Ботқаларға анықтама

І. Кіріспе.
ІІ.Негізгі бөлім.
А) Ботқаларға анықтама.
Б) Ботқаларға рецепт жазу үлгілері.
В) Ботқаларды дайындау технологиясы.
ІІІ. Қорытынды.
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер.

Ботқалар – electuaria(electuarium)
Атау септігінде - electuaria , ілік септігінде – electuarii.
Ботқалар ботқа немесе жұмсақ қамыр тәріздес консистенциялы, ішке қолдануға арналған дәрілік зат формасы. Олардың құрамына ұнтақ тәріздес, сұйық немесе жартылай сұйық дәрілік заттар және олардың физикалық күйіне сәйкес келетін форма түзгіш заттар келеді. Форма түзгіш заттар есебінде әдетте қара бидай ұны(farina secalina), дәрілік жалбыз тікен тамырының ұнтағы(pulvis radicis Althaeae) және су(aqua) қолданылады. Кейде зығыр ұны(farina Lini), шырындар, әртүрлі өсімдік тектес шырыштар пайдаланылады.
Ботқалар жануарлар көмекейіне қалақшамен салу арқылы немесе азықтандыру (жегізу) арқылы беріледі. Сонымен қатар, малдардың дәм сүйгіштік қасиеті де ескерілуі керек. Мысалы: ұсақ жануарларға берілетін ботқаға (итке, мысыққа, шошқаға) тәтті дәмдік заттар қосылады; жылқылар
тұзды және тәтті дәмді ұнатады, ал мүйізді ірі және ұсақ малдар (қой, ешкі, сиыр) ащы азықтарды және тұзды дәмді жақсы көреді.
Ботқалар қою(қалақшадан ағып кетпейтін) және қоюлау (қалақшадан ағып кететін) болып екіге бөлінеді.
Тез бұзылып кететіндіктен ботқалар қолданар алдында ғана немесе кейбір жағдайларда 1-2 күнге ғана арналып дайындалып, құрғақ, салқын, жерде сақталады. Ботқа дайындағанда, өлшеніп алынған дәрілік зат мұқият ұнтақталады, сонан соң, оған араластыра отырып сұйық және сұйықтау заттар біркелкі масса пайда болғанынша қосылады.
Форма түзгіш заттың мөлшері әдетте рецепте жазылмайды, тек қана «керегінше ал» (quantum satis немесе q.s.) көрсетіледі. Дегенмен де олардың салмағы ұсақ және орташа салмақты жануарлар үшін 10,0- 20,0 г аспауы керек.

1. Грецский В.М., Хоменок В.С. Руководство к практическим заниятием по технологий лекарственных форм. Москва 1991 г.
2. Кондратьева Т.С. Технология лекарственных форм том 1,2. Москва 1991 г.
3. Мингилев В.П., Мухамбетов Д.Д. Основы общей рецептуры, Акмола 1996 г.
4. Мозгов И.В. Ветеринарная рецептура, Москва 1966 г.
5. Рабинович. Практикум по фармакологии и общей рецептур, Москва 1978 г.
6. Өтенов Ә.М. «Мал дәрігерлік фармакологиясы пәнінен лабораториялық – жаттығу сабақтарын оұытуға арналған» Методикалық нұсқаулық . Алматы 1991жыл.