Линименттер
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
III. Қорытынды
IV. Пайдаланған әдебиеттер
II. Негізгі бөлім
III. Қорытынды
IV. Пайдаланған әдебиеттер
Линименттер – сұйық жағылмалар - өзінің атауын латынша "linire" - ысқылау деген мағынаны білдіреді, яғни теріге ысқылау үшін қолданылады, сирек жағдайда тампон және таңу түрінде кездеседі.
Кейінге дейін линименттер жеке арнайы дәрілік қалып ретінде саналды, олар дене температурасында еритін қоймалжың сұйықтық, құрамы бір немесе бірнеше дәрілік зат және негізден тұрады. Линименттердің сұйық жағылмалар түрінде өзіне тән ерекшеліктері бар.
Оларды даярлау үшін негіз ретінде жиі өсімдік (күнбағыс, бадам, шабдалы, майсана) майларын, тазартылған терпентин майын, вазелин майын, димексид, метилсалицилат, хлороформ, эсилон және т. б. қолданылады.
Линименттерге дәрілік заттарды жағылмадағы принцип бойынша енгізеді, сәйкесінше гомогенді, суспензиялы, эмульсионды және комбинирленген линименттер алады.
Гомогенді препараттар бір бірінде еритін компоненттерден тұратын сұйық қоспалар, бұларды ұшпайтын еріткіштердегі сусыз ерітінділерге жатқызуға болады.
Суспензиялы линименттерді дайындауда дәрілік заттар жағылмада жазылған сұйық компоненттің және ұшпайтын компоненттің біреуімен диспергирленеді. Жағылмалардан суспензиялы линименттер жоғары емес седиментациялық тұрақтылығымен ерекшеленеді. Оны жоғарылату үшін қоймалжыңдар қолданылады, бірінші кезекте аэросил жалпы массада 3-5%. Тұрақтандырылған линимент болып Вишневский бальзамы табылады. Оның құрамы 3 г деготь 3 г ксероформ, 5 г аэросил, 89 г майсана майы. Бірінші майсана майымен аэросилді араластырады, яғни қоюландырады. Жеке ксероформ мен деготьты ысқылайды. Сосын екі линимент бөлімін қосып, біртекті қоймалжың және тұтқыр консистенция алғанша мұқият араластырады.
Эмульсионды линименттер суспензиялы линименттер сияқты тұрақтандыруды қажет етеді. Жеке жағдайдаэмульгаторлар линименттер құрамына кіретін ингредиенттердің бір бірімен әрекеттесуі нәтижесінде.
Кейінге дейін линименттер жеке арнайы дәрілік қалып ретінде саналды, олар дене температурасында еритін қоймалжың сұйықтық, құрамы бір немесе бірнеше дәрілік зат және негізден тұрады. Линименттердің сұйық жағылмалар түрінде өзіне тән ерекшеліктері бар.
Оларды даярлау үшін негіз ретінде жиі өсімдік (күнбағыс, бадам, шабдалы, майсана) майларын, тазартылған терпентин майын, вазелин майын, димексид, метилсалицилат, хлороформ, эсилон және т. б. қолданылады.
Линименттерге дәрілік заттарды жағылмадағы принцип бойынша енгізеді, сәйкесінше гомогенді, суспензиялы, эмульсионды және комбинирленген линименттер алады.
Гомогенді препараттар бір бірінде еритін компоненттерден тұратын сұйық қоспалар, бұларды ұшпайтын еріткіштердегі сусыз ерітінділерге жатқызуға болады.
Суспензиялы линименттерді дайындауда дәрілік заттар жағылмада жазылған сұйық компоненттің және ұшпайтын компоненттің біреуімен диспергирленеді. Жағылмалардан суспензиялы линименттер жоғары емес седиментациялық тұрақтылығымен ерекшеленеді. Оны жоғарылату үшін қоймалжыңдар қолданылады, бірінші кезекте аэросил жалпы массада 3-5%. Тұрақтандырылған линимент болып Вишневский бальзамы табылады. Оның құрамы 3 г деготь 3 г ксероформ, 5 г аэросил, 89 г майсана майы. Бірінші майсана майымен аэросилді араластырады, яғни қоюландырады. Жеке ксероформ мен деготьты ысқылайды. Сосын екі линимент бөлімін қосып, біртекті қоймалжың және тұтқыр консистенция алғанша мұқият араластырады.
Эмульсионды линименттер суспензиялы линименттер сияқты тұрақтандыруды қажет етеді. Жеке жағдайдаэмульгаторлар линименттер құрамына кіретін ингредиенттердің бір бірімен әрекеттесуі нәтижесінде.
• Чуешов В.И. и др. Промышленная технология лекарств.– Харьков.– 2002.– в 2-х томах: 1-й том 716 с., 2-й том 557 с.
• “Руководство к лабораторным занятиям по заводской лекарственных форм” –Под ред. Тенцовой А.И., М., 1986 г.
• Сагындықова Б.А. “Дәрінің өндірістегі технологиясы”, 2 том., Шымкент: 2002
• “Руководство к лабораторным занятиям по заводской лекарственных форм” –Под ред. Тенцовой А.И., М., 1986 г.
• Сагындықова Б.А. “Дәрінің өндірістегі технологиясы”, 2 том., Шымкент: 2002
Жоспары:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
III. Қорытынды
IV. Пайдаланған әдебиеттер
Линименттер - сұйық жағылмалар - өзінің атауын латынша "linire" - ысқылау деген мағынаны білдіреді, яғни теріге ысқылау үшін қолданылады, сирек жағдайда тампон және таңу түрінде кездеседі.
Кейінге дейін линименттер жеке арнайы дәрілік қалып ретінде саналды, олар дене температурасында еритін қоймалжың сұйықтық, құрамы бір немесе бірнеше дәрілік зат және негізден тұрады. Линименттердің сұйық жағылмалар түрінде өзіне тән ерекшеліктері бар.
Оларды даярлау үшін негіз ретінде жиі өсімдік (күнбағыс, бадам, шабдалы, майсана) майларын, тазартылған терпентин майын, вазелин майын, димексид, метилсалицилат, хлороформ, эсилон және т. б. қолданылады.
Линименттерге дәрілік заттарды жағылмадағы принцип бойынша енгізеді, сәйкесінше гомогенді, суспензиялы, эмульсионды және комбинирленген линименттер алады.
Гомогенді препараттар бір бірінде еритін компоненттерден тұратын сұйық қоспалар, бұларды ұшпайтын еріткіштердегі сусыз ерітінділерге жатқызуға болады.
Суспензиялы линименттерді дайындауда дәрілік заттар жағылмада жазылған сұйық компоненттің және ұшпайтын компоненттің біреуімен диспергирленеді. Жағылмалардан суспензиялы линименттер жоғары емес седиментациялық тұрақтылығымен ерекшеленеді. Оны жоғарылату үшін қоймалжыңдар қолданылады, бірінші кезекте аэросил жалпы массада 3-5%. Тұрақтандырылған линимент болып Вишневский бальзамы табылады. Оның құрамы 3 г деготь 3 г ксероформ, 5 г аэросил, 89 г майсана майы. Бірінші майсана майымен аэросилді араластырады, яғни қоюландырады. Жеке ксероформ мен деготьты ысқылайды. Сосын екі линимент бөлімін қосып, біртекті қоймалжың және тұтқыр консистенция алғанша мұқият араластырады.
Эмульсионды линименттер суспензиялы линименттер сияқты тұрақтандыруды қажет етеді. Жеке жағдайдаэмульгаторлар линименттер құрамына кіретін ингредиенттердің бір бірімен әрекеттесуі нәтижесінде.
Линименттер - Linimenta. (Linimenta, Linimentum, Linimenti)
Линименттер - бұл қоюлық, сұйықтық немесе іркілдек тәріздес, сыртқы ағзаларға қолдануға арналған жұмсақ дәрілік зат формасы. Олар жұққыш майларды сілтілердің судағы ертінділерімен немесе дәрілік заттардың сабынды - спирттік немесе сулы - сабынды ертінділерімен араластыру арқылы, сол сыяқты қатты майлар мен май тәрізді заттарды керекті еріткіште (хлороформда, скипидарда т.б.) еріту арқылы анықталады.
Линименттер сыртқа (теріге жағу) қолданылады, олар теріге тез сіңеді, бірақ олардың бір жерге тигізетін әсері қысқа болып келеді. Линимент формасында қотырға қарсы қолданылатын (күкірт, қарамай, сабындар), қабынуға қарсы қолданылатын (көмір қышқылы сілтілер), теріні тітіркендіретін (скипидар, мүсәтірлі спирт), арнаулы заттарды (салицил қышқылының препараттары) т.б. тағайындайды.
Негізіне қарай линименттер 4-ке бөлінеді:
1) негіз ретінде сабынның спирттік немесе сабынды ертіндісі алынған сабынды линименттер (Sapolinimenta): бұлардың құрамына: күкірт, қара май, креолин, ихтиол, хлороформ, скипидар, камфора және бальзамдар кіреді.
2) Негіз ретінде құрамына зығыр, күнбағыс, күнжіт, кастор, шабдыл, меңдуана майлары кіретін- майлы линименттер (linimenta); бұлардың құрамына: терпендер, сілтілер, ихтиол, қарамай, бальзамдар, эфирлі майлар, хлороформ кіреді.
3) майлы линименттердің бір түрі - ланолинді линименттер (lanolinimenta);
4) Constituens ретінде вазелин майы алынған вазолинименттер (vasolinimenta); вазолинимент күйінде иод, ихтиол, қарамай, креозот, иодоформ, салицил қышқылы мен оның тұздары қолданылады.
Линименттерді түрліше мақсатпен қолданылады. Майлы линименттерді көбінесе күйікке, тері бүтіндігін бұзатын қабыну процестеріне, бір жердегі ауруға т.б. қарсы; сабынды линименттерді - паразиттерден пайда болатын ауруларға (қотырға) қарсы; вазолинименттерді - дәрілік заттың теріге және шелге терең сіңуін көздеп, жұмсарту және қабынуды қайтару мақсатымен қолданады. Алдын ала заттарды ступкада ұнтап, аз мөлшерлі еріткіште немесе линимент құрамындағы сұйық затта ерітеді немесе шөлмекте сұйық заттарды өзара араластырады, сөйтіп линимент жасайды. Ұшқыш заттар ең соңынан қосылады.
Көп уақыт бойы қолданылмаса, линименттер тұнып бірнеше қабатқа бөлінеді, сондықтан рецептіде немесе этикеткада оларды қолданар алдында шайқау туралы нұсқау беріледі.
Рецептіде официналдық линименттер атын ғана көрсетеді, ал магистральдық линименттерді олардың құрамына кіретін заттарды түгел тізу және олардың мөлшерін көрсету арқылы жазады: M.f. linimentum D.S формуласымен аяқталады.
Рецепт үлгілері:
Сиырға:
Rp.: Liniment ammoniati 250,0 Rp.: Picis Liquidae
D.S. Sulfuris āā 100,0
Spiritus vini
Saponis Viridis āā 200,0
M.f. linimentum
D.S.
Официналдық линимент біреу- Linimentum ammoniatum s. Linimentum volatile бұл ұшқыш линименттің құрамы: 25 бөлек аммиактан, 74 бөлек күнбағыс майынан және 1 бөлек олеин қышқылынан тұрады. Фармакопеяға кірмеген, бірақ аттары көрсетіліп жазылатын линименттер төмендегілер:
1)Linimentum Calcis - тең мөлшерде алынған известь суы мен зығыр майынан тұратын известі линмент:
2) Linimentum ammoniato - camphoratum - 3 бөлек камфор майынан, 1 бөлек күнжіт майынан және 1 бөлек мүсәтірлі спирттен тұратын күрделі камфорлы линимент:
3) Linimentum saponato- camphoratum -40 бөлек медицин сабынан, 20 бөлек спирттен, 10 бөлек камфорадан, тең екі бөлектен алынған лимон және розмарин майынан, 1 бөлек зире майынан және 25 бөлек мүсәтірлі спирттен тұратын сабынды - камфоралы ұшқыш линимент;
4) Linimentum saponis rubefaciens s. Balsamum Weimarense - 1 бөлек шпан шыбынынан (көк шыбыннан), 20 бөлек тазартылған скипидардан, 80 бөлек камфоралы спирттен, 208 бөлек сабынды спирттен, 12 бөлек мүсәтірлі спирттен тұратын веймар бальзамы.
5) Vasolinimentum s. Vasogenum- 30 бөлек олеин қышқылынан, 10 бөлек аммиактың спирті ертіндісінен, 60 бөлек вазелин майынан тұратын вазолинимент, яғни сұйық вазоген;
6) Vasogenum iodatum- 10 бөлек таза иодтан және 90 бөлек вазолинименттен тұратын иод- вазоген.
Жағар майлардың өндірістік технологиясының ерекшеліктері
Линименттер.
Жағар майлар ең алдымен дерматологияда, этиологиясы әртүрлі ауруларды емдеуде, сонымен қатар офтальмологияда, отодориногологияда, проктологияда, гинекологияда медицинаның басқа да салаларында қолданылатын дәрі түрі. Емдеу профилактика, ал кейде диагностика мақсатымен колданылатын жағар майларды медициналық деп атауға болады.
Жағар майлар жеке қорғаныш заттары ретінде де өте кең
қолданылады. Олар өндірісте қолдың терісін, дененің ашық жерлерің
органикалық еріткіштердің, кышқылдардың, сілтілердің және тағы да
басқа химиялық тітіркендіргіштердің жағымсыз әсерінен қорғайды.
Осындай жағар майлардың әсері тері мен колданылатын
тітіркендіргіштің арасында сыртқы ортаның жағымсыз әсерінен қорғайтын жасанды қабат тузуіне байланысты.
Сонымен қатар, электродты жағар майлар мен пасталар да
белгілі, олар биотоктарды тіркеу үшін мысалы,
элсктрокардиографияда, электромиогр афияда қолданылады.
Электродты жағар майлар мен пасталардың негізгі міндеті - тері, шырышты қабық пен электродтар арасындағы жанасуды жақсарту және осы электродтарды бекіту болып табылады.
Жеке топқа косметикалық жағар майларды бөліп шығаруға болады. Олар теріні жұмсарту және қоректендіру үшін, пигментті дактарды және терінің басқа да кемшіліктерін кептіру үшін қолданылады. Қолданылуына байланысты косметикалық жағар майлар гигиеналык, емдік-профилактикалық және декорациялық (сәндік) болып бөлінсді.
Құрамында витиаминді, гормонды және т.б. препараттар бар, теріні қоректендіру үшін қолданылатын жағар майларды (медициналық) деп қарастыруға болады.
ТМД елдерінде жағар майлар өндірісі 15 -тен астам ірі химиялық-фармацевтік заводтарда жинақталған.
Емдік (медициналық) жағар майлар қолданылу жеріне байланысты келесі келесі келесі топтарға бөлінеді.
1. дерматологиялық - Unguenta dermatologica
2. мурын жолдарына арналған жағар майлар - Unguenta nasales
3. көз майлары - Unguenta ophalmica
4. уретральды майлар - Unguenta uretrales
5. вагинальды майлар - Unguentavaginales
6. ректальды майлар - Unguenta rectales
Жағар майларды осы майларды осы топтарға бөлудің әрі технологиялық, әрі
биоформациялық тұрғыдан белгілі мағынасы бар. Технологиялық тұрғыдан мұндай топтау технологиялык операциялардағы ерекшеліктерді көрсетеді. Мысалы, шырышты кабықтарға, жараларға, күйік беттеріне жағуға арналған майлар асептикалық жағдайларда дайындалуы керек. Көз ауруларын емдеуте арналған суспензиялық майларда дәрілік заттар өте майда үнтақталуы керек. Ал технологиялық операцияларды, олардың жүйелігін іріктеп алу биофармацевтік тұрғыдан дәлелденуі керек.
Жағар иайларға арналғаи негіздер
Жағар майлар дайындауға арналған негіздер алыну көздеріне, химиялык күрамына, физико-химиялық қасиеттеріне және т.б. белгілеріне қарай бір-бірінен ажыратылады. Көптеген авторлардың ұсынуымен (Благовидова, Прозоровский, Глузман, Михайлова, Муравьев, Грядунова И.А., Грецкий В.М.) жағар майлар дайындауга колданылатын негіздер олардың сумен әрекеттесу қабілеті бойынша гйдрофобты және гадрофильді болып бөлінеді.
1. Гидрофобты
майлы
көмірсутекті
сусыз силиконды
полиэтиленді немесе полипропиленді гельдер
абсорбциялык гидрофобтық
су-май типтес эмульсиондық
2- Гидрофильді
полисахаридтердің ерітінділері мен гельдері
полиэтиленгликольді
олигоэфирлер ерітінділері
фитостеринді гельдер
сазды материалдардың гельдері
белоктардың ерітінділері мен гельдері
абсорциялық гидрофильдіқ
1- Гидрофобты негіздер
май-су типтес эмульсиондық
1. Майлы негіздер
Олар жағар майлар дайындауда өте ертеден қолданылады, осы кезге дейін өз мәнін жоғалткан жоқ. Майлы негіздер не жеке майлар (шошқа, тюлень, сиыр майлары), не қатты- иілімді консистенциялы қатты комбинациялары болып табылады.
Бірақ, барлық майлар тамақ өнімдері болып табылады сондықтан олардың қоры азайып барады, ал екінші жағынан олар тұрақсыз. Жиірек өсімдік майларынан, сұйык жануарлар майларынан гидрогенизациялау, фракдиялау немесе қайта этерификациялау арқыды алынған модификацияланған түрлері қолданылады. Мысалы, шет елдерде гидрогенделген арахис майы қолданылады. Кейбір фармацевтік өндірістерде бұл негіз камфора, күкірт жағар майларын дайындау ушін үсынылады.
Бүл топқа ланолин, спермацет, ара балауызы да жатады.
2. Көмірсутекті негіздер. Жүз жылдан астам уақыттан бері атомдар саны 17 ден 35 дейін қатты және сүйық көміртегінің қоспасы болып табылатын вазелин қолданылып келеді.
Кейбір мемлекеттерінің фармакопеясында (ТМД, Чехословакия, Болгария) негіз көрсетілмеген жағдайларда вазелин қолдану ұсынылатын.
Вазелиннің консистенциясын тығыздау үшін кейде негіз құрамына қатты парафин немесе церезин енгізіледі.
Вазелин негізінде дайындалған жағар майлар көбінесе терісі сау аурулар үшін ғана жарамды. Әртүрлі экземалары және дерматоздары бар тері ауруларында вазелин негізінде дайындалған жағар майлар дене түрщігуін (сенсибилизация) тудырады, аллергия симптомдары пайда болады немесе біркатар жағдайларда тітіркендіру тудырады. Ақ, сары вазелинді, вазелин майын колдану эпидермистің гипертрофиясын (калъштан тыс ұлғаюын) туғызады.
3. Абсорбциялық гадрофобты негіздер. Бұлар құрамында майлар, көмірсутектер, силикон сұйықтықтары және баска да гидрофобты компоненттері бар сусыз лалнолинмен, глицерин, эфирлермен және жоғары май қышқылдарымен, спендермен, твиндермен және баска да беттік-активтік заттармен уйлестірілген сусыз композициялар больп табылады. Беттік-активтік заттардың болуы аркасында абсорбциялық негіздер сумен, сулы ерітінділермен жаксы араласып, су-май типтес эмульсия түзеді.
Осы топтағы негіздер мысалы көз майларын дайындау үшін қолданылатын сорты көз майлары үшін, тазаланған вазелиннің сусыз ланолинмен 9:1 қатынасындағы қоспасы болып табылады.
Вазелин мен ланолиннің 6:4 катынасындағы антибиотиктермен жағар майлар (тетрациклин, хлортетрациклин, эпитромицин) дайындауға кең қолданылады.
4. Эмульсиондық негіздер (су-май типті). Құрамы бойынша қарапайым су-май типті эмульсионды негіздер ең кемінде үш компоненттен тұрады: эмульгатор, гидрофобты зат, және су.
Біздің елде калий йодиды, қарапайым күкірт, скипидар майларын дайынндау үшін судың вазелиндегі немесе вазелин майы мен парафиннін, 60% церезиннің қоспасындағы Т-2 эмульгаторының 10% мөлшерімен тұрақтандырылған 30%-тік эмульсия колданылады.
Сонымен қатар Эсилин -1, Эсилин - 2 негіздері де пайдалануға ұсынылып отыр. Олардың құрамына су (50%), гидролин (7,5%) және эсилон - аэросил композиясы (42.5%), ПЭО-400 (Эсилин - 2) кіреді.
5. Сусыз силиконды негіздер. Бүл топтан эсилон-аэросильді негіз белгілі. Негізді дайындау үшін полидиэтилсиоксан сұйықтығы (Эсилин - 5 деп аталған) қолданылады. Эсилон -5-тің тұтқырлығын көтеру үшін 16% оксило-коллоидты кремний кос тотығы - аэросил - қосылады. Эсилон-аэросильді негізді неомицин және неомицин - преднизолон майларын дайындауға ұсынуға болады.
6. Полиэтиленді негіздер. Біздің елде осы уақытқа деиін қолданбайды, олар тек шет елде ғана белгілі. Бүл негіздер төменгі және жоғарғы тығыздықты полиэтиленнің вазелин майымен қоспасы болып табылады. Мысалы, Польшада, Германияда Рlаsуіbаsе деп аталатын негіз 5%-ке дейін полиэтиленнсн (М.с. 1300) және 95%-ке дейін вазелин майынан тұрады. Пилокарпин гидрохлориді, атропин сульфаты, гидрокортизон жағар майлары осы негізде дайындалады және тітіркендіргіш қасиет көрсетпейді.
2. Гидрофильді негіздер.
Бұл топқа төмен және жоғары молекулалы заттардың (полисахаридтер, полиэтиленоксидтер, белоктар және т.б.) сулы ерітінділері мен гельдері, осы заттардың сусыз композициялары (құрамында беттік - активті заттар бар), май-су типті эмульсиялар кіреді.
1.Полисахаридтердің ерітінділері мен гельдері. Бұл топтағы негіздерден микрокристалды целлюлоза қолланылады, ол суда ісініп, тұтқыр-илімді гельдер түзеді. Целлюлозаның эфирлері метилцеллюлоза, Nа-карбоксиметиллцеллюлоза және т.б. да негіздер ретінде көп колданылып жүр.
2.Полиэтиленоксидті негіздер. Бұл топқа молекулалық салмағы әртүрлі полиэтиленоксидтер қолданылады. Оларды гидрокортизон, синтомицин, күкірт, сынап амидохлоридінің жағар майларын дайындау үшін қолдануға болады. Осы топтан, сонымен қатар, олигоэфирлердің ерітінділері, фитостеринді гелъдер, сазды минералдардың гельдері кеңінен қолданып келеді.
Қазіргі кезде фармацияда, медицинада коллагендерге (биополимер) көп назар аударыльш отыр. Коллагеннің алыну көзі болып былғары және тері-ет өндеу өнеркәсіптерінің қалдықтары табылады. Коллаген 2-5% концентрацияда суда ісініп, жағар майлар консистенциясына тән гель түзуге қабілетті, ал одан жоғары концентрацияларда суппозиторий үшін негіздер ретінде қолданылады.
Коллагеннің сулы гелін эмульсиондық және
негіздермен салыстыра зерттегенде, оның біршама артықшылықтары бар екендігі анықталады.
Коллагенді қолдана отырып, Пирометкол (3% пиромекайн және 5% метилурацил) және Сульфаколлаг (натрий, сульфапиридазин 10% және гидрокортизон ацетаты 0,1%)жағар майлары дайындалады.
Эмульсиондық негіз мысалы ретінде 2% пилокарпин, гидрохлориді жағар майын дайындауға қолданылатын,эмульгатор N1 (15%), глицерин (5%), дәм қабык спирті (0,15%) және судан (74,85%) түратын негізді аятуға болады.
Жағар майлардың дисперстік системалар ретінде жіктелуі
Дөрілік заттардын негізде таралуын, негіздің физико-химиялық табиғатын ескере отырып, барлық жағар майларды ең алдымен екі топка бөлу керек: гомогенді және гетерогенді дисперсті системалар.
Гомогенді жағар майлар өзара еритін, бір-бірімен біркелкі араласатын ингредиенттерден тұрады. Гомогенді жағар майларды жағар майлар - ерітінділер, жағар майлар-қорытпалар жоне экстракциялық жағар майлар деп бөлу қабылданған.
Жағар майлар ерітінділер дәрілік заттарды негізде еріткенде пайда болады. Мысал ретінде камфора жағар майын (МФ ІХ ст. 721) келтіруге болады. Ол вазелиннің сусыз ланолинмен 6:3 қатынасында дайындалған камфораның 10%-тік ерітіндісі болып табылады.
Жағар майлар - қорытпалар - көмірсутектерді, тоң майлардын, шайырлардың, балауыздардың, жоғары май қышқылдарының және т.б. еріп қосылүы арқылы алынады. Оларға спермацет, нафталан, диахильді жағар майлар жатады.
Экстракциялық жағар майлар - қазіргі кезде қолданылмайды.Олар өсімдік немесе жануарлар шикізатынан сүйық маймен, ерітілген көмірсутектермен экстракциялау арқылы алынатын.
Гетерогенді жағар майлар - екі немесе үш фазалы системалар болып табылады.
Егер дәрілік зат негізде суспензия тәріздес таралатын болса, онда суспензиялық жағар майлар тузіледі. Мысалы: сынап амидохлоридінің 10%-тік жағар майы (МФ X 338 ст.), ксероформның 10%-тік жағар маиы (МФ X ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
III. Қорытынды
IV. Пайдаланған әдебиеттер
Линименттер - сұйық жағылмалар - өзінің атауын латынша "linire" - ысқылау деген мағынаны білдіреді, яғни теріге ысқылау үшін қолданылады, сирек жағдайда тампон және таңу түрінде кездеседі.
Кейінге дейін линименттер жеке арнайы дәрілік қалып ретінде саналды, олар дене температурасында еритін қоймалжың сұйықтық, құрамы бір немесе бірнеше дәрілік зат және негізден тұрады. Линименттердің сұйық жағылмалар түрінде өзіне тән ерекшеліктері бар.
Оларды даярлау үшін негіз ретінде жиі өсімдік (күнбағыс, бадам, шабдалы, майсана) майларын, тазартылған терпентин майын, вазелин майын, димексид, метилсалицилат, хлороформ, эсилон және т. б. қолданылады.
Линименттерге дәрілік заттарды жағылмадағы принцип бойынша енгізеді, сәйкесінше гомогенді, суспензиялы, эмульсионды және комбинирленген линименттер алады.
Гомогенді препараттар бір бірінде еритін компоненттерден тұратын сұйық қоспалар, бұларды ұшпайтын еріткіштердегі сусыз ерітінділерге жатқызуға болады.
Суспензиялы линименттерді дайындауда дәрілік заттар жағылмада жазылған сұйық компоненттің және ұшпайтын компоненттің біреуімен диспергирленеді. Жағылмалардан суспензиялы линименттер жоғары емес седиментациялық тұрақтылығымен ерекшеленеді. Оны жоғарылату үшін қоймалжыңдар қолданылады, бірінші кезекте аэросил жалпы массада 3-5%. Тұрақтандырылған линимент болып Вишневский бальзамы табылады. Оның құрамы 3 г деготь 3 г ксероформ, 5 г аэросил, 89 г майсана майы. Бірінші майсана майымен аэросилді араластырады, яғни қоюландырады. Жеке ксероформ мен деготьты ысқылайды. Сосын екі линимент бөлімін қосып, біртекті қоймалжың және тұтқыр консистенция алғанша мұқият араластырады.
Эмульсионды линименттер суспензиялы линименттер сияқты тұрақтандыруды қажет етеді. Жеке жағдайдаэмульгаторлар линименттер құрамына кіретін ингредиенттердің бір бірімен әрекеттесуі нәтижесінде.
Линименттер - Linimenta. (Linimenta, Linimentum, Linimenti)
Линименттер - бұл қоюлық, сұйықтық немесе іркілдек тәріздес, сыртқы ағзаларға қолдануға арналған жұмсақ дәрілік зат формасы. Олар жұққыш майларды сілтілердің судағы ертінділерімен немесе дәрілік заттардың сабынды - спирттік немесе сулы - сабынды ертінділерімен араластыру арқылы, сол сыяқты қатты майлар мен май тәрізді заттарды керекті еріткіште (хлороформда, скипидарда т.б.) еріту арқылы анықталады.
Линименттер сыртқа (теріге жағу) қолданылады, олар теріге тез сіңеді, бірақ олардың бір жерге тигізетін әсері қысқа болып келеді. Линимент формасында қотырға қарсы қолданылатын (күкірт, қарамай, сабындар), қабынуға қарсы қолданылатын (көмір қышқылы сілтілер), теріні тітіркендіретін (скипидар, мүсәтірлі спирт), арнаулы заттарды (салицил қышқылының препараттары) т.б. тағайындайды.
Негізіне қарай линименттер 4-ке бөлінеді:
1) негіз ретінде сабынның спирттік немесе сабынды ертіндісі алынған сабынды линименттер (Sapolinimenta): бұлардың құрамына: күкірт, қара май, креолин, ихтиол, хлороформ, скипидар, камфора және бальзамдар кіреді.
2) Негіз ретінде құрамына зығыр, күнбағыс, күнжіт, кастор, шабдыл, меңдуана майлары кіретін- майлы линименттер (linimenta); бұлардың құрамына: терпендер, сілтілер, ихтиол, қарамай, бальзамдар, эфирлі майлар, хлороформ кіреді.
3) майлы линименттердің бір түрі - ланолинді линименттер (lanolinimenta);
4) Constituens ретінде вазелин майы алынған вазолинименттер (vasolinimenta); вазолинимент күйінде иод, ихтиол, қарамай, креозот, иодоформ, салицил қышқылы мен оның тұздары қолданылады.
Линименттерді түрліше мақсатпен қолданылады. Майлы линименттерді көбінесе күйікке, тері бүтіндігін бұзатын қабыну процестеріне, бір жердегі ауруға т.б. қарсы; сабынды линименттерді - паразиттерден пайда болатын ауруларға (қотырға) қарсы; вазолинименттерді - дәрілік заттың теріге және шелге терең сіңуін көздеп, жұмсарту және қабынуды қайтару мақсатымен қолданады. Алдын ала заттарды ступкада ұнтап, аз мөлшерлі еріткіште немесе линимент құрамындағы сұйық затта ерітеді немесе шөлмекте сұйық заттарды өзара араластырады, сөйтіп линимент жасайды. Ұшқыш заттар ең соңынан қосылады.
Көп уақыт бойы қолданылмаса, линименттер тұнып бірнеше қабатқа бөлінеді, сондықтан рецептіде немесе этикеткада оларды қолданар алдында шайқау туралы нұсқау беріледі.
Рецептіде официналдық линименттер атын ғана көрсетеді, ал магистральдық линименттерді олардың құрамына кіретін заттарды түгел тізу және олардың мөлшерін көрсету арқылы жазады: M.f. linimentum D.S формуласымен аяқталады.
Рецепт үлгілері:
Сиырға:
Rp.: Liniment ammoniati 250,0 Rp.: Picis Liquidae
D.S. Sulfuris āā 100,0
Spiritus vini
Saponis Viridis āā 200,0
M.f. linimentum
D.S.
Официналдық линимент біреу- Linimentum ammoniatum s. Linimentum volatile бұл ұшқыш линименттің құрамы: 25 бөлек аммиактан, 74 бөлек күнбағыс майынан және 1 бөлек олеин қышқылынан тұрады. Фармакопеяға кірмеген, бірақ аттары көрсетіліп жазылатын линименттер төмендегілер:
1)Linimentum Calcis - тең мөлшерде алынған известь суы мен зығыр майынан тұратын известі линмент:
2) Linimentum ammoniato - camphoratum - 3 бөлек камфор майынан, 1 бөлек күнжіт майынан және 1 бөлек мүсәтірлі спирттен тұратын күрделі камфорлы линимент:
3) Linimentum saponato- camphoratum -40 бөлек медицин сабынан, 20 бөлек спирттен, 10 бөлек камфорадан, тең екі бөлектен алынған лимон және розмарин майынан, 1 бөлек зире майынан және 25 бөлек мүсәтірлі спирттен тұратын сабынды - камфоралы ұшқыш линимент;
4) Linimentum saponis rubefaciens s. Balsamum Weimarense - 1 бөлек шпан шыбынынан (көк шыбыннан), 20 бөлек тазартылған скипидардан, 80 бөлек камфоралы спирттен, 208 бөлек сабынды спирттен, 12 бөлек мүсәтірлі спирттен тұратын веймар бальзамы.
5) Vasolinimentum s. Vasogenum- 30 бөлек олеин қышқылынан, 10 бөлек аммиактың спирті ертіндісінен, 60 бөлек вазелин майынан тұратын вазолинимент, яғни сұйық вазоген;
6) Vasogenum iodatum- 10 бөлек таза иодтан және 90 бөлек вазолинименттен тұратын иод- вазоген.
Жағар майлардың өндірістік технологиясының ерекшеліктері
Линименттер.
Жағар майлар ең алдымен дерматологияда, этиологиясы әртүрлі ауруларды емдеуде, сонымен қатар офтальмологияда, отодориногологияда, проктологияда, гинекологияда медицинаның басқа да салаларында қолданылатын дәрі түрі. Емдеу профилактика, ал кейде диагностика мақсатымен колданылатын жағар майларды медициналық деп атауға болады.
Жағар майлар жеке қорғаныш заттары ретінде де өте кең
қолданылады. Олар өндірісте қолдың терісін, дененің ашық жерлерің
органикалық еріткіштердің, кышқылдардың, сілтілердің және тағы да
басқа химиялық тітіркендіргіштердің жағымсыз әсерінен қорғайды.
Осындай жағар майлардың әсері тері мен колданылатын
тітіркендіргіштің арасында сыртқы ортаның жағымсыз әсерінен қорғайтын жасанды қабат тузуіне байланысты.
Сонымен қатар, электродты жағар майлар мен пасталар да
белгілі, олар биотоктарды тіркеу үшін мысалы,
элсктрокардиографияда, электромиогр афияда қолданылады.
Электродты жағар майлар мен пасталардың негізгі міндеті - тері, шырышты қабық пен электродтар арасындағы жанасуды жақсарту және осы электродтарды бекіту болып табылады.
Жеке топқа косметикалық жағар майларды бөліп шығаруға болады. Олар теріні жұмсарту және қоректендіру үшін, пигментті дактарды және терінің басқа да кемшіліктерін кептіру үшін қолданылады. Қолданылуына байланысты косметикалық жағар майлар гигиеналык, емдік-профилактикалық және декорациялық (сәндік) болып бөлінсді.
Құрамында витиаминді, гормонды және т.б. препараттар бар, теріні қоректендіру үшін қолданылатын жағар майларды (медициналық) деп қарастыруға болады.
ТМД елдерінде жағар майлар өндірісі 15 -тен астам ірі химиялық-фармацевтік заводтарда жинақталған.
Емдік (медициналық) жағар майлар қолданылу жеріне байланысты келесі келесі келесі топтарға бөлінеді.
1. дерматологиялық - Unguenta dermatologica
2. мурын жолдарына арналған жағар майлар - Unguenta nasales
3. көз майлары - Unguenta ophalmica
4. уретральды майлар - Unguenta uretrales
5. вагинальды майлар - Unguentavaginales
6. ректальды майлар - Unguenta rectales
Жағар майларды осы майларды осы топтарға бөлудің әрі технологиялық, әрі
биоформациялық тұрғыдан белгілі мағынасы бар. Технологиялық тұрғыдан мұндай топтау технологиялык операциялардағы ерекшеліктерді көрсетеді. Мысалы, шырышты кабықтарға, жараларға, күйік беттеріне жағуға арналған майлар асептикалық жағдайларда дайындалуы керек. Көз ауруларын емдеуте арналған суспензиялық майларда дәрілік заттар өте майда үнтақталуы керек. Ал технологиялық операцияларды, олардың жүйелігін іріктеп алу биофармацевтік тұрғыдан дәлелденуі керек.
Жағар иайларға арналғаи негіздер
Жағар майлар дайындауға арналған негіздер алыну көздеріне, химиялык күрамына, физико-химиялық қасиеттеріне және т.б. белгілеріне қарай бір-бірінен ажыратылады. Көптеген авторлардың ұсынуымен (Благовидова, Прозоровский, Глузман, Михайлова, Муравьев, Грядунова И.А., Грецкий В.М.) жағар майлар дайындауга колданылатын негіздер олардың сумен әрекеттесу қабілеті бойынша гйдрофобты және гадрофильді болып бөлінеді.
1. Гидрофобты
майлы
көмірсутекті
сусыз силиконды
полиэтиленді немесе полипропиленді гельдер
абсорбциялык гидрофобтық
су-май типтес эмульсиондық
2- Гидрофильді
полисахаридтердің ерітінділері мен гельдері
полиэтиленгликольді
олигоэфирлер ерітінділері
фитостеринді гельдер
сазды материалдардың гельдері
белоктардың ерітінділері мен гельдері
абсорциялық гидрофильдіқ
1- Гидрофобты негіздер
май-су типтес эмульсиондық
1. Майлы негіздер
Олар жағар майлар дайындауда өте ертеден қолданылады, осы кезге дейін өз мәнін жоғалткан жоқ. Майлы негіздер не жеке майлар (шошқа, тюлень, сиыр майлары), не қатты- иілімді консистенциялы қатты комбинациялары болып табылады.
Бірақ, барлық майлар тамақ өнімдері болып табылады сондықтан олардың қоры азайып барады, ал екінші жағынан олар тұрақсыз. Жиірек өсімдік майларынан, сұйык жануарлар майларынан гидрогенизациялау, фракдиялау немесе қайта этерификациялау арқыды алынған модификацияланған түрлері қолданылады. Мысалы, шет елдерде гидрогенделген арахис майы қолданылады. Кейбір фармацевтік өндірістерде бұл негіз камфора, күкірт жағар майларын дайындау ушін үсынылады.
Бүл топқа ланолин, спермацет, ара балауызы да жатады.
2. Көмірсутекті негіздер. Жүз жылдан астам уақыттан бері атомдар саны 17 ден 35 дейін қатты және сүйық көміртегінің қоспасы болып табылатын вазелин қолданылып келеді.
Кейбір мемлекеттерінің фармакопеясында (ТМД, Чехословакия, Болгария) негіз көрсетілмеген жағдайларда вазелин қолдану ұсынылатын.
Вазелиннің консистенциясын тығыздау үшін кейде негіз құрамына қатты парафин немесе церезин енгізіледі.
Вазелин негізінде дайындалған жағар майлар көбінесе терісі сау аурулар үшін ғана жарамды. Әртүрлі экземалары және дерматоздары бар тері ауруларында вазелин негізінде дайындалған жағар майлар дене түрщігуін (сенсибилизация) тудырады, аллергия симптомдары пайда болады немесе біркатар жағдайларда тітіркендіру тудырады. Ақ, сары вазелинді, вазелин майын колдану эпидермистің гипертрофиясын (калъштан тыс ұлғаюын) туғызады.
3. Абсорбциялық гадрофобты негіздер. Бұлар құрамында майлар, көмірсутектер, силикон сұйықтықтары және баска да гидрофобты компоненттері бар сусыз лалнолинмен, глицерин, эфирлермен және жоғары май қышқылдарымен, спендермен, твиндермен және баска да беттік-активтік заттармен уйлестірілген сусыз композициялар больп табылады. Беттік-активтік заттардың болуы аркасында абсорбциялық негіздер сумен, сулы ерітінділермен жаксы араласып, су-май типтес эмульсия түзеді.
Осы топтағы негіздер мысалы көз майларын дайындау үшін қолданылатын сорты көз майлары үшін, тазаланған вазелиннің сусыз ланолинмен 9:1 қатынасындағы қоспасы болып табылады.
Вазелин мен ланолиннің 6:4 катынасындағы антибиотиктермен жағар майлар (тетрациклин, хлортетрациклин, эпитромицин) дайындауға кең қолданылады.
4. Эмульсиондық негіздер (су-май типті). Құрамы бойынша қарапайым су-май типті эмульсионды негіздер ең кемінде үш компоненттен тұрады: эмульгатор, гидрофобты зат, және су.
Біздің елде калий йодиды, қарапайым күкірт, скипидар майларын дайынндау үшін судың вазелиндегі немесе вазелин майы мен парафиннін, 60% церезиннің қоспасындағы Т-2 эмульгаторының 10% мөлшерімен тұрақтандырылған 30%-тік эмульсия колданылады.
Сонымен қатар Эсилин -1, Эсилин - 2 негіздері де пайдалануға ұсынылып отыр. Олардың құрамына су (50%), гидролин (7,5%) және эсилон - аэросил композиясы (42.5%), ПЭО-400 (Эсилин - 2) кіреді.
5. Сусыз силиконды негіздер. Бүл топтан эсилон-аэросильді негіз белгілі. Негізді дайындау үшін полидиэтилсиоксан сұйықтығы (Эсилин - 5 деп аталған) қолданылады. Эсилон -5-тің тұтқырлығын көтеру үшін 16% оксило-коллоидты кремний кос тотығы - аэросил - қосылады. Эсилон-аэросильді негізді неомицин және неомицин - преднизолон майларын дайындауға ұсынуға болады.
6. Полиэтиленді негіздер. Біздің елде осы уақытқа деиін қолданбайды, олар тек шет елде ғана белгілі. Бүл негіздер төменгі және жоғарғы тығыздықты полиэтиленнің вазелин майымен қоспасы болып табылады. Мысалы, Польшада, Германияда Рlаsуіbаsе деп аталатын негіз 5%-ке дейін полиэтиленнсн (М.с. 1300) және 95%-ке дейін вазелин майынан тұрады. Пилокарпин гидрохлориді, атропин сульфаты, гидрокортизон жағар майлары осы негізде дайындалады және тітіркендіргіш қасиет көрсетпейді.
2. Гидрофильді негіздер.
Бұл топқа төмен және жоғары молекулалы заттардың (полисахаридтер, полиэтиленоксидтер, белоктар және т.б.) сулы ерітінділері мен гельдері, осы заттардың сусыз композициялары (құрамында беттік - активті заттар бар), май-су типті эмульсиялар кіреді.
1.Полисахаридтердің ерітінділері мен гельдері. Бұл топтағы негіздерден микрокристалды целлюлоза қолланылады, ол суда ісініп, тұтқыр-илімді гельдер түзеді. Целлюлозаның эфирлері метилцеллюлоза, Nа-карбоксиметиллцеллюлоза және т.б. да негіздер ретінде көп колданылып жүр.
2.Полиэтиленоксидті негіздер. Бұл топқа молекулалық салмағы әртүрлі полиэтиленоксидтер қолданылады. Оларды гидрокортизон, синтомицин, күкірт, сынап амидохлоридінің жағар майларын дайындау үшін қолдануға болады. Осы топтан, сонымен қатар, олигоэфирлердің ерітінділері, фитостеринді гелъдер, сазды минералдардың гельдері кеңінен қолданып келеді.
Қазіргі кезде фармацияда, медицинада коллагендерге (биополимер) көп назар аударыльш отыр. Коллагеннің алыну көзі болып былғары және тері-ет өндеу өнеркәсіптерінің қалдықтары табылады. Коллаген 2-5% концентрацияда суда ісініп, жағар майлар консистенциясына тән гель түзуге қабілетті, ал одан жоғары концентрацияларда суппозиторий үшін негіздер ретінде қолданылады.
Коллагеннің сулы гелін эмульсиондық және
негіздермен салыстыра зерттегенде, оның біршама артықшылықтары бар екендігі анықталады.
Коллагенді қолдана отырып, Пирометкол (3% пиромекайн және 5% метилурацил) және Сульфаколлаг (натрий, сульфапиридазин 10% және гидрокортизон ацетаты 0,1%)жағар майлары дайындалады.
Эмульсиондық негіз мысалы ретінде 2% пилокарпин, гидрохлориді жағар майын дайындауға қолданылатын,эмульгатор N1 (15%), глицерин (5%), дәм қабык спирті (0,15%) және судан (74,85%) түратын негізді аятуға болады.
Жағар майлардың дисперстік системалар ретінде жіктелуі
Дөрілік заттардын негізде таралуын, негіздің физико-химиялық табиғатын ескере отырып, барлық жағар майларды ең алдымен екі топка бөлу керек: гомогенді және гетерогенді дисперсті системалар.
Гомогенді жағар майлар өзара еритін, бір-бірімен біркелкі араласатын ингредиенттерден тұрады. Гомогенді жағар майларды жағар майлар - ерітінділер, жағар майлар-қорытпалар жоне экстракциялық жағар майлар деп бөлу қабылданған.
Жағар майлар ерітінділер дәрілік заттарды негізде еріткенде пайда болады. Мысал ретінде камфора жағар майын (МФ ІХ ст. 721) келтіруге болады. Ол вазелиннің сусыз ланолинмен 6:3 қатынасында дайындалған камфораның 10%-тік ерітіндісі болып табылады.
Жағар майлар - қорытпалар - көмірсутектерді, тоң майлардын, шайырлардың, балауыздардың, жоғары май қышқылдарының және т.б. еріп қосылүы арқылы алынады. Оларға спермацет, нафталан, диахильді жағар майлар жатады.
Экстракциялық жағар майлар - қазіргі кезде қолданылмайды.Олар өсімдік немесе жануарлар шикізатынан сүйық маймен, ерітілген көмірсутектермен экстракциялау арқылы алынатын.
Гетерогенді жағар майлар - екі немесе үш фазалы системалар болып табылады.
Егер дәрілік зат негізде суспензия тәріздес таралатын болса, онда суспензиялық жағар майлар тузіледі. Мысалы: сынап амидохлоридінің 10%-тік жағар майы (МФ X 338 ст.), ксероформның 10%-тік жағар маиы (МФ X ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz