ААҚ-на тауарды

жөнелтті:

- жөнелтілген тауардың нақты өзіндік құнына

- келісім шарттың құнына

- ҚҚС (15%)

Сомасы,теңге:

196875

281250

42187

Шоттар корреспонденциясы:

802

301

301

222

702

633

Қатар№: 2.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қаржылық агенттен (“Жуан-төбе” ААҚ) жөнелтілген тауардың 80% алынды
Сомасы,теңге: 258750
Шоттар корреспонденциясы: 441
687
Қатар№: 3.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қаржылық агентке көрсеткен қызметі үшін марапаттау сомасы шығысқа жатқызылды
Сомасы,теңге: 6199
Шоттар корреспонденциясы: 831
687
Қатар№: 4.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны:

Қалған 20% қаржылық агенттен алын- ды, бірақ осы сомадан марапаттау сомасы шегерілді

58488, 5 (323437, 5 * 20% - 6199)

Сомасы,теңге: 58488
Шоттар корреспонденциясы: 441
687
Қатар№: 5.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қарыздарына зачет жасалды
Сомасы,теңге: 323437
Шоттар корреспонденциясы: 687
301
Қатар№:
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қарыз - кәсіпорында (“Тасты” ААҚ)
Қатар№: 1.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны:

“Жол-Өткен” ЖШС-тен жөнелтілген тауар “Тасты” ААҚ-на келіп түсті:

- тауар құнына

- ҚҚС (15%)

Сомасы,теңге:

281250

42187

Шоттар корреспонденциясы:

222

331

671

671

Қатар№: 2.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қаржылық агенттің талап еткен сомасы, алынған тауар үшін төленді
Сомасы,теңге: 323437
Шоттар корреспонденциясы: 334
441
Қатар№: 3.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қарыздарына зачет жасалды
Сомасы,теңге: 323437
Шоттар корреспонденциясы: 671
334
Қатар№:
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қаржылық агентте (“Жуан-төбе” ААҚ)
Қатар№: 1.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Факторинг келісім шарты бойынша “Жуан-төбе” ААҚ-ы қарыз соманың 80% аударды
Сомасы,теңге: 258750
Шоттар корреспонденциясы: 334
441
Қатар№: 2.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Факторинг бойынша марапаттау сомасы есептелінді [6199 теңге (323437, 5 * 1, 9%) ]
Сомасы,теңге: 6199
Шоттар корреспонденциясы: 332
724
Қатар№: 3.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: “Тасты” ААҚ-нан талап етілген қаржы сомасы алынды
Сомасы,теңге: 323437
Шоттар корреспонденциясы: 441
687
Қатар№: 4.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Факторинг келісім шартының жағдайы бойынша “Жуан-төбе” ААҚ-на 20% қалған сомасы аударылды (бірақ бұл жерде марапаттау сомасы шегерілді)
Сомасы,теңге: 58488
Шоттар корреспонденциясы: 334
441
Қатар№: 5.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қарыздарына зачет жасалды
Сомасы,теңге: 323437
Шоттар корреспонденциясы: 687
332, 334

Қойылған талапқа жеңілдік берудің келісім-шарты бойынша жасалатын операциялардың есебі. Бір заңды тұлға (цедент 1 ) келісімшарт бойынша екінші бір заңды тұлғаның (цессионерге 2 ) қандай да бір міндеттемесін (тауарлы-материалдық құндылықтарды жеткізіп бергені, атқарған жұмысы, көрсеткен қызметі үшін төлемді) орындаған кезде өзінің заңды құқықтық талабын (цессия 3 ) толық немесе ішінара көлемде азайтып немесе төмендетіп береді.

Міндеттеменің негізінде кредиторға жататын құқықтық талап бұрындары берілген тұлғадан басқа тұлғаларға өтуі мүмкін. Бұл жерде кредитордың құқысының басқа тұлғаға өтуі регрессивтік 4 талап болып табылмайды. Бұл кезде кредитор бірінші заңды тұлғаның келісімін талап етпейді, егер ол заң актілері мен келісім-шартқа қайшы келмесе. Құқық талабын азайту міндеттемелеріне жауап беретін кредиторларды ауыстыру болып табылады.

Кей жағдайда кредитордың келісімінсіз міндеттемелердің талабын азайтуға болмайды, өйткені жаңадан пайда болған кредитор бірінші кредиторға келеңсіз жағдай туғызуы мүмкін:

- тауар нарығында ол кредитор бәсекелес болып табылуы мүмкін;

- кредитор мен қарыз беруші (талабын азайтып беруші кәсіпорынның) бұрындары олардың арасында шаруашылық даудың болуы мүмкін;

- кредитор мен қарыз беруші бір-бірімен байланысты тараптар немесе бір-бірінен бөлетін тұлғалары (аффилирлік) болуы мүмкін және т. б.

Бұл жағдайда кредитор басқа бір кредиторға өзінің заңды талабын берер алдында бірінші кредитормен келісіп алады.

Құқықтық талапты, әдетте, азайтылған сомасына береді, яғни дебиторлық қарыздан аз сомаға, сондықтан ол цедентте зиянның, ал цессионда табыстың пайда болуына әкеледі. Егер де талап құқығы дебиторлық борыштан артық сомаға жасалатын болса, онда ол сәйкесінше, цедентте табысты, ал цессионерде зиянды алатындығын көрсетеді.

Мысал. “Қызыл-жайылма” ЖШС “Иінсексеуіл” ААҚ-мен 471250 теңгеге үш күннен кейін жеткізіп беретін тауардың құнын төлейтін келісім-шартқа отырған. Бірақ төлем дер кезінде төленбегендіктен “Қызыл-жайылма” өзінің заңды құқықтық талабын (цессия) беру үшін “Жаңғылды” ААҚ-мен келісімшартқа отырған, бұл келісім-шартта мынадай талаптар болған:

1 вариант (нұсқа) . “Жаңғылда” ААҚ (цессионер) 5 күннің ішінде, келісімшартқа отырғаннан кейін, “Қызыл-жайылма” ЖШС-тің (цедент) есеп айырысу шотына контракты құнының 100% төленуін талап еткен.

1 Цедент - кредитор, басқа тұлғаға өзінің құқын азайтып беруші.

2 Цессионер - тұлға, өзіне басқа біреудің құқықтық талабы берілгендіктен, кредитор болып табылады.

3 Цессия - басқа тұлғаға міндеттемесіндегі талабын азайту немесе өзінің заңды құқын біреуге беру.

4 Регресс талабы - бұрындары берілген заң талабын қайтарып алу немесе қайтару.

Енді осы операциялармен байланысты шоттар корреспонденциясын келтіріп көрейік.

Қатар

Шаруашылық операцияларының

мазмұны

Сомасы,

теңге

Шоттар корреспонденциясы
дебет
кредит
Қатар№: 1
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: 2
Сомасы,теңге: 3
Шоттар корреспонденциясы: 4
5
Қатар№:
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Цедентте (“Қызыл-жайылма” ЖШС)
Қатар№: 1.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны:

“Қызыл-жайылма” ЖШС “Иінсексеуіл” ААҚ-на контракт жағдайы бойынша тауарды босатты:

- тауар нақты өзіндік құны бойынша босатылды

- келісімшарт құнына

- ҚҚС сомасына (15%)

Сомасы,теңге:

243750

406250

60937

Шоттар корреспонденциясы:

802

301

301

222

702

633

Қатар№: 2.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қарызды сомасын жаңа дебиторға (цессионерге) цессия келісімшарты бойынша жатқызылды
Сомасы,теңге: 467187
Шоттар корреспонденциясы: 303
301
Қатар№: 3.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қарастырылған келісімшарттың негіз-інде цессионардан цессия сомасы келіп түсті, жөнелтілген тауар үшін
Сомасы,теңге: 467187
Шоттар корреспонденциясы: 441
303
Қатар№:
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қарыз кәсіпорында (“Иінсексеуіл” ААҚ)
Қатар№: 1.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны:

Контракт жағдайы бойынша “Иінсексеуіл” ААҚ-ы “Қызыл-жайылма” ЖШС-тен тауарды алды:

- тауардың өзіндік құны бойынша

- ҚҚС сомасына

Сомасы,теңге:

406250

60937

Шоттар корреспонденциясы:

222

331

671

671

Қатар№: 2.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Цессия келісімшарты бойынша жаңа кредитор “Жаңғылды” ААҚ-ы алған тауары үшін, талап етілген сомасын аударды
Сомасы,теңге: 467187
Шоттар корреспонденциясы: 334
441
Қатар№: 3.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қарыздары зачетқа жатқызылды
Сомасы,теңге: 467187
Шоттар корреспонденциясы: 671
334
Қатар№:
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Цессионарда (“Жаңғылды” ААҚ)
Қатар№: 1.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Қарызданушы кәсіпорынның (“Иінсексеуіл” ААҚ) цессия келісімшарты бойынша дебиторлық қарыздарын құрастырды
Сомасы,теңге: 467187
Шоттар корреспонденциясы: 303
687
Қатар№: 2.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: Келісімшарт бойынша жасалған сомасы “Қызыл-жайылма” ЖШС-не аударылды
Сомасы,теңге: 467187
Шоттар корреспонденциясы: 687
441
Қатар№: 3.
Шаруашылық операцияларыныңмазмұны: “Иінсексеуіл” ААҚ-на талап етілген қарыз сомасы келіп түсті
Сомасы,теңге: 467187
Шоттар корреспонденциясы: 441
303

Енді біз цессия келісім-шарттарындағы төлем сомасын анықтаудың бір бөлігі өзгерген жағдайдағы цедент пен цессионардың корреспонденциясын қарастырып көрейік.

2 вариант (нұсқа) . “Жаңғылды” ААҚ (цессионер) 5 күннің ішінде “Қызыл-жайылма” ЖШС-ке келісім-шарттағы ақшаның 85% аудартқан, ал қалған 15% “Жаңғылды” ААҚ-ы өзіне марапаттау ретінде қалдырған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Басқадай дебиторлық борыштар
Дебиторлық борыштар есебін ұйымдастыру
Сатып алушылармен тапсырыс берушілер борышының есебі
Күмәнді дебиторлық борыштар есебі
КӘСІПОРЫННЫҢ ЖАУАПТЫ ТҰЛҒАЛАРЫМЕН ЕСЕПТЕСУДІҢ ЕСЕБІ
Дебиторлық борыштардың есебі
Дебиторлық қарыздар есебі
Күмәнді дебиторлық борыштар
Дебиторлармен есеп айырысу есебі
Дебиторлық борыштар есебіне жалпы сипаттамасы
Пәндер



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz